Đề cương công pháp môn Lí luận nhà nước và pháp luật | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 47028186
1. Định nghĩa và các đặc trưng cơ bản của Luật quốc tế
- Định nghĩa : Luật quốc tế là hệ thống các nguyên tắc và quy phạm pháp
luật do các quốc gia và chủ thể khác của LQT thỏa thuận tạo dựng nên
trên cơ sở tự nguyện và bình đẳng nhằm điều chỉnh những quan hệ phát
sinh giữa quốc gia và các chủ thể đó trong mọi lĩnh vực của đời sống quốc tế.
( LQT = hệ thống nguyên tắc + QPPL
Chủ thể tạo dựng: Quốc gia & chủ thể khác của LQT
Hình thức: Thỏa thuận
Cơ sở xây dựng: Tự nguyện và bình đẳng
Mục đích: Điều chỉnh quan hệ phát sinh giữa các chủ thể LQT
Phạm vi: Mọi lĩnh vực của đời sống quốc tế) -
Các đặc trưng cơ bản :
a. Đặc trưng về chủ thể:
Đặc điểm của chủ thể LQT (Nhìn từ góc độ pháp lý quốc tế):
+ Là 1 thực thể độc lập
+ Có khả năng tự thiết lập và tham gia vào những quan hệ do LQT điều chỉnh
+ Có khả năng xác lập quyền, gánh vác các nghĩa vụ pháp lý và trách nhiệm
pháp lý quốc tế từ hành vi do các chủ thể đó thực hiện.
Các chủ thể của LQT: 1) Quốc gia 2) Tổ chức quốc tế liên chính phủ 3) Các
dân tộc đang đấu tranh giành quyền tự quyết 4) Chủ thể đặc biệt (HK, Macao, Vatican).
b. Đặc trưng về đối tượng điều chỉnh:
+ LQT điều chỉnh quan hệ giữa các quốc gia và thực thể quốc tế khác phát
sinh trong đời sống quốc tế => Quan hệ pháp luật quốc tế.
+ Các quan hệ pháp luật quốc tế phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt do tác
động của quy phạm pháp luật quốc tế, năng lực chủ thể LQT và sự kiện pháp
lý quốc tế (Sự biến pháp lý QT + hành vi pháp luật của chủ thể LQT). lOMoAR cPSD| 47028186
c. Đặc trưng về sự hình thành LQT:
+ Việc hình thành LQT là quá trình mang tính tự nguyện của các quốc gia
(theo phương thức thỏa thuận công khai hoặc mặc nhiên thừa nhận quy tắc xử sự)
Bản chất của LQT: Là kết quả của sự thỏa thuận, nhượng bộ lẫn nhau giữa
các chủ thể, hướng đến lợi ích quốc gia, dân tộc, vì lợi ích chung của
cộng đồng các quốc gia.
d. Đặc trưng về sự thực thi LQT:
+ Thực thi LQT: Quá trình các chủ thể áp dụng các cơ chế hợp pháp để đảm
bảo các quy định của LQT được thi hành và được tôn trọng trong đời sổng quốc tế.
+ Tính chất: thể hiện dưới dạng xử sự tích cực (Chủ động thực hiện nghĩa
vụ) hoặc xử sự thụ động (tuân thủ, không có hành vi làm trái luật)
+ Việc thực thi được thực hiện thông qua cơ chế thỏa thuận hoặc sự tự điều
chỉnh của từng quốc gia.
1) Quốc gia – Chủ thể cơ bản và chủ yếu của LQT:
+ Lãnh thổ xác định + Dân cư + Chính phủ
+ Khả năng tham gia quan hệ quốc tế
Chủ quyền QG được hình thành đan xen trong các dấu hiệu nhận biết
quốc gia, là thuộc tính chính trị - pháp lý bao trùm lên tất cả các yếu tố cấu thành quốc gia.
*Note: Lợi ích quốc gia là cơ sở, nền tảng để các quốc gia thỏa thuận khi
tham gia quan hệ PL quốc tế.
2) Tổ chức quốc tế liên chính phủ - Chủ thể phái sinh :
+ Hình thành: dựa trên sự thỏa thuận của các quốc gia
+ Đặc điểm: có quyền năng của chủ thể LQT, có cơ cấu tổ chức riêng, bộ
máy riêng hoạt động thường xuyên, liên tục và có tư cách động lập khi tham gia QHQT.
+ Tính chất quyền năng :
Phái sinh (xuất phát từ quyền năng của quốc gia thành viên, được các
quốc gia thành viên trao cho dựa trên sự thỏa thuận)
Hạn chế (Chỉ tham gia vào một số quan hệ QT nhất định) lOMoAR cPSD| 47028186
3) Dân tộc đấu tranh giành quyền tự quyết Đặc điểm:
+ Là chủ thể quá độ (Đang hướng đến mục tiêu thành lập QG độc lập ) + Đang bị áp bức
+ Đang trong quá trình đấu tranh giành quyền tự quyết
+ Đã thành lập cơ quan lãnh đạo giải phóng dân tộc.
4) Chủ thể đặc biệt
2. Phân tích các dấu hiệu nhận biết một thực thể là quốc gia?
--- Các tiêu chí/dấu hiệu nhận biết một thực thể là quốc gia :
- Lãnh thổ xác định (defined territory): có lãnh thổ với cộng đồng ổn định,
được chính quyền quản lý và không bị tranh chấp (có thể có sự tranh chấp ở
biên giới nhưng bộ phận lãnh thổ cốt lõi không nằm trong tình trạng bị tranh chấp)
- Dân cư (permanent): cộng đồng dân cư thường trú đã sinh sống lâu dài trên
lãnh thổ quốc gia => hình thành một cộng đồng ổn định.
- Chính phủ (government): thực thi quyền lực nhà nước trên lãnh thổ quốc gia
một cách độc lập, không bị khống chế bởi quốc gia khác.
- Khả năng tham gia vào các quan hệ quốc tế: có tính độc lập - tự mình tham
gia vào các quan hệ quốc tế mà không bị phụ thuộc hay chịu sự ủy quyền từ quốc gia khác. (=> Quốc gia :
- Là thực thể duy nhất hội tụ đủ các yếu tố chủ quyền, lãnh thổ và dân cư.
- Quốc gia luôn được thừa nhận là chủ thể của luật quốc tế
- Quan hệ do LQT điều chỉnh trước tiên và chủ yếu là quan hệ giữa các quốc gia.
=> Chủ quyền quốc gia :
+ Hình thành đan xen những dấu hiệu nhận biết 1 quốc gia
+ Là thuộc tính chính trị - pháp lý bao trùm lên tất cả các yếu tố cấu thành quốc gia )