Đề cương môn Chủ nghĩa xã hội khoa học  - trường đại học kinh tế- tài chính thành phố Hồ chí minh

Chương 3 : Tư tưởng Hồ Chí Minh về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội
I.Tư tưởng Hồ Chí Minh về độc lập dân tộc
1. Vấn đề độc lập dân tộc
-Độc lập dân tộc là một nội dung hết sức quan trọng trong tư tưởng Hồ Chí Minh và được
Người đặc biệt quan tâm trong suốt cuộc đời cách mạng.
* Cơ sở hình thành quan điểm
- Xuất phát từ truyền thống đấu tranh,bảo vệ độc lập chủ quyền của dân tộc VN.
- Từ tinh hoa văn hóa nhân loại, đặc biệt là từ khẩu hiệu tự do, bình đẳng,bác ái.
- Những quan điểm của CN Mác-Lênin về vấn đề dân tộc:
+ Xu hướng phát triển của các dân tộc
● Sự thức tỉnh của phong trào đấu tranh áp bức bóc lột, ý thức dân tộc.
● Tăng cường phát triển mối quan hệ giữa các quốc gia, dân tộc sẽ dẫn tới phá hủy
hàng rào ngăn cách các quốc gia dân tộc, tạo nên sự thống nhất quốc tế. + Cương lĩnh dân tộc:
● Các dân tộc trên thế giới hoàn toàn được bình đẳng.
● Các dân tộc có quyền tự quyết.
● Liên hiệp công nhân tất cả các dân tộc lại.
- Thực tiễn: Thực tiễn cách mạng miền nam và phong trào cách mạng thế giới.
a) Độc lập dân tộc, tự do là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tất cả các
dân tộc:
-Độc lập dân tộc là quyền thiêng liêng bất khả xâm phạm, là khát vọng lớn nhất của mỗi dân
tộc, nhất là các dân tộc bị áp bức bóc lột như dân tộc Việt Nam.
- Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam từ ngàn xưa đến nay gắn liền với
truyền thống yêu nước, đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
-Dân tộc Việt Nam có quyền được hưởng nền độc lập, tự do, bình đẳng giữa các dân tộc khác trên thế giới.
-Năm 1919, thay mặt nhóm những người yêu nước Việt Nam tại Pháp, Hồ Chí Minh gửi tới
Hội nghị Vécxây bản “Yêu sách của nhân dân An Nam” với 8 điểm và 2 nội dung đòi Chính phủ Pháp thừa nhận :
+ Đòi bình đẳng về mặt pháp lý.
+ Đòi các quyền tự do, dân chủ của người Đông Dương.
-Năm 1930, trong chính cương vắn tắt, Người xác định mục tiêu chính trị của Đảng là:
“ a) Đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và bọn phong kiến.
b) Làm cho nước Nam được hoàn toàn độc lập.”
- Tháng 5/1941, Người chủ trì Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương Đảng, viết thư
kính cáo đồng bào: "Trong lúc này quyền lợi dân tộc giải phóng cao hơn hết thảy".
-Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Hồ Chí Minh tuyên bố trước quốc dân đồng
bào và thế giới rằng: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực đã
thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực
lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy.”
-Người đã nêu lên một chân lý thời đại, một tuyên
ngôn bất hủ của các dân tộc khao khát nền độc lập: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do.”
=>Quan điểm trên của Hồ Chí Minh vừa có giá trị lý luận, thực tiễn to lớn, vừa có ý nghĩa bổ
sung, phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin về quyền dân tộc, cụ thể là quyền độc lập, tự do.
b) Độc lập dân tộc phải gắn liền với tự do, hạnh phúc của nhân dân:
-Thực chất đây chính là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Đây là tư tưởng cốt
lõi và là sợi chỉ đỏ xuyên suốt của con đường cách mạng Việt Nam. Đồng thời, thể hiện rõ
bản chất của chủ nghĩa xã hội xóa bỏ ách áp bức dân tộc mà không xóa bỏ tình trạng bóc
lột và áp bức giai cấp thì nhân dân lao động vẫn chưa được giải phóng.
- Theo Hồ Chí Minh: “Nước độc lập mà dân không được hưởng tự do hạnh phúc thì độc lập
cũng chẳng có nghĩa lý gì”. Do đó, giành độc lập rồi tất yếu phải tiến lên chủ nghĩa xã hội.
=> Đây là con đường triệt để nhất vì chủ nghĩa xã hội là làm cho dân giàu nước mạnh, là
mọi người lại ăn no, mặc ấm, hạnh phúc tự do.
-Độc lập dân tộc phải thực sự gắn với cơm no áo ấm và hạnh phúc nhân dân.
- Học thuyết của Tôn Trung Sơn: dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc.
- Cách mạng tháng 8 thành công: "Nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì
độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì".
- Chánh cương vắn tắt của Đảng: "Làm cho nước Nam được hoàn toàn độc lập ...... Thủ tiêu
hết các thứ quốc trái.... Thâu hết ruộng đất của đế quốc chủ nghĩa làm của công chia cho
dân cày nghèo. Bỏ sưu thuế cho dân cày nghèo .... Thi hành luật ngày làm 8 giờ."
c) Độc lập dân tộc phải là nền độc lập thật sự, hoàn toàn, triệt để
-Độc lập dân tộc phải là độc lập thực sự, độc lập hoàn toàn và triệt để đảm bảo 2 nguyên tắc:
*) Dân tộc có đầy đủ chủ quyền quốc gia về chính trị, kinh tế, an ninh, quân sự, ngoại
giao, toàn vẹn lãnh thổ.
-Trong quá trình xâm lược, bọn thực dân đế quốc thường sử dụng chiêu bài mị dân, thành
lập chính phủ bù nhìn bản xứ, lấy cớ rằng để khai hóa văn minh cho VN, giúp VN xác định
phát triển đất nước, nhưng thực chất nhằm che đậy bản chất ăn cướp, giết người của chúng.
=> Chính phủ Pháp công nhận nước Việt Nam Dân Chủ Cộng hòa là một quốc gia tự do, có
chính phủ, có nghị viện, có quân đội, có tài chính của mình, nằm trong Liên bang Đông
Dương và khối Liên hiệp Pháp.
kí kết Hiệp định sơ bộ 6/3/1946
-Trước sự can thiệp của pháp vào các vấn đề đối nội đối ngoại ở vn, hcm tuyên bố rằng độc
lập của vn khác hẳn với độc lập mà pháp tuyên bố ở vn. Độc lập mà pháp nói là độc lập giả
hiệu, hình thức chứ k phải độc lập thực sự.
=> Vì thế trong Bản tuyên ngôn độc lập, Người đã khẳng định rằng quyền độc lập trước hết
là ”Quyền làm chủ đối với vận mệnh của dân tộc mình, quyền tự quyết định, lựa chọn
chế độ chính trị - xã hội và con đường phát triển của dân tộc mình mà không một dân
tộc nào khác có quyền can thiệp.”
*) Nền độc lập thực sự, độc lập hoàn toàn phải là nền độc lập được thực hiện một cách
triệt để . Độc lập triệt để thể hiện ở quyền tự quyết của dân tộc.
-Người nhấn mạnh rằng “độc lập mà người dân không có quyền tự quyết về ngoại
giao,không có quân đội riêng, không có nền tài chính riêng.. thì độc lập đó chẳng có nghĩa là gì”.
- Hồ Chí Minh hiểu rằng, nỗi thống khổ của tất cả các dân tộc bị áp bức, tất cả Tuyên ngôn
độc lập(1776) của nước Mỹ “Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho
họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được
sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.
- Trích dẫn bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền (1789) của nước Pháp “Người ta
sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng”.
- HCM khẳng định “đó là những lẽ phải không ai chối cãi được”.
- Chính tại nước Mỹ và nước Pháp, quê hương của hai bản Tuyên ngôn với những lời bất
hủ đó, nhưng với cả hai nước đó, nhân dân lao động lại không có quyền bình đẳng, quyền
được sống, tự do mưu cầu hạnh phúc. Cũng chính ở 2 đất nước đã nêu cao quyền con
người ấy, họ nhân danh lá cờ tự do, bác ái để nô dịch, chà đạp tự do của các dân tộc khác
ở những xứ thuộc địa và phụ thuộc, điều đó hoàn toàn bất công, phi lí, trái ngược với những gì họ đã đề cao.
- Từ 2 bản tuyên ngôn độc lập của Pháp và Mĩ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nâng từ quyền cơ
bản của con người thành quyền tự quyết của các quốc gia, dân tộc "Suy rộng ra, câu ấy có
ý nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền
sống, quyền sung sướng và quyền tự do".
=> Kiên quyết chống lại sự xâm phạm quyền độc lập dân tộc, Hồ Chí Minh khẳng định :
"Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do và độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết
định tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để bảo vệ nền độc lập ấy".
-HCM còn khẳng định rằng quyền được độc lập của dân tộc VN là từ thực tiễn đấu tranh lâu
dài, gian khổ hy sinh của cả dân tộc chứ không phải do bất kì ai ban phát
“ Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đã gan
góc đứng về phe đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do, dân
tộc đó phải được độc lập”.
d) Độc lập dân tộc gắn liền với thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ:
-Trong lịch sử, dân tộc ta luôn đứng trước âm mưu xâm lược và chia cắt đất nước của kẻ
thù, chúng luôn dùng chính sách chia để trị, chia VN thành Bắc Kì, Trung Kì và Nam Kì,
nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, để chúng dễ bề cai trị
- Sau CM Tháng 8 miền Bắc nước ta bị quân Tưởng chiếm đóng, miền Nam bị TD Pháp
xâm lược và sau khi độc chiếm hoàn toàn Việt Nam, 1 lần nữa TD Pháp lại bày ra cái gọi là “Nam Kỳ tự trị”
=> Thực dân Pháp âm mưu chia cắt Nam Bộ khỏi Việt Nam, tiến tới lập Nam Kỳ quốc, mở
rộng chiến tranh, thôn tính toàn bộ đất nước ta.
Chúng ta có thể thấy rằng Đất nước ta luôn trong tình trạng bị chia cắt, chiếm đóng, nếu
luôn bị chi phối bởi các thế lựuc bên ngoài thì sao gọi là độc lập, mà phải thống nhất làm 1
thể, đất nước toàn vẹn. Đất nước có thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ thì nhân dân mới có thể
hưởng nền độc lập thực sự, có những quyền lợi cơ bản nhất, có tự do
Thấu hiểu những điều đó nên ct hcm mới cho rằng độc lập dân tộc gắn với toàn vẹn lãnh thổ
-Sáng ngày 31-5-1946, trước khi lên đường sang thăm nước Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh
gửi thư cho đồng bào Nam Bộ nói rõ quyết tâm kiên quyết bảo vệ độc lập, thống nhất Tổ
quốc.Trong thư, Người khẳng định Nam Bộ là bộ phận hữu cơ của cả dân tộc Việt Nam:
Đồng bào Nam Bộ là dân nước Việt Nam.
Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý đó không bao giờ thay đổi!”.
-Trong Di chúc , Người cũng đã thể hiện niềm tin tuyệt đối vào sự thắng lợi của cách mạng,
vào sự thống nhất nước nhà : “Dù khó khăn gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định sẽ
hoàn toàn thắng lợi. Đế quốc Mỹ nhất định phải cút khỏi nước ta. Tổ quốc ta nhất định sẽ
thống nhất. Đồng bào Nam,Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà.”
=> từ đó ta thấy rằng Tư tưởng độc lập dân tộc phải gắn liền với thống nhất Tổ quốc, toàn
vẹn lãnh thổ là tư tưởng xuyên suốt trong cuộc đời hoạt động CM của Hồ Chí Minh, tư
tưởng ấy đến nay vẫn là kim chỉ nam trong đường lối lãnh đạo của ĐCS VN
- *) Ý nghĩa quan điểm của HCM : - Về mặt lí luận:
+ Quan điểm của Hồ Chí Minh là sự kế thừa CN Mac-Lenin,sự vận dụng của CN Mac- Lenin.
+ Là cơ sở nền tảng để Đảng xây dựng chủ trương đúng đắn cho cách mạng.
+ Quan điểm Hồ Chí Minh ko chỉ mang ý ngĩa chính trị mà còn gắn với sự phát triển toàn diện của đất nước. - Về mặt thực tiễn :
+ Quan điểm Hồ Chí Minh đã chứng minh thực tiễn cách mạng VN là đúng đắn. Khởi
nghĩa chống Pháp 1945-1954,1954-1975.
+ Ngày nay quan điểm đổi mới vẫn còn nguyên giá trị khi mà các thế lực thường xuyên
chống phá đòi xóa bỏ Đảng, thì chúng ta vẫn phải kiên trì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội trên nền tảng CN Mac-Lenin và tư tưởng Hồ Chí Minh để bảo về xây dựng phát
triển đất nước VN xã hội chủ nghĩa.
Trong lịch sử, dân tộc ta luôn đứng trước âm mưu xâm lược và chia cắt đất nước của kẻ
thù, chúng luôn dùng chính sách chia để trị nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc
Người khẳng định Nam Bộ là bộ phận hữu cơ của cả dân tộc Việt Nam:
Đồng bào Nam Bộ là dân nước Việt Nam.
Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý đó không bao giờ thay đổi!”.
Trong Di chúc , Người có viết: “Dù khó khăn gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định sẽ
hoàn toàn thắng lợi. Đế quốc Mỹ nhất định phải cút khỏi nước ta. Tổ quốc ta nhất định sẽ
thống nhất. Đồng bào Nam,Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà.”
từ đó ta thấy rằng Tư tưởng độc lập dân tộc phải gắn liền với thống nhất Tổ quốc, toàn vẹn
lãnh thổ là tư tưởng xuyên suốt trong cuộc đời hoạt động CM của Hồ Chí Minh