Đề cương môn Chủ nghĩa xã hội khoa học  trường đại học kinh tế thành phố Hồ chí minh

2.1.2.2. Nguyên nhân hạn chế
a. Trên lĩnh vực kinh tế
Thứ nhất, đối với thành phần kinh tế nhà nước, vấn đề cốt lõi là nhiều doanh
nghiệp nhà nước không phân tách rạch ròi chức năng quản lý Nhà nước đối với doanh
nghiệp và chức năng quản lý doanh nghiệp, bổ nhiệm cán bộ làm chủ sở hữu vừa xây
dựng thể chế vừa quyết định chiến lược kinh doanh, dẫn đến tình trạng “vừa đá bóng,
vừa thổi còi”, kéo theo quan liêu, ưu ái chính sách cho doanh nghiệp, khó phát hiện
sai phạm nghiêm trọng. Nói cách khác, mô hình doanh nghiệp nhà nước hiện nay chưa
hoạt động theo cơ chế thị trường, đồng tiền đổ vào không gắn liền với máu thịt của người quản lý.
Thứ hai, đối với thành phần kinh tế tập thể, đặc biệt là nông nghiệp, vấn đề cốt lõi
là cơ chế pháp lý, thị trường của ta chậm theo kịp tiến bộ của thời đại.Trong bối cảnh
bùng nổ khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin, việc ứng dụng công nghệ cao vào
sản xuất nông nghiệp là tất yếu. Tuy vậy, cả nước mới có 46 doanh nghiệp được thẩm
định là doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao (tính đến 2020).Số doanh nghiệp
trực tiếp đầu tư sản xuất nông nghiệp chỉ chiếm khoảng 1% tổng số doanh nghiệp
(7.600 doanh nghiệp) trong đó đa phần là doanh nghiệp có quy mô nhỏ và siêu nhỏ.
Thực tế chỉ ra, doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn khi tiếp cận với các chính sách
nhà nước. Các ngân hàng có rất ít nguồn vốn vay cho nông nghiệp, chưa kể việc tiếp
cận được còn phải chuẩn bị rất nhiều thủ tục mà doanh nghiệp làm nông nghiệp rất khó
để đáp ứng. Bà Nguyễn Thị Bảo Hiền, chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Hiền Lê,
cho hay “Ô tô thế chấp được ngay nhưng máy cày, máy gặt đập thì không thế chấp
được. Hàng tỷ đồng một cái máy nhưng về không được thế chấp vay được tiền từ ngân
hàng. Đó là điều bất cập”.
b. Trên lĩnh vực chính trị
Thứ nhất, Bộ máy nhà nước còn cồng kềnh, nhiều bộ phận trung gian, hoạt động
không rõ chức năng, nhiệm vụ. Chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm công tác giữa các cơ
quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, giữa các cấp hành chính trong mỗi hệ thống
quyền lực, giữa các cấp lãnh đạo quản lý trong nhiều cơ quan, tổ chức không rõ ràng,
gây ra hiện tượng đùn đẩy trách nhiệm.
Thứ hai, một số cá nhân có khả năng diễn thuyết tốt nhưng lúc làm lại không đến
nơi đến chốn hoặc không có đủ trình độ, khả năng để đảm đương chức vụ hiện tại. Các
cán bộ cần phải liên tục đổi mới và tìm tòi học hỏi những phương thức quản lí và xử lí
những tình huống một cách chuyên nghiệp để có thể phục vụ nhân dân một cách tốt nhất.
Thứ ba, các cá nhân vẫn chưa được giáo dục về dân chủ hoặc vẫn còn tư lợi mà
không màn đến người khác. Những tuyên truyền về dẫn chủ vẫn chưa được rộng rãi
qua các phương tiện dễ tiếp cận hơn như mạng xã hội, những trường học phổ thông.
Các cá nhân phải được rèn luyện đức tính vì xã hội, phải quan tâm đến những người khác.
c. Trên lĩnh vực văn hoá
Thực trạng tiềm ẩn những hạn chế đã nêu có một số nguyên nhân đứng đằng sau
gây nên: Việc tập trung dạy các môn học chuyên môn, khoa học tự nhiên mà chưa có
sự xem xét đề cao các môn học về xã hội rèn giũa phẩm chất con người đang cho ra
những thế hệ học sinh không hiệu quả trong kỹ năng lao động, tự lập mặc dù có kiến
thức khoa học sâu. Xét cho cùng, ta vẫn đang gặp khúc mắc trong việc xây dựng một
nền giáo dục con người toàn diện đúng chất; sự thiếu xem xét kỹ lưỡng trong việc áp
dụng những quy luật nhà nước vào đời sống nhân dân từ những người chức trách. Sự
thiếu hiểu biết hết những ý nghĩa, mục đích của các bộ luật được Đảng ban hành từ
những người chịu trách nhiệm cũng một phần gây khó khăn cho vấn đề phát triển dân
chủ. Ngoài ra sự tuyển dụng những người đứng đầu này cũng là một chỗ hở để cho
những đối tượng xấu hoặc thiếu tôn trọng trách nhiệm được trao cho có thể lợi dụng và
ảnh hưởng đến sự dân chủ của địa phương.
d. Trên lĩnh vực xã hội
Thứ nhất, vấn đề dân chủ ở nước ta chưa được giải quyết thỏa đáng cả về lý
luận và thực tiễn, nhiều vấn đề đặt ra vẫn chưa được giải quyết rõ ràng. Điều này
làm cho việc thực hành dân chủ trở nên khó khăn. Đặc biệt, cơ chế lãnh đạo của
đảng, sự kiểm soát của nhà nước, sự kiểm soát của quần chúng nhân dân chưa được
làm rõ. Mặc dù Đảng đã đề xuất các cơ chế này nhưng vẫn còn chồng chéo do chức
năng lãnh đạo chưa tách bạch rõ ràng với chức năng quản lý. Người ta vẫn chưa
biết làm thế nào con người nắm giữ nó, và không có cơ chế rõ ràng nào được biết đến.
Thứ hai, mặc dù chúng ta coi dân chủ vừa là mục tiêu vừa là động lực, nhưng
chưa có lộ trình để đạt mục tiêu đó và vẫn coi nhẹ thực hành dân chủ với tư cách là
một động lực của sự phát triển xã hội nên chưa phát huy được động lực này. Chúng
ta cũng chưa nhận thức đầy đủ về mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ cương nên cả hai
đều thực hiện chưa tốt, dân chủ chưa được phát huy, kỷ cương không được siết chặt,
cả dân chủ lẫn kỷ cương đều vừa thiếu lại vừa yếu.
Thứ ba, việc thực hành dân chủ trong Đảng và trong Nhà nước chưa tốt nên ảnh
hưởng đến thực hành dân chủ trong xã hội, Đảng chưa nêu được tấm gương về thực hành dân chủ.
Thứ tư, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội chưa phát huy đầy đủ
vai trò giám sát và phản biện xã hội. Chúng ta tránh, và vẫn không cho phép, việc
xây dựng các thiết chế xã hội để giám sát và phản biện các vấn đề xã hội. Điều này
có ý nghĩa to lớn đối với việc thực hành dân chủ trong xã hội.