



















Preview text:
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC I
KHOA KINH TẾ CHÍNH TRỊ
ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN
(Theo nội dung câu hỏi cốt lõi) Hà Nội - 9/2023
ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
TÊN MÔN HỌC: KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN
PHẦN I: TỔNG QUAN VỀ MÔN HỌC
1. Thông tin chung về môn học
* Tổng số tiết: 55 tiết
(Lý thuyết: 40 tiết; Thảo luận: 15 tiết; Thực tế môn học: Theo đợt phân công của Học viện)
* Khoa giảng dạy: Kinh tế chính trị
* Số lượng bài giảng: 6 bài
Bài 1: Khái quát về kinh tế chính trị Mác – Lênin.
Bài 2: Học thuyết giá trị thặng dư của C. Mác và ý nghĩa thời đại.
Bài 3: Lý luận của Lênin về chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước và những biểu hiện mới trong chủ nghĩa tư bản ngày nay.
Bài 4: Sở hữu và quan hệ lợi ích trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Bài 5: Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Bài 6: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức và kinh tế số ở Việt Nam.
2. Mục tiêu môn học
Môn học nhằm cung cấp cho học viên:
Về kiến thức: Những nguyên lý, quy luật kinh tế chính trị Mác - Lênin và sự vận dụng sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam vào thực tiễn xây dựng, phát triển nền kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Về kỹ năng: -
Tổ chức thực hiện, đánh giá các chính sách kinh tế của địa phương/ngành. -
Tham mưu các quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước các cấp vào xây dựng, phát triển nền kinh tế thị trường địnhhướng XHCN. -
Nhận diện, phê phán quan điểm lệch lạc, sai trái, thù địch về kinh tế chính trị Mác-Lênin và mô hình kinh tế thị
trườngđịnh hướng XHCN ở Việt Nam.
Về tư tưởng: -
Củng cố niềm tin vào đường lối, chính sách phát triển kinh tế trong TKQĐ lên CNXH của Đảng và Nhà nước ta. -
Tính tích cực, chủ đông học tập, nâng cao nhận thức lý luận và vận dụng vào thực tiễn của đội ngũ cán bộ quản lý. -
Xác định trách nhiệm của cá nhân trong trau dồi, học tập và vận dụng kinh tế chính trị Mác - Lênin vào thực tiễn công tác.
PHẦN II: CÁC BÀI GIẢNG/CHUYÊN ĐỀ MÔN HỌC
I. Bài giảng/Chuyên đề 1 1. Tên chuyên đề: Khái quát về kinh tế chính trị Mác-Lênin 2. Số tiết lên lớp: 5 tiết 3. Mục tiêu:
Bài giảng/chuyên đề này sẽ cung cấp cho học viên:
- Về kiến thức:
+ Vị trí, vai trò kinh tế chính trị Mác - Lênin trong nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam và trong lãnh đạo quản lý.
+ Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng giá trị cơ bản của kinh tế chính trị Mác - Lênin trong xây dựng đường lối, chính
sách phát triển kinh tế.
- Về kỹ năng:
+ Hình thành năng lực phân tích, tổng kết thực tiễn, tiếp thu sáng tạo lý luận kinh tế chính trị và vận dụng tri thức kinh tế
chính trị để củng cố nền tảng tư tưởng của Đảng, giải quyết các quan hệ kinh tế trong lãnh đạo quản lý quốc gia/địa phương/ngành.
+ Cán bộ lãnh đạo, quản lý vận dụng giá trị cơ bản của kinh tế chính trị Mác - Lênin vào phát triển kinh tế địa phương,
ngành, đất nước và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình hiện nay.
- Về tư tưởng:
Thông qua nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò của môn học, củng cố niềm tin cho học viên vào tính đúng đắn của quan
điểm đường lối của Đảng về đổi mới kinh tế và con đường đi lên CNXH.
4. Chuẩn đầu ra và đánh giá người học
Sau khi kết thúc bài giảng này, học viên có thể
Đánh giá người học đạt được:
Yêu cầu đánh giá
Hình thức đánh giá Về kiến thức: -
Phân tích được vị trí, vai trò của - Thi viết;- Thi -
Phân tích vị trí, vai trò của KTCT Mác –
KTCTMác - Lênin trong nền tảng tư tưởng vấn đáp;
Lênintrong nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng
của Đảng và trong lãnh đạo quản lý quốc - Viết thu
sản Việt Nam và trong lãnh đạo quản lý. gia/ngành/địa phương. hoạch. -
Phân tích giá trị cơ bản của KTCT Mác – -
Vận dụng KTCT Mác - Lênin trong
Lênin trong xây dựng đường lối, chính sách
xâydựng đường lối, chính sách phát triển kinh
phát triển kinh tế ở nước ta. tế. Về kỹ năng: . -
Phân tích, tổng kết thực tiễn về việc vận -
Kỹ năng phân tích, tổng kết được thực
dụngkinh tế chính trị Mác - Lênin trong xây dựng tiễnvà vận dụng kinh tế chính trị Mác - Lênin
đường lối, chính sách phát triển kinh tế.
trong xây dựng đường lối, chính sách phát -
Vận dụng giá trị cơ bản của kinh tế chính triển kinh tế.
trịMác - Lênin vào phát triển kinh tế địa phương, -
Vận dụng được giá trị cơ bản của kinh
ngành, đất nước của đội ngũ cán bộ lãnh đạo tếchính trị Mác - Lênin và quan điểm đường quản lý.
lối của Đảng vào phát triển kinh tế địa
phương, ngành, đất nước của đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lý. Về tư tưởng:
Nhận thức sâu sắc được tính khoa học, cách
Tin tưởng vào tính khoa học, cách mạng của kinh mạng của kinh tế chính trị học Mác - Lênin và
tế chính trị học Mác-Lênin, vào nền tảng tư tưởng nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt
của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nam.
5. Tài liêu học tậ p ̣
5.1. Tài liêu phải đọc ̣
(1). Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Giáo trình Cao cấp lý luận chính trị: Kinh tế chính trị Học Mác – Lênin,
NXB. Lý luận Chính trị, H.2021 Bài 1: Trang 11-48.
(2). Văn kiện đại hội đại biểu lần thứ XIII của Đảng, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, H.2020, tr. 109, 112, 119.
(3). C.Mác – Ăngghen, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, H.1995, Tập 19, 23, 25, 26.
5.2. Tài liêu nên đọc ̣
(1). V.I.Lênin: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, t.30, tr.173; t.38, tr.464; t.39, tr.309-310; t.41, tr.93, 294-295; t.43, tr.248,
253, 254, 270-274, 295,400, 445; t.44, tr.189, 288-289, t.45, tr.442.
(2). Hội đồng lý luận Trung ương, Những điểm mới trong các văn kiện Đại hội XIII của Đảng, Nxb .Chính trị quốc gia sự thật, H. 2021. 6. Nội dung Câu hỏi cốt lõi Nội dung
Câu hỏi đánh giá quá trình
1. Kinh tế chính trị 1. Vị trí, vai trò của Kinh tế chính trị Mác - Lênin trong nền Câu hỏi trước giờ lên lớp (định
Mác - Lênin có vị trí, tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam
hướng tự học):
vai trò như thế nào -
Vị trí của kinh tế chính trị Mác - Lênin trong nền tảng tư 1. Cơ sở hình thành
trong nền tảng tư tưởngcủa Đảng cộng sản Việt Nam
củaKTCT Mác - Lênin là gì?
tưởng của Đảng Cộng + Là yếu tố cốt lõi trong nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt 2. Các giai đoạn phát
sản Việt Nam và trong Nam.
triểnKTCT Mác – Lênin như thế lãnh đạo quản lý?
+ Chỉ ra tính quy luật trong phát triển kinh tế từ CNTB lên
nào? 3. Kinh tế chính trị Mác – CNXH.
Lênin có vị trí, vai trò như thế nào -
Vai trò của KTCT Mác - Lênin trong nền tảng tư tưởng của trong nền tảng tư tưởng của Đảng
Đảng cộng sản Việt Nam
Cộng sản Việt Nam? Câu hỏi sau
+ Là nền tảng lý luận cho các vấn đề kinh tế trong suốt tiến trình giờ lên lớp (định hướng tự học cách mạng.
và ôn tâp):̣
+ Góp phần làm sáng tỏ bản chất của các vấn đề kinh tế cơ bản.
1. Đảng Cộng sản Việt Nam vận
2. Vị trí, vai trò của Kinh tế chính trị Mác - Lênin trong lãnh dụng các qui luật kinh tế và đạo quản lý
phương pháp luận của KTCT
- Góp phần củng cố lập trường tư tưởng chính trị, mở rộng tư duy Mác - Lênin như thế nào trong
chiến lược của cán bộ lãnh đạo, quản lý
xây dựng đường lối, chính sách
+ Củng cố lập trường tư tưởng chính trị của cán bộ lãnh đạo, quản phát triển kinh tế?
lý trong lãnh đạo phát triển kinh tế. 2.
Cán bộ lãnh đạo, quản lý
+ Mở rộng tư duy chiến lược của cán bộ lãnh đạo, quản lý.
cầnvận dụng các quy luật của của -
Cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng tầm nhìn, KTCT Mác-Lênin trong công tác
đườnglối phát triển kinh tế xã hội của đất nước cho đội ngũ cán bộ tham mưu, xây dựng chính sách
lãnh đạo, quản lý
kinh tế tại địa phương/ngành/đơn
+ Là cơ sở khoa học cho nhận thức về nguyên nhân, bản chất, quy vị?
luật hình thành, vận động phát triển của lực lượng sản xuất, của 3.
Cán bộ lãnh đạo, quản lý
kinh tế thị trường, của những xu hướng phát triển mới của nhân cầnvận dụng phương pháp luận loại về kinh tế.
của KTCT Mác - Lênin trong việc
+ Là cơ sở khoa học cho nhận thức về nguyên nhân, bản chất, quy giải quyết những vấn đề kinh tế
luật hình thành của những quan hệ kinh tế cơ bản trong TKQĐ lên cơ bản của địa phương, ngành, đất CNXH ở Việt Nam. nước ngư thế nào? -
Cung cấp phương pháp luận khoa học cho việc thực hiện
xâydựng các chính sách kinh tế đối nội cũng như và hội nhập quốc
tế + Cung cấp phương pháp luận khoa học cho việc bảo đảm hài
hòa lợi ích trong TKQĐ lên CNXH ở nước ta.
+ Điều kiện để xác định đúng đắn con đường, đường lối phát triển
kinh tế cho Việt Nam trong bối cảnh hiện nay.
+Là cơ sở khoa học vững chắc cho việc hoạch định đường lối
phát triển kinh tế và giải quyết các quan hệ lớn trong xây dựng CNXH ở Việt Nam.
2. Đảng Cộng sản Việt 1. Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng các qui luật kinh tế trong
Nam vận dụng giá trị xây dựng và tổ chức thực hiện đường lối, chính sách phát triển
cơ bản của kinh tế kinh tế chính trị Mác - Lênin -
Vận dụng nhóm quy luật kinh tế chung cho tất cả các phương
trong xây dựng đường thứcsản xuất (quy luật QHSX phù hợp với trình độ phát triển của
lối, chính sách phát LLSX, quy luật năng suất lao động xã hội không ngừng tăng cao,
triển kinh tế như thế quy luật nhu cầu tăng lên…). nào? -
Vận dụng nhóm quy luật kinh tế phổ biến cho một số phương
thứcsản xuất (quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật lưu thông
tiền tệ, quy luật cạnh tranh...). -
Vận dụng nhóm quy luật kinh tế đặc thù cho một phương
thứcsản xuất (quy luật sản xuất giá trị thặng dư trong CNTB, quy
luật phân phối theo lao động).
2. Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng phương pháp luận của
KTCT Mác - Lênin trong việc giải quyết những vấn đề cơ bản
của nền kinh tế trong TKQĐ lên CNXH
- Vận dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và
chủ nghĩa duy vật lịch sử.
- Vận dụng các phương pháp nghiên cứu chung của khoa học xã
hội như kết hợp phân tích với tổng hợp, quy nạp và diễn dịch, đặc
biệt là phương pháp trừu tượng hóa khoa học vào giải quyết các
vấn đề cơ bản của nền kinh tế (phát triển LLSX trong điều kiện
cách mạng công nghiệp lần thứ tư, vấn đề sở hữu và quan hệ lợi
ích trong TKQĐ lên CNXH, vấn đề kinh tế thị trường định hướng XHCN).
3. Cán bộ lãnh đạo, 1. Cán bộ lãnh đạo quản lý vận dụng các quy luật của KTCT
quản lý làm thế nào để Mác - Lênin trong công tác tham mưu, xây dựng chính sách
vận dụng giá trị cơ kinh tế tại địa phương/ngành/đơn vị
bản của kinh tế chính -
Nhóm quy luật kinh tế chung cho tất cả các phương thức sản
trị Mác - Lênin vào xuất(quy luật QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX,
phát triển kinh tế địa quy luật năng suất lao động xã hội không ngừng tăng cao, quy luật
phương, ngành, đất nhu cầu tăng lên…). nước? -
Nhóm quy luật kinh tế phổ biến cho một số phương thức sản
xuất(quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật lưu thông tiền tệ, quy luật cạnh tranh...). -
Nhóm quy luật kinh tế đặc thù cho một phương thức sản xuất
(quy luật sản xuất giá trị thặng dư trong CNTB, quy luật phân phối theo lao động).
2. Cán bộ lãnh đạo quản lý vận dụng phương pháp luận của
KTCT Mác - Lênin trong việc giải quyết những vấn đề kinh tế
cơ bản của địa phương, ngành, đất nước -
Vận dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng
vàchủ nghĩa duy vật lịch sử. -
Vận dụng các phương pháp nghiên cứu chung của khoa học
xãhội như kết hợp phân tích với tổng hợp, quy nạp và diễn dịch,
đặc biệt là phương pháp trừu tượng hóa khoa học vào giải quyết
các vấn đề cơ bản của nền kinh tế ở địa phương/đơn vị (vấn đề phát
triển LLSX trong điều kiện cách mạng công nghiệp lần thứ tư, vấn
đề sở hữu và quan hệ lợi ích trong TKQĐ lên CNXH, vấn đề kinh
tế thị trường định hướng XHCN).
7. Yêu cầu với học viên
- Chuẩn bị nội dung thảo luận: Thảo luận nhóm theo nội dung thảo luận; Trình bày kết quả vào phiếu nhóm; Trưởngnhóm
đại diện nhóm lên trình bày kết quả làm việc nhóm.
- Chuẩn bị nôi dung tự học: Đọc trước các nội dung theo yêu cầu của giảng viên trong tài liệu đã được cung cấp ̣ - Chuẩn bị
nội dung câu hỏi trước, trong, sau giờ lên lớp.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trước giờ lên lớp theo chuẩn đầu ra: Nhớ/hiểu được các nội dung câu hỏi.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trong giờ lên lớp: Hiểu/áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá được các nội dung câu hỏi.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi sau giờ lên lớp: Áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá được các nội dung câu hỏi.
- Đọc tài liệu theo hướng dẫn: Đọc các nội dung trong các tài liệu đã hướng dẫn để phục vụ cho việc tham gia thảo luận.
- Tâp trung nghe giảng, tích cực tham gia trả lời các câu hỏi, tham gia đối thoại, đóng góp ý kiến, thảo luận.̣
II. Bài giảng/Chuyên đề 2 1. Tên chuyên đề: Học thuyết giá trị thặng dư của C. Mác và ý nghĩa thời đại 2. Số tiết lên
lớp: 10 tiết 3. Mục tiêu
Chuyên đề này sẽ cung cấp cho học viên:
- Về kiến thức:
+ Ý nghĩa thời đại của học thuyết giá trị thặng dư của C. Mác.
+ Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng giá trị cơ bản của học thuyết giá trị thặng dư trong tổ chức nền sản xuất xã hội.
- Về kỹ năng:
Xây dựng được kỹ năng tư duy, phương pháp luận khoa học để lý giải được bản chất của các quan hệ kinh tế nảy sinh
trong bối cảnh thế giới hiện nay cũng như trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
- Về tư tưởng:
Xác lập niềm tin vào nền tảng tư tưởng của Đảng và con đường phát triển của đất nước trong bối cảnh ngày nay.
4. Chuẩn đầu ra và đánh giá người học
Sau khi kết thúc bài giảng này, học viên có thể đạt
Đánh giá người học được:
Yêu cầu đánh giá
Hình thức đánh giá Về kiến thức: -
Phân tích được giá trị và ý nghĩa thời - Thi viết;- Thi -
Phân tích học thuyết giá trị thặng dư của C. đạicủa học thuyết giá trị thặng dư. vấn đáp;
Máccó giá trị như thế nào trong thời đại ngày nay. - Viết thu hoạch. -
Phân tích Đảng Cộng sản Việt Nam đã vận -
Phân tích được Đảng Cộng sản Việt dụng
Namđã vận dụng sáng tạo những giá trị cơ bản
sáng tạo những giá trị cơ bản của học thuyết giá trị của học thuyết giá trị thặng dư vào giải
thặng dư vào giải quyết các quan hệ kinh tế trong quyết các quan hệ kinh tế trong TKQĐ lên
TKQĐ lên CNXH ở nước ta. CNXH ở nước ta.
- Phân tích cán bộ lãnh đạo, quản lý cần làm như thế - Phân tích được cán bộ lãnh đạo, quản lý
nào để vận dụng những giá trị cơ bản của học thuyết cần làm như thế nào để vận dụng những giá
giá trị thặng dư vào giải quyết các quan hệ kinh tế trị cơ bản của học thuyết giá trị thặng dư vào địa phương/ngành.
giải quyết các quan hệ kinh tế địa phương/ngành. Về kỹ năng:
Vận dụng những giá trị cơ bản của học thuyết giá Vận dụng được giá trị cơ bản của học thuyết
trị thặng dư vào giải quyết các quan hệ kinh tế ở địa giá trị thặng dư vào giải quyết các quan hệ
phương/ngành trong nền KTTT định hướng XHCN kinh tế ở địa phương/ngành trong nền KTTT ở Việt Nam.
định hướng XHCN ở Việt Nam. Về tư tưởng:
Giúp học viên xác lập niềm tin vào nền tảng tư tưởng Tin tưởng vào nền tảng tư tưởng của Đảng
của Đảng và con đường phát triển của đất nước trong và con đường phát triển của đất nước trong bối cảnh ngày nay. bối cảnh ngày nay.
5. Tài liêu học tập ̣
5.1. Tài liêu phải đọc ̣
(1). Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Giáo trình Cao cấp lý luận chính trị: Kinh tế chính trị Học Mác – Lênin,
NXB Lý luận Chính trị, H.2021 Bài 2: Trang 48-98.
(2). Văn kiện đại hội đại biểu lần thứ XIII của Đảng, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, H.2020, tr.121.
5.2. Tài liêu nên đọc ̣
(1). C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.2002, t.23, tr. 16, 61, 63, 65, 70, 72, 119, 158, 215, 221,
222, 249, 250, 253, 294, 295, 297, 298, 312, 313, 314, 467, 468, 817, 818,851, 880, 881, 882; C.Mác và Ph.Ăngghen:
Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.1994, t.25 (phần 1), tr.320, 352, 357, 358, 364; C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, Nxb.
Chính trị quốc gia, H.1995, t.26 (phần I), tr.215-217,583, 585, 521-522.
(2) Hội đồng lý luận Trung ương, Những điểm mới trong các văn kiện Đại hội XIII của Đảng, Nxb CHính trị quốc gia sự thật, H. 2021. 6. Nội dung Câu hỏi cốt lõi Nội dung
Câu hỏi đánh giá quá trình
1. Học thuyết giá trị thặng dư của 1. Học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác là cơ sở Câu hỏi trước giờ lên lớp (định
C.Mác có giá trị như thế nào trong khoa học cho việc luận giải tính chất lịch sử của hướng tự học): thời đại ngày nay? PTSX TBCN 1. Nguồn gốc, bản chất,
- Bản chất giá trị thặng dư và quy luật sản xuất giá cácphương pháp sản xuất giá trị trị thặng dư
thặng dư được thể hiện như thế
+ Thực chất giá trị thặng dư nào?
+ Bản chất quy luật sản xuất GTTD: Phản ánh mục 2.
Các hình thức biểu hiện của
giátrị thặng dư được thể hiện như thế