Đề cương môn Tư tưởng Hồ chí minh - trường đại học kinh tế- tài chính thành phố Hồ chí minh

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ THANH NIÊN ?
Trước hết, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn đề cao, khẳng định tiềm năng, vị trí,
vai trò của Thanh niên trong sự nghiệp cách mạng. Người đã nhiều lần nhấn
mạnh: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Nước nhà thịnh hay
suy, yếu hay mạnh phần lớn là do các Thanh niên"Người nói rất rõ về
việc Thanh niên là lớp người kết nối giữa lớp già với lớp trẻ, giữa quá khứ với
tương lai: "Thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ già, đồng
thời Thanh niên cũng là người phụ trách, dìu dắt thế hệ trẻ, thế hệ tương lai. Đây
là vai trò rất quan trọng trong việc quyết định vận mệnh của đất nước"
Theo Người thì tương lai, tiền đồ của đất nước là do Thanh niên quyết định:
"Thanh niên phải tích cực tham gia đóng góp ý kiến vào công việc của Nhà
nước, của các cấp chính quyền, phải quyết tâm chiến đấu hi sinh giữ nền độc
lập, tự do và phải tự rèn luyện ngay từ bây giờ để sau này lên thay những thủ
lĩnh để mà gánh vác những việc trọng đại của nước nhà"
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về Thanh niên, có một luận điểm cơ bản rất quan
trọng là: muốn thực hiện tốt mục đích, nội dung, chương trình giáo dục, đào tạo
thanh niên, thì phải giáo dục thanh niên thông qua một tổ chức của Thanh niên,
đó là Đoàn Thanh niên cộng sản "Thanh niên phải được đào tạo, giáo dục trong
Đoàn TNCS, không có cách nào khác. Đoàn TNCS phải là một lực lượng chính
trị hùng hậu xung quanh Đảng, là cánh tay phải đắc lực của Đảng và đội hậu bị
của Đảng. Thực hiện những chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng
2/ MẶT TRÁI CỦA NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC NHƯ THẾ NÀO ĐẾN THANH NIÊN?
Trong những năm qua, nền kinh tế thị trường phát triển mạnh mẽ làm cho xã hội
có nhiều sự đổi mới tích cực: Tạo xu thế liên doanh; liên kết đẩy mạnh giao lưu
kinh tế; được chuyển giao công nghệ sản xuất, công nghệ quản lý từ các nước
phát triển để thúc đẩy công cuộc xây dựng kinh tế và phát triển ở nước ta,... Từ
đó, tạo ra thêm nhiều việc làm, đời sống của người dân cũng vì vậy mà tăng cao.
Bên cạnh những mặt tích cực đó, việc nền kinh tế thị trường phát triển mạnh mẽ
đã khiến cho mặt trái của nền kinh tế này ảnh hưởng không nhỏ đến người dân,
nổi bật trong số đó là nhóm đối tượng thanh niên. Theo C. Mác, dưới chủ nghĩa
tư bản, “lợi nhuận chỉ là hình thái thứ sinh, phái sinh và được biến đổi của giá trị
thặng dư, là hình thái tư sản trong đó đã xóa hết những nguồn gốc của nó”, còn
giá trị thặng dư và tỷ suất giá trị thặng dư “là biểu hiện chính xác của mức độ tư
bản bóc lột sức lao động, hay mức độ nhà tư bản bóc lột người công nhân”. Nói
cách khác, trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, chính lao động thặng
dư của người công nhân là nguồn gốc đem lại lợi nhuận và làm giàu cho nhà tư bản.
+ Cơ chế tự do phân bổ nguồn lực trong kinh tế thị trường đã dẫn đến sự bất
bình đẳng và phân hóa xã hội sâu sắc: Khoảng cách giữa người giàu và người
nghèo, giữa thành thị và nông thôn, giữa người có thu nhập cao và thu nhập
thấp ngày càng lớn. Từ đó dẫn đến sự hình thành giai cấp trong xã hội. Những
người giàu có, địa vị cao sẽ được mọi người tôn trọng và ngưỡng mộ. Thanh
niên, do chưa có sự định hình rõ về nhân cách, chưa đủ bản lĩnh và sự vững
vàng sẽ thiếu sự chọn lọc và dễ bị ảnh hưởng tiêu cực (quá coi trọng giá trị vật
chất mà bỏ qua các giá trị về tinh thần, coi trọng những người có thu nhập, địa vị
cao thay vì đối xử với mọi người một cách bình đẳng,...)
+ Các tệ nạn xã hội, các hoạt động lừa đảo: Do bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi lối
sống sùng bái vật chất, xa hoa vốn đang được truyền thông mạnh mẽ trên các
phương tiện xã hội, thông tin đại chúng, nhưng do chưa có thu nhập ổn định mà
nhiều thanh niên đã vướng vào các tệ nạn xã hội (trộm cướp, cờ bạc,...), các
hoạt động lừa đảo nhằm đạt được lợi ích kinh tế một cách nhanh chóng, bỏ qua
các giá trị về đạo đức, xã hội.
+ Ảnh hưởng đến niềm tin về bản chất xã hội: Việc chạy theo lợi ích kinh tế đã
dẫn đến việc trong thời gian vừa qua các hoạt động tham nhũng, chạy chức
chạy quyền, gian lận thương mại,...xảy ra nhiều, khiến thanh niên dần mất lòng
tin và có cái nhìn tiêu cực về bản chất xã hội.
+ Sự phát triển về công nghệ, phương tiện truyền thông mang lại nhiều rủi ro: Là
thế hệ được tiếp cận với công nghệ, thanh niên dễ dàng dùng các công cụ công
nghệ, các phương tiện truyền thông để thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm
đoạt tài sản, phát tán các thông tin sai sự thật,. ..... nhằm trục lợi. Bên cạnh đó,
các đối tượng xấu và các thế lực thù địch cũng lợi dụng nền tảng truyền thông
nhằm truyền tải các thông tin trái với truyền thống văn hóa dân tộc, trái với quan
điểm của Đảng và Nhà nước, điều này ảnh hưởng không nhỏ đến nhận thức của thanh niên hiện nay.
Tóm lại, nền kinh tế thị trường mang đến nhiều lợi ích, song cũng đem lại những
mặt tiêu cực. Như vậy, mỗi thanh niên chúng ta cần có nhận thức đúng đắn,
vững lập trường. Đồng thời tư dưỡng đạo đức cách mạng và tư tưởng HCM để
phát huy cũng như hạn chế những gì mà nền KTTT mang lại.
3/ THỰC TRẠNG ĐẠO ĐỨC VÀ LỐI SỐNG THANH NIÊN HIỆN NAY
Thực trạng đạo đức và lối sống của thanh niên ngày nay có thể thay đổi tùy theo
vùng hay quốc gia cũng như tùy theo những yếu tố từ xã hội, văn hóa và kinh tế.
Dưới đây là vấn đề về mặc tích cực và tiêu cực của thực trạng đạo đức và lối
sống của thanh niên hiện nay: Mặc tiêu cực
1. Áp lực từ xã hội:
Thanh niên hiện nay thường đối mặt với áp lực lớn về xã hội: như áp lực về
học tập, nghề nghiệp, và cả hình thể. Áp lực này có thể dẫn đến các hành vi
không đạo đức như gian lận hoặc sử dụng chất cấm để đối phó
2. Thiếu đạo đức và giáo dục: Một số thanh niên có thể thiếu sự hướng
dẫn đạo đức và giáo dục về tầm quan trọng của trách nhiệm cá nhân và
xã hội. Thiếu kiến thức và giáo dực về đạo đức có thể dẫn
đến hành vi thiếu trách nhiệm và không đáng tin cậy.
Ngày nay, hầu như ở địa phương nào cũng thấy xảy ra hiện
tượng học sinh quậy phá lôi kéo bè cánh để đánh nhau (cả trai lẫn
gái) và thậm trí còn hành hung cả thầy cô giáo và từ đó xảy ra
nhiều sự việc nghiêm trọng hơn dẫn đến xảy ra án mạng ở lứa tuổi
vị thành niên và thanh niên,…
3. Các yếu tố xã hội: Môi trường xã hội, gia đình và bạn bè có thể có ảnh
hưởng đáng kể đến lối sống và đạo đức của thanh niên. Một gia đình ổn
định, hỗ trợ giáo dục tốt có thể giúp thanh niên phát triển giá trị đạo đức mạnh mẽ.
Bên cạnh đó, tình trạng sống thử và quan hệ tình dục trước hôn nhân ngày
càng tăng cao. Theo tiến sĩ Tâm lí Huỳnh Văn Sơn – Đại học Sư Phạm Tp.HCM,
việc các bạn trẻ quan hệ trước hôn nhân không chỉ ảnh hưởng của văn hóa
phương Tây mà con do lối sống quá dễ dãi đã đánh mất truyền tốt đẹp của
người Á Đông. Và đồng thời, nạn phá thai cũng đang ở mức báo động. Theo
GS-TS. Nguyễn Thị Ngọc Phượng – Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Từ Vũ,
Tp.HCM cho biết: Thực trạng nạo phá thai rất đáng lo ngại. Mỗi năm, tại Việt
Nam có khoảng 700.000 phụ nữ nạo phá thai. Có 5% em gái sinh con trước 18
tuổi và 15% sinh con trước 20 tuổi. Đây là một số liệu đáng lo ngại.
4. Áp lực về cuộc sống: Những áp lực về
công việc, học tập và xã hội có thể gây
stress và căng thẳng đối với thanh niên. Đôi
khi, để thoát khỏi áp lực này, họ có thể dấn
thân vào các hoạt động giải trí và tiêu thụ,
điều này có thể dẫn đến tình trạng tha hóa.
Ngoài ra, hiện nay ngày càng đông sinh viên Việt
Nam chưa có thái độ nhận thức đúng đắn với việc học
tập. Theo một cuộc khảo sát của Phó GS-TS. Phạm
Công Khanh – Trường Sư Phạm Hà Nội: “64% sinh viên chưa tìm được phương
pháp học tập phù hợp với đặc điểm nhận thức cá nhân. 36.1% sinh viên bộc lộ
phong cách thụ động, ngại nêu lên thắc mắc và ý kiến của mình để đóng góp
vào việc học tập trên lớp mà chỉ thích giảng việc cho nghe. Mặc dù trong các
cuộc chơi nhậu nhẹt, số đông trong họ là người tiên phong, sôi nổi chơi hết
mình. 50% sinh viên không thực sự tin vào năng lực, trình độ của mình, 40% sih
viên cho rằng mình không có khả năng tự học, 70% sinh viên cho rằng mình
không có khả năng nghiên cứu và 55% sinh viên không thực sự hứng thú với
việc học tập ( theo báo tuổi trẻ ).
5. Ảnh hưởng của công nghệ và truyền thông: Công nghệ kỹ thuật số và
truyền thông đã tạo ra một môi trường tiêu thụ dễ dàng, với nhiều tiện ích
lớn trong việc kết nối và giải trí. Tuy nhiên, sự dễ dàng tiếp cận thông tin
và giải trí có thể dẫn đến việc thấy chán và lười biếng trong việc tham gia
cá hoạt động xã hội, học tập và công việc.
Và không những như vậy, có những sinh viên còn tỏ thái độ
vô lễ với giảng viên, làm ổn trong lớp, phát biểu linh tinh, huýt
sáo,… Sinh viên ngày nay đã tiếp cận quá nhiều phương tiện
truyền thông hiện đại như điện thoại di động, truyền hình cáp,
internet,… nên dễ bị tiêm nhiễm những tư tưởng xấu. Thậm chí
việc tiếp cận với sự phát triển của ngành công nghiệp giải trí,
điển hình như là game online đã mang đến một tác động tương
đối xấu với giới trẻ hienj nay nếu quá tập trung vào việc giải trí
mà bỏ qua việc học, việc làm và từ đó sẽ kéo theo các hệ lụy ảnh hưởng đến xã
hội. Tháng 6-2019, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chính thức bổ sung chứng
nghiện game là một bệnh về tâm thần và đã xảy ra các vụ cướp giật để có tiền
nạp game hoặc nghiêm trọng hơn là các vục án mạng vì muốn thử cảm giác trải
nghiệm trong game và ngoài thực tế là như thế nào. Mặc tích cực
1. Tình nguyện và hoạt động xã hội: Một số thanh niên đam mê tham gia
vào các hoạt động tình nguyện và xã hội. Họ tự nguyện giúp đỡ cộng
đồng, làm việc với các tổ chức phi lợi nhuận, và tham gia vào các dự án
giúp cải thiện điều kiện sống của người khác.
Thế hệ thanh niên thời kỳ mới vừa có đạo
đức, nhân cách, vừa có tri thức, sức khỏe, tư
duy năng động và hành động sáng tạo; tiếp
nối truyền thống hào hùng của dân tộc, của
Đảng, nêu cao lòng yêu nước, ý thức xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc; sẵn sàng hy sinh vì
sự nghiệp cách mạng, tình nguyện vì cộng
đồng; sống có trách nhiệm với gia đình, xã
hội; có ý chí vươn lên trong học tập, lao động, công tác, lập thân, lập nghiệp, làm
giàu chính đáng; mong muốn được cống hiến cho đất nước, có việc làm, thu
nhập ổn định, có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, môi trường sống an
toàn, lành mạnh. Dù còn có tâm trạng khác nhau, song nhìn chung, cơ bản
thanh niên ta vẫn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Ðảng và sự quản lý của Nhà
nước trong quá trình phát triển đất nước.
2. Chuẩn bị cho tương lai: Nhiều thanh niên thấy rằng việc xây dựng tương
lại và cố gắng phát triền sự nghiệp là một mục tiêu quan trọng. Họ nỗ lực
hoàn thành học vấn, tìm kiếm cơ hội học tập và làm việc để tạo ra tương
lai ổn định cho bản thân và gia đình.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành
Trung ương Đảng khóa X về “Tăng cường sự lãnh
đảo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kì
công nghiệp hóa, hiện đại hóa” đã khẳng định:
“Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân
tương lại của đất nước, là lực lượng xung kích
trong xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên
được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi
dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người.
Chăm lo, phát huy thanh niên là mục tiêu, vừa là
động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển vũng bền của đất nước”.
3. Trách nhiệm xã hội: Thanh niên đang thúc đẩy các vấn đề xã hội quan
trọng như bảo vệ môi trường, quyền con người, và những vấn đề xã hội
khác. Họ có thể tham gia vào các hoạt động biểu tình tạo ra ý thức về các
vấn đề này trong cộng đồng.
- Phong cách Hồ Chí Minh là tài sản vô cùng
to lớn của dân tộc ta, mãi mãi là nguồn sáng
bất tận soi rọi vào mỗi tâm hồn con người
Việt Nam, hướng cho mọi người đến với
chân- thiện- mỹ của cuộc sống.
- Làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh sẽ giúp cũng cố them
niềm tin vào cán bộ vào
Đảng và Nhà Nước Việt Nam.
- Người coi Đạo Đức là gốc là nền tảng vững chắc của mỗi con người.
Đạo đức con người như trời có bốn mùa, đất có bốn phương, người có
bốn đức, “ cần kiệm liên chinh” thiếu một mùa không thành trời. thiếu một
phương không thành đất. thiếu một đức không thành người.
4. Học hỏi và phát triển: Thanh niên đang chấp nhận thách thức và sẵn
sàng học hỏi để phát triển cá nhân và xây dựng tư duy độc lập. Họ có thể
theo đuổi việc học tập liên tục và phát triển kiến thức và kỹ năng.
Không ngừng học tập lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin: “Học tập chủ nghĩa Mác –
Lênin là học cái tinh thần xử trí mọi việc, đối với mọi người và đối với bản thân;
là học tập những chân lý phổ biến của chủ nghĩa Mác – Lênin để áp dụng một
cách sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của nước ta. Học để mà làm. Lý luận đi đôi với thực tiễn.
=> Như vậy, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là điều vô cùng gần gũi
với tất cả chúng ta bao chùm từ đảng viên, đoàn viên thanh niên đến các sinh viên.
Tuy nhiên, việc học tập và làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
của sinh viên hiện nay còn nhiều hạn chế
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh của sinh viên hiện nay vẫn còn hạn chế:
- Nội dung giáo viên hiện nay chưa kết hợp tốt giữa giáo dục và đạo đức,
giáo dục văn hóa và giáo dục khoa học, công nghệ và kỹ thuật, nội dung
chưa phù hợp với nhu cầu và xu thế thị trường lao động trong nước và quốc tế.
- Đặc biệt có một thời gian dài, chúng ta
xem nhẹ giáo dục đạo đức cho thanh
niên, nếu có thì chỉ mang tính hình thức không có hiệu quả.
- Phương pháp giáo dục cho thanh niên
thời gian qua vẫn chủ yếu sử dụng
phương pháp truyền thống, còn lạc hậu,
chậm đổi mới, chậm hiện đại hóa, chưa
gắn với đời sống xã hội lao động nghề
nghiệp, chưa phát huy tính năng động,
sáng tạo và năng lực thực hành cho thanh niên.
4/ HỌC TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH NHẰM TRANG BỊ
CHO THANH NIÊN NHỮNG BÀI HỌC GÌ TRƯỚC
TÁC ĐỘNG CỦA NỀN KINH TẾ HIỆN TẠI?
Học Tư tưởng Hồ Chí Minh có thể cung cấp cho thanh niên một cơ sở tư duy và
các bài học quan trọng để hiểu và tương ứng với tác động của nền kinh tế hiện
nay. Dưới đây là một số bài học quan trọng:
• Học Tự tin, Tư duy sáng tạo, Hợp tác, là những kỹ năng quan trọng mà học
sinh cần được trang bị để đối mặt với tác động của nền kinh tế hiện nay.
+ Học Tự tin giúp học sinh phát triển lòng tự tin, sẵn sàng đối mặt với
thách thức và tìm kiếm cách giải quyết vấn đề.
+ Tư duy sáng tạo là khả năng tưởng tượng, tìm ra các giải pháp mới và
đưa ra ý tưởng sáng tạo để thích ứng với những thay đổi trong nền kinh tế.
+ Kỹ năng Hợp tác và Cộng tác giúp học sinh học cách làm việc trong
nhóm, chia sẻ ý tưởng, lắng nghe ý kiến của người khác và hợp tác để đạt được mục tiêu chung.
• Lý tưởng và đạo đức: Tư tưởng Hồ Chí Minh thúc đẩy tư duy đoàn kết, tôn
trọng, và tương thân tương ái. Thanh niên cần hiểu giá trị của đạo đức và lý
tưởng trong mọi quyết định và hành động của họ trong môi trường kinh tế phức tạp hiện nay.
• Tự chủ và đổi mới: Học hỏi về tư tưởng Hồ Chí Minh có thể giúp thanh niên
phát triển tư duy sáng tạo, khả năng tự quản lý và thích nghi trong môi trường
kinh tế thay đổi liên tục.
• Xây dựng và phát triển đất nước: Tư tưởng Hồ Chí Minh nhấn mạnh tầm quan
trọng của phát triển bền vững và phát triển đất nước. Thanh niên cần hiểu cách
đóng góp cho xã hội và quê hương thông qua công việc và kinh doanh của họ.
• Phân biệt giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng: Tư tưởng Hồ Chí Minh
khuyến khích thanh niên xem xét lợi ích của cộng đồng và quốc gia trước lợi ích
cá nhân. Điều này có thể giúp họ định hình hành vi kinh doanh và tiêu dùng của
mình một cách bền vững.
• Nhận thức về bất bình đẳng xã hội: Tư tưởng Hồ Chí Minh cũng nói về bất bình
đẳng xã hội và tư duy về việc cân bằng và phân phối nguồn lực. Thanh niên có
thể học cách đánh giá và tham gia vào việc giải quyết các vấn đề bất bình đẳng trong nền kinh tế.
• Kỹ năng giải quyết vấn đề: Học về Tư tưởng Hồ Chí Minh có thể giúp thanh
niên phát triển kỹ năng quan trọng như lập kế hoạch, quản lý tài chính, và giải
quyết vấn đề một cách thông minh và hiệu quả trong môi trường kinh tế khó khăn.
□ Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Tư tưởng Hồ Chí Minh là một nguồn tư duy và
tri thức quan trọng, nhưng để ứng phó với tác động của nền kinh tế hiện
nay, thanh niên cũng cần tiếp tục học hỏi và phát triển kiến thức về kinh tế,
công nghệ, quản lý, và phát triển cá nhân trong môi trường kinh tế đang thay đổi nhanh chóng.