Đề cương môn Tư tưởng Hồ chí minh - trường đại học kinh tế- tài chính thành phố Hồ chí minh.

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Câu 1(I): Anh chị hãy nêu khái quát các cơ sở lập luận và phân tích tác
động của chủ nghĩa Mác-Lênin về việc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh *Cơ sở lý luận
a) Giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam
- Thứ nhất: Đó là chủ nghĩa yêu nước và ý chí chống giặc ngoại xâm
- Thứ hai: truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái
- Thứ ba: đó là truyền thống lạc quan, yêu đời, nó tạo nên lối sống và phong cách của Hồ Chí Minh
- Thứ tư: Đó là truyền thống cần cù, thông minh, sáng tạo trong sản xuất và đấu tranh
- Thứ năm: đó là truyền thống ham học hỏi, sẵn sàng đón nhận tinh hoa văn hóa
bên ngoài để làm giầu cho văn hóa dân tộc
b) Tinh hoa văn hóa nhân loại:
* Tình hoa văn hóa phương Đông
- Tư tưởng nho giáo: là hệ thống các nguyên tắc đạo đức, chính trị do khổng tử
sáng tạo nhằm xây dựng xã hội phong kiến. Hồ Chí Minh tiếp thu những yếu tố
tích cực của nho giáo và cũng nhận ra những hạn chế
- Tư tưởng Phật giáo: Là tôn giáo lớn được sáng lập bởi Thích ca Mâu Ni (Phật,
bụt) với truyền thuyết giải phóng con người khỏi đau khổ bằng con đường tự
lập, sám hối. Vào Việt Nam thời Lý, Trần, Phật giáo được tôn làm quốc giáo.
Hồ Chí Minh tiếp nhận những yếu tố tích cực của Phật giáo và cũng tiếp nhận ra
các hạn chế. Từ đó Hồ Chí Minh muốn giải phóng và mang lại hạnh phúc cho nhân dân
- Tư tưởng Lão giáo: Là học thuyết của lão tử về thế giới tự nhiên và cách
hành xử đúng đạo lý. Tiếp thu tinh thần đó, Hồ Chí Minh yêu thiên nhiên và
luôn an nhiên, ung dung, không ham danh lợi
- Chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn(1866-1925): Dân tộc độc lập, dân
sinh hạnh phúc, dân quyền tự do. Chủ trương “Liên Nga, liên cộng, phù trợ công
nông”. Sự kiện tiếp theo của Hồ Chí Minh: đưa ra hệ thống đánh giá thành niên
hiệu của đất nước, thực hiện chiến lược “thêm bạn, giảm thử” đoàn kết rộng rãi
* Tinh hoa văn hóa phương tây
Phương tây xâm nhập vào Việt Nam cùng với sự bành trướng của chủ nghĩa thực dân.
+ Tư tưởng “Tự do, bình đẳng, bác ái” của cách mạng tư sản.
+ Tinh thần duy lý tư duy khoa học
+ Tư tưởng đề cao con người cá nhân
+Lòng nhân ái, đức hy sinh của thiên chúa giáo
+ Tư tưởng về dân chủ và nhà nước pháp quyền của các nhà cách mạng khai sáng
+ Phong cách làm việc có kỷ luật.
c) Chủ nghĩa Mác-Lênin: là học thuyết khoa học của mác, Ăngghen và Lênin,
Được hình thành và phát triển trên cơ sở kế thừa những giá trị tư tưởng tiến bộ
nhất của nhân loại và tổng kết thực hiện những phát kiến thời đại.
=>Chủ nghĩa Mac-Lenin là thế giới quan, phương pháp luận trong nhân thức và
hoạt động cách mạng Trên cơ sở lập trường quan điểm và phương pháp luận của
chủ nghĩa Mác-Lênin, Hồ Chí Minh đã kế thừa, đôi mới, phát triển những giá trị
truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, tỉnh hoa văn hóa nhân loại kết hợp
với thực tiễn cách mạng trong nước và thế giới hình thành nên một hệ thống các
quan điểm cơ bản, toàn diện về cách mạng Việt Nam. Chủ nghĩa Mác-Lênin chỉ
là một nguồn gốc lý luận, là thành tựu chủ yếu có vai trò quyết định trong việc
hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
Tác động của chủ nghĩa Mác Lênin đến việc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
- Trước hết, quá trình tìm đến chủ nghĩa Mác-Lênin: lúc đầu người ủng hộ cách
mạng tháng mười chỉ là theo cảm tính tự nhiên. Sau đó nhân tố tác động trực
tiếp là "bản sơ thảo lần một về dân tộc và địa" của Lênin. Người quay lại chủ
nghĩa mác với tinh thần “biện chứng” thuộc • HCM từ CN Mac- Lênin
+ Thế giới quan khoa học và nhân sinh quan cách mạng
+ Học thuyết về đấu tranh giai cấp, giải phóng dân tộc và xây dựng chế độ XH chủ nghĩa
+ Phương pháp luận khoa học- chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử
+ Tinh thần quốc tế trong sáng
= Chủ nghĩa Mác-Lênin đã quyết định bản chất khoa học và cách mạng của tư
tưởng Hồ Chí Minh, làm tư tưởng Hồ Chí Minh có bước nhảy vọt so với tư
tưởng truyền thống Việt Nam.
= Hồ Chí Minh trở thành người cộng sản với tầm vóc tri tuệ lớn như Lênin
mong muốn: "người ta chỉ có thể trở thành người cộng sản thì biết làm giàu trí
óc của mình bằng sự hiểu biết tất cả những kho tàng tri thức mà nhân loại đã tạo
ra" và trở thành người cộng sản trên cơ sở hiểu biết sâu sắc kho tàng tri tuệ của
nhân loại từ cổ chí kim, từ đồng sang tây
= Hồ Chí Minh là người cộng sản không cuồng tin, tiếp thu tinh hoa của Văn
hoá dân tộc và nhân loại, ở người luôn có tinh thần tinh hoa văn hóa,
Câu 2 (Phần I): Hãy nêu tên các thời kì hình thành và phát triển tư tưởng
HCM từ năm 1980 đến năm 1969 và phân tích thời kỳ hình thành cơ bản tư
tưởng về con đường CMVN (1921- 1930)
HCM là vị lãnh tụ vĩ đại, danh nhân văn hóa, nhà tư tưởng lớn....
*Các thời kỳ hình thành và phát triển tư tưởng HCM
I. Thời kỳ hình thành tư tưởng yêu nước và chí hướng tìm con đường cứu nước mới (1890-1911)
2. Thời kỳ từ 1911-1920 hình thành tư tưởng cứu nước giải phóng dân tộc VN
theo con đường CM vô sản
3. Thời kỳ từ 1921-1930 hình thành cơ bản nội dung tư tưởng về con đường CMVN
4. Thời kỳ vượt qua thử thách nhưng NAQ vẫn giữ vững quan điểm, đường lối,
phương pháp CM, nêu cao tư tưởng độc lập, tự do và quyền dân tộc cơ bản (1930-1941)
5. Thời kỳ tiếp tục phát triển, hoàn thiện soi đường cho sự nghiệp CM của Đảng và nhân dân ta (1941-1969)
* Phân tích thời kỳ hình thành cơ bản tư tưởng về con đường CMVN (1921-1930)
- Là thời kì hoạt động thực tiễn và lý luận sôi nổi, phong phú, tiến tới thành lập Đảng
- Năm 1921, Người tham gia thành lập Hội liên hiệp thuộc địa, Năm 1922 tham
gia ban nghiên cứu thuộc địa của Đảng CS Pháp
- Xuất bản báo Le Paria để tuyên truyền CN Mác-Lênin vào các nước thuộc địa.
Tháng 6/1923, HCM hát Matxcova dự đại hội quốc tế nông dân, Đại hội V quốc
tế CS và Đại hội của các đoàn thể quần chúng: Quốc tế thanh niên, Quốc tế đỏ...
- Tháng 11/1924, Bác trở về Quảng Châu-TQ hoạt động CM
- Tháng 6/1925, Thành lập Hội VMCM thanh niên, ra báo Thanh niên
(21/6/1925) và mở các lớp đào tạo chính trị gia, đào tạo cán bộ và đưa họ về nước hoạt động.
- Tháng 2/1930, Bác chủ trị hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản trong nước, sáng lập ĐCSVN
+ Bác trực tiếp thảo luận các sự kiện: Chánh cương ngắn, sách lược ngắn, chương trình
+ Cùng với 2 tác phẩm xuất bản trước đó. Bản án chế độ thực dân Pháp
(1925) và Đường Cách Mệnh (1927)
⇨ Đã đánh dấu sự hình thành cơ bản tư tưởng HCM về con đường CM của VN
Câu 3(Phần 1): Hãy trình bày quan điểm Hồ Chí Minh về vấn đề độc lập dân tộc.
a, Độc lập, tự do là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của các dân tộc.
- Lịch sử mấy chục năm phá nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam từ ngàn
xưa đến nay gắn liền Với truyền thống yêu nước, đấu tranh chống giặc ngoại
xâm dân tộc Việt Nam luôn mong muốn có được 1 nền ĐLDT cho dân tộc, tự do
cho nhân dân và đó cũng là 1 giá trị tinh thần linh thiêng, bất hủ của dân tộc mà
Hồ Chí Minh hiện thân cho tinh thần ấy. Người khẳng định: “Cái mà tôi cần
nhất trên đời là đồng bào tôi là tự do Tổ quốc tôi độc lập”.
- Hồ Chí Minh kế thừa, tiếp cận những tư tưởng về quyền ĐLDT của dân tộc
Việt Nam. Trải qua mấy nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước: Dân tộc ta là
con Rồng cháu Tiên, có nhiều người tài giỏi đánh Bắc dẹp Nam, yên dân trị nước để muôn đời.
Biểu hiện: Thời kì Hùng Vương, thời kì An Dương Vương, thể hiện trong bài
thơ “Nam quốc sơn hà” của Lí Thường Kiệt trong cuộc kháng chiến chống quân
Tống. Sông núi nước Nam vua Nam ở
Rành mở các bộ phận trong sách trời
Cớ sao lũ tấn công xâm phạm
Chúng bay sẽ bị đánh đập bởi.
Đây là 1 bản TNĐL của Việt Nam.
-Hồ Chí Minh tiếp cận về ĐLDT.
Thể hiện trong TNĐL của Mỹ 1776: “Mọi người sinh ra đều có quyền bình
duyệt, tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong
những quyền đó anh ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền có được hạnh phúc”.
Cách tiếp cận của Hồ Chí Minh về ĐLDT:
“Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp 1791”.“Người ta sinh ra tự do
và bình đẳng về quyền lợi, và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi…” -HCM về ĐLDT:
Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc TNĐL (9/2/1945): “Tất cả các dân tộc trên thế giới
đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và
quyền tự do”, “đó là lẽ phải mà không ai chối cãi được”
Nội dung ĐLDT được thể hiện trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đàng
1930 một cương lĩnh giải phóng dân tộc đúng đắn và sáng tạo, mà tư tưởng cốt lõi là độc lập tự do
b. Về phương diện chính trị thì:
- Đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và bọn phong kiến
- Làm Cho Da Nam đang hoàn toàn độc lập
- dựng ra chính phủ công nông binh
Nội dunng ĐLDT được hiện trong hội nghị TW lần thứ 8/51941) do Nguyễn Ái
Quốc trực tiếp Để ca nhiễm vụ giải phóng dân tộc. chủ trị
- Cuộc kháng chiến chống Pháp 1945-1954
Không chúng ta thì hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định
không chịu làm nô lệ..."
-Kháng chiến chống Mỹ 1954-1975
Không có gì quý hơn độc lập, tự do (lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến)
ĐLDT là mục tiêu chiến đấu, là nguồn sức mạnh của các dân tộc thuộc địa
Hai là ĐLDT phải gắn liền với tự do, cơm nọ, áo ấm và hạnh phúc của nhân dân
Theo HCM, ĐLDT phải gắn liền với tự do của nhân dân không phai bằng con
đường cầu xin mà các Cuộc mà phải trải qua quá trình cấu tranh cần mang lâu
dài, gian khó Trong Chính cương vắn tắt jm của Đảng, HCM xác định rõ ràng
mục tiêu của cuộc đấu tranh cách mạng là
- Đánh đổ ách thống trị của thực dân Pháp và chế độ phong kiến làm cho nước
Việt Nam hoàn toàn Độc lập, dụng ra chính phủ công nông binh, tổ chức ra quân đội công nông
+ CMTS 1945 thành công 1 lần nữa HCM khẳng định ĐL phải gắn liền với tự
do. Người nói Nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do thì ĐL, cũng chẳng có nghĩa lí gi
- Ngoài ra, Đồ cũng phải gắn với cơm no, áo ấm và hạnh phúc của nhân dân.
Tư tưởng này được thực hiện ngày. Sau tháng lại CMT8 1945 rong tình thể phía
chi cho với 5 loại giấc giữa đời, giặc dốt giác ngoại xâm HCM yêu cầu Chúng ta
phủ làm cho cần có ăn làm cho dân có mặc, làm cho dân có chỗ ở làm cho ta có
học hành Vì vây, Người luôn có ĐL gần với tự do, cơm no áo ấm cho nhân dân t
I sự ham muốn tột bậc.
Ba là ĐLDT phải là nền độc lập thực sự, hoàn toàn và triệt để
Theo HCM ĐLDT phải là nền Đi thật sự, hoàn toàn và triệt để trên tất cả các
lĩnh vực (chính trị, kinh tế, văn hóa XH, an ninh, quốc phòng, đối ngoại)
Bốn là, ĐLDT gắn liền với thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ
- Tư tưởng HCM về ĐLDT gắn liền với thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ là tư
tưởng xuyên suốt trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Người được thể hiện
trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. đồng bảo Nam bộ là dân nước
Việt Nam. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân li độ không bao giờ thay đổi.
- Trong cuộc không chiến chống Mỹ, cứu nước. Người cũng đã thể hiện niềm
tin tuyệt đối vào sự thắng lợi của cách mạng vào sự thống nhất nước nhà Dù khó
khăn, gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định sẽ hoàn thành thắng lợi. Đế quốc
Mỹ nhất định phải cút khỏi nước ta. Tổ quốc ta nhất kđịnh thống nhất, đồng bào
Nam Bắc nhất định sẽ sum họp 1 nhà .
Tóm lại Nhân dân về ĐLDT của HCM gồm 4 nội dung cơ bản.
1 là ĐLTD là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tất cả các dân tộc.
2 ĐLTD là cơm no áo ấm hạnh phúc của nhân dân
3 ĐLTD là nền độc lập thực sự, hoàn toàn và triệt để
4 ĐLTD là thồng nhất và toàn vẹn lãnh thổ
2 là, ĐLDT phải gắn liền với tự do, cơm no, áo ấm và hạnh phúc của nhân dân.
3 là, ĐLDT phải là nền độc lập thật sự, hoàn toàn và triệt để. 4 là, ĐLDT gắn
liền với thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ.
CÂU 4.(P1)TRÌNH BÀY KHÁI QUÁT CÁC QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ
MINH VỀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ PHÂN TÍCH
MỘT QUAN ĐIỂM TRONG ĐÓ,
a. CMGPDT MUỐN THẮNG LỢI PHẢI ĐI THEO CON ĐƯỜNG CM VÔ SẢN
- Để giải phóng dân tộc,cha ông ta đã sử dụng nhiều con đường gồm với nhiều
khuynh hướng chính trị khác nhau, sử dụng những vũ khí tư tưởng khác nhau
nhưng rốt cuộc bị TD Pháp dim trong bể máu. HCM không tán thành con đường
ấy, quyết tâm ra đi tìm con đường cứu nước mới
. - Sau gần 10 năm tìm hiểu, khảo sát các cuộc CM điển hình trên TG.Người nhận thấy
+ CM pháp cũng như CM Mỹ - CM tư bản, CM không đến nơi,tiếng là cộng
hòa dân chủ, kỳ thực trong thì tước lục công nông, ngoài thì áp bức thuộc địa
+ CMT10 Nga không chỉ là CM vô sản, mà còn là 1 cuộc CMGPDT. Nó nêu
tấm gương sáng về sự GP thuộc địa và mở ra trước nó thời đại CM chống đế
quốc, thời đại giải phóng dân tộc. Người khẳng định “ Muốn cứu nước GPDT
không có con đường khác ngoài con đường CMVS
b. CMGPDT trong điều kiện của Việt Nam, muốn thắng lợi do ĐCSVN lãnh đạo
- CM trước hết phải có Đảng
+ CM là sự nghiệp của dân chúng, nhưng dân chúng có được giác ngộ, được tổ
chức, được lãnh đạo theo đường lối đúng đắn của Đảng mới trở thành lực lượng to lớn
+ Muốn làm CM trước hết phải làm cho dân giác ngộ, phải giảng giải lý luận
và CN cho dân hiểu. Vậy phải có ĐẢNG CÁCH MỆNH
* Trong TP Đường Cách Mệnh . Người khẳng định : Trước hết phải có Đảng
cách mệnh để trong thì vận động tổ chức dân chúng ngoài thì liên kết với vô sản khắp mọi nơi
- Đảng CSVN là người lãnh đạo duy nhất
+ ĐCSVN 2/1930 là 1 chính đảng của GCCN và DTVN, lấy chủ nghĩa Mác
Lenin làm nòng cốt, có tổ chức chặt chẽ kỉ luật nghiêm minh, và liên lạc mật thiết với quần chúng
+ Với đường lối CM đúng đắn. Đảng đã quy tụ được lực lượng và sức mạnh
của toàn bộ GCCN và của cả dân tộc VN
» Nhờ đó, ngay từ khi mới ra đời, Đảng đã nắm ngọn cờ lãnh đạo duy nhất đối
với CMVN và trở thành nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi của CMVN
C.CMGPDT PHẢI DỰA TRÊN LỰC LƯỢNG ĐẠI ĐOÀN KẾT TOÀN DÂN
TỘC, LẤY LIÊN MINH CÔNG NÔNG LÀM NỀN TẢNG.
- Xuất phát từ quan điểm lấy nhân dân làm gốc và CM là sự nghiệp của quần chúng
+ Người phê phán lấy ám sát cá nhân và bạo động, phương thức hoạt động
“hoặc xúi dân bạo động mà không bày cách tổ chức
=> Người khẳng định : CM là việc chung của cả dân chúng chứ không phải
việc của 1,2 người.Phải dựa vào dân,lấy dân làm gốc, có dân là có tất cả - Lực lượng CM
+ Trong tp ĐCM, Người phân tích “dân tộc cách mạng thì phải chia giai cấp
nghĩa là sĩ nông, công thương đều nhất trí chống lại cường quyền