Đề cương môn Tư tưởng Hồ Chí Minh  - trường đại học kinh tế- tài chính thành phố Hồ chí minh

Câu 1: Phân tích vai trò của chủ nghĩa Mác - Lênin đối với việc hình thành tư
tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội. Trả lời:
Vai trò Chủ nghĩa Mác Lê Nin là Thế giới quan, phương pháp luận của tư tưởng HCM về CNXH.
Chủ nghĩa Mác Lê Nin là đỉnh cao trí tuệ nhân loại bao gồm 3 bộ phận cấu thành:
Triết học giúp Hồ Chí Minh hình thành thế giới quan, phương pháp biện chứng,
nhân sinh quan, khoa học, Cách Mạng, thấy được những quy luật vận động phát
triển của thế giới và xã hội loài người.
Kinh tế chính trị học vạch rõ các quan hệ xã hội được hình thành phát triển gắn với
quá trình sản xuất, thấy được bản chất bốc lột của chủ nghĩa Tư bản đối với CN,
xóa bỏ bốc lột gắn liền với xóa bỏ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa và sự chuyển
biến tất yếu của xã hội loài người từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội rồi đến chủ nghĩa cộng sản.
Chủ Nghĩa xã hội KH vạch ra quy luật phát sinh, hình thành, phát triển của hình
thái kinh tế xã hội cộng sản chủ nghĩa, những điều kiện, tiền đề, nguyên tắc, con
đường, học thức, phương pháp của giai cấp CN, nhân dân lao động để thực hiện sự
chuyển biến xã hội từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội, cộng sản.
Như vậy, chủ nghĩa Mác Lê Nin với bản chất Cách mạng và khoa học của nó giúp
Người chuyển biến từ Chủ nghĩa yêu nước không có khuynh hướng rõ rệt thành
người cộng sản, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, bảo đảm thắng lợi cho chủ nghĩa xã hội.
Hồ Chí Minh đã vận động sáng tạo Chủ nghĩa Mác Lê Nin vào điều kiện cụ thể
của Việt Nam, giải đáp được những vấn đề thực tiễn đặt ra, đưa Việt Nam tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Câu 2: Phân tích vai trò của nhân tố chủ quan trong việc hình thành tư tưởng
Hồ Chí Minh về CNXH Trả lời:
Nhân tố chủ quan thuộc về phẩm chất cá nhân của Hồ Chí Minh
- Hồ Chí Minh có tư duy độc lập, tự chủ và sáng tạo, có óc phê phán tinh
tường và sáng suốt trong việc nghiên cứu, tìm hiểu các cuộc cách mạng lớn trên thế giới.
- Người đã khổ công rèn luyện để tiếp thu được những kiến thức phong phú của nhân loại.
- Người không ngừng học tập nhằm chiếm lĩnh vốn tri thức, vốn kinh nghiệm
đấu tranh của các phong trào giải phóng dân tộc. Nhân cách, phẩm chất, tài
năng và trí tuệ của Hồ Chí Minh đã giúp Người đến với chủ nghĩa Mác -
Lênin và tiếp thu được các giá trị văn hoá nhân loại.
- Người có hoài bão, lý tưởng yêu nước thương dân sẵn sàng chịu đựng hy
sinh vì hạnh phúc của đồng bào.
⇨ Hồ Chí Minh có tâm hồn của một người yêu nước vĩ đại, một chiến sĩ cộng
sản nhiệt thành cách mạng; một trái tim yêu thương nhân dân, thương người
cùng khổ, sẵn sàng chịu đựng hy sinh vì độc lập của Tổ quốc, vì hạnh phúc
của nhân dân. Bác Hồ từ một người tìm đường cứu nước đã trở thành người
dẫn đường cho cả dân tộc đi theo. Nhân cách, phẩm chất, tài năng và trí tuệ
của Hồ Chí Minh đã tác động rất lớn đến việc hình thành và phát triển tư
tưởng của Người về CNXH.
Câu 3: Có ý kiến cho rằng “Trên con đường đi lên CNXH, Chủ nghĩa Mác-
Lênin đã lỗi thời, không còn phù hợp với sự phát triển của lịch sử, chỉ có tư
tưởng Hồ Chí Minh là đáng giá, là phù hợp với dân tộc Việt Nam. Vì vậy, chỉ
cần dựa vào tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH và đề cao thành “chủ nghĩa Hồ
Chí Minh" để thay thế Chủ nghĩa Mác-Lênin". Bạn nghĩ sao về ý kiến này? Trả lời:
Việc đề cao tư tưởng Hồ Chí Minh, hạ thấp Chủ nghĩa Mác-Lênin vô hình trung đã
phủ định nguồn gốc hình thành, phát triển của tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH, từ
đó phủ định tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH. Tại Đại hội lần thứ IX năm 2001 và
Đại hội lần thứ XI của Đảng năm 2011, tư tưởng Hồ Chí Minh được khẳng định là
“một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách
mạng Việt Nam, kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác-
Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền
thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại".
Sự khẳng định đó đã chứng minh tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH là sự kết tinh
giữa Chủ nghĩa Mác-Lênin với thực tiễn cách mạng Việt Nam và phẩm chất, nhân
cách của Người, cùng với truyền thống văn hóa dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân
loại. Không có Chủ nghĩa Mác-Lênin thì không có tư tưởng Hồ Chí Minh, nhưng
tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH không phải là Chủ nghĩa Mác-Lênin mà là sự vận
dụng sáng tạo chủ nghĩa này vào giải quyết các vấn đề thực tiễn của cách mạng
Việt Nam trên lập trường của cách mạng vô sản. Cho nên “không thể nhân danh đề
cao tư tưởng Hồ Chí Minh mà hạ thấp, phủ nhận Chủ nghĩa Mác-Lênin".
Đối lập giữa tư tưởng Hồ Chí Minh và Chủ nghĩa Mác-Lênin là hoàn toàn sai trái,
vô căn cứ, xuyên tạc lịch sử và logic vận động cách mạng Việt Nam. Tư tưởng Hồ
Chí Minh và Chủ nghĩa Mác-Lênin về CNXH thống nhất với nhau về mục tiêu, lý
tưởng, đó là nâng cao đời sống cho nhân dân. Bản thân các nhà kinh điển mác-xít
không đưa ra một khuôn mẫu cứng nhắc cho việc tiến hành mà chỉ nêu ra những
nguyên lý cơ bản, nên việc vận dụng những nguyên lý đó như thế nào, thành công
đến đâu phụ thuộc vào tài năng của vị lãnh tụ.
Chính Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vận dụng thành công những nguyên lý đó để thực
hiện thắng lợi các mục tiêu cách mạng Việt Nam, giải phóng dân tộc và đưa cách
mạng Việt Nam tiếp tục tiến theo con đường chủ nghĩa xã hội, góp phần quan trọng
vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng giai cấp, giải phóng con người trên thế giới,
qua đó khẳng định và củng cố tính khoa học, tính cách mạng, tính nhân văn của Chủ nghĩa Mác-Lênin.
Câu 4: Tính thống nhất và tính khác biệt trong phương thức tiếp cận giữa chủ
nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội? Trả lời: Tính thống nhất:
- Dựa trên lý thuyết hình thái kinh tế - xã hội
- Khẳng định những giá trị ưu việt của chủ nghĩa xã hội Tính khác biệt:
- Chủ nghĩa Mác - Lênin tiếp cận chủ nghĩa xã hội từ việc nghiên cứu sự vận
động và phát triển của chủ nghĩa tư bản ở các nước Châu u; còn Hồ Chí
Minh tiếp cận chủ nghĩa xã hội ở các nước Châu Á.
- Ngoài tiếp cận chủ nghĩa xã hội chủ yếu trên lĩnh vực kinh tế, xã hội như
chủ nghĩa Mác- Lênin, Người còn dựa trên những phương thức tiếp cận độc
đáo khác như: văn hóa, đạo đức, lịch sử, con người,... ở Việt Nam và phương Đông.
Câu 5: Vì sao nước ta quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa? Bởi vì:
- Toàn thế giới đã bước vào thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã
hội. Thực tiễn đã khẳng định chủ nghĩa tư bản là chế độ xã hội đã lỗi thời về mặt
lịch sử, sớm hay muộn cũng phải được thay bằng hình thái kinh tế - xã hội cộng
sản chủ nghĩa mà giai đoạn đầu là giai đoạn xã hội xã hội chủ nghĩa. Cho dù hiện
nay, với những cố gắng để thích nghi với tình hình mới, chủ nghĩa tư bản thế giới
vẫn đang có những thành tựu phát triển nhưng vẫn không vượt ra khỏi những mâu
thuẫn cơ bản của nó, những mâu thuẫn này không dịu đi mà ngày càng phát triển
gay gắt và sâu sắc. Chủ nghĩa tư bản không phải là tương lai của loài người. Đặc
điểm của thời đại ngày nay là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã
hội trên phạm vi toàn thế giới. Quá trình cải biến xã hội cũ, xây dựng xã hội mới -
xã hội xã hội chủ nghĩa không phải là quá trình cải lương, duy ý chí, mà là quá
trình cách mạng sôi động trải qua nhiều giai đoạn phát triển khách quan, hợp với
quy luật của lịch sử. Chủ nghĩa xã hội khoa học, tự do, dân chủ và nhân đạo mà
nhân dân ta và loài người tiến bộ đang vươn tới luôn đại diện cho những giá trị tiến
bộ của nhân loại, đại diện lợi ích của người lao động, là hình thái kinh tế - xã hội
cao hơn chủ nghĩa tư bản. Quá trình cách mạng đó vì sự nghiệp cao cả là giải
phóng con người, vì sự phát triển tự do và toàn diện của con người, vì tiến bộ
chung của loài người. Đi theo dòng chảy của thời đại cũng tức là đi theo quy luật
phát triển tự nhiên của lịch sử.
- Cách mạng Việt Nam phát triển theo con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội. Tính tất yếu lịch sử ấy xuất hiện từ những năm 20 của thế kỷ XX.
Nhờ đi con đường ấy, nhân dân ta đã làm Cách mạng Tháng Tám thành công, đã
tiến hành thắng lợi hai cuộc kháng chiến hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Ngày nay, chỉ có đi lên chủ nghĩa xã hội mới giữ vững được độc lập, tự do cho dân
tộc, mới thực hiện được mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh. Sự lựa chọn con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của
nhân dân ta, như vậy là sự lựa chọn của chính lịch sử dân tộc lại vừa phù hợp với
xu thế của thời đại. Điều đó cũng đã thể hiện sự quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua
chế độ tư bản chủ nghĩa ở nước ta là một tất yếu lịch sử.
Câu 6: Nêu phương hướng vận dụng và phát huy tư tưởng Hồ Chí Minh về
chủ nghĩa xã hội trong giai đoạn hiện nay ở nước ta. Trả lời:
1. Giữ vững mục tiêu CNXH
2. Phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
3. Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.
4. Chăm lo xây dựng Đảng vững mạnh, làm trong sạch bộ máy nhà nước, chống tham nhũng.
Câu 7: Theo tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH, có những biện pháp nào để xây dựng CNXH? Trả lời:
Hồ Chí Minh xác định bước đi trong xây dựng CNXH: dần dần, thận trọng từng
bước một, từ thấp đến cao, không chủ quan, nôn nóng.
Người đã gợi ý nhiều phương thức, biện pháp tiến hành xây dựng CNXH qua một số cách cụ thể:
- Thực hiện cải tạo với xây dựng, trong đó xây dựng là lâu dài, chủ yếu, vừa cải tạo vừa xây dựng
- Đẩy mạnh gia tăng sản xuất đi đôi với thực hành tiết kiệm
Người khẳng định trong điều kiện nước ta biện pháp cơ bản, lâu dài, quyết định là
đem của dân, sức dân, tài dân làm lợi cho dân.