Đề cương ôn tập học kì 2 môn Ngữ văn lớp 10 năm 2022 - 2023 (Sách mới)| Cánh Diều đề 1

Đề cương ôn tập cuối kì 2 Văn 10 sách Cánh diều
I. Về cấu trúc bài kiểm tra
Đề kiểm tra bao gồm 2 phần
- Phần I. Đọc hiểu văn bản ngoài SGK (6,0 điểm)
+ TNKQ: (3,5 đ) gồm 7 câu hỏi.
+ Tự luận: (1,5 đ) gồm 3 câu hỏi.
- Phần II. Làm văn (4,0 điểm)
+ Kiểu bài nghị luận về một tác phẩm thơ
II. Về thời gian làm bài
Thời gian làm bài là 90 phút
III. Đề thi minh họa cuối kì 2 Văn 10
Phần 1: Đọc hiểu (6 điểm)
Đọc bài thơ sau và trả lời câu hỏi:
Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Tỏa nắng xuống lòng sông lấp loáng
Chẳng biết nước có giữ ngày, giữ tháng
Giữ bao nhiêu kỷ niệm giữa dòng trôi?
Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi!
Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ
Sông của quê hương, sông của tuổi trẻ
Sông của miền Nam nước Việt thân yêu"
(Nhớ con sông quê hương - Tế Hanh)
Câu 1 (1,0 điểm): Xác định thể loại và phương thức biểu đạt chính trong bài thơ.
Câu 2 (1,0 điểm): Nêu nội dung chính của đoạn trích Nhớ con sông quê hương.
Câu 3 (1,0 điểm): Chỉ ra biện pháp tu từ trong bài thơ và nêu hiệu quả biểu đạt.
Câu 4 (1,0 điểm): Anh/chị hãy nhận xét về tình cảm của tác giả đối với quê hương trong bài thơ.
Câu 5 (2,0 điểm): Nêu thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm trong bài thơ. Từ thông
điệp đó em hãy viết một đoạn văn ngắn khoảng 5-7 dòng bàn về giá trị của quê hương
đối với cuộc đời của mỗi con người?
Phần 2: Viết (4 điểm)
Anh/chị hãy viết bài văn nêu cảm nhận của mình về bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi.
HƯỚNG DẪN ĐÁP ÁN ĐỀ THI
Phần 1: Đọc hiểu (6 điểm) Câu Đáp án Điểm - Thể loại: thơ tự do Câu 1 1,0 điểm
- Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm
Bài thơ Nhớ con sông quê hương là sự ca ngợi về vẻ đẹp của Câu 2
con sông quê vô cùng bình dị và chân thật trong tâm tưởng 1,0 điểm
của nhà thơ – đẹp hiền hòa, êm dịu; đồng thời bày tỏ tình
cảm gắn bó với quê hương của ông.
Các biện pháp tu từ trong đoạn thơ:
+ Ẩn dụ hình thức: "Nước gương trong"
+ Nhân hóa: "Soi tóc những hàng tre"
+ So sánh: "Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè" Câu 3 - Hiệu quả: 1,0 điểm
+ Tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt
+ Làm nổi bật hình ảnh một dòng sông hiền hòa, thơ mộng
+ Giúp tác giả bày tỏ tình cảm của mình một cách tự nhiên, sinh động, mượt mà.
- Trong bài thơ "Nhớ con sông quê hương", tác giả đã bộc lộ
tình cảm trân trọng và yêu tha thiết, mến thương quê hương.
Qua bài thơ chúng ta cũng thấy được những khoảng không
gian kỉ niệm gần gũi luôn hiện lên vẹn nguyên trong ngần Câu 4
qua dòng hồi tưởng của tác giả mỗi khi nhớ về quê hương. 1,0 điểm
- Quê hương nuôi dưỡng tâm hồn tác giả, vun đắp cho ông
những khát vọng tươi đẹp trong cuộc đời. Quê hương luôn
hiện diện trong sâu thẳm tâm hồn và trong trái tim tác giả.
- Thông điệp: Hãy luôn trân trọng, yêu quý vẻ đẹp bình dị
của quê hương mình. Vì những điều bình dị, mộc mạc ấy đã
làm đẹp đời sống tâm hồn ta và giúp ta có thể sống, cống
hiến. Cần luôn trân trọng, luôn khắc ghi bóng hình quê
hương dẫu ta có đi nơi đâu đi chăng nữa. Câu 5 2,0 điể
- HS trình bày về giá trị của quê hương đối với cuộc đời của mỗi con người.
+ Đảm bảo yêu cầu hình thức: đoạn văn.
+ Đảm bảo yêu cầu nội dung.
Phần 2: Viết (4 điểm) Câu Đáp án Điểm
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0,25 điểm
Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết
bài khái quát được vấn đề.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Nêu cảm nhận về bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm 0,25 điểm
Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận
dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và
dẫn chứng. Dưới đây là một vài gợi ý cần hướng tới: 1. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm 2,5 điể 2. Thân bài m
a. Hình ảnh mùa thu Hà Nội trong hoài niệ m của tác giả:
- Tín hiệu gợi lên mùa thu là những hình ảnh "sáng mát
trong", "hương cốm mới" => gợi lên hình ảnh mùa thu đặc trưng của Hà Nội.
- Hình ảnh mùa thu trong hoài niệm: một mùa thu với những cảnh đẹp nhưng buồn.
b. Hình ảnh mùa thu nơi chiến khu cùng sự chuyển biến
tâm trạng của tác giả:
- Mở đầu là câu thơ khẳng định "Mùa thu ...rồi" : niềm vui,
niềm phấn khởi trước cuộc sống đổi mới.
- "Tôi đứng nghe vui...đồi" : Ba động từ liên tiếp trong cùng
một câu thơ thể hiện một sự chú ý tuyệt đối, tập trung cao độ
hướng về đất nước, niềm vui.
- Hình ảnh "rừng tre" : Biểu hiện cho con người Việt Nam,
cho những truyền thống của dân tộc ta (so sánh với thơ Nguyễn Duy).
- "Phấp phới" : vốn là từ để chỉ những thứ nhẹ nhàng, mềm và
mỏng, có thể bay trong gió nhưng tác giả đã sử dụng cho
"rừng tre" : thể hiện một niềm vui sướng tột độ, phấn khởi vô
cùng của con người Việt Nam.
- Hình ảnh "trời thu, trong biếc": hình ảnh của bầu trời thu với
màu xanh biêng biếc, màu xanh củ a hy vọng, của niêm vui,
hạnh phúc với tiếng cười của những con người được làm chủ quê hương của mình.
- Những câu thơ tiếp theo, nhà thơ khẳng định niềm tự hào tự
tôn dân tộc, tự hào về đất nước đẹp tươi, giàu có của mình.
c. Hình ảnh đất nước trong những năm tháng chiến tranh
cùng niềm tự hào về truyền thống của cha ông :
- Nhà thơ tự hào về truyền thống của cha ông "Nước chúng
ta ...nói về!" : Những con người Việt Nam từ lớp này tới lớp
khác, luôn đứng lên giành lấy tự do và độc lập cho dân tộc =>
nhắc nhở chúng ta về đạo lý "Uống nước nhớ nguồn".
- Hình ảnh của đất nước trong những năm tháng chiến tranh :
+ Hình ảnh "dây thép...chiều", hay "những cánh đồng ...máu" :
Hình ảnh đau thương, khốc liệt của chiến tranh.
+ Tác giả sử dụng biện pháp nhân hóa : cho thấy sự bi phẫn,
đau đớn đến nghẹn ngào.
+ Hình ảnh những người chiến sĩ hành quân được thi vị hóa
với hình ảnh "nhớ mắt ...yêu"=> Ở đây tình yêu đôi lứa đã hòa 0,5 điểm
chung với tình yêu của đất nước, trở thành nguồn động lực để
chiến đấu vì Tổ quốc (so sánh với thơ Quang Dũng).
- Tác giả còn dùng một đoạn thơ để nhấn mạnh sự tàn ác của
kẻ thù bằng cách liệt kê một loạt những tội ác của kẻ thù.
=> Tác giả sử dụng những hình ảnh tương phản để làm nổi bật
lên phẩm chất anh hùng của con người Việt Nam, đồng thời
khẳng định tình yêu nước, yêu hòa bình của dân tộc ta "Xiềng xích ...thương nhà!"
d. Hình ảnh đất nước trong niềm vui xây dựng xã hội và
khát vọng hướng tới tương lai :
- Hình ảnh đất nước với tiếng kèn gọi quân với những làn khói
nhà máy bay trong gió =>gợi lên công cuộc xây dựng lại đất nước sau chiến tranh.
- Động từ "ôm đất nước": bao trọn tình yêu to lớn dành cho
những con người Việt Nam, ôm trọn những đau thương để giờ
đây những con người ấy trở nên bất khuất, anh hùng.
=> Niềm vui, niềm tự hào khi dân tộc ta đi lên đổi mới từ
những đau thương, phát triển, xây dựng đất nước.
e. Kết luận chung :
- Nội dung : Miêu tả về đất nước từ những năm tháng còn
chiến tranh, đau thương cho tới khi chúng ta chiến thắng, hướng tới tương lai. - Nghệ thuật :
+ Hình ảnh thơ đẹp, giản dị, mộc mạc, giàu chất thơ, được
lồng trong tình yêu nước.
+ Lời thơ chan chứa tình yêu, niềm tự hào dân tộc.
+ Các biện pháp nghệ thuật được sử dụng linh hoạt, nhuần nhuyễn. 3. Kết bài :
- Khẳng định lại vấn đề.
d. Chính tả, ngữ pháp
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. e. Sáng tạo
- Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.