Đề cương Pháp luật đại cương
Bộ câu hỏi tổng hợp có đáp án giúp các bạn ôn tập tốt.
Preview text:
lOMoARcPSD|36232506
Chương 1: Lý luận chung về nhà nước
1.Bản chất, đặc trưng, kiểu và hình thức của nhà nước:
a,Bản chất của nhà nước:
- Là sản phẩm của giai cấp xã hội, có bản chất của giai cấp thống trị, đại diện cho giai
cấp thống trị và là công cụ cưỡng chế, duy trì mình của giai cấp thống trị, bảo vệ giai cấp thống trị.
+ Tuy xã hội nguyên thủy cộng sản đã xuất hiện tồn tại quyền lực xã hội nhưng quyền
lực đó xuất phát từ xã hội và phục vụ cho lợi ích xã hội.
+ Bắt đầu từ xã hội chiếm hữu nô lệ xuất hiện giai cấp nên đòi hỏi xuất hiện một
quyền lực mới để làm dịu các xung đột giai cấp. Tức là nhà nước bảo vệ giai cấp
thống trị nhưng đồng thời nó cũng bảo vệ chung cho tập đoàn người ở trong nó, tức
nó bảo vệ lợi ích chung của xã hội.
b,Đặc điểm nhà nước: Có 4 đặc điểm chủ yếu:
_ Thiết lập một quyền lực công đặc biệt. Nó có một đội ngũ công chức chuyên làm
nhiệm vụ quản lí và cưỡng chế để duy trì địa vị của giai cấp thống trị.
_ Phân chia dân cư theo lãnh thổ thành các đơn vị hành chính không phụ thuộc chính
kiến, huyết thống, giới tính, nghề nghiệp,… để tác động trên phạm vi quy mô rộng.
_ Có chủ quyền quốc gia, thể hiện quyền tự quyết về đối nội và đối ngoại, không phụ thuộc bên ngoài.
_ Ban hành pháp luật và quản lí toàn xã hội bằng pháp luật mang tính bắt buộc. c,Kiểu nhà nước:
Là tổng thể các dấu hiệu cơ bản đặc thù cho nhà nước, thể hiện bản chất, và những
điều kiện tồn tại, phát triển của nhà nước trong một hình thái kinh tế - xã hội nhất định.
Trong lịch sử đã có 4 kiểu hình thái xã hội (có giai cấp) tồn tại và tương ứng là 4 kiểu
nhà nước: nhà nước chủ nô (chiếm hữu nô lệ), nhà nước phong kiến (phong kiến), nhà
nước tư bản (tư bản chủ nghĩa), nhà nước xã hội chủ nghĩa (xã hội chủ nghĩa). d,Hình thức nhà nước
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
Hình thức nhà nước nói lên cách thức tổ chức quyền lực nhà nước (quyền lập pháp,
hành pháp, tư pháp) tức là phương pháp chuyển ý chí của giai cấp thống trị thành ý
chí nhà nước. Nó là cách tổ chức nhà nước, trình tự thành lập các cơ quan, vị trí vai
trò các cơ quan, quy định mối quan hệ giữa các cơ quan cũng như việc thực hiện
quyền lực nhà nước trên phạm vi địa phương hay toàn lãnh thổ. Hình thức nhà nước
do bản chất nhà nước quyết định. Nó bao gồm hai yếu tố chủ yếu: hình thức chính thể và hình thức cấu trúc.
_ Hình thức chính thể là cách tổ chức và trình tự thành lập các cơ quan có quyền lực
cao nhất cùng các mối quan hệ của các cơ quan đó.Có 2 dạng cơ bản là chính thể cộng
hòa và chính thể quân chủ.
+ Chính thể quân chủ là hình thức chính thể trong đó quyền lực tối cao của nhà nước
một phần hoặc toàn bộ tập trung vào tay một cá nhân đứng đầu nhà nước (nguyên thủ
quốc gia – vua, hoàng đế, quốc trưởng) hình thành theo nguyên tắc truyền ngôi (thế
tập). Được chia thành quân chủ tuyệt đối (nguyên thủ quốc gia có quyền lực vô hạn)
và quân chủ hạn chế (một phần trao cho nguyên thủ quốc gia còn một phần khác trao
cho cơ quan cao cấp khác, vua mang tính tượng trưng và quyền lực bị hạn chế) – còn
gọi là quan chủ lập hiến hay quân chủ đại nghị.
+ Chính thể cộng hòa là hình thức chính thể trong đó quyền lực tối cao của nhà nước
thuộc về một cơ quan được bầu ra trong thời hạn nhất định. Được chia thành cộng hòa
quý tộc (cơ quan đại diện do quý tộc bầu) và cộng hòa dân chủ (cơ quan đại diện do
nhân dân bầu ra). Chính thể cộng hòa trong nhà nước tư sản có 2 biến dạng cộng hòa
đại nghị (nghị viện do dân bầu ra, có vai trò lớn, nắm giữ quyền lực trung tâm, lập ra
chính phủ và điều khiển chính phủ) và cộng hòa tổng thống (nguyên thủ quốc gia do
dân bầu ra, đứng đầu chính phủ và điều khiển chính phủ); ngoài ra còn có cộng hòa
“lưỡng tính” có cả 2 đặc điểm của 2 nền cộng hòa trên.
_Hình thức cấu trúc nhà nước là sự cấu tạo nhà nước hình thành các đơn vị hành
chính – lãnh thổ và xác lập mối quan hệ giữa các đơn vị ấy với nhau cũng như giữa
các cơ quan nhà nước ở trung ương và địa phương. Hai hình thức chủ yếu là nhà nước
đơn nhất và nhà nước liên bang.
+ Nhà nước đơn nhất là nhà nước có chủ quyền chung, hệ thống pháp luật thống nhất,
các cơ quan địa phương hoạt động theo quy định của chính quyền trung ương..
+ Nhà nước liên bang là nhà nước hình thành từ hia hay nhiều nước thành viên (hoặc
nhiều bang) hợp lại. Ngoài hệ thống pháp luật , cơ quan quản lý chung của cả nước
còn có hệ thống pháp luật và cơ quan quản lý riêng của từng thành viên.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
2. Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước.
_ Bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam là hệ thống cơ quan từ trung ương đến địa
phương và cơ sở, tổ chức theo nguyên tắc thống nhất, tạo thành một cơ chế đồng bộ
để thể hiện các chức năng và nhiệm vụ chung của nhà nước. _ Đặc điểm:
+ Tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước dựa theo các nguyên tắc chung thống
nhất mà nguyên tắc cơ bản là nguyên tắc quy định toàn bộ các nguồn lực, quyền lực
thuộc về nhân dân. Nhân dân bầu ra cơ quan đại diện cho mình (quốc hội) và đó là cơ
quan quyền lực nhà nước.
+ Các cơ quan trong bộ máy nhà nước đều mang tính quyền lực nhà nước, nhân danh
nhà nước để tiến hành các hoạt động theo chức năng quyền hạn của mình.
+ Đội ngũ cán bộ công chức nhà nước là công bộc của nhân dân, hết lòng, hết sức
phục vụ nhân dân, chịu sự kiểm tra, giám sát của nhân dân.
_ Nguyên tắc hoạt động:
+ Quyền lực nhà nước là thống nhất có sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan
nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.
+ Bảo đảm sự lãnh đạo của ĐCS Việt Nam đối với việc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước.
+ Bảo đảm sự tham gia của nhân dân vào hoạt động quản lý của nhà nước. + Tập trung dân chủ.
+ Pháp chế xã hội chủ nghĩa
2.Một số cơ quan tổ chức đặc biệt a.Quốc hội
_ Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, là cơ quan quyền lực nhà nước
cao nhất của nhà nước CHXNCN Việt Nam. Được nhân dân bầu ra theo nguyên tắc
bỏ phiêu kín và chiu trách nhiệm trước nhân dân, thể hiện khối đại đoàn kết toàn dân
và các vùng lãnh thổ. Tập trung mọi quyền lực nhà nước: lập, hành, tư pháp và có sự
phân công, phối hợp, giao cho các cơ quan nhà nước khác các quyền lực cụ thể để
thực hiện quyền lực nhà nước. Thẩm quyền được quy định bơi hiến pháp gồm 3
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
nhóm: lập pháp và lập hiến, quyết định các công việc quan trọng nhất của đất nước,
giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của đất nước. Hình thức hoạt động chủ yếu
của Quốc hội là Kỳ họp quốc hội được tổ chức công khai (trừ khi cần thiết có thể họp
kín), quyết định những vấn đề quan trọng nhất của đất nước, lập pháp lập hiến và thể
hiện quyền giám sát tối cao của mình. Nó gồm Ủy ban thường vụ quốc hội, Ủy ban
quốc hội, Hội đồng dân tộc, Đoàn đại biểu quốc hội do các đại biểu quốc hội thành lập.
+ Ủy ban thường vụ quốc hội là cơ quan thường trực của quốc hội có chủ tịch (do chủ
tịch quốc hội đảm nhiệm), các phó chủ tịch (do các phó chủ tịch quốc hội đảm nhiệm)
và các ủy viên. Thành viên của nó không được đồng thời là thành viên chính phủ.Nó
có thẩm quyền lớn quy định trong hiến pháp năm 2013.
+ Chủ tịch quốc hội có vị trí quan trọng, là chủ tọa các phiên họp, là người chủ trì và
điều hành các hoạt động, tổ chức đối ngoại của quốc hội và quan hệ với các đại biểu khác.
+ Hội đồng dân tộc và Ủy ban Quốc hội là cơ quan của quốc hội do quốc hội bầu ra
và làm việc theo chế độ tập thể quyết định theo đa số. Ủy ban Quốc hội bao gồm: Ủy
ban pháp luật; ủy ban tư pháp; ủy ban kinh tế - ngân sách; ủy ban quốc phòng an ninh;
ủy ban văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng; ủy ban các vấn đề xã
hội; ủy ban khoa học, công nghệ, môi trường; ủy ban đối ngoại.
_ Chủ tịch nước: Là người đứng đầu nhà nước (nguyên thủ quốc gia) thay mặt cho
nhà nước về đối nội và đối ngoại.
+ Đối nội: có quyền công bố hiến pháp, luật, pháp lệnh, thống lĩnh lực lượng vũ trang
nhân dân; là chủ tịch hội đồng quốc phòng và an ninh; bổ nhiệm, bãi miễn các chức
vụ cao cấp của nhà nước; công bố tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp,…
+ Đối ngoại: có quyền cử, triệu hồi đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Việt Nam, tiếp
nhân đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước khác, nhân danh nhà nước ký kết điều ước
quốc tế, quyết định cho nhập, cho thôi và tước quốc tịch Việt Nam.
b.Chính phủ: Là cơ quan chấp hành của quốc hội, cơ quan hành chính nhà nước cao
nhất, chuyên quản lý mọi mặt của xã hội.
-Cơ cấu tổ chức của nó: bộ và các cơ quan ngang bộ cùng các cơ quan thuộc chính
phủ khác. Nó gồm: 1 thủ tướng, các phó thủ tướng, bộ trưởng và thủ trưởng cơ quan
ngang bộ. Có nhiệm kì bằng với nhiệm kì quốc hội.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
c.Hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân:
+ Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện ý chí
nguyện vọng của nhân dân, do nhân dân bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa
phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Nó có thẩm quyền quyết định các chủ trương,
biện pháp quan trọng của địa phương và giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước
khác. Nhiệm kì mỗi khóa là năm năm.
+ Ủy ban nhân dân do hội đồng nhân dân bầu ra là cơ quan chấp hành của hội đồng
nhân dân, chịu trách nhiệm hành pháp và các quyết định, văn bản của cơ quan cấp
trên, chiu sự chỉ đạo của chính phủ và hội đồng nhân dân cùng cấp.
d.Tòa án nhân dân và viện kiểm sát:
+ Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nhà nước, xét xử các vụ án vi phạm pháp
luật và những việc khác theo luật định. Là một hệ thống, một cơ cấu tổ chức nhất định
gồm: Tòa án nhân dân tối cao, các tòa án nhân dân cấp tình, các tòa án nhân dân cấp
huyện, các tòa án quân sự và một số tòa án khác do luật định.
+Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan nhà nước thực hiện quyền công tố và kiểm soát
các hoạt động tư pháp trong phạm vi trách nhiệm do luật định nhằm góp phần đảm
bảo pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất. Nó là một hệ thống gồm:
Viện kiểm sát nhân dân tối cao, các viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, các viện kiểm sát
nhân dân cấp huyện các viện kiểm sát quân sự.
_ Nói chung theo thẩm quyền hoạt động thì các cơ quan nhà nước chia thành:
+ Cơ quan quyển lực nhà nước(quốc hội, ủy ban thường vụ quốc hội, chủ tịch nước và
hội đồng nhân dân các cấp).
+ Cơ quan quản lý (hành chính) nhà nước (chính phủ, bộ và các cơ quan ngang bộ, ủy ban nhân dân các cấp).
+ Cơ quan xét xử nhà nước (hệ thống tòa án).
+ Cơ quan kiểm sát nhà nước (hệ thống viện kiểm sát).
e. Đảng Cô ̣ng Sản là lực lượng lãnh đạo duy nhất đối với nhà nước và xã hội. Sự lãnh
đạo của ĐCS là nhân tố quyết định đối với sự phát triển của hệ thống chính trị, là hạt
nhân đảm bảo sự thống nhất của hệ thống đó. Vai trò lãnh đạo của ĐCS VN là tất yếu
lịch sử do: Nó là lực lượng chính trị tiên tiến nhất được vũ trang bằng lý luận khoa họ
chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng HCM; có cống hiến và hy sinh lớn lao cho nhân
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
dân, được nhân dân tin tưởng; kiên trì vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, có uy tín quốc
tế lớn và có được sự giúp đỡ ủng hộ trên thế giới. Đảng thực hiện lãnh đạo nhà nước
bằng phương pháp giáo dục, thuyết phục tạo nhận thức đúng đắn cho cán bộ, công chức.
f. Mặt trận tổ quốc là liên minh chính trị tự nguyện của các tổ chức và cá nhân tiêu
biểu trong xã hội. Nó là một bộ phận của hệ thống chính trị, có vai trò quan trọng
trong hệ thống chính trị do ĐCS VN lãnh đạo, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân
dân, nơi thể hiện ý chí, nguyện vọng, tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân, nơi phát huy
quyền làm chủ của nhân dân. Chương 2:
1. Quy phạm pháp luật a. Khái niệm
- Quy phạm pháp luật : là những quy tắc xử sự chung có tính bắt buộc chung do
nhà nước đặt ra và đảm bảo thực hiện, thể hiện ý chí của giai cấp thống trị và nhu
cầu tồn tại của xã hội, nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội, tạo lập trật tự ổn định
chung cho sự phát triển của xã hội.
- Hệ thống pháp luật bao gồm nhiều các quy phạm pháp luật, hay nói cách khác
quy phạm pháp luật là đơn vị pháp luật của nền pháp luật nói chung. b. Đặc điểm
- Quy phạm pháp luật là một quy phạm xã hội, điều chỉnh mối quan hệ người-
người trong xã hội, mang đầy đủ dặc trưng của một quy phạm xã hội nói chung.
- Những đặc điểm riêng không giống với các quy phạm xã hội khác (cũng là những
đặc điểm của pháp luật nói chung) + Tính giai cấp + Tính xã hội + Tính quy phạm + Tính nhà nước.
- Một quan hệ xã hội chỉ trở thành đối tượng điều chỉnh của pháp luật khi có quy
phạm pháp luật điều chỉnh nó.
c. Cơ cấu của một quy phạm pháp luật: -
Giả định: là bộ phận nêu rõ điều kiện, hoàn cảnh cụ thể hoặc những đối tượng
nào thì thuộc phạm vi điều chỉnh của các quan hệ xã hội đó . -
Quy định: là phần nội dung của quy phạm pháp luật, nêu lên những hành vi xử
sự tiêu chuẩn mà nhà nước đặt ra khi các chủ thể tham gia vào quan hệ xã hội đó.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506 -
Chế tài: phần chỉ ra các biện pháp tác động mà nhà nước sẽ áp dụng đối với chủ
thể không thực hiện, hoặc thực hiện không đúng mệnh lệnh của Nhà nước đã
nêu trong phần quy định của quy phạm.
d. Những quy phạm pháp luật đặc biệt. -
Trên thực tế, có những quy phạm pháp luật không có đầy đủ cả 3 bộ phận như
trên, được gọi là quy phạm đặc biệt, ví dụ +
Quy phạm nguyên tắc: được dung làm cơ sở xuất phát và tư tưởng chỉ
đạo cho việc xây dựng và thi hành các quy phạm pl khác. +
Quy phạm định nghĩa: xác định những đặc điểm, thuộc tính cơ bản của
sự vật hiện tượng, hoặc của những khái niệm, những phạm trù được sử dụng trong văn bản đó.
Những quy phạm này thường viết ở chương đầu, phần mở đầu của một văn bản quy phạm pháp luật. 2. Quan hệ pháp luật. a. Khái niệm, bản chất
Quan hệ pháp luật là quan hệ giữa người với người ( quan hệ xã hội) do một quy
phạm pháp luật điều chỉnh, biểu hiện thành quyền và nghĩa vụ pháp lý cụ thể của các
bên, đảm bảo bằng cưỡng chế nhà nước. b.
Chủ thể của quan hệ pháp luật
- Chủ thể: cá nhân hay tổ chức tham gia vào các quan hệ pháp luật, trở thành
người mang các quyền và nghĩa vụ pháp lý cụ thể.
- Chủ thể là cá nhân: có năng lực chủ thể (năng lực pháp luật và năng lực hành
vi). Trong nhiều trường hợp, các cá nhân không có năng lực hành vi vẫn được
tham gia quan hệ pháp luật. +
Chủ thể trực tiếp, phải luôn có đủ cả năng lực pháp luật (khả năng của
một chủ thể được hưởng quyền và nghĩa vụ trong một quan hệ pháp luật nhất
định) và năng lực hành vi (khả năng của một chủ thể bằng hành vi của mình mà
tham gia vào một quan hệ pháp luật nhất định để hưởng quyền và nghĩa vụ,
trong mỗi quan hệ lại có các yêu cầu về độ tuổi khác nhau đối với chủ thể) +
Chủ thể không trực tiếp:là người cơ năng lực pháp luật nhưng không có
năng lực hành vi, tham gia vào quan hệ pháp luật thông qua hành vi của người
khác (người đại diện, người giám hộ)
- Chủ thể là tổ chức: phải có đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi (pháp nhân) +
Điều 84 BLDS 2005 quy định rõ về điều kiện là một pháp nhân, pháp
nhân phải thông qua người đại diện để xác lập các quan hệ pháp luật.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506 c.
Nội dung của quan hệ pháp luật
- Quyền chủ thể: mức độ, phạm vi xử sự của các chủ thể của các quan hệ pháp
luật được pháp luật cho phép và được nhà nước bảo vệ, chủ thể có quyền lựa
chon xử sự trong phạm vi cho phép hoặc không xử sự như vậy.
- Nghĩa vụ pháp lý của các chủ thể: là mức độ, phạm vi xử sự mà nhà nước bắt
buộc chủ thể phải thực hiện nhằm đáp ứng việc thực hiện quyền của chủ thể
khác, được bảo đảm bằng sự cưỡng chế của nhà nước, nghĩa vụ là sự cần thết
phải xử sự của các chủ thể.
- Quyền và nghĩa vụ luôn thống nhất và đi liền với nhau tồn tại song hành trong
một chủ thể, tác động qua lại giữa các chủ thể. d.
Khách thể của quan hệ pháp luật
- Là những mong muôn của các chủ thể khi tham gia vào một quan hệ pháp luật ví dụ:
+ Tài sản vật chất, tiền vang đá quý, xe cộ nhà ở, các loại hàng hóa khác….
+ Sản phẩm của sáng tạo tinh thần
+ Những lợi ích phi vật chất: cuộc sống sức khỏa, danh dự nhân phẩm
+ Hành vi của các chủ thể: hoạt động dịch vụ…
- Khách thể không phải là đối tượng điều chỉnh của các quan hệ pháp luật.
- Khách thể là căn cứ để nhà nước xử lý đối với hành vi xâm phạm các quan hệ pháp luật đó. e. Sự kiện pháp lý
- Là những sự việc cụ thể xảy ra trong đời sống phù hợp với điều kiện, hoàn
cảnh đã được dự liệu trong một quy phạm pháp luật, từ đó làm phát sinh, thay
đổi, chấm dứt một mối quan hệ pháp luật cụ thể.
- Dựa vào sự kiên pháp lý, sẽ có một quy phạm pháp luật cụ thể được áp dụng,
từ đó có một quan hệ pháp luật cụ thể.
Sự kiện pháp lý bao gồm sự biến và hành vi
- Sự biến: sự kiện phát sinh không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con
người nhưng làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt một quan hệ pháp luật.
- Hành vi: xảy ra theo ý chí của con người + Hành vi hợp pháp
+ Hành vi không hợp pháp
3. Thực hiện pháp luật a. Khái niệm, ý nghĩa
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
- Thực hiện pháp luật là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những
quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể
b. Các hình thực hiện pháp luật
- Tuân thủ pháp luật (xử sự thụ động): các chủ thể pháp luật kiềm chế, không
tiến hành những hoạt động mà pháp luật ngăn cấm ví dụ trong luật hình sự, hành chính…
- Thi hành pháp luật: các chủ thể pháp luật thực hiện những nghĩa vụ pháp lý
của mình bằng hành động tích cực, ví dụ những quy phạm bắt buộc
- Sử dụng pháp luật: các chủ thể pháp luật thực hiện quyền chủ thể của mình
(thực hiện những hành vi mà pháp luật cho phép) một các tự nguyện không
bắt buộc vi dụ quyền và tự do dân chủ của công dân..
- Áp dụng pháp luật: nhà nước thông qua các cơ quan cơ thẩm quyền hoặc nhà
chức trách tổ chức cho các chủ thể thực hiện những quy định của pháp luật,
hoặc tự mình căn cứ vào các quy định của pháp luật để tạo ra các quyết định
làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt, đình chỉ các quan hệ cụ thể. (các chủ thể
thực hiện các quy định của pháp luật có sự can thiệp của nhà nước)
4. Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý
a. Bản chất và dấu hiệu cơ bản
- Vi phạm pháp luật là hành vi phản ứng tiêu cực, gây hại cho nhà nước, xã
hội và nhân dân, đi ngược lại ý chí nhà nước , do đó, chúng luôn bị nhà
nước, xã hội và công dân lên án, đấu tranh đòi hỏi phải loại bỏ chúng ra khỏi xã hội.
- Dấu hiệu của vi phạm pháp luật:
+ Là hành vi nguy hiểm cho xã hội
+ Là hành vi trái pháp luật, xâm hại tới các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ
+ Là hành vi chứa đựng lỗi của chủ thể
+ Năng lực chịu trách nhiệm pháp lý của chủ thể đã thực hiện hành vi trái pháp luật.
- Vi phạm pháp luật có nhiều loại và thường được chia thành:
+ Vi phạm hình sự( tội phạm)
+ Vi phạm hành chính + Vi pham dân sự + Vi phạm kỷ luật
- Vi phạm pháp luật và sự kiện pháp lý là cơ sở để truy cứu trách nhiệm pháp lý.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
b. Trách nhiệm pháp lý
- Khái niệm: là những hậu quả bất lợi mà theo quy định của pháp luật có thể áp
dụng với chủ thể có hành vi vi phạm.
- Nhà nước áp dụng biện pháp truy cứu trách nhiệm pháp lý để đảm bảo trong
thực tế tính cưỡng chế của pháp luật.
- Để truy cứu trách nhiệm pháp lý đối với một hành vi vi phạm pháp luật cụ
thể, trước hết phải xác định mức độ thực tế của các mặt thuộc cấu thành của
vi phạm pháp luật đó, bao gồm:
+ Mặt khách quan của vi phạm pháp luật (những biểu hiện bên ngoàicủa vi
phạm pháp luật) bao gồm: Hành vi trái pháp luật.
Thiệt hại về vật chất hoặc tinh thần mà xã hội gánh chịu.
Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm pháp luật và thiệt hại
- Mặt chủ quan của hành vi vi phạm (là lỗi của người vi phạm pháp luật) lỗi là
trạng thái tâm lý của chủ thể đối với hành vi vi phạm pháp luật, lỗi có thể là: + Lỗi cố ý thực tiếp + Lỗi cố ý gián tiếp + Lỗi vô ý vì quá tự tin + Lỗi vô ý do cẩu thả.
- Chủ thể của hành vi vi phạm PL có thể là cá nhân, tổ chức có năng lực trách nhiệm pháp lý.
- Khách thể của vi phạm PL: là những quan hệ xã hội đnag được pháp luật bảo vệ và đang bị xâm hại
- Mỗi loại vi phạm pháp luật có các loại trách nhiệm pháp lý tương ứng: +
Trách nhiệm pháp lý hình sự +
Trách nhiệm pháp lý hành chính +
Trách nhiệm pháp lý kỷ luật +
Trách nhiệm pháp lý dân sự
Chương 3:hình thức pháp luật
1. Khái niệm, bản chất a,Bản chất:
Bản chất của luật pháp phản ánh bản chất của Nhà nước đặt ra nó.Nhà nước kiểu nào
thì pháp luật kiểu đó. Bản chất của pháp luật nhà nước CHXNCN VN: có đầy đủ bản
chất, đặc điểm và những nhiệm vụ của nhà nước trong từng thời kỳ CM, mang bản
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
chất PL XHCN, thể hiện ý chí của giai cấp công nhân và tầng lớp nhân dân lao động hay toàn dân.
b.Các thuộc tính:
_ Tính giai cấp: PL ra đời là để bảo vệ giai cấp thống trị, thể hiện ý chí của giai cấp
thống trị. Nó còn thể hiện tương quan giữa các giai cấp, sự thỏa hiệp của các giai cấp
vì thế xét về bản chất nó luôn mang tính giai cấp sâu sắc.
_ Tính xã hội: Không chỉ xuất phát từ sự chi phối bởi lợi ích của giai cấp thống trị mà
còn có những quy tắc xử sự bắt đầu từ nhu cầu chung của xã hội, phù hợp với lợi ích
chung của toàn bộ xã hội để cac quy tắc chung này được phổ biến và tác động rộng rãi
mạnh mẽ hơn. PL là công cụ hữu hiệu để điều chỉnh các quan hệ xã hội, mang lại lợi ích xã hội to lớn.
_ Tính quy phạm: PL là các quy tắc xử sự mang tính bắt buộc, là khuôn mẫu, tiêu
chuẩn của xã hội, là căn cứ của con người trong xã hội để biết hành vi của mình được
làm gì, không được làm gì và phải làm gì.
_ Tính nhà nước: PL thể hiện ý chí của giai cấp thống trị nhưng ý chí của giai cấp
thống trị bản thân nó không thể là PL mà muốn trở thành PL thì nó phải biểu hiện là ý
chí nhà nước. Trên cơ sở đó, nhà nước xây dựng pháp luật, thực hiện pháp luật và
đảm bảo pháp luật được thi hành -> PL mang đặc điểm và bản chất của nhà nước lập ra nó.
c, Các kiểu pháp luật:
Có 4 kiểu pháp luật: Pháp luật chủ nô, PL phong kiến, Pl tư sản, PL xã hội chủ nghĩa.
Ba kiểu PL chủ nô, phong kiến, tư sản là kiểu pháp luật bóc lột dựa trên chế độ tư hữu
về chế độ sản xuất, thể hiện ý chí của giai cấp bóc lột trong xã hội, bảo vệ chế độ tư
hữu về tư liệu sản xuất và sự áp bức bóc lột của giai cấp thống trị được bảo đảm về
mặt pháp lý. Kiểu PL XHCN được xây dựng trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất.
Thể hiện ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, phủ nhận hình thức áp
bức bóc lột, xây dựng một xã hội dân chủ thực sự, mọi người bình đẳng tự do.
d,Hình thức pháp luật:
Trong XH loài người đã tồn tại 3 loại hình PL chủ yếu là: tập quán pháp, tiền lệ pháp và văn bản quy phạm PL.
_ Tập quán pháp là hình thức PL ra đời sớm nhất, ở đó các phong tục tập quán lưu
truyền trong xã hội phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị thông qua nhà nước thừa
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
nhận, nâng chúng lên thành PL. Các quy định này không được ghi thành văn bản (luật
bất thành văn). Chúng hình thành 1 cách tự phát, chậm thay đổi và thường có tính cục bộ về nguyên tắc.
_ Tiền lệ pháp (án lệ) là việc nhà nước thừa nhận các bản án của tòa án hoặc quyết
định của cơ quan hành chính trong quá trình xét xử một vụ án hoặc giải quyết một sự
việc trước đó, lấy các bản án và quyết định đó để làm căn cứ giải quyết các sự việc tương tự sau này.
_ Văn bản quy phạm PL xuất hiện muộn hơn 2 hình thức trên, do cơ quan nhà nước có
thẩm quyền ban hành dưới hình thức văn bản (luật thành văn). Đây là hình thức PL
tiến bộ nhất, phản ánh rõ nét nhất tính giai cấp, tính quy phạm phổ biến, tính chính
xác chặt chẽ về mặt hình thức và có hiệu lực cao trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội.
2. Văn bản quy phạm pháp luật. a.
Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở nước ta:
Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện nay của nhà nước ta bao gồm:
1) Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội
2) Pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội
3) Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước
4) Nghị định của Chính phủ
5) Quyết định của Thủ tướng Chính phủ
6) Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, thong tư của
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao
7) Thông tư của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao
8) Thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ
9) Quyết định của Tổng Kiểm toán Nhà nước
10)Nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội hoặc giữa Chính phủ với
cơ quan trương ương của tổ chức chính trị - xã hội
11)Thông tư liên tịch giữa Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao với Viện trưởng
Viện kiểm sát nhân dân tối cao; giữa Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ
với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện khiểm sát nhân dân
tối cao ; giữa các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ
12)Văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân ( bao
gồm nghị quyết của Hội đồng nhân dân và quyết định, chỉ thị của Ủy ban nhân dân )
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
Ngoài những quy định chung trong Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm
2008, việc ban hành các văn bản pháp luật của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân
dân còn được quy định trong một văn bản riêng là Luật ban hành văn bản quy phạm
pháp luật của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân được Quốc hội thông qua ngày 3-12-2004
* Nguyên tắc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật -
Bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của văn bản quy phạm pháp
luật trong hệ thống pháp luật. -
Tuân thủ thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. -
Bảo đảm tính công khai trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm
pháp luật trừ trường hợp văn bản quy phạm pháp luật có nội dung thuộc bí mật
nhà nước; bảo đảm tính minh bạch trong các quy định của văn bản quy phạm pháp luật. -
Bảo đảm tính khả thi của văn bản quy phạm pháp luật. -
Không làm cản trở việc thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam là thành viên.
Giám sát, kiểm tra và xử lý văn bản qui phạm pháp luật trái pháp luật
a. Mục đích, nội dung giám sát, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật
Văn bản quy phạm pháp luật phải được gửi đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để
giám sát, kiểm tra theo quy định của pháp luật
Việc giám sát, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật được tiến hành nhằm phát hiện
những nội dung sai trái hoặc không còn phù hợp để kịp thời đình chỉ việc thi hành,
sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ hoặc bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản, đồng thời kiến
nghị cơ quan có thẩm quyền xác định trách nhiệm của cơ,cá nhân đã ban hành văn bản sai trái.
b. Thẩm quyền giám sát, xử lý văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu trái pháp luật -
Giám sát, xử lý văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu trái pháp luật o
Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban
của Quốc hội trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, giám sát việc ban
hành văn bản quy phạm pháp luật o
Thẩm quyền, trình tự, thủ tục giám sát việc ban hành văn bản quy phạm
pháp luật, xử lý văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu trái pháp luật được
thực hiện theo quy định của Luật hoạt động giám sát của Quốc hội.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506 -
Chính phủ kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu trái pháp luật o
Chính phủ kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, xử lý văn bản quy
phạm pháp luật có dấu hiệu trái pháp luật của bộ, cơ quan ngang bộ. o
Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định bãi bỏ hoặc đình chỉ việc thi
hành một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật của Bộ trưởng, Thủ
trưởng cơ quan ngang bộ trái Hiến pháp, luật và văn bản quy phạm pháp luật
của cơ quan nhà nước cấp trên. -
Bộ Tư pháp chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về
công tác kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật; giúp Thủ tướng Chính phủ
trong việc kiểm tra, xử lý văn bản có dấu hiệu trái pháp luật của bộ, cơ quan ngang bộ. -
Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm
pháp luật có dấu hiệu trái pháp luật. o
Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ có trách nhiệm kiểm tra văn
bản quy phạm pháp luật của mình và của bộ, cơ quan ngang bộ về những nội
dung có liên quan đến ngành, lĩnh vực do mình phụ trách. o
Khi phát hiện văn bản quy phạm pháp luật do mình ban hành trái pháp
luật thì Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ tự mình bãi bỏ, sửa đổi, bổ
sung hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật khác thay thế. o
Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ quản lý ngành, lĩnh vực có
quyền kiến nghị với Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ đã ban hành
văn bản về ngành, lĩnh vực do mình phụ trách bãi bỏ hoặc đình chỉ việc thi
hành một phần hoặc toàn bộ văn bản đó, nếu kiến nghị không được chấp nhận
thì trình Thủ tướng Chính phủ quyết định
Chương 4: Hệ thống pháp luật 1. Khái niệm -
Hệ thống pháp luật: là tổng thể các quy phạm pháp luật, các nguyên tắc, định
hướng và mục đích của pháp luật có mối liên hệ mật thiết và thống nhất với
nhau, được phân chia thành các ngành luật, chế định pháp luật và được thể hiện
trong văn bản do các cơ quan, nhà nước ban hành theo những hình thức, thủ tục luật định -
Mỗi quốc gia có thể phân chia hệ thống pháp luật của quốc gia mình theo cách
khác nhau, nhưng nhìn chung, căn cứ để phân chia ngành luật vẫn là theo đối
tượng điều chỉnh (những quan hệ xã hội có đặc tính cơ bản giống nhau mà
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
pháp luật hướng tới, điều chỉnh) và phương pháp điều chỉnh (cách thức mà nhà
nước sử dụng trong pháp luật để tác động lên cách xử sự của những người
tham gia các quan hệ xã hội).
2. Hệ thống pháp luật nước ta
Hiện nay hệ thống pháp luật nước ta được phân chia thành các ngành luật chủ yếu sau đây: 2.1. Luật hiến pháp - Khái niệm o
Là một ngành luật cơ bản trong hệ thống pháp luật Việt Nam o
Gồm những quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội cơ bản nhất o
Về vấn đề tổ chức quyền lực NN, chế độ chính trị, kinh tế, văn
hoá, xã hội, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
- Đối tượng nghiên cứu o Tổ chức quyền lực NN o
Chế độ chính trị, kinh tế, văn hoá – xã hội, giáo dục o Chính sách đối ngoại o
Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân o
Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Bộ máy NN
- Phương pháp điều chỉnh của luật Hiến pháp o Phương pháp áp đặt o Phương pháp định nghĩa 2.2. Luật hành chính - Khái niệm: o
Là một ngành luật độc lập o
Gồm các QPPL điều chỉnh những QHXH phát sinh trong quá
trình tổ chức và thực hiện hoạt động chấp hành và điều hành của
các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội trên tất cả các lĩnh vực
kinh tế, văn hoá, xã hội
- Đối tượng điều chỉnh o
Các quan hệ quản lý phát sinh trong quá trình các cơ quan hành
chính NN thực hiện hoạt động chấp hành và điều hành o
Các quan hệ trong hoạt động nội bộ của cơ quan hành chính o
Các quan hệ quản lý trong quá trình các cá nhân, tổ chức được
nhà nước trao quyền thực hiện hoạt động quản lý
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
- Phương pháp điều chỉnh: phương pháp mệnh lệnh- phục tùng 2.3. Luật tài chính
- Khái niệm: là một ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam, bao
gồm tập hợp các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành nhằm điều
chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình hình thành, phân phối
và sử dựng các quỹ tiền tệ của các chủ thể thực hiện hoạt động phân
phối của cải xã hội dưới hình thức giá trị.
- Đối tượng điều chỉnh: những quan hệ phát sinh gắn liền với việc hình
thành và quản lý, sử dụng các nguồn vốn tiền tệ nhất định như: quỹ
ngân sách nhà nước, quỹ của doanh nghiệp, quỹ của doanh nghiệp bảo
hiểm được biểu hiện dưới hình thái tiền tệ.
- Luật tài chính sử dụng hai phương pháp điều chỉnh là: o Phương pháp mệnh lệnh: o
Phương pháp bình đẳng thỏa thuận. 2.4. Luật lao động - Khái niệm: o
Là một ngành luật độc lập o
Gồm những QPPL điều chỉnh những quan hệ lao động và những
quan hệ xã hội khác có liên quan
- Đối tượng điều chỉnh: o
QH giữa người lao động với người sử dụng lao động o
Các QH khác liên quan trực tiếp đến QH lao động
- Phương pháp điều chỉnh: o Phương pháp thoả thuận o Phương pháp mệnh lệnh o
Phương pháp thông quan hoạt động công đoàn 2.5. Luật thương mại - Khái niệm: o
Là một ngành luật độc lập o
Tổng thể các QPPL nhằm điều chỉnh các QHXH phát sinh trong
quá trình tổ chức, quản lý và hoạt động SXKD giữa các DN và
giữa DN với cơ quan quản lý NN
- Đối tượng điều chỉnh: o
QHKT trong quá trình SXKD giữa các DN với nhau o
QH giữa cơ quan quản lý kinh tế với các DN
- Phương pháp điều chỉnh:
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506 o Bình đẳng o Quyền uy 2.6. Luật dân sự - Khái niệm o
Là ngành luật độc lập trong hệ thống pháp luật Việt Nam o
Gồm những quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ tài sản và các quan hệ nhân thân o
Trên cơ sở bình đẳng, độc lập của các chủ thể tham gia
- Đối tượng nghiên cứu: o
Nhóm quan hệ về tài sản o Nhóm quan hệ nhân thân
- Phương pháp điều chỉnh: o
Phương pháp thỏa thuâ ̣n o Phương pháp bình đẳng o
Phương pháp tự định đoạt 2.7. Luật hôn nhân gia đình - Khái niệm o Là ngành luật độc lập o
Gồm các QPPL do NN ban hành o
Điều chỉnh các quan hệ hôn nhân và gia đình về nhân thân và tài sản
- Đối tượng điều chỉnh o Quan hệ nhân thân o Quan hệ tài sản 2.8. Luật hình sự - Khái niệm: o
Là một ngành luật trong hệ thống pháp luật VN o
Gồm hệ thống các QPPL xác định những hành vi nguy hiểm là tội phạm o Quy định hình phạt
- Đối tượng điều chỉnh:Quan hệ xã hội phát sinh giữa NN vàa người phạm tội
- Phương pháp điều chỉnh:Phương pháp quyền uy, mệnh lệnh, phục tùng 2.9. Luật tố tụng hình sự - Khái niệm: o
Là ngành luật độc lập trong hệ thống pháp luật Việt Nam
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506 o
Gồm các QPPL điều chỉnh các QHXH nảy sinh trong quá trình
giải quyết vụ án hình sự o
Giữa cơ quan tiến hành tố tụng với những người tham gia tố tụng và giữa họ với nhau
- Đối tượng điều chỉnh: o
Mối QH giữa các cơ quan tiến hành tố tụng o
Mối QH giữa những người tiến hành tố tụng o
Mối QH giữa cơ quan tố tụng, người tiến hành tố tụng với những người tham gia tố tụng
- Phương pháp điều chỉnh: o Phương pháp quyền uy o
Phương pháp phối hợp, chế ước
2.10. Luật tố tụng dân sự - Khái niệm: o
Là một ngành luật độc lập o
Gồm các QPPL điều chỉnh các QHXH phát sinh giữa Toà án với
những người tham gia tố tụng o
Trong quá trình Toà án giải quyết các vụ việc dân sự
- Đối tượng điều chỉnh: o
Mối QH giữa các cơ quan tiến hành tố tụng o
Mối QH giữa những người tiến hành tố tụng o
Mối QH giữa cơ quan tố tụng, người tiến hành tố tụng với những người tham gia tố tụng
- Phương pháp điều chỉnh: o Phương pháp quyền uy o
Phương pháp phối hợp, chế ước
2.11. Luật tố tụng hành chính
- Đối tượng điều chỉnh của Luật tố tụng hành chính là các quan hệ xã hội
phát sinh giữa Tòa án nhân dân với Viện kiểm sát nhân dân, các cá
nhân, cơ quan Nhà nước, tổ chức trong quá trình Tòa án giải quyết các
vụ án hành chính để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các cá
nhân, cơ quan Nhà nước, tổ chức này.
- Phương pháp điều chỉnh: o Phương pháp quyền uy o Phương pháp bình đẳng 2.12. Luật đất đai:
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506 - Khái niệm: o
Là ngành luật độc lập o
Tổng thể các QPPL điều chỉnh các QH phát sinh trong quá trình
quản lý và sử dụng đất
- Đối tượng điều chỉnh: o
Các quan hệ phát sinh trong quá trình quản lý và sử dụng đất
- Phương pháp điều chỉnh: o Mệnh lệnh o Bình đẳng
Chương 5: luật hành chính và tố tụng hành chính
1. Đối tượng điều chỉnh:các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình thực hiện
hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan nhà nước đối với mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội.
2. Các nhóm quan hệ xã hội thuộc đối tượng điều chỉnh của Luật hành chính.
a. Thứ nhất, các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình thực hiện các
hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan quản lý nhà nước.
b. Thứ hai, các quan hệ hình thành trong hoạt động tổ chức và công tác nội
bộ của các cơ quan quản lý nhà nước.
c. Thứ ba, những quan hệ xã hội mang tính chất chấp hành và điều hành
phát sinh trong hoạt động tổ chức và công tác nội bộ của các cơ quan
kiểm sát, cơ quan xét xử, cơ quan quyền lực.
d. Thứ tư, những quan hệ xã hội mang tính chấp chấp hành và điều hành
phát sinh trong hoạt động của các cơ quan nhà nước không thuộc hệ
thống cơ quan quản lý và hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội
khi các chủ thể này được trao quyền thực hiện một số chức năng quản lý nhà nước cụ thể.
- Phương pháp điều chỉnh Phương pháp mệnh lệnh là phương pháp điều chỉnh
chủ yếu của luật hành chính , còn được gọi là phương pháp hành chính
1. Quy chế pháp lý về cán bộ công chức 1.1 Khái niệm
- Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ,
chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà
nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc
tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
- Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức
vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức
chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị
thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp,
công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà
không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo,
quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà
nước, tổ chức chính trị - xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự nghiệp công
lập), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối với công chức
trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được
bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật.
1.2. Những nội dung chủ yếu trong quy chế pháp lý về cán bộ, công chức. 1.2.1.
Công vụ và các nguyên tắc công vụ
Công vụ, nhiệm vụ là các hoạt động mang tính nhà nước, nhằm thực hiện các
chức năng của nhà nước, có tính chất thường xuyên, liên tục, do đội ngũ công
chức chuyên nghiệp tiến hành. Nhiệm vụ là công việc nhà nước có mục đích và
trong thời gian nhất định.
Công vụ và hoạt động công vụ công vụ là hoạt động mang tính quyền lực nhà
nước do cán bộ, công chức tiến hành theo quy định của pháp luật nhằm thực
hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước, phục vụ lợi ích nhà nước, nhân dân và xã hội.
a) Một số đặc điểm và tính chất của công vụ:
- Mục đích của công vụ là phục vụ lợi ích nhà nước, nhân dân và xã hội;
- Nội dung hoạt động công vụ bao gồm các hoạt động thực hiện chức năng,
nhiệm vụ của nhà nước, của Đảng, tổ chức chính trị - xã hội trong lãnh đạo,
quản lý và tham gia quản lý mọi mặt của đời sống xã hội, đồng thời tổ chức
cung ứng và phục vụ các nhu cầu chung của xã hội, của nhân dân không vì mục đích lợi nhuận.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
- Chủ thể thực thi công vụ là cán bộ, công chức.
- Hoạt động công vụ không chỉ thuần tuý mang tính quyền lực nhà nước, mà
còn bao gồm cả hoạt động của các tổ chức do nhà nước thành lập (được nhà
nước uỷ quyền) để phục vụ các nhu cầu của nhân dân.
- Công vụ được tiến hành theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được Nhà nước
giao và tuân theo pháp luật. - Hoạt động công vụ mang tính thường xuyên, chuyên nghiệp.
1.2.2. Bầu cử, tuyển dụng, sử dụng cán bộ,công chức.
- Việc bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân và các chức danh
khác trong hệ thống các cơ quan nhà nước được thực hiện theo quy định của Hiến
pháp, Luật bầu cử đại biểu Quốc hội, Luật bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, Luật tổ
chức Quốc hội, Luật tổ chức Chính phủ, Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban
nhân dân và các văn bản pháp luật khác.
- Việc bầu cử các chức danh trong tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội
được thực hiện theo điều lệ của các tổ chức đó.
Tuyển dụng là quá trình bổ sung những người đủ tiêu chuẩn, điều kiện vào đội
ngũ công chức. Những người có đủ các điều kiện, không phân biệt dân tộc, nam nữ,
thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo đều được đăng ký dự tuyển công chức. Đó là các điều kiện sau:
a) Có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam;
b) Đủ 18 tuổi trở lên;
c) Có đơn dự tuyển; có lý lịch rõ ràng;
d) Có văn bằng, chứng chỉ phù hợp;
đ) Có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt;
e) Đủ sức khoẻ để thực hiện nhiệm vụ;
Để thực hiện các quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức, Chính phủ
đã ban hành Nghị định số 24/2010/NĐ-CP ngày 15-3-2010 về tuyển dụng, sử dụng và
quản lý công chức. Trong đó, không còn quy định phải bắt buộc thành lập tổ chức Hội
đồng tuyển dụng khi tuyển dụng công chức.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
1.2.3. Nghĩa vụ, quyền lợi, nhiệm vụ và quyền hạn của cán bộ, công chức
Đọc Điều 8 Luật cán bộ, công chức 2008.
1.2.4. Trách nhiệm pháp lỹ cảu cán bộ, công chức
Xử lý vi phạm hành chính đối với cán bộ
Theo quy định tại Nghị định số 34/2005/NĐ – CP của Chính phủ ngày
17/03/2005 Về việc xử lí kỷ luật cán bộ, công chức thì cán bộ vi phạm các quy định
của pháp luật thì phải chịu một trong các hình thức kỷ luật sau:
- Khiển trách: Áp dụng với cán bộ khi có hành vi vi phạm kỷ luật lần đầu, nhưng ở mức độ nhẹ;
- Cảnh cáo: Áp dụng đối với cán bộ đã bị khiển trách nhiều lần mà tái phạm
hoặc vi hạm ở mức độ nhẹ nhưng khuyết điểm có tính chất thường xuyên hoặc tuy
mới vi phạm lần đầu nhưng tương đối nghiêm trọng;
- Hạ bậc lương: Áp dụng với cán bộ có hành vi vi phạm nghiêm trọng thực hiện nhiệm vụ, công vụ;
- Hạ ngạch: Áp dụng với cán bộ có hành vi vi phạm nghiêm trọng mà xét thấy
không còn đủ phẩm chất, đạo đức và tiêu chuẩn nghiệp vụ chuyên môn của ngạch đang đảm nhiệm;
Hình thức hạ ngạc được thực hiện theo nguyên tắc: Hạ ngạch từ ngạch chuyên
môn cán bộ đang giữ xuống ngạch thấp hơn liền kề và chuyển ở hệ số lương của
ngạch bị hạ xuống tương đương ứng với hệ số lương của ngạch được hưởng trước khi xử lí kỷ luật.
- Cách chức: Áp dụng đối với cán bộ có chức vụ mà hành vi vi phạm nghiêm
trọng xét thấy không thể đảm nhiệm chức vụ được giao;
- Buộc thôi việc: Áp dụng đối với cán bộ phạm tội bị tòa án phạt tù mà không hưởng án treo.
Ngoài ra hội đồng kỷ luật có thể xem xét, kiến nghị buộc thôi việc đối với các trường hợp sau:
- Đối với cán bộ phạm tội đã bị tòa án phạt tù nhưng được hưởng án treo, hoặc
cải tạo không giam giữ, quản chế, cảnh cáo mà tội liên quan đến hoạt động công vụ
thì có thể buộc thôi việc;
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
- Cán bộ đã bị xử lí bằng một trong các hình thức kỉ luật hạ bậc, hạ ngạch, cách
chức mà tái phạm thì có thể buộc thôi việc;
- Cán có hành vi vi phạm lần đầu nhưng có tính chất mức độ vi phạm nghiêm
trọng thì có thể buộc thôi việc.
Xử lý vi phạm hành chính đối với công chức
- Khiển trách: Hình thức kỷ luật khiển trách áp dụng đối với công chức có một
trong các hành vi vi phạm pháp luật sau đây:
+ Có thái độ hách dịch, cửa quyền hoặc gây khó khăn, phiền hà đối với cơ quan,
tổ chức, đơn vị, cá nhân trong thi hành công vụ;
+ Không thực hiện nhiệm vụ được giao mà không có lý do chính đáng;
+ Gây mất đoàn kết trong cơ quan, tổ chức, đơn vị;
+ Tự ý nghỉ việc, tổng số từ 03 đến dưới 05 ngày làm việc trong một tháng;
+ Sử dụng tài sản công trái pháp luật;
+ Xác nhận giấy tờ pháp lý cho người không đủ điều kiện;
+ Vi phạm quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng; thực hiện tiết
kiệm, chống lãng phí; kỷ luật lao động; bình đẳng giới; phòng, chống tệ nạn mại dâm
và các quy định khác của pháp luật liên quan đến công tác.
- Cảnh cáo: Hình thức kỷ luật cảnh cáo áp dụng đối với công chức có một trong
các hành vi vi phạm pháp luật sau đây:
+ Cấp giấy tờ pháp lý cho người không đủ điều kiện;
+ Sử dụng thông tin, tài liệu của cơ quan, tổ chức, đơn vị để vụ lợi;
+ Không chấp hành quyết định điều động, phân công công tác của cơ quan, tổ
chức, đơn vị có thẩm quyền;
+ Sử dụng giấy tờ không hợp pháp để được tham gia đào tạo, bồi dưỡng; được
dự thi nâng ngạch công chức;
+ Tự ý nghỉ việc, tổng số từ 05 đến dưới 07 ngày làm việc trong một tháng;
+ Sử dụng trái phép chất ma túy bị cơ quan công an thông báo về cơ quan, tổ
chức, đơn vị nơi công chức đang công tác;
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
+ Bị phạt tù cho hưởng án treo hoặc cải tạo không giam giữ đối với công chức
không giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý;
+ Vi phạm ở mức độ nghiêm trọng quy định của pháp luật về phòng, chống tham
nhũng; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; kỷ luật lao động; bình đẳng giới; phòng,
chống tệ nạn mại dâm và các quy định khác của pháp luật liên quan đến công chức
nhưng đã thành khẩn kiểm điểm trong quá trình xem xét xử lý kỷ luật.
- Hạ bậc lương: Hình thức kỷ luật hạ bậc lương áp dụng đối với công chức có
một trong các hành vi vi phạm pháp luật sau đây:
+ Không thực hiện nhiệm vụ chuyên môn được giao mà không có lý do chính
đáng, gây ảnh hưởng đến công việc chung của cơ quan, tổ chức, đơn vị;
+ Lợi dụng vị trí công tác, cố ý làm trái pháp luật với mục đích vụ lợi;
+ Vi phạm ở mức độ nghiêm trọng quy định của pháp luật về phòng, chống tham
nhũng; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; kỷ luật lao động; bình đẳng giới; phòng,
chống tệ nạn mại dâm và các quy định khác của pháp luật liên quan đến công chức.
- Giáng chức: Hình thức kỷ luật giáng chức áp dụng đối với công chức giữ chức
vụ lãnh đạo, quản lý có một trong các hành vi vi phạm pháp luật sau đây:
+ Không hoàn thành nhiệm vụ quản lý, điều hành theo sự phân công mà không
có lý do chính đáng, để xảy ra hậu quả nghiêm trọng;
+ Vi phạm ở mức độ rất nghiêm trọng quy định của pháp luật về phòng, chống
tham nhũng; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; bình đẳng giới; phòng, chống tệ nạn
mại dâm và các quy định khác của pháp luật liên quan đến công chức nhưng đã thành
khẩn kiểm điểm trong quá trình xem xét xử lý kỷ luật;
+ Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra hành vi vi phạm pháp luật
nghiêm trọng trong phạm vi phụ trách mà không có biện pháp ngăn chặn.
- Cách chức: Hình thức kỷ luật cách chức áp dụng đối với công chức giữ chức
vụ lãnh đạo, quản lý có một trong các hành vi vi phạm pháp luật sau đây:
+ Sử dụng giấy tờ không hợp pháp để được bổ nhiệm chức vụ;
+ Không hoàn thành nhiệm vụ quản lý, điều hành theo sự phân công mà không
có lý do chính đáng, để xảy ra hậu quả rất nghiêm trọng;
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
+ Bị phạt tù cho hưởng án treo hoặc cải tạo không giam giữ;
+ Vi phạm ở mức độ rất nghiêm trọng quy định của pháp luật về phòng, chống
tham nhũng; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; bình đẳng giới; phòng, chống tệ nạn
mại dâm và các quy định khác của pháp luật liên quan đến công chức.
Việc áp dụng hình thức kỷ luật cách chức đối với công chức giữ các chức danh
tư pháp được thực hiện theo quy định của Nghị định này và quy định của pháp luật chuyên ngành.
- Buộc thôi việc: Hình thức kỷ luật buộc thôi việc áp dụng đối với công chức có
một trong các hành vi vi phạm pháp luật sau đây:
+ Bị phạt tù mà không được hưởng án treo;
+ Sử dụng giấy tờ không hợp pháp để được tuyển dụng vào cơ quan, tổ chức, đơn vị;
+ Nghiện ma túy có xác nhận của cơ quan y tế có thẩm quyền;
+ Tự ý nghỉ việc, tổng số từ 07 ngày làm việc trở lên trong một tháng hoặc từ 20
ngày làm việc trở lên trong một năm mà đã được cơ quan sử dụng công chức thông
báo bằng văn bản 03 lần liên tiếp;
+ Vi phạm ở mức độ đặc biệt nghiêm trọng quy định của pháp luật về phòng,
chống tham nhũng; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; kỷ luật lao động; phòng,
chống tệ nạn mại dâm và các quy định khác của pháp luật liên quan đến công chức.
Xử lí trách nhiệm hình sự: hành vi phạm tội theo quy định tại Bộ luật hình sự 1999.
Xử lí trách nhiệm kỉ luật: áp dụng pháp luật về lao động.
2. Xử lí vi phạm hành chính
2.1. Đối tượng bị xử lý vi phạm hành chính
- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính về vi
phạm hành chính do cố ý; người từ đủ 16 tuổitrở lên bị xử phạt vi phạm hành chính về mọi vi phạm hành chính.
Lưu ý: Các biện pháp xử lý hành chính không áp dụng đối với người nước ngoài.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
2.2. Thời hiệu xử lý vi phạm hành chính và thời hạn được coi là chưa bị xử lý vi phạm hành chính
- Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính
Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính đối với vi phạm hành chính đã kết thúc thì
thời hiệu được tính từ thời điểm chấm dứt hành vi vi phạm; đối với vi phạm hành
chính đang được thực hiện thì thời hiệu được tính từ thời điểm phát hiện hành vi vi phạm.
Trường hợp xử phạt vi phạm hành chính đối với cá nhân do cơ quan tiến hành tố
tụng chuyển đến, Luât nhấn mạnh thời gian cơ quan tiến hành tố tụng thụ lý, xem xét
được tính vào thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính.
- Thời hiệu áp dụng biện pháp xử lý hành chính
Điểm mới cơ bản là thời hiệu áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn
và biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy được rút
ngắn hơn so với Pháp lệnh XLVPHC, từ 06 tháng xuống 03 tháng .
- Thời hạn được coi là chưa bị xử lý hành chính
Đối với cá nhân, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính, nếu trong thời hạn 06
tháng, kể từ ngày chấp hành xong quyết định xử phạt cảnh cáo hoặc 01 năm, kể từ
ngày chấp hành xong quyết định xử phạt hành chính khác hoặc từ ngày hết thời hiệu
thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính mà không tái phạm thì được coi là
chưa bị xử phạt vi phạm hành chính; đối với cá nhân bị áp dụng biện pháp xử lý hành
chính, nếu trong thời hạn 02 năm, kể từ ngày chấp hành xong quyết định áp dụng biện
pháp xử lý hành chính hoặc 01 năm kể từ ngày hết thời hiệu thi hành quyết định áp
dụng biện pháp xử lý hành chính mà không tái phạm thì được coi là chưa bị áp dụng
biện pháp xử lý hành chính.
- Cách tính thời gian, thời hạn, thời hiệu trong xử lý vi phạm hành chính
Luật XLVPHC quy định cách tính thời gian, thời hạn, thời hiệu trong xử lý vi phạm
hành chính được áp dụng theo quy định của Bộ luật Dân sự, trừ trường hợp tại một số
điều của Luật quy định là ngày làm việc.
3. Tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ
Những tình tiết đã được quy định là hành vi vi phạm hành chính thì không được coi
là tình tiết tăng nặng (khoản 2 Điều 10).
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
4. Những trường hợp không xử phạt vi phạm hành chính
Vi phạm trong tình thế cấp thiết; do phòng vệ chính đáng; do sự kiện bất ngờ; do sự
kiện bất khả kháng hoặc đối tượng thực hiện hành vi vi phạm không có năng lực trách
nhiệm hành chính hay do chưa đủ tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính.
5. Các hình thức xử phạt và nguyên tắc áp dụng
Bao gồm 5 hình thức xử phạt (khoản 1 Điều 21) với nguyên tắc áp dụng linh hoạt
(khoản 2 Điều 21). Bên cạnh quy định hình thức trục xuất, Luật bổ sung hai hình thức
là tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt
động có thời hạn; tịch thu tang vật vi phạm hành chính, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính.
6. Các biện pháp khắc phục hậu quả
Luật đã tách biện pháp buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi
phạm hành chính gây ra hoặc buộc tháo dỡ công trình xây dựng trái phép từ Pháp lệnh
XLVPHC thành 2 biện pháp là buộc khôi phục tình trạng ban đầu và buộc tháo dỡ
công trình, phần công trình xây dựng không có giấy phép hoặc xây dựng không đúng với giấy phép.
7. Thủ tục xử phạt, thi hành quyết định xử phạt và cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt
- Xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản và có lập biên bản
Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản được áp dụng trong trường
hợp xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền đến 250.000 đồng đối với cá nhân, 500.000 đồng
đối với tổ chức và người có thẩm quyền xử phạt phải ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính tại chỗ.
Thủ tục xử phạt có lập biên bản được áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính
mà pháp luật quy định có thể áp dụng mức phạt tiền đối với cá nhân từ 250.000 đồng
trở lên và áp dụng mức phạt tiền đối với tổ chức từ 500.000 đồng trở lên, áp dụng
hình thức xử phạt đình chỉ hoạt động, tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành
nghề hoặc, tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính….
Các quy định về thẩm quyền, trình tự thủ tục lập biên bản, biên bản vi phạm hành
chính tại Điều 58 cơ bản kế thừa quy định của Điều 55 Pháp lệnh đồng thời sửa đổi,
bổ sung quy định về nội dung của biên bản xử phạt vi phạm hành chính và bổ sung
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
quy định trường hợp người chưa thành niên vi phạm hành chính thì biên bản còn được
gửi cho cha mẹ hoặc người giám hộ của người đó.
8. Thi hành quyết định xử phạt
- Thi hành quyết định xử phạt không lập biên bản
Luật quy định thủ tục thi hành quyết định xử phạt đơn giản, cá nhân, tổ chức vi
phạm nộp tiền phạt tại chỗ cho người có thẩm quyền xử phạt và được nhận chứng từ
thu tiền phạt. Mặt khác, Luật bổ sung quy định người vi phạm có thể nộp tiền phạt tại
Kho bạc Nhà nước hoặc nộp vào tài khoản của Kho bạc Nhà nước ghi trong quyết
định xử phạt trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định xử phạt. Người
có thẩm quyền xử phạt có thể tạm giữ giấy phép lái xe hoặc giấy phép lưu hành
phương tiện hoặc các giấy tờ cần thiết khác cho đến khi cá nhân, tổ chức thi hành
xong quyết định xử phạt theo quy định tại khoản 6 Điều 125 Luật XLVPHC .
buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả.
10. Điều khoản thi hành:
Luật quy định thời điểm có hiệu lực là từ ngày 01 tháng 7 năm 2013, trừ các quy
định liên quan đến việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính do Tòa án nhân dân
xem xét, quyết định thì có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2014. Theo đó, kể từ
ngày Luật này có hiệu lực thi hành, các quy định liên quan đến xử phạt vi phạm hành
chính của Pháp lệnh XLVPHC số 44/2002/PL-UBTVQH10, Pháp lệnh số
31/2007/PL-UBTVQH11 sửa đổi một số điều của Pháp lệnh XLVPHC năm 2002 và
Pháp lệnh số 04/2008/UBTVQH12 sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh
XLVPHC hết hiệu lực thi hành, riêng đối với các quy định liên quan đến việc áp dụng
các biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở chữa bệnh tiếp tục có hiệu
lực đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2013.
3. Khiếu nại, tố cáo quyết định hành chính 3.1.
Về đối tượng của khiếu nại
Đối với khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính: Đối tượng của
khiếu nại là quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà
nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định
kỷ luật cán bộ, công chức. (Điều 2 của Luật Khiếu nại năm 2011).
Ví dụ: Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội ban hành
Quyết định thu hồi 100m2 đất ở đối với ông Nguyễn Văn A để giải phóng mặt
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
bằng, mở rộng đường giao thông tại phường Cổ Nhuế 1, quận Bắc Từ Liêm.
Không nhất trí, ông A gửi đơn khiếu nại Quyết định thu hồi đất nêu trên đến Chủ
tịch Ủy ban nhân dân quận Bắc Từ Liêm. 3.2.
Trình tự khiếu nại
Đối với khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính: Theo quy định của
Luật Khiếu nại thì khiếu nại lần đầu, người khiếu nại có quyền khiếu nại trực tiếp đến
người có quyết định thi hành, hành vi hành chính hoặc có quyền khởi kiện vụ án hành
chính tại Tòa án mà không nhất thiết phải khiếu nại với người có quyết định hành
chính, hành vi hành chính bị khiếu nại. Việc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án
vẫn có thể thực hiện ở bất kì giai đoạn nào trong quá trình giải quyết khiếu nại (Điều
7 Luật Khiếu nại năm 2011).
3.3. Quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại, người bị khiếu nại (từ Điều 12 đến
Điều 16 Luật Khiếu nại năm 2011)
Đối với khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính: Luật Khiếu nại quy
định cụ thể quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại, người bị khiếu nại, người giải quyết
khiếu nại và luật sư bảo đảm sự phù hợp với trình tự, thủ tục khiếu nại và giải quyết khiếu nại, cụ thể là:
- Đối với người khiếu nại, Luật Khiếu nại đã quy định người khiếu nại có quyền được
ủy quyền cho luật sư, trợ giúp viên pháp lý khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp của mình. Người khiếu nại cũng được biết, đọc, sao chụp, sao chép và xem các
tài liệu, chứng cứ do người giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết khiếu nại; được
yêu cầu cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đang lưu giữ, quản lý thông tin, tài liệu
liên quan tới nội dung khiếu nại, cung cấp thông tin, tài liệu đó cho mình để giao nộp
cho người giải quyết khiếu nại.
- Đối với người bị khiếu nại, có quyền được biết, đọc, sao chụp, sao chép và xem các
tài liệu, chứng cứ do người giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết khiếu nại; yêu
cầu cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đang lưu giữ, quản lý thông tin, tài liệu liên
quan tới nội dung khiếu nại, cung cấp thông tin, tài liệu đó cho mình để giao cho
người giải quyết khiếu nại; đồng thời phải chấp hành nghiêm chỉnh quyết định giải
quyết khiếu nại đã có hiệu lực của pháp luật; bồi thường hoặc bồi hoàn thiệt hại, khắc
phục hậu quả do quyết định hành chính, hành vi hành chính trái pháp luật của mình gây ra.
3.5. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại
Luật Khiếu nại năm 2011 quy định về thụ lý giải quyết khiếu nại, thời hạn, thời hiệu
khiếu nại và giải quyết khiếu nại; thẩm tra, xác minh; thu thập tài liệu liên quan... đến
việc ra quyết định giải quyết khiếu nại như sau:
Về thụ lý giải quyết khiếu nại: Điều 27 Luật Khiếu nại năm 2011
Về thời hạn: Điều 28 Luật Khiếu nại năm 2011
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
Về trình tự giải quyết khiếu nại lần đầu: Điều 30 Luật Khiếu nại năm 2011
Khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính: Điều 33 Luật Khiếu nại năm 2011
Chương 6: luật dân sự và tố tụng dân sự Việt Nam A. LUẬT DÂN SỰ:
I. Khái niệm chung về ngành luật dân sự:
1. Đối tượng và phương pháp điều chỉnh của Luật Dân sự:
a. Đối tượng điều chỉnh:
_ Đối tượng điều chỉnh của LDS gồm 2 nhóm QHXH: quan hệ tài sản và quan hệ nhân thân.
_ QHTS: là QHXH (giữa người với người) hình thành thông qua 1 tài sản.
_ QHNT: là QH giữa người với người thông qua các giá trị nhân thân.
b. Phương pháp điều chỉnh:
Phương pháp bình đẳng, thỏa thuận
KHÁI NIỆM: Luật dân sự Việt Nam, với tư cách là 1 ngành luật độc lập của
Nhà nước ta, là tổng hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ tài
sản và quan hệ nhân thân dựa trên cơ sở bình đẳng thỏa thuận của các chủ thể
tham gia vào các quan hệ đó.
2. Nguồn và hệ thống PLDS: a. Nguồn của PLDS: _ Các văn bản QPPL: + Hiến pháp 2013 + Bộ luật dân sự 2005
+ Các VB dưới luật: nghị quyết, nghị định, thông tư. _ Tập quán b. Hệ thống PLDS: 2 phần
_ Phần chung: gồm những chế định có chức năng nêu nguyên tắc hoặc giải thích
những khái niệm chung của LDS.
_ Phần riêng: bao gồm những chế định PL điều chỉnh các QHXH đặc thù của ngành LDS 3. Quan hệ PLDS + Khái niệm:
+ Các yếu tố cấu thành QHPLDS: chủ thể, khách thể và nội dung
_ Khách thể: là nhũng yếu tố mà các chủ thể của QHPLDS hướng tới, tác động tới
để thỏa mãn các lợi ích vật chất và tinh thần của mình.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
_ Nội dung: là các quyền dân sự và nghĩa vụ dân sự mà các chủ thể được hưởng
hoặc phải làm khi tham gia vào QHPLDS đó.
_ Chủ thể: cá nhân, pháp nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác, Nhà nước.
II. Tài sản và quyền sở hữu: 1. Tài sản: a. Khái niệm:
Tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản b. Phân loại:
_ Bất động sản và động sản _ Vật chính và vật phụ
_ Vật chia được và vật không chia được
_ Vật tiêu hao và vật không tiêu hao
_ Vật cùng loại và vật đặc định
2. Quyền sở hữu tài sản:
a. Khái niệm sở hữu và quyền sở hữu:
_ Sở hữu: là việc 1 người chiếm giữ các tư liệu sản xuất, sản vật tự nhiên
_ Quyền sở hữu: là 1 chế định của LDS, là tập hợp các QPPL điều chỉnh việc
hiếm hữu, sử dụng, định đoạt của các chủ thể đối với tài sản.
Quyền sở hữu là 1 quyền dân sự của 1 chủ thể đối với tài sản thuộc sở hữu của mình.
b. Nội dung quyền sở hữu:
_ Quyền chiếm hữu: là quyền nắm giữ, quản lý tài sản.
_ Quyền sử dụng: là quyền của chủ sở hữu khai thác công dụng hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản.
_ Quyền định đoạt: là quyền của chủ sở hữu chuyển giao quyền sở hữu của
mình cho người khác hoặc từ bỏ quyền sở hữu đó.
c. Căn cứ xác lập, chấm dứt quyền sở hữu: _ Xác lập QSH: Đ 170 BLDS
_ Chấm dứt QSH: Đ 171 BLDS
3. Các hình thức sở hữu: _ Sở hữu nhà nước _ Sở hữu tập thể _ Sở hữu tư nhân _ Sở hữu chung
_ Sở hữu của các tổ chức chính trị - XH, tổ chức chính trị XH – nghề nghiệp,
tổ chức XH, tổ chức XH- nghề nghiệp III.
Nghĩa vụ dân sự và hợp đồng dân sự:
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
1. Khái niệm và căn cứ phát sinh nghĩa vụ dân sự: _ KN: Điều 280 BLDS
_ Đối tượng của NVDS: tài sản, công việc phải thực hiện hoặc không được thực hiện
_ Căn cứ phát sinh: Điều 281 BLDS
2. Các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự:
_ Tài sản dùng trong các biện pháp bảo đảm: vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản
_ Tài sản dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự là vật hiện có hoặc hình
thành trong tương lai, phải thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm và được phép giao dịch a. Cầm cố:
Là việc bên cầm cố giao tài sản thuộc sở hữu của mình cho bên nhận cầm cố để
bảo đảm việc thực hiện nghĩa vụ dân sự. b. Thế chấp:
Là việc 1 bên (gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm
việc thực hiện nghĩa vụ đối với bên kia (gọi là bên nhận thế chấp) và không chuyển
giao tài sản đó cho bên nhận thế chấp. Tài sản thế chấp do bên thế chấp giữ, nhưng
các bên cũng có thể thỏa thuận giao cho người thứ 3 giữ tài sản thế chấp. c. Đặt cọc:
Là việc 1 bên giao cho bên kia 1 khoản tiền hoặc kim khí quý, đá quý hoặc các vật
có giá trị khác (gọi là tài sản đặt cọc) trong 1 thời hạn để bảo đảm giao kết và thực
hiện hợp đồng dân sự. Nếu hợp đồng được giao kết, thực hiện thì tài sản đặt cọc sẽ
được trả cho bên đặt cọc hoặc được trừ để thực hiện nghĩa vụ trả tiền.Nếu bên đặt cọc
từ chối giao kết, thực hiện hợp đồng thì tài sản đặt cọc thuộc về bên nhận đặt cọc. Nếu
bên nhận đặt cọc từ chối việc giao kết, thực hiện hợp đồng thì phải trả lại cho bên đặt
cọc tài sản đặt cọc cùng với 1 khoản tiền tương đương giá trị tài sản đặt cọc, trừ
trường hợp có thỏa thuận khác d. Ký cược:
Là việc bên thuê tài sản là động sản giao cho bên cho thuê 1 khoản tiền hoặc kim
khí quý, đá quý hoặc các vật có giá trị khác (gọi là tài sản kí cược) trong 1 thời hạn để
bảo đảm việc trả lại tài sản cho thuê.
Khi tài sản thuê được trả lại thì bên thuê được nhận lại tài sản ký cược sau khi trừ
tiền thuê, nếu tài sản thuê không được trả lại thì bên cho thuê có quyền đòi lại tài sản
thuê, nếu tài sản thuê không còn để trả lại thì tài sản ký cược thuộc về bên cho thuê. e. Ký quỹ:
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
Là việc bên có nghĩa vụ gửi 1 khoản tiền hoặc kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có
giá khác vào tài khoản phong tỏa tại 1 ngân hàng để bảo đảm việc thực hiện nghĩa vụ dân sự.
Nếu bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ thì bên
có quyền được ngân hàng nơi ký quỹ thanh toán, bồi thường thiệt hại do bên có nghĩa
vụ gây ra, sau khi trừ chi phí dịch vụ ngân hàng. f. Bảo lãnh:
Là việc người thứ 3 (gọi là bên bảo lãnh) cam kết với bên có quyền (gọi là bên
nhận bảo lãnh) sẽ thực hiện nghĩa vụ thay cho bên có nghĩa vụ (gọi là bên được bảo
lãnh), nếu khi đến thời hạn mà bên được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ g. Tín chấp:
Là việc các tổ chức chính trị - xã hội tại cơ sở dùng uy tín của mình để bảo lãnh
cho cá nhân, hộ gia đình nghèo vay 1 khoản tiền tại ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng
khác để sản xuất, kinh doanh hoặc làm dịch vụ theo quy định của chính phủ. 3. Hợp đồng dân sự:
a. Khái niệm và phân loại:
_ KN: Hợp đồng dân sự là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hay
chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. _ Phân loại:
+ Theo tính chất của nghĩa vụ và hiệu lực của hợp đồng: - Hợp đồng song vụ - Hợp đồng đơn vụ - Hợp đồng chính - Hợp đồng phụ
- Hợp đồng vì lợi ích của người thứ 3
- Hợp đồng có điều kiện
+ Theo đặc điểm về nội dung của các quan hệ hợp đồng:
- Hợp đồng dân sự thông dụng: Hợp đồng mua bán tài sản, Hợp đồng trao đổi tài
sản, Hợp đồng tặng cho tài sản, Hợp đồng vay tài sản, Hợp đồng thuê tài sản, …
- Hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất: Hợp đồng chuyển đổi quyền sử dụng đất,
Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, Hợp đồng thuê quyền sử dụng
đất, hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất, …
- Những hợp đồng trong lĩnh vực quyền sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
b. Giao kết hợp đồng dân sự:
_ Nguyên tắc giao kết: tự do nhưng không được trái pháp luật, đạo đức xã hội, tự
nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác, trung thực và ngay thẳng.
_ Chủ thể của hợp đồng dân sự: người tham gia giao kết hợp đồng phải có năng lực hành vi dân sự
_ Hình thức của hợp đồng dân sự: lời nói, văn bản, hành vi
_ Nội dung của hợp đồng dân sự: BLDS
_ Hiệu lực của hợp đồng dân sự: BLDS
c. Thực hiện hợp đồng dân sự:
_ Nguyên tắc thực hiện hợp đồng dân sự: Điều 412 BLDS
_ Giải thích hợp đồng dân sự:
_ Bảo đảm thực hiện hợp đồng dân sự IV. Thừa kế
1. Khái niệm thừa kế và nguyên tắc pháp luật về thừa kế:
- KN: Thừa kế là quan hệ xã hội về việc chuyển giao di sản của người chết cho những người sống. - Nguyên tắc:
+ Pháp luật bảo hộ quyền thừa kế tài sản của công dân. Công dân có quyền lập di
chúc để lại tài sản của mình cho người thừa kế, được chấp nhận hoặc từ chối nhận tài
sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.
+ Cá nhân, không phân biệt nam, nữ đều bình đẳng về quyền hưởng di sản, quyền
để lại tài sản của mình theo di chúc hoặc theo pháp luật
+ Tôn trọng quyền định đoạt bằng di chúc của người có di sản, đồng thời bảo hộ
thích đáng quyền lợi của những người thừa kế theo pháp luật.
+ Củng cố và phát triển tình đoàn kết, thương yêu trong nội bộ gia đình.
- Di sản bao gồm những tài sản riêng của người chết và phần tài sản của người chết
trong khối tài sản chung với người khác.
- Người thừa kế: cá nhân, cơ quan tổ chức.
- Thời điểm mở thừa kế: là thời điểm người có tài sản chết.
- Địa điểm mở thừa kế: là nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản
- Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế
của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm kể từ thời điểm mở thừa kế.
- Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản mà
người chết để lại là 3 năm kể từ thời điểm mở thừa kế.
- Có 2 hình thức: thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật
2. Thừa kế theo di chúc:
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506 a. Khái niệm
- Di chúc: di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của
mình cho người khác sau khi chết.
- Thừa kế theo di chúc là việc chuyển di sản của người chết cho người sống
bằng chính sự định đoạt của người có di sản được lập ra khi họ còn sống.
b. Di chúc hợp pháp và hiệu lực của di chúc:
Di chúc được coi là hợp pháp khi đủ các điều kiện:
+ Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc, không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép.
+ Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đứa xã hội; hình thức di chúc
không trái quy định của pháp luật c. Người lập di chúc:
_ là cá nhân cụ thể có tài sản thuộc quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hợp pháp
_ Người từ đủ 15t đến chưa đủ 18t có thể lập di chúc nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý
_ Vợ chồng có thể lập di chúc chung
d. Quyền của người lập di chúc:
e. Hình thức của di chúc:
f. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc
Con chưa thành niên, con đã thành niên mà không có khả năng lao động, cha
mẹ, vợ chồng của người lập di chúc vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của 1
người thừa kế theo pháp luật trong trường hợp họ không được ngườ lập di chúc cho
hưởng di sản hoặc được hưởng phần di sản ít hơn 2/3 suất đó trừ khi họ là những
người từ chối nhận di sản hoặc không có quyền hưởng di sản.
3. Thừa kế theo pháp luật a.Khái niệm:
Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa
kế do pháp luật quy định.
Diện thừa kế là phạm vi những người có quyền hưởng thừa kế xác định theo
quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống và quan hệ nuôi dưỡng giữa người thừa kế với
người để lại thừa kế.
Hàng thừa kế thể hiện thứ tự được hưởng di sản của những người thừa kế được
pháp luật quy định thành 3 hàng:
_ Hàng thứ 1 gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
_ Hàng thứ 2 gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em
ruột của người chết, cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu
ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
Những người ở cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở
hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế khi không còn ai ở hàng thừa kế trước đó do
đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng thừa kế hoặc từ chối nhận di sản. _ Thừa kế thế vị b.
Trường hợp áp dụng thừa kế theo pháp luật _ Không có di chúc _ Di chúc không hợp pháp
_ Những người thừa kế theo di chúc đều chết trước hoặc chết cùng thời điểm
với người lập di chúc; cơ quan tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn
vào thời điểm mở thừa kế
_ Những người được chỉ định là người thừa kế theo di chúc mà không có
quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Ngoài ra còn áp dụng với phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
phần di sản liên quan đến phần di chúc không có hiệu lực,…
c.Thứ tự ưu tiên thanh toán: Điều 683 BLDS
B. Luật tố tụng dân sự
I. Khái niệm vụ việc dân sự và pháp luật về tố tụng dân sự:
_ KN: Những tranh chấp dân sự, tranh chấp kinh doanh, thương mại, tranh chấp
lao động và tranh chấp hôn nhân và gia đình nếu các bên không tự giải quyết được
và không đưa ra trọng tài thương mại có thể đưa ra tòa án để giải quyết, nếu thuộc
thẩm quyền giải quyết của tòa án nhân dân thì những tranh chấp dân sự trở thành
vụ án dân sự. Ngoài các vụ án dân sự, tòa cũng có thẩm quyền giải quyết các yêu
cầu về dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, gọi chung là việc dân sự.
_ Pháp luật tố tụng dân sự là tập hợp những quy định pháp luật về những nguyên
tắc cơ bản trong tố tụng dân sự, trình tự, thủ tục khởi kiện, yêu cầu tòa án giải
quyết các vụ việc dân sự, trình tự giải quyết các vụ việc dân sự tại tòa án, thi hành
án dân sự, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của những người tố tụng; quyền và
nghĩa vụ của những người tham gia tố tụng và của các cá nhân, cơ quan tổ chức
khác có liên quan trong qúa trình giải quyết vụ việc dân sự.
II. Những nguyên tắc của tố tụng dân sự: BLTTDS III.
Thẩm quyền của tòa án nhân dân:
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
1. Thẩm quyền theo vụ việc
2. Thẩm quyền theo cấp tòa án
3. Thẩm quyền của tòa án theo lãnh thổ
4. Thẩm quyền của tòa án theo sự lựa chọn của nguyên đơn và người yêu cầu
5. Thẩm quyền của tòa án đối với quyết định của cơ quan, tổ chức khác
6. Chuyển vụ án cho tòa án khác, giải quyết tranh chấp về thẩm quyền: IV.
Các giai đoạn của tố tụng dân sự:
1. Khởi kiện và thụ lý vụ án 2. Chuẩn bị xét xử 3. Xét xử sơ thẩm 4. Xét xử phúc thẩm
5. Xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật
6. Thủ tục xem xét lại quyết định của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao
7. Thi hành bản án và quyết định của tòa án
Chương 7: Luật hình sự và tố tụng hình sự
- Đối tượng điều chỉnh: các quan hệ xã hội phát sinh giữa Nhà nước và người
phạm tội do có việc thực hiện tội phạm, tức là thực hiện hành vi xâm hại đến
các quan hệ xã hội và gây ra hoặc có thể gây ra thiệt hại cho các quan hệ đó.
- Chủ thể: Nhà nước và người phạm tội. o
Nhà nước: tham gia các quan hệ này thông qua các cơ quan chuyên
trách của mình là cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Toà án. Nhà nước
có quyền: điều tra, truy tố và xét xử người phạm tội, buộc người phạm
tội phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm mà họ thực hiện theo trật
tự được pháp luật quy định. Nhà nước có nghĩa vụ: bảo đảm sự tôn
trọng các quyền và lợi ích hợp pháp của người phạm tội, quyết định
những biện pháp xử lý tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm
cho xã hội của tội phạm đã thực hiện và nhân thhân người phạm tội o
Người phạm tội: có nghĩa vụ chấp hành những biện pháp cưỡng chế
được quy định trong chế tài của quy phạm pháp luật hình sự mà nhà
nước áp dụng đối với họ, đồng thời người đó có quyền yêu cầu nhà
nước tôn trọng các quyền và lợi ích hợp pháp của mình. o
Sự kiện pháp lý phát sinh: khi người phạm tội thực hiện tội phạm.
- Phương pháp điều chỉnh: phương pháp quyền uy. I/ TỘI PHẠM
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
1/ Khái niệm ,đặc điểm của tội phạm
a/ Khái niê ̣m: Đ8 BLHS
b/ Đặc điểm của Tội phạm
Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội
_ Tính nguy hiểm cho xã hội là dấu hiệu cơ bản ,quan trọng nhất của tội phạm
_ Hành vi nguy hiểm cho xã hội bị coi là tội phạm là hành vi gây ra hoặc đe dọa gây
ra thiệt hại đáng kể cho các quan hệ xã hội được Luật Hình Sự bảo vệ. Đó còn phải là
hành vi xác định của con người ,do con người thực hiện và được bộc lộ ra thế giới
khách quan dưới hình thức hành động hoặc không hành động.
_ Tính nguy hiểm cho xã hội vừa là căn cứ để phân biệt tội phạm với các vi phạm
pháp luật khác ,vừa là cơ sở để đánh giá mức độ nghiêm trọng của tội phạm giúp cho
việc cụ thể hóa trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội 1 cách chính xác.
Tội phạm là hành vi trái pháp luật hình sự
Điều 2 BLHS 1999 quy định : “Chỉ người nào phạm một tội đã được Bộ luật hình sự
quy định mới phải chịu trách nhiệm hình sự.” Như vật ,trong đời sống xã hội nếu có
hành vi gây thiệt hại cho xã hội nhưng chưa được quy định trong BLHS thì hành vi đó
cũng không bị coi là tội phạm
Tội phạm là hành vi được thực hiện một cách có lỗi ( tính chất lỗi của tội phạm )
_ Lỗi là thái độ ,nhận thức chủ quan của người phạm tội đối với hành vi nguy hiểm
mà mình thực hiện và đối với hậu quả của hành vi đó ,thể hiện dưới dạng cố ý hoặc vô
ý. Người bị coi là có lỗi khi ở trong điều kiện hoàn cảnh có thể lựa chọn cách xử sự
phù hợp với yêu cầu của pháp luật nhưng người đó lại lựa chọn cách xử sự mà pháp luật hình sự cấm.
_ Người thực hiện hành vi nguy hiểm phải có lỗi thì hành vi đó mới bị coi là tội phạm
theo Luật hình sự Việt Nam dấu hiệu lỗi là dấu hiệu thuộc mặt chủ quan của tội
phạm và bắt buộc phải có đối với mỗi tội phạm.
_ Lỗi trong luật hình sự Việt Nam được chia thành lỗi cố ý phạm tội và lỗi vô ý phạm tội.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
+ Lỗi cố ý : Lỗi cố ý trực tiếp và lỗi cố ý gián tiếp. Lỗi cố ý trực tiếp là trường hợp
người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước
hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xẩy ra. Lỗi cố ý gián tiếp là trường
hợp người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy
trước hậu quả của hành vi đó có thể xẩy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý
thức để mặc cho hậu quả xảy ra.
+ Lỗi vô ý : Lỗi vô ý vì quá tự tin và vô ý do cẩu thả. Lỗi vô ý do quá tự tin là trường
hợp người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại
cho xã hội, nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xẩy ra hoặc có thể ngăn ngừa được;
Lỗi vô ý do cẩu thả là trường hợp người phạm tội không thấy trước hành vi của mình
có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.
Tội phạm là hành vi do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện
_ “Người có năng lực trách nhiệm hình sự là người mà tại thời điểm thực hiện hành vi
nguy hiểm cho xã hội hoàn toàn không có khả năng nhận thức được ý nghĩa xã hội
của hành vi và khả năng điều khiển được hành vi của mình” người đó không mắc
bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác làm mất khả năng nhận thức và khả năng điều
khiển hành vi của mình ,người đó có khả năng nhận thức được ý nghĩa xã hội của
hành vi do mình thực hiện và khả năng điều khiển được hành vi đó.
_ Về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự : Người dưới 14 tuổi là người không có năng
lực trách nhiệm hình sự người này không phải chịu trách nhiệm hình sự; Người từ
đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm
rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng; Người từ đủ 16 tuổi
trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.
2/ Phân loại tội phạm : ( điều 8 BLHS năm 1999)
_ Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại không lớn cho xã hội mà mức
cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến ba năm tù
_ Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại lớn cho xã hội mà mức cao nhất
của khung hình phạt đối với tội ấy là đến bảy năm tù
_ Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại rất lớn cho xã hội mà mức
cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến mười lăm năm tù
_ Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại đặc biệt lớn cho xã hội
mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là trên mười lăm năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506 II/ HÌNH PHẠT
1/ Khái niệm hình phạt
“Hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước được quy định
trong Bộ Luật hình sự do tòa án áp dụng đối với người phạm tội, tước bỏ hoặc hạn
chế những quyền ,lợi ích nhất định của người phạm tội nhằm trừng trị , cải tạo ,giáo
dục người phạm tội và ngăn ngừa tội phạm.”
So với các loại chế tài khác hình phạt có các đặc điểm cơ bản sau :
Hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước
Hình phạt có thể tước bỏ những quyền và lợi ích thiết thân nhất của người phạm tội
,như quyền tự do ,quyền tài sản ,quyền chính trị ,thậm chí là quyền sống ; hình phạt
còn để lại án tích trong một thời gian nhất định đối với người phạm tội.
Hình phạt được quy định trong bộ luật hình sự
Bộ luật hình sự là văn bản quy phạm pháp luật quy định tội phạm và hình phạt ,trong
đó quy định các loại hình phạt ,nội dung ,điều kiện áp dụng hình phạt.
Hình phạt do tòa án áp dụng đối với cá nhân người phạm tội
Điều 26 BLHS 1999 quy định : “ Hình phạt được quy định trong Bộ luật hình sự và
do tòa án quyết định”. Như vậy tòa án là cơ quan duy nhát quyết định người phạm tội
có phảu chịu hình phạt hay không và mức hình phạt cụ thể áp dụng đối với người
phạm tội như thế nào. Hình phạt chỉ được áp dụng đối với cá nhân người đã có hành
vi bị pháp luật hình sự coi là tội phạm.
2. Hệ thống hình phạt
Hệ thống hình phạt bao gồm hình phạt chính và hình phạt bổ sung
a/ Hình phạt chính :
Hình phạt chính bao gồm: Cảnh cáo; Phạt tiền; Cải tạo không giam giữ; Trục
xuất; Tù có thời hạn; Tù chung thân; Tử hình.
_ Cảnh cáo là sự khiển trách công khai của Nhà nước do tòa án tuyên phạt đối với
người bị kết án. Cảnh cáo được áp dụng đối với tội phạm ít nghiêm trọng và có nhiều tình tiết giảm nhẹ.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
_ Phạt tiền là hình phạt buộc người bị kết án phải nộp một khoản tiền nhất định xung
công quỹ Nhà nước. Phạt tiền được áp dụng đối với người phạm các tội ít nghiêm
trọng xâm phạm đến trật tự quản lí kinh tế ,trật tự công cộng...Mức phạt tiền được tòa
án quyết định và quy định tùy theo từng loại tội.
_ Cải tạo không giam giữ là hình phạt không buộc người bị kết án phải cách ly khỏi
môi trường sống bình thường mà buộc họ tự cải tạo dưới sự giám sát ,giáo dục của cơ
quan, tổ chức, đơn vị quân đội hoặc cơ sở giáo dục , đào tạo.
_ Trục xuất là hình phạt buộc người nước ngoài bị kết án phải rời khỏi lãnh thổ nước
CHXHCNVN. Hình phạt này chỉ áp dụng đối với người nước ngoài.
_ Tù có thời hạn là hình phạt buộc người bị kết án phải cách ly xã hội để cải tạo tại
trại giam trong một thời hạn nhất định. Thời hạn tù đối với người phạm một tội là từ
ba tháng đến hai mươi năm.
_ Tù chung thân là hình phạt tù không thời hạn được áp dụng đối với người phạm tội
đặc biệt nghiêm trọng ,nhưng chưa đến mức bị xử phạt tử hình.
_ Tử hình là hình phạt đặc biệt chỉ áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm
trọng. Không áp dụng hình phạt tử hình đối với người chưa thành niên phạm tội, đối
với phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi khi phạm tội hoặc
khi bị xét xử. Không thi hành án tử hình đối với phụ nữ có thai, phụ nữ đang nuôi con
dưới 36 tháng tuổi. Trong trường hợp này hình phạt tử hình chuyển thành tù chung
thân. Trong trường hợp người bị kết án tử hình được ân giảm, thì hình phạt tử hình
chuyển thành tù chung thân. b/ Hình phạt bổ sung
Hình phạt bổ sung bao gồm: Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm
công việc nhất định; Cấm cư trú; Quản chế; Tước một số quyền công dân; Tịch
thu tài sản; Phạt tiền, khi không áp dụng là hình phạt chính; Trục xuất, khi
không áp dụng là hình phạt chính.
_ Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định : Cấm
đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định được áp dụng khi
xét thấy nếu để người bị kết án đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc
đó, thì có thể gây nguy hại cho xã hội.
Thời hạn cấm là từ một năm đến năm năm, kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù
hoặc từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật nếu hình phạt chính là cảnh cáo, phạt tiền,
cải tạo không giam giữ hoặc trong trường hợp người bị kết án được hưởng án treo.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
_ Cấm cư trú : Cấm cư trú là buộc người bị kết án phạt tù không được tạm trú và
thường trú ở một số địa phương nhất định. Thời hạn cấm cư trú là từ một năm đến
năm năm, kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù.
_ Quản chế : Quản chế là buộc người bị kết án phạt tù phải cư trú, làm ăn sinh sống
và cải tạo ở một địa phương nhất định, có sự kiểm soát, giáo dục của chính quyền và
nhân dân địa phương. Trong thời gian quản chế, người bị kết án không được tự ý ra
khỏi nơi cư trú, bị tước một số quyền công dân theo Điều 39 của Bộ luật hình sự và bị
cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định. Quản chế được áp dụng đối với người
phạm tội xâm phạm an ninh quốc gia, người tái phạm nguy hiểm hoặc trong những
trường hợp khác do Bộ luật hình sự quy định.Thời hạn quản chế là từ một năm đến
năm năm, kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù.
_ Tước một số quyền công dân : Công dân Việt Nam bị kết án phạt tù về tội xâm
phạm an ninh quốc gia hoặc tội phạm khác trong những trường hợp do Bộ luật hình
sự quy định, thì bị tước một hoặc một số quyền công dân như quyền ứng cử, quyền
bầu cử đại biểu cơ quan quyền lực nhà nước, quyền làm việc trong các cơ quan nhà
nước và quyền phục vụ trong lực lượng vũ trang nhân dân. Thời hạn tước một số
quyền công dân là từ một năm đến năm năm, kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù
hoặc kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật trong trường hợp người bị kết án được hưởng án treo.
_ Tịch thu tài sản Tịch thu tài sản là tước một phần hoặc toàn bộ tài sản thuộc sở hữu
của người bị kết án sung quỹ nhà nước. Tịch thu tài sản chỉ được áp dụng đối với
người bị kết án về tội nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng hoặc tội đặc biệt nghiêm
trọng trong trường hợp do Bộ luật này quy định. Khi tịch thu toàn bộ tài sản vẫn để
cho người bị kết án và gia đình họ có điều kiện sinh sống.
3/ Các biện pháp tư pháp
Các biện pháp tư pháp là những biện pháp cưỡng chế hình sự được quy định trong
luật hình sự do tòa án áp dụng đối với người thực hiện hành vi phạm tội hoặc có dấu
hiệu của tội phạm trong các giai đoạn tố tụng hình sự. Các biện pháp tư pháp không
phải là hình phạt nhưng có khả năng tác động hỗ trợ cho hình phạt hoặc trong nhiều
trường hợp có thể thay thế cho hình phạt, giúp cho việc xử lý phạm tội. Bao gồm :
_Tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm .Việc tịch thu, sung quỹ nhà
nước được áp dụng đối với: Công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội; Vật hoặc
tiền do phạm tội hoặc do mua bán, đổi chác những thứ ấy mà có; Vật thuộc loại Nhà
nước cấm lưu hành. Đối với vật, tiền bị người phạm tội chiếm đoạt hoặc sử dụng trái
phép, thì không tịch thu mà trả lại cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp.Vật,
tiền thuộc tài sản của người khác, nếu người này có lỗi trong việc để cho người phạm
tội sử dụng vào việc thực hiện tội phạm, thì có thể bị tịch thu, sung quỹ nhà nước.
_ Trả lại tài sản, sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại; buộc công khai xin lỗi :
Người phạm tội phải trả lại tài sản đã chiếm đoạt cho chủ sở hữu hoặc người quản lý
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
hợp pháp, phải sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại vật chất đã được xác định do hành
vi phạm tội gây ra.Trong trường hợp phạm tội gây thiệt hại về tinh thần, Tòa án buộc
người phạm tội phải bồi thường về vật chất, công khai xin lỗi người bị hại.
_ Bắt buộc chữa bệnh
_ Giáo dục tại xã ,phường ,thị trấn hoặc đưa vào trường giáo dưỡng. Hai biện
pháp này chỉ áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội.
IV. LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ 1. Khái niệm
Luật tố tụng hình sự là hệ thống các quy phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ xã
hội phát sinh trong quá trình khởi tố, điều tra, xét xử và thi hành án hình sự.
2. Các giai đoạn giải quyết vụ án hình sự: BLTTHS
V. Một số quy định khác
1. Phòng vệ chính đáng.
Điều 15 Bộ luật Hình sự quy định: Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo
vệ lợi ích của nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc
của người khác, mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm
các lợi ích nói trên. Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.
Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần
thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm
hại. Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự.
Điều 96 khoản 1- Bộ luật Hình sự quy định về giết người do vượt quá giới hạn phòng
vệ chính đáng: Người nào giết người trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ
chính đáng, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm. 2.
Tình thế cấp thiết
Tình thế cấp thiết được quy định tại Điều 16 Bộ luật hình sự
1. Tình thế cấp thiết là tình thế của người vì muốn tránh một nguy cơ đang thực
tế đe doạ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
của người khác mà không còn cách nào khác là phải gây một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa.
Hành vi gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết không phải là tội phạm.
2. Trong trường hợp thiệt hại gây ra rõ ràng vượt quá yêu cầu của tình thế cấp
thiết, thì người gây thiệt hại đó phải chịu trách nhiệm hình sự.
Hành vi gây thiệt hại trong tình thế cần thiết và không phải chịu trách nhiệm
hình sự khi có đủ những điều kiện sau:
-Phải có sự nguy hiểm đang đe dọa gây ra thiệt hại ngay tức khắc
Sự nguy hiểm đang đe dọa gây ra thiệt hại có thể phát sinh từ nhiều nguồn khác
nhau như: thiên tai, do sự tấn công của súc vật, …
Sự nguy hiểm đang đe dọa gây ra thiệt hại phải là sự nguy hiểm đe dọa ngay tức
khắc thì mới được coi là trong trường hợp tình thế cấp thiết, nếu sự nguy hiểm đó
chưa xảy ra hoặc đã kết thúc thì không được coi là gây ra thiệt hại trong tình thế cấp thiết
- Sự nguy hiểm đang đe dọa phải là sự nguy hiểm thực tế
Sự nguy hiểm không chứa đựng khả năng thực tế gây ra hậu quả cho xa hội
mà chỉ do người gây thiệt hại tưởng tượng ra thì không được coi là gây thiệt hại trong
tình thế cấp thiết. Mối quan hệ nhân quả giữ sự nguy hiểm với các lợi ích cần bảo vệ
là mối quan hệ tất yếu, nếu không có biện pháp thì hậu quả tất yếu sẽ xảy ra.Ví dụ
như một ngôi nhà đang cháy mạnh trong thời tiết khô hanh, nếu không dỡ bỏ các nhà
lân cận thì đám cháy sẽ lan rộng gây ra thiệt hại.
- Việc gây thiệt hại để tránh một thiệt hại khác là sự lựa chọn duy nhất
- Thiệt hại gây ra phải nhỏ hơn thiệt hại muốn tránh
Thiệt hại do người có hành vi trong tình thế cấp thiết gây ra chủ yếu là thiệt hại
về tài sản và nguồi bị gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết không phải là người có
hành vi gây ra sự nguy hiểm đe dọa gây ra thiệt hại cho xã hội mà là một người khác.
Hành động trong tình thế cấp thiết không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ của
mọi người nên được khuyến khích và pháp luật bảo vệ.hành vi gây thiệt hại trong tình
thế cấp thiết không phải là tội phạm. trong trường hợp thiệt hại gây ra vượt quá yêu
cầu của tình thế cấp thiết, thì người gây ra thiệt hại có phải chịu trách nhiệm hình sự. 3.
Sự kiện bất ngờ.
Điều 11. Sự kiện bất ngờ
Người thực hiện hành vi gây hậu quả nguy hại cho xã hội do sự kiện bất ngờ, tức
là trong trường hợp không thể thấy trước hoặc không buộc phải thấy trước hậu quả
của hành vi đó, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. 4.
Các loại tô ̣i phạm
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
4.1. PHẠM TỘI CHƯA ĐẠT
Điều 18 BLHS: “Phạm tội chưa đạt là cố ý thực hiện tội phạm nhưng không thực hiện
được đến cùng vì những nguyên nhân ngoài ý muốn của người phạm tội”.
Các dấu hiệu phạm tội chưa đạt
Phân loại phạm tội chưa đạt
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
Trách nhiệm hình sự trong giai đoạn phạm tội chưa đạt 4.2.
TỘI PHẠM HOÀN THÀNH
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
Định nghĩa: Tội phạm hoàn thành là trường hợp hành vi phạm tội đã thoả mãn
hết các dấu hiệu được mô tả trong cấu thành tội phạm.
*Phân tích: Tội phạm hoàn thành là hoàn thành về mặt pháp lý – có nghĩa là
hành vi phạm tội đã thoả mãn hết các dấu hiệu của một cấu thành tội phạm cụ thể, chứ
không phụ thuộc vào việc người phạm tội đã đạt được mục đích hay chưa. C
hương 8 : Luật lao động Phạm vi điều chỉnh:
Bộ luật lao động quy định tiêu chuẩn lao động; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của
người lao động, người sử dụng lao động, tổ chức đại diện tập thể lao động, tổ chức đại
diện người sử dụng lao động trong quan hệ lao động và các quan hệ khác liên quan
trực tiếp đến quan hệ lao động; quản lý nhà nước về lao động. Đối tượng áp dụng
1. Người lao động Việt Nam, người học nghề, tập nghề và người lao động khác được
quy định tại Bộ luật này.
2. Người sử dụng lao động.
3. Người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam.
4. Cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan trực tiếp đến quan hệ lao động.
Đối tượng điều chỉnh của luật lao động: mối quan hệ xã hội phát sinh giữa một bên
là người lao động làm công ăn lương với một bên là cá nhân hoặc tổ chức sử dụng,
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
thuê mướn có trả công cho người lao động và các quan hệ khác có liên quan chặt chẽ
hoặc phát sinh từ quan hệ lao động.
Như vậy, đối tượng điều chỉnh của Luật lao động bao gồm hai nhóm quan hệ xã hội: Quan hệ lao động;
Các quan hệ liên quan đến quan hệ lao động (phát sinh trong quá
trình sử dụng lao động). Quan hệ lao động
Lao động là hoạt động quan trọng nhất của con người, tạo ra của cải vật chất và các
giá trị tinh thần của xã hội. Lao động có năng suất, chất lượng và hiệu quả cao là yếu
tố quyết định sự phát triển của đất nước.Lao động là hoạt động có ý thức, có mục đích
của con người nhằm tạo ra một giá trị sử dụng nhất định. Nhờ có lao động mà con
người tách mình ra khỏi thế giới động vật, đồng thời biết vận dụng quy luật của thiên
nhiên để chinh phục lại thiên nhiên.
Các quan hệ liên quan đến quan hệ lao động
Ngoài quan hệ lao động làm công ăn lương là quan hệ chủ yếu, Luật lao động còn
điều chỉnh một số quan hệ xã hội khác có liên quan chặt chẽ với quan hệ lao động.
Những quan hệ đó bao gồm : Quan hệ về việc làm Quan hệ học nghề
Quan hệ về bồi thường thiệt hại
Quan hệ về bảo hiểm xã hội
Quan hệ giữa người sử dụng lao động với tổ chức Công đoàn, đại diện của tập thể người lao động
Quan hệ về giải quyết các tranh chấp lao động và các cuộc đình công
Quan hệ về quản lý lao động.
Các phương pháp điều chỉnh: Phương pháp thỏa thuận, Phương pháp mệnh lệnh,
Phương pháp thông qua các hoạt động Công đoàn tác động vào các quan hệ phát sinh trong quá trình lao động 1.
Các nguyên tắc cơ bản của luật lao động
Nguyên tắc bảo vệ người lao động
Nội dung của nguyên tắc bảo vệ người lao động rất rộng, đòi hỏi pháp luật phải thể
hiện quan điểm bảo vệ họ với tư cách bảo vệ con người, chủ thể của quan hệ lao động.
Vì vậy, nó không chỉ bao hàm mục đích bảo vệ sức lao động, bảo vệ quyền và lợi ích
chính đáng của người lao động, mà phải bảo vệ họ trên mọi phương diện như: việc
làm, nghề nghiệp, thu nhập, tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự, cuộc sống của
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
bản thân và gia đình họ, thời giờ nghỉ ngơi, nhu cầu nâng cao trình độ, liên kết và phát
triển trong môi trường lao động và xã hội lành mạnh. Vì thế, nguyên tắc bảo vệ người
lao động bao gồm các nội dung sau đây:
- Đảm bảo quyền tự do lựa chọn việc làm, nghề nghiệp, không bị phân biệt đối
xử của người lao động
- Trả lương (tiền công) theo thỏa thuận
- Thực hiện bảo hộ lao động đối với người lao động
- Đảm bảo quyền được nghỉ ngơi của người lao động
- Tôn trọng quyền đại diện của tập thể lao động
- Thực hiện bảo hiểm xã hội đối với người lao động
Nguyên tắc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng lao động
Nếu người lao động có quyền tự do lựa chọn việc làm, được hưởng các quyền lợi
trong lao động, thì người sử dụng lao động trong bất kỳ thành phần kinh tế nào cũng
có quyền tuyển chọn lao động, quyền tăng hoặc giảm lao động phù hợp nhu cầu sản
xuất, kinh doanh, quyền ban hành nội quy và các quy chế lao động, có quyền khen
thưởng, kỷ luật, chấm dứt hợp đồng lao động v.v... theo quy định của pháp luật. Nếu
tài sản của người sử dụng lao động bị người lao động làm thiệt hại thì họ có quyền
yêu cầu được bồi thường. Người sử dụng lao động cũng có quyền phối hợp với tổ
chức Công đoàn trong quá trình sử dụng lao động để quản lý lao động dân chủ và hiệu
quả; có quyền thương lượng và ký kết thỏa ước lao động tập thể trong đơn vị cho phù
hợp với tình hình sản xuất, kinh doanh và khả năng kinh tế, tài chính của đơn vị mình.
Trong quá trình hoạt động, người sử dụng lao động có quyền tham gia các tổ chức của
người sử dụng lao động. Nếu các quyền, lợi ích hợp pháp của họ bị xâm phạm thì họ
có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền bảo vệ cho mình.
Nguyên tắc kết hợp hài hòa giữa chính sách kinh tế và chính sách xã hội
Người lao động là thành viên trong xã hội, tham gia quan hệ lao động để đảm bảo
cuộc sống cho bản thân và gia đình mình, nên các chế độ lao động không chỉ liên
quan đến người lao động mà còn liên quan đến toàn bộ đời sống xã hội, do đó trong
quá trình điều chỉnh các quan hệ lao động, Luật lao động phải kết hợp hài hòa giữa
chính sách kinh tế và chính sách xã hội.
Quan hệ lao động vừa có tính kinh tế, vừa có tính xã hội. Khi điều tiết quan hệ lao
động, Nhà nước phải chú ý đến các bên trong quan hệ này, nhất là người lao động, về
tất cả các phương diện như : lợi ích vật chất, tinh thần, nhu cầu xã hội v. v... và đặt
những vấn đề đó trong mối tương quan phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước.
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com) lOMoARcPSD|36232506 M c l c ụ ụ
Chương 1: Lý luận chung về nhà nước.................................................................................................1
Chương 2:.............................................................................................................................................6
Chương 3:hình thức pháp luật.............................................................................................................10
Chương 4: hệ thống pháp luật.............................................................................................................14
Chương 5: luật hành chính và tố tụng hành chính...............................................................................19
Chương 6: luật dân sự và tố tụng dân sự Việt Nam.............................................................................29
Chương 7: luật hình sự và tố tụng hình sự...........................................................................................37
Chương 8: luật lao động:.....................................................................................................................47
Downloaded by V?n V?n (thisailen20011@gmail.com)