Đề thi thử THPT Quốc gia môn Ngữ văn năm 2022 Trường THPT Chuyển Lê Quý Đôn

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO QUẢNG TRỊ
ĐỀ THAM KHẢO THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2022
TRƯỜNG THPT CHUYÊN LÊ QUÝ ĐÔN Môn thi: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề I.
PHẦN ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới
Tuổi trẻ là đặc ân vô giá của tạo hóa ban cho bạn. Vô nghĩa của đời người là để
tuổi xuân trôi qua trong vô vọng. (…) Người ta bảo, thời gian là vàng bạc, nhưng sử
dụng đúng thời gian của tuổi trẻ là bảo bối của thành công. (…). Thế giới này là của
bạn, đất nước này là của chúng ta. Chúng ta không thể ngồi nhìn đồng bào nghèo khó
mãi. Đừng ngồi quây quần thường xuyên bên góc bếp, và cũng đừng thu mình một góc
trong nhà trọ nhỏ nhoi, hãy ra đi để nhìn để hiểu; đừng đắm đuối trên màn hình máy
tính, trên “smartphone” bằng những câu chuyện phiếm giết thời gian, mà hãy dùng nó
như một công cụ nối liền thế giới bên ngoài.
Biến tri thức của loài người, của thời đại thành tri thức của bản thân và cộng đồng,
vận dụng vào hoạt động thực tiễn của mình. Trước mắt là tích lũy tri thức khi còn ngồi
trên ghế nhà trường để ngày mai khởi nghiệp. Tự mình xây dựng các chuẩn mực cho
bản thân, nhận diện cái đúng, cái sai, cái đáng làm và cái không nên làm. Trường đời
là trường học vĩ đại nhất, nhưng để có thành công bạn nên có nền tảng về mọi mặt,
thiếu nó không chỉ có chông chênh mà có khi vấp ngã.
(Trích Bài phát biểu của PGS.TS Nguyễn Văn Minh – Hiệu trưởng Đại học Sư phạm
Hà Nội nhân dịp kỷ niệm ngày 26/3/2016)
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.
Câu 2. Chỉ ra điều tuổi trẻ cần làm trước mắt được nêu trong đoạn trích.
Câu 3. Anh/Chị hiểu thế nào về câu nói: “Thời gian là vàng bạc, nhưng sử dụng đúng
thời gian của tuổi trẻ là bảo bối của thành công”?
Câu 4. Anh/Chị có cho rằng: “Trường đời là trường học vĩ đại nhất, nhưng để có
thành công bạn nên có nền tảng về mọi mặt, thiếu nó không chỉ có chông chênh mà có
khi vấp ngã” không? Vì sao?
II. PHẦN LÀM VĂN (7,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm)
Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn
(khoảng 200 từ) trình bày suy nghĩ về trách nhiệm của tuổi trẻ hiện nay với tương lai của đất nước. Câu 2 (5,0 điểm)
Trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, nhà văn Nguyễn Minh Châu hai lần miêu
tả hành động van xin của người đàn bà hàng chài:
Tại bờ biển, khi bị chồng đánh và chứng kiến cảnh đứa con trai - thằng Phác - đánh lại
bố: “Người đàn bà dường như lúc này mới cảm thấy đau đớn – vừa đau đớn vừa vô cùng
xấu hổ, nhục nhã. - Phác, con ơi!
Miệng mếu máo gọi, người đàn bà ngồi xệp xuống trước mặt thằng bé, ôm chầm lấy
nó rồi lại buông ra, chắp tay vái lấy vái để, rồi lại ôm chầm lấy.”
Và tại tòa án huyện, khi chánh án tòa án huyện - Đẩu – yêu cầu bỏ chồng: “Người đàn
bà hướng về phía Đẩu, tự nhiên chắp tay lại vái lia lịa:
- Con lạy quý tòa… Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được,
đừng bắt con bỏ nó…”
Hãy phân tích hình ảnh người đàn bà hàng chài trong hai lần miêu tả trên, từ đó làm rõ
vẻ đẹp khuất lấp của nhân vật này. ĐÁP ÁN Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC - HIỂU 3,0 1
Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận 0,5 2
Điều tuổi trẻ cần làm trước mắt được nêu trong đoạn trích:
- tích lũy tri thức khi còn ngồi trên ghế nhà trường để ngày mai 0,25 khởi nghiệp
- tự mình xây dựng các chuẩn mực cho bản thân, nhận diện cái đúng,
cái sai, cái đáng làm và cái không nên làm 0,25 3
Câu nói:“Thời gian là vàng bạc, nhưng sử dụng đúng thời gian
của tuổi trẻ là bảo bối của thành công”, có thể hiểu là:
- “Thời gian” có giá trị vô cùng to lớn đối với thành công của 0,25 con người.
- Tuổi trẻ nếu biết sử dụng thời gian hợp lí thì đó là chìa khóa
dẫn tới thành công->nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử 0,75
dụng đúng thời gian tuổi trẻ 4
Thí sinh bộc lộ quan điểm của mình, có thể đồng ý hoặc không 1,0
đồng ý, nhưng có lí giải hợp lí, thuyết phục.
Có thể tham khảo ý kiến dưới đây:
- Đồng ý: Trường đời là môi trường trải nghiệm, để từ đó con
người có kinh nghiệm, hiểu biết. Nhưng để thích nghi nhanh
nhất khi con người bước ra trường đời con người cần trang bị
cho mình vốn hiểu biết từ nền tảng kiến thức về mọi mặt, từ
kiến thức tự nhiên, xã hội, kĩ năng sống. Nếu không được trang
bị nền tảng về mọi mặt thì sẽ dễ bị vấp ngã.
- Không đồng ý: Trên thực tế có những người hạn chế về trình
độ kiến thức nhưng lại có kĩ năng sống nên vẫn có cơ hội đạt
được thành công trong cuộc sống. II LÀM VĂN 7,0
Câu Trình bày suy nghĩ về vai trò của tuổi trẻ hiện nay với tương lai 2,0 1
của đất nước
a. Đảm bảo yêu cầu hình thức đoạn văn: 0,25
(Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách diễn dịch- quy nạp,
tổng-phân hợp, móc xích, song hành)
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: trách nhiệm của tuổi trẻ 0,25
với tương lai của đất nước.
c. Triển khai vấn đề nghị luận: 1,0
Thí sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn
đề cần nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ suy nghĩ của
bản thân về trách nhiệm của tuổi trẻ hiện nay với tương lai của đất nước. Có thể theo hướng sau:
- Tuổi trẻ là lứa tuổi thanh niên, thiếu niên, được học hành, được
trang bị kiến thức và rèn luyện đạo đức, sức khỏe, chuẩn bị cho
việc vào đời và làm chủ xã hội tương lai.
- Có ý thức về trách nhiệm của bản thân với tương lai của đất nước:
+ Tuổi trẻ góp phần xây dựng và bảo vệ đất nước; phải sống có
nhận thức, có hoài bão và có đạo đức.
+ Một trong những việc làm quan trọng nhất của tuổi trẻ chính
là nhiệm vụ học tập. Tuổi trẻ phải trau dồi tri thức để đáp ứng
kịp thời những nhu cầu của đất nước, của xã hội.
-Lên án, phê phán những biểu hiện tiêu cực trong lối sống của
một bộ phận thế hệ trẻ hiện nay.
d. Chính tả, ngữ pháp 0,25
Đảm bảo chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. e. Sáng tạo 0,25
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ.
Câu Phân tích hai chi tiết miêu tả người đàn bà hàng chài trong 5,0 2
truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa”, từ đó làm rõ vẻ đẹp
khuất lấp của nhân vật này.
a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận 0,25
Mở bài nêu được vấn đề; thân bài triển khai được vấn đề; kết
bài khái quát được vấn đề.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,5
Phân tích hai chi tiết của người đàn bà hàng chài trong truyện
“Chiếc thuyền ngoài xa”, thấy được vẻ đẹp khuất lấp của nhân vật này.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận
dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn
chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:
1. Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm 0,5
- Nguyễn Minh Châu là một trong số “những nhà văn mở đường
tài hoa và tinh anh”. Ông luôn thiết tha tìm kiếm những hạt ngọc
ẩn giấu nơi bề sâu tâm hồn con người.
- Chiếc thuyền ngoài xa là tác phẩm đem đến cái nhìn đúng đắn
về cuộc sống và con người.
- Tác giả đã tìm thấy một trong những hạt ngọc ẩn giấu ấy trong
tâm hồn người đàn bà hàng chài.
2. Phân tích hai chi tiết
2.1. Giới thiệu khái quát về người đàn bà hàng chài 0,5
- Không tên tuổi, vô danh như bao người đàn bà vùng biển khác
- Ngoại hình xấu xí, thô kệch
- Số phận đau khổ, bất hạnh:
+ Nghèo khổ, lam lũ, vất vả
+ Nạn nhân của nạn bạo hành gia đình: thường xuyên bị chồng đánh đập 1,0
2.2. Phân tích chi tiết hành động vái lạy đứa con trai - Hoàn cảnh xuất hiện:
+ Người đàn bà, sau một đêm thức trắng kéo lưới, theo người
đàn ông lên bờ, chờ chồng đánh. Bị chồng đánh dã man, tàn
bạo, người đàn bà cam chịu, nhẫn nhục, không hề kêu, không
chống trả, không chạy trốn.
+ Thằng Phác lao tới, giằng chiếc thắt lưng, quật vào lão đàn
ông. Gã đàn ông tát thằng bé hai cái khiến nó lảo đảo ngã dúi xuống cát….
- Ý nghĩa của hành động:
+ Cầu xin thằng bé tha thứ, chị day dứt, mặc cảm vì chưa trọn
phận làm mẹ. Chị đã không thể che chở cho tâm hồn ngây thơ
non nớt ấy tránh được vết thương tâm hồn.
+ Van nài thằng bé giữ trọn đạo hiếu của kẻ làm con.
=> Đó là nghịch lí của cuộc đời và cũng là hành động của người
mẹ rất mực thương con, xót đau khi phải chứng kiến đứa con vì
thương mẹ mà lỗi đạo với cha nó.
2.3. Phân tích chi tiết hành động vái lạy quý tòa 1,0
- Hoàn cảnh xuất hiện: Chứng kiến cảnh ngộ của người đàn bà
“ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng”, với tư cách là
người bảo vệ công lí cho nhân dân, chánh án Đẩu đã mời người
đàn bà đến và yêu cầu người đàn bà li hôn.
- Ý nghĩa của hành động:
+ Cầu xin không ly hôn với chồng, quyết không giải phóng cuộc
đời mình => nghịch lí, trớ trêu, khó hiểu
+ Thể hiện sự cam chịu, nhẫn nhục thậm chí nhu nhược, đớn
hèn không dám đấu tranh để giải phóng số phận của nhân vật => cái nhìn bề ngoài.
=> Đó là hành động của con người chấp nhận đớn đau để có
hạnh phúc. Nghịch lí đó khiến Phùng và Đẩu nhận ra, cuộc đời
không đẹp, không lãng mạn nên thơ như chiếc thuyền ngoài xa
bồng bềnh trong sương hồng. Đây cũng là cơ hội để họ thấu hiểu về cuộc đời.
2.4. Vẻ đẹp khuất lấp của người đàn bà hàng chài qua hai chi tiết
- Vẻ đẹp của một người đàn bà từng trải, sâu sắc lẽ đời. Đây là 0,5
vẻ đẹp đặc biệt nhất của chị bởi chị là người đàn bà ít học: chị
thấu hiểu nỗi khổ của chồng (do hoàn cảnh), thấu hiểu tình
thương và cả sự nông nổi của con thơ, chị hiểu cuộc đời của
người đàn bà hàng chài cần một người đàn ông trên thuyền để
chèo chống khi phong ba bão táp. Vì vậy, chị không thể bỏ
chồng, càng không thể để đứa con phạm đạo hiếu.
- Vẻ đẹp khoan dung, nhân hậu, giàu đức hi sinh và lòng vị tha:
Chị cương quyết không chịu bỏ chồng có nghĩa chị chấp nhận
đòn roi của chồng. Chị coi đó như một cách giải tỏa những bức
bách, u uất trong lòng người chồng. Thậm chí chị không đổ lỗi
cho chồng mà kéo lỗi về phía mình (nhà nghèo mà mình lại đẻ nhiều quá)
- Vẻ đẹp tình mẫu tử thiêng liêng:
+ Chị luôn tìm mọi cách để bảo vệ con, bảo vệ tâm hồn non nớt
của thằng Phác: xin chồng đưa mình lên bờ mà đánh, và phải
gửi thằng Phác lên rừng ở với ông ngoại.
+ Chị không bỏ chồng vì “Người đàn bà hàng chài chúng tôi
sống cho con chứ không phải sống cho mình” và niềm hạnh
phúc của người đàn bà ấy là “ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no…” => Đánh giá
+ Đây là những chi tiết nghệ thuật độc đáo mà NMC đã dụng
công xây dựng để khắc họa vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài.
Từ hành động ấy, tác giả đã giúp ta phát hiện ra “hạt ngọc ẩn
giấu trong bề sâu tâm hồn của nhân vật”.
+ Người đàn bà hàng chài là đại diện tiêu biểu cho cuộc đời và
phẩm chất của người phụ nữ vùng biển nói riêng, người phụ nữ
VN nói chung. Qua nhân vật người đàn bà hàng chài, tác giả
không chỉ bộc lộ niềm cảm thông sâu sắc trước nỗi khổ của con
người mà còn là cái nhìn ấm áp trước vẻ đẹp tâm hồn con người,
thức tỉnh con người về cách nhìn nhận cuộc đời.
d. Chính tả, ngữ pháp 0,25
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt e. Sáng tạo 0,5
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ