Đồ án Môn Học: Sản Xuất Nước Ép Dứa môn Khởi nghiệp| Trường Đại Học Tây Nguyên

lOMoAR cPSD| 58490434 ĐẶT VẤN ĐỀ
Các nội dung lần lượt:
Giới thiệu về dứa (tên khoa học), nguồn gốc, khả năng trồng, năng suất
Giá trị dinh dưỡng, ứng dụng trong sx TP hiện nay.
Nước uống trong đó có nước ép từ trái cây, và từ đó đưa ra được lí do chọn đề tài này.
Dứa (Ananas comosus) thuộc họ Bromeliaceae, là một trong những cây ăn quả thương mại
quan trọng nhất với nhiều lợi ích về sức khỏe con người
Dứa là một đặc sản nhiệt đới, tuy đứng thứ 10 về sản lượng trong các cây ăn quả
nhưng về chất lượng, hương vị, lại đứng hàng đầu, và được mệnh danh là “vua hoa
quả” . Hiện nay trên thị trường, các loại trái cây nhiệt đới được trồng cho năng suất
lớn và đem lại thu nhập cho quốc gia thông qua xuất khẩu như chuối, cam, bưởi,
vải, đu đủ…. Trong đó, dứa là loại trái cây được trồng khá dễ dàng và là một trong
những sản phẩm được xuất khẩu khá nhiều, đặc biệt được ưa chuộng ở các nước
công nghiệp phát triển. Dứa là cây rất dễ trồng, có thể trồng được trên nhiều loại
đất, kể cả các vùng đất đồi dốc, sỏi đá lẫn các vùng đất thấp, nhiễm phèn, có độ
pH = 3 - 3.5 có nhiều hợp chất mà nhiều cây khác không sống được. Vì vậy, có
thể phát triển và mở rộng diện tích trồng dứa rất dễ dàng trên các vùng đất chua
xấu, nhất là các loại đất phèn, hoang hóa. Dứa cũng được sử dụng làm nguồn
nguyên liệu để chế biến nhiều loại thực phẩm quen thuộc với người tiêu dùng như:
dứa đóng hộp, nước dứa ép, dứa ngâm đường, dứa sấy, mứt dứa, dứa lạnh
đông,.v.v.. Thực phẩm từ dứa không chỉ là nguồn bổ sung các vitamin và một số
chất khoáng đa lượng (như K, Ca…), vi lượng (như Fe, Cu, Zn…) cần thiết mà
còn là thức uống giúp thanh nhiệt, giải khát tốt. Đồng thời nghiên cứu về công
nghiệp sản xuất nước giải khát đóng một vai trò rât quan trọng trong nền kinh tế
quốc dân cũng như các loại sản phẩm chế biến khác, nó góp phần điều hoà thực
phẩm giữa các vùng, tăng nguồn hàng xuất khẩu trong nước.
Để làm đa dạng sản phẩm, nâng cao giá trị kinh tế và giá trị sử dụng của cây Dứa
em đã chọn đồ án: “Công nghệ sản xuất nước dứa ép” lOMoAR cPSD| 58490434
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN
1.1 Lập luận về kinh tế - kỹ thuật
Trong xã hội hiện nay, vấn đề ăn uống ngày càng được quan tâm nhiều hơn,
đặc biệt là về vấn đề dinh dưỡng. Hòa chung cùng với vô số những loại thực phẩm
đáp ứng được nhu cầu trên phải kể đến dứa.Trái dứa chứa hỗn hợp enzyme tiêu
hóa chất đạm (the protein digesting enzyme mixture) được gọi là bromelain. Vi
vậy nước ép dứa là một thức uống khá bổ dưỡng, có thể hỗ trợ tiêu hóa. Ngoài ra
nó cũng là một tác nhân chống viêm, và có tác dụng giảm hay chữa một số loại
bệnh như tim mạch, hô hấp, ... bên cạnh đó màu sắc của nước dứa cũng khá hấp
dẫn, có thể tạo hỗn hợp nước ép với một số loại trái cây khác, và trong thành phàn
nước ép còn có một lượng khá lớn vitaminC, vitaminB, cùng nhiều chất khoáng
như K, Ca...Nước ta là nước nhiệt đới với rất nhiều trái cây chủ đạo được trồng
cho năng suất lớn và đem lại thu nhập cho quốc gia thông qua xuất khẩu như chuối,
cam, bưởi, dứa... Trong đó, dứa là loại tói cây được trồng khá dễ dàng và là một
trong những sản phẩm được xuất khẩu khá nhiều, đặc biệt được ưa chuộng ở các
nước công nghiệp phát triển .
Theo PGS.TS Mai Thành Phụng, Trưởng Bộ phận Thường trực phía Nam
Trung tâm khuyến nông quốc gia, dứa là một trong những loại cây ăn quả quan
trọng trên thế giới đứng hàng thứ 3 sau chuối và cây có múi, với tổng sản lượng
dứa đạt 20 triệu tấn/năm. Trong đó, châu Á chiếm 50% sản lượng, châu Mỹ chiếm
khoảng 33% sản lượng… tại Việt Nam, dứa được trồng khắp từ Bắc đến Nam, trên
diện tích khoảng 40.000 ha, với sản lượng trên 500.000 tấn/năm, 90% diện tích tập
trung ở phía Nam. Các tỉnh có diện tích trồng dứa lớn gồm: Tiền Giang (14.800
ha), Kiên Giang (10.000ha), Hậu Giang (gần 1.600 ha), Long An
(1.000 ha)…( theo báo Nông Nghiệp, Thứ Tư, 26/06/2013, 23:05) Tại Việt Nam,
dứa được trồng khá phổ biến, phân bố từ Phú Thọ đến Kiên Giang. Tiền Giang là
tỉnh có sản lượng dứa đứng đầu cả nước.
Gía trị kinh tế cây dứa khá cao
Giá trị sử dụng: Quả dứa có giá trị dinh dưỡng cao, cung cấp calo khá lớn, có
đủ các loại vitamin ngoại trừ vitamin D, giàu khoáng, nhất là Kali, Enzym lOMoAR cPSD| 58490434
Bromelin trong dứa giúp tiêu hoá tốt protein nên người ta hay trộn dứa vào các
món ăn khai vị hoặc dùng làm mềm thịt trong y học, dứa được chỉ dẫn làm thuốc
các trường hợp thiếu máu, thiếu khoáng chất. Nó giúp sự sinh trưởng và dưỡng
sức, dùng khi ăn uống không tiêu, khi bị ngộ độc, bị xơ cứng động mạch, viêm
khớp, thống phong, sỏi thận và trị chứng béo phì.
Giá trị xuất khẩu và thu ngoại tệ:
Hiện nay dứa và các sàn phẩm từ dứa đứng ở vị trí hàng đầu trong rau quả xuất
khẩu ở các tỉnh phía nam, có khả năng ngày càng phát triển khách hàng của dứa. Đầu tư và thu nhập:
Dứa là loại cây ăn trái rất mau thu hoạch, từ khi trồng đến khi hái trái khoảng
12 – 14 tháng, đồng thời cho thu hoạch lớn. Theo các con số thống kê ở các nước
trồng dứa phát triển trên thế giới cho biết với năng suất khoảng 80 tấn/ha. Nếu chỉ
đống hộp để bán thì thu lợi nhuận trung bình hàng năm trên 10.000 USD (mười
ngìn đô la/ha dứa) Từ những dẫn chứng trên cho thấy việc phát triển dứa từ các
sản phẩm từ dứa rất cần thiết, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong nước cũng như
thế giới. Góp phần giải quyết việc làm cho người dân cũng như phát triển kinh tế
đất nước. Vấn đề chọn địa điểm đặt nhà máy phải dựa trên các cơ sở về:
• Vị trí đặt nhà máy: gần nguồn nguyên liệu, thị trường tiêu thụ sản phẩm
Giao thông vận tải thuận lợi.
• Việc cung cấp điện và nhiên liệu dễ dàng.
• Cấp thoát nước thuận lợi.
• Nguồn nhân lực dồi dào.
1.2 Địa điểm xây dựng nhà máy
Theo những nguyên tắc lựa chọn địa điểm đặt nhà máy đã nêu ở trên tôi lựa chọn
xây dựng nhà máy nước ép dứa tại khu công nghiệp Phú Tài, tỉnh Bình Định. Đây
là trung tâm thu nhận nguyên liệu của các huyện trong tỉnh. lOMoAR cPSD| 58490434
Ở trên em đưa ra Tiền Giang có sản lượng cao nhất, tại sao chọn Bình Định xây
dựng nhà máy? Em phải đưa ra vị trí địa lý thuận lợi như thế nào? Có lưu thông
hàng hóa khắp cả nước ko? Năng suất nhà máy ở đây là bao nhiêu?
Các mục dưới là giải thích cho lựa chọn của em thì em nên để các mục nhỏ hơn, vd 1.2.1. lOMoAR cPSD| 58490434
1.3. Hợp tác hóa và liên hiệp hóa
Vấn đề hợp tác hóa và liên hiệp hóa là không thể thiếu đối với một nhà máy trong
nền kinh tế thị trường hiện nay. Ngay trước khi tiến hành xây dựng nhà máy, rất
cần phải hợp tác với ban điều hành khu công nghiệp về các vấn đề cần thiết như:
điện, nước, công trình giao thông, cấp thoát và xử lý nước… Với ngành nông
nghiệp: phải hợp tác để thu hoạch đúng thời gian, đúng độ già chín phù hợp với
từng loại giống cây trồng. Bên cạnh đó nhà máy phải có cán bộ kỹ thuật hỗ trợ cho
người trồng quả về việc hướng dẫn kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc và thu hoạch quả
nhằm nâng cao chất lượng nguyên liệu. Ngoài ra, nhà máy phải kết hợp chặt chẽ
với Trung tâm nghiên cứu giống để có giống cây cho năng suất cao, đảm bảo chất
lượng. Trên tinh thần như vậy, nhà máy cũng đưa ra kế hoạch hợp tác với các ban
ngành đóng trên địa bàn tỉnh như: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông
thôn, Sở Nông nghiệp tỉnh, thành phố,…Cho vay vốn với lãi suất thấp giúp bà con
nông dân có vốn đầu tư vào trồng các loại cây ăn quả xuất khẩu và có điều kiện
mở rộng diện tích sau này. Nhà máy có thể liên doanh với các đối tác nước ngoài
để giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm thị trường xuất khẩu như: Mỹ, Châu Âu… Thu
hút vốn đầu tư và trang thiết bị hiện đại, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm. Nhà
máy phối hợp với sở nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bình Định để phát
triển nguồn nguyên liệu địa phương.
1.4. Giao thông vận tải
Nhà máy đặt tại vị trí hết sức thuận tiện cho cả vận chuyển đường bộ, đường sắt, đường thủy:
- Đường bộ: cách quốc lộ 1A là 1,5 km.
- Đường sắt: cách nhà ga Diêu Trì là 2 km.
- Đường thủy: cách cảng Quy Nhơn khoảng 20 km.
Với hệ thống giao thông thuận lợi nên việc nhập nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm
rất thuận lợi và nhanh chóng. lOMoAR cPSD| 58490434
1.5 Hệ thống cung cấp nước và xử lý nước thải
Nhà máy đồ hộp sử dụng một lượng nước rất lớn vì thế nhà máy sử dụng hệ thống
nước từ sông Hà Thanh qua xử lý để đảm bảo cung cấp nước cho sản xuất. Lượng
nước thải của nhà máy đồ hộp quả rất nhiều và chủ yếu là các chất hữu cơ có thành
phần hữu cơ không độc hại được đưa vào hệ thống xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn
cho phép. Tùy theo mục đích sử dụng nước cho từng khâu, nên có thể tận dụng
lượng nước thải này để tưới đất canh tác.
1.6 Nguồn năng lượng
- Nguồn cung cấp điện Nhà máy sản xuất nước ép dứa trong quá trình hoạt độngcần
công suất điện khá lớn, lượng điện chủ yếu sử dụng cho các thiết bị lạnh, bơm
nước, còn lại là điện chiếu sáng và sinh hoạt. Nhà máy sử dụng mạng lưới điện
quốc gia qua máy biến thế riêng của nhà máy. Hiệu điện thế sử dụng 220V và
380V. Tuy nhiên để đảm bảo trong quá trình sản xuất, chế biến liên tục và an
toàn về điện, nhà máy có máy phát điện dự phòng riêng dùng nhiên liệu Diesel.
- Nguồn cung cấp hơi đốt
Nhà máy sử dụng hơi đốt cung cấp cho lò hơi riêng của nhà máy, nhiên liệu dầu
FO được cung cấp từ các trạm xăng dầu trong tỉnh.
1.7 Nguồn nhân lực -
Công nhân chủ yếu được tuyển dụng ở địa phương để giàm chi phí xây
dựngkhu tập thể cho công nhân. Công nhân được tuyển dụng phần lớn có trình độ
12/12. Khi học qua lớp đào tạo vận hành thiết bị và mọi hoạt động khác chắc chắn
sẽ được đội ngũ công nhân lành nghề, đảm bảo cho nhà máy hoạt động tốt. -
Đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật và quản lý: Nhà máy sẽ tiếp nhận các kỹ
sưcủa các trường đại học trên toàn quốc. Đây là lực lượng nồng cốt của nhà máy.
Được đào tạo cơ bản, đội ngũ cán bộ kỹ thuật dễ dàng nắm bắt được các tiến bộ
và thành tựu khoa học kỹ thuật mới của các nước tiên tiến trên thế giới, góp phần
cài tiến kỹ thuật - công nghệ lOMoAR cPSD| 58490434
1.8 Vùng nguyên liệu -
Nhà máy đặt tại Phú Tài, tỉnh Bình Định là một trong sáu vùng nguyên
liệudứa, xoài tập trung và chuyên canh của cả nước. -
Khu vực trồng tập trung ở các vùng: An Lão, Hoài Ân, Hoài Nhơn, Vân
Canh.Tuy Phước, Phù Cát…Bên cạnh đó, có các vùng lận cận như Khánh Hòa,
Quảng Nam, Quảng Ngãi,... -
Với thế mạnh các vùng nguyên liệu chuyên canh và tập trung nên lượng
nguyênliệu có thể đáp ứng được cho nhà máy hoạt động quanh năm.tập thể cho công n
2. Giới thiệu về dứa
Tên tiếng anh/Tên khoa học: Pineapples, Ananas comosus
Tên khoa học: Ananas comosus
Dứa (thơm) thuộc chi dứa: Ananas Họ dứa: Bromeliaceae
Được biết đến nhiều nhất là loài Ananas comosus
Nguồn gốc: dứa (thơm) là cây ăn quả nhiệt đới, nguồn gốc ở Nam Mỹ (Brazil,
Achentina, Paragoay) ở Trung và Nam Mỹ. Khi Christopher Columbus
(14511506) thám hiểm Mỹ châu thấy dứa trồng ở quần đảo Guadeloup rất ngon,
bèn mang về triều cống hiến cho nữ hoàng Tây Ban Nha Isabella Đệ nhất. Từ đó,
dứa được đem trồng ở các thuộc địa của Tây Ban Nha, nhất là các quốc gia thuộc
khu vực Thái Bình Dương. Tiếng Anh của dứa là Pinapple. Các nhà thám hiểm
Tây Ban Nha thấy trái dứa nom giống như cái chóp quả thông, bèn đặt tên là
“Pina”. Người Anh thêm chữ “Apple”. Hiện nay trên thế giới, cây dứa (thơm)
được trồng hầu hết các nước nhiệt đới và một số nước á nhiệt đới có mùa sông
tương đối ẩm như đảo Hawai, Đài Loan. Dứa (thơm) có thể trồng tới vĩ tuyến 38o
bắc, trong đó các nước Châu Á chiếm trên 60% sản lượng dứa (thơm) cả thế giới.
Các nước trồng nhiều là Philippines, Thái Lan, Malaysia, Hawai, Brazil, Mêhicô, lOMoAR cPSD| 58490434
thơm dìu dịu thoát ra từ trái dứa vừa chín tới. Tại Việt Nam, dứa được trồng khá
phổ biến, phân bố từ Phú Thọ đến Kiên Giang. Tiền Giang là tỉnh có sản lượng
dứa đứng đầu cả nước.
Các giống dứa (thơm) và vùng trồng tại Việt Nam
Dứa được phân thành ba nhóm chính: Nhóm hoàng hậu (Queen), nhóm Cayen
(Cayenne), nhóm dứa Tây Ban Nha (Spanish).
- Nhóm dứa hoàng hậu (Queen).
Dứa thuộc nhóm này có khối lượng và độ lớn trung bình từ 500 - 900gram, bản lá
hẹp, cứng, nhiều gai ở mép lá, mặt trong của phiến lá có vân trắng chạy song song
theo nhiều lá. Hoa có màu xanh hồng, mắt quả lồi, chịu vận chuyển, thịt quả màu
vàng đậm, thơm đặc trưng, vị ngọt.
Đây là nhóm dứa có phẩm chất cao nhất đang được trồng phổ biến ở nước ta và
đại diện là các giống: dứa hoa, dứa tây, dứa Vitoria, khóm. Dứa (thơm) Queen
- Nhóm dứa Cayen (hay Smooth Cayenne)
Dứa này thuộc nhóm có khối lượng trung bình 1,5 - 2,0kg/quả. Lá màu xanh đậm,
dài, dày, không có gai hoặc rất ít gai ở gốc hay chóp lá. Hoa tự có màu hồng, hơi
đỏ, quả hình trụ (hình quả trứng), mắt quả to, hố mắt nông. Chín dần, khi chín màu
vàng chuyển dần từ cuống tới chóp quả. lOMoAR cPSD| 58490434 Dứa (thơm) Cayen
Đại diện là các giống: Chân Mộng, Đức Trọng, Trung Quốc, Thái Lan, Cayen có
gai, Mehico. Loại này tuy chất lượng không cao lắm nhưng được trồng nhiều để
chế biến do quả to dễ cơ giới hoá, cho hiệu quả kinh tế. Dựa vào đặc điểm của từng
nhóm dứa ta thấy nhóm dứa Cayen thích hợp nhất cho việc sản xuất công nghiệp
mặt hàng dứa như đồ hộp, nước dứa, xirô dứa.
Giống Cayen nhạy cảm với nhiều loài côn trùng gây hại (sâu đục quả, nhện đỏ...)
và bệnh ( tuyến trùng, thối trái, thối lõi, thối gốc...). Tuy nhiên, nó được coi là có
khả năng chịu được nấm Phytophthora sp. và đề kháng với sự phá hại trái do vi
khuẩn Erwinia chrysanthemi Burkbolder.
- Nhóm dứa Tây Ban Nha (Spanish hay Red Spanish)
Nhóm dứa này có khối lượng trung bình 700 - 1000gram. Lá mềm, mép lá cong
ngả nhiều về phía lưng, mật độ gai phân bố không đều trên mép lá. Hoa tự có màu
đỏ nhạt, Khi chín vỏ quả có màu đỏ sẫm, hố mắt sâu, thịt quả vàng, phớt nắng, vị chua, nhiều xơ.
Đại diện là các giống: dứa ta, dứa mật, thơm. Dứa này có chất lượng kém nhất. lOMoAR cPSD| 58490434
Dứa (thơm) ta Ananas comosus var spanish
Dứa (thơm) Ananas red spanish
Với tổng sản lượng đạt 20 triệu tấn/năm. Tại Việt Nam, dứa được trồng khắp từ
Bắc đến Nam, trên diện tích khoảng 40.000ha, sản lượng trên 500.000 tấn/năm,
trong đó 90% diện tích tập trung ở phía Nam. Các tỉnh có diện tích trồng dứa lớn
gồm Tiền Giang (14.8000 ha), Kiên Giang (10.000ha), Hậu Giang (gần 1.600 ha),
Long An (1.000 ha), Thanh Hóa (từ 3.789 ha (2005) xuống 1.910 ha (2011)), Ninh
Bình (3000ha)… Mặc dù giá trị dinh dưỡng của dứa rất quan trọng đối với con
người nhưng chất lượng cũng như giá trị kinh tế dứa mang lại cho người trồng chưa cao.
Mô tả sơ bộ về cây dứa (thơm) -
Thân cây dứa (thơm): Cây trưởng thành thân cao khoảng 1 - 1,2m có dạng
concừu đáy bẹt, đường kính tán rộng 1,3 - 1,5m. Bóc lá ra có thân nằm bên trong
dài khoảng 20 - 30cm với phần gần ngọn thân to nhất có đường kính 5,5 - 6,5cm,
cuối thân rộng 2 - 3,5cm. Phần thân trên thường cong, phần thân dưới có thể cong
nếu chồi đem trồng là chồi cuống hay chồi thân và thẳng nếu chồi đem lOMoAR cPSD| 58490434 Thân cây dứa (thơm)
Trên thân có chia nhiều lóng và đốt. Ở đốt thân có mang những mầm ngủ. Các
lóng từ phần giữa thân dài khoảng 1 - 10cm tùy theo giống, điều kiện môi
trường…. Các lóng từ phần giữa thân trở lên dài hơn các lóng ở bên dưới. Bên
trong thân dứa (thơm) chia làm 2 phần là phần vỏ và trung trụ. Nơi tiếp giáp giữa
vỏ và trung trụ có một hệ thống mạch rất mỏng, chủ yếu gồm các tế bào gỗ và các
tế bào libe. Mô mạch không liên tục, bị thủng nhiều chổ, qua đó các bó mạch chạy
dài đến lá. Chính hệ thống mạch này đã tạo ra các rễ phụ mọc ra trên thân. Trung
trụ gồm một khối tế bào nhu mô có nhiều hạt tinh bột và tinh thể, trong đó các bó
mạch xếp thành vòng xoắn ốc xuyên qua nhau làm thành một mạng lưới rất phức tạp. -
Lá cây dứa (thơm): Số lá trên cây thay đổi tùy theo giống trồng trọt. Lá
đượcxếp theo hình xoắn ốc, lá non ở giữa là già ở ngoài cùng. Hình dạng lá thay
đổi tùy theo vị trí của chúng trên thân, tức theo tuổi lá.
Các đặc điểm chung của lá dứa (thơm): lOMoAR cPSD| 58490434 Lá cây dứa (thơm)
+ Gai lá: lá có nhiều hay ít gai thay đổi tùy theo giống trồng.
+ Tầng mao bộ: bao bên ngoài lá giống như một lớp sáp mòng trắng, mặt dưới lá có nhiều hơn mặt trên.
+ Tầng tế bào chứa nước: nằm ở phần giữa lá, gồm một số tế bào hình cột phía
dưới lớp biểu bì. Tầng tế bào này giúp lá trữ nước khi khô hạn
+ Bó sợi ở lá: nằm giữa lá, bao bọc bởi các mạch libe và gỗ. Tế bào sợi dài, chắc,
có thể dùng lấy sợi dệt vải
+ Dạng hình máng xối: lá có dạng hình máng xối giúp cây nhận được nước hữu
hiệu, chịu đựng khô hạn tốt
- Chồi dứa (thơm): Cây dứa (thơm) có các loại chồi như sau: Chồi dứa (thơm) lOMoAR cPSD| 58490434
+ Chồi ngọn: Mọc ra ở đầu ngọn trái, mang nhiều lá, lá nhỏ, ít cong lòng máng,
góc chồi thẳng. Trồng bằng chồi ngọn lâu thu hoạch (khoảng 18 tháng). Có thể
dùng mầm ngủ trên chồi ngọn để nhân giống.
+ Chồi thân: Mọc ra từ mầm ngủ trên thân, thường xuất hiện sau khi cây mẹ đã ra
hoa, có 1 - 2 chồi. Chồi to, khỏe, ít lá, lá cứng, tán chồi gọn. Gốc chồi dẹp, hơi
cong. Chồi thân dùng để thay thế cây mẹ ở mùa gốc. Trồng chồi thân mau thu hoạch, khoảng 12 tháng.
+ Chồi cuống: Mọc ra từ mầm ngủ trên cuống trái, ngay sát dưới đáy trái, hình
dạng hơi giống chồi thân nhưng nhỏ hơn, góc chồi cong, phình to. Trong sản xuất
thường dùng loại chồi này vì số lượng nhiều.
+ Chồi ngầm: Mọc ra từ phần thân dưới mặt đất hoặc nơi cổ rễ. Chồi có lá dài, hẹp,
mộc yếu do bị các lá bên trên che ánh sáng. Trồng lâu thu hoạch, khoảng 18 - 20 tháng
- Rễ cây dứa (thơm): Krauss chia rễ thành 3 nhóm: Rễ cây dứa (thơm)
+ Rễ sơ cấp: phát sinh từ phôi của hột, chỉ thấy được khi trồng dứa (thơm) bằng hột lOMoAR cPSD| 58490434
+ Rễ thứ cấp: là những rễ nhỏ mọc ra từ các rễ phụ - Hoa cây dứa (thơm): Hoa dứa (thơm)
Dứa (thơm) có hoa lưỡng tính, hoa gồm có 1 lá bắc, 3 lá đài mập, 3 cánh hoa có
màu tím nối liền thành một ống, 6 nhị đực và 1 vòi nhụy cái. Bầu noãn chia làm 3
ngăn với vách ngăn dầy. Trên trái hoa xếp theo 2 vòng xoắn ốc. Vòng xoắn theo
chiều dốc nhiều chứa 8 - 10 hàng, chiều dốc ít chứa khoảng 11 - 13 hàng. Hoa
thường nở buổi sáng, khoảng 5 - 10 hoa mỗi ngày nên mất 15 - 20 ngày mới nở hết hoa trên trái. - Trái dứa (thơm): Trái cây dứa (thơm)
Trái dứa (thơm) là loài trái kép gồm nhiều trái con (100 - 200 trái con hay hoa).
Sau khi thụ phấn, các hoa, nhị đực và vòi nhụy cái tàn héo đi. Gốc lá bắc mập ra, lOMoAR cPSD| 58490434
cong úp lên che các lá đài. Các lá đài trở nên có thịt và hợp lại tạo thành núm, khi
trái gần chín chúng dẹp xuống trở thành “mắt” của trái. Các trái con dính vào một
trục phát hoa gọi là cùi của trái, cùi dứa (thơm) kéo dài ra bên ngoài gọi là cuốn trái
Giá trị kinh tế của trái dứa (thơm)
Trái dứa (thơm) được coi là một trong những cây ăn quả nhiệt đới hàng đầu, loại
quả “vua”, rất được ưa chuộng ở các nước phương Tây. trái dứa (thơm) có mùi
thơm mạnh, chứa nhiều đường, lượng calo khá cao, giàu chất khoáng, nhất là Kali,
có đủ các loại vitamin cần thiết, đặc biệt trong cây và trái dứa (thơm) có chất
Bromelin là một loại men thủy phân protêin có thể chữa được các bệnh rối loạn
tiêu hóa, ức chế phù nề và tụ huyết, làm vết thương mau thành sẹo. Trong công
nghiệp, chất Bromelin dùng làm mềm thịt để chế biến thực phẩm, nước chấm.
Ngoài ăn tươi, trái dứa (thơm) chế biến thành dứa (thơm) hộp và nước dứa (thơm),
là những mặt hàng xuất khẩu lớn. Xác bã trái dứa (thơm) sau khi chế biến dùng
làm thức ăn gia súc và phân bón. Thân lá dứa (thơm) làm bột giấy, để lấy sợi.
Thành phần hoá học (dinh dưỡng) trong trái dứa (thơm)
citric, acid malic và các vitamin A, B, C. Trong quả có một chất men tiêu hoá là
bromelin có thể thuỷ phân trong vài phút một lượng protein bằng 1000 lần trọng lượng của nó và lOMoAR cPSD| 58490434
so sánh được với pepsin và papain. Ngoài ra còn có iod, magnesium, mangan,
kalium, calcium, phosphor, sắt, lưu huỳnh.
Trái dứa (thơm) trong y học
+ Tính vị, tác dụng: trái dứa (thơm) có vị chua ngọt, tính bình, có tác dụng giải
khát, sinh tân dịch, giúp tiêu hoá; nước dứa (thơm) nhuận tràng, tiêu tích trệ. Nõn
dứa (thơm) thanh nhiệt giải độc; rễ dứa (thơm) lợi tiểu. Dịch ép lá và quả chưa
chín có tác dụng nhuận tràng và tẩy.
+ Công dụng, chỉ định và phối hợp: Được chỉ định dùng trong các trường hợp:
thiếu máu, giúp sự sinh trưởng, dưỡng sức, thiếu khoáng chất, trong chứng khó
tiêu, khi bị ngộ độc, trong các bệnh xơ cứng động mạch, viêm khớp, thống phong
và sỏi, trong chứng béo phì. Bromelin được dùng chữa bệnh rối loạn tiêu hoá dạ
dày - ruột, dùng làm thuốc tiêu viêm, giảm phù, chữa các vết thương, vết bỏng cho
mau lành sẹo. Dứa (thơm) còn là nguyên liệu chiết bromelin, có nhiều trong thân
dứa (thơm) (phần lõi trắng của chồi), trong quả (ở vỏ dứa (thơm) có nhiều hơn
trong dịch chiết quả. Thường dùng quả chín để ăn tươi hoặc ép lấy nước uống hoặc dùng bromelin.