Giải Địa 10 Bài 39: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên CTST

Giải Địa 10 Bài 39: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên CTST
Mở đầu trang 143 SGK Địa 10 CTST
Con người đã biến đổi môi trường tự nhiên và khai thác tài nguyên thiên nhiên phục
vụ sự phát triển của xã hội loài người như thế nào? Lời giải
- Môi trường tự nhiên bao gồm đất, nước, khí hậu, sinh vật, sông ngòi, địa hình,...
Các yếu tố này tồn tại và phát triển theo quy luật tự nhiên nhưng vẫn chịu tác động của con người.
- Đại bộ phận các nguồn tài nguyên thiên nhiên có giá trị kinh tế được hình thành
qua quá trình phát triển lâu dài của lãnh thổ và đang được con người khai thác ngày
càng nhiều phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế và đời sống. Nhiều loại có nguy cơ cạn kiệt. I. Môi trường
Câu hỏi trang 143 SGK Địa 10 CTST
Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:
- Trình bày khái niệm, đặc điểm môi trường.
- Phân tích vai trò của môi trường. Lấy ví dụ minh hoạ. Lời giải
* Khái niệm: Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo, có quan
hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống sản xuất, sự
tồn tại, phát triển của con người và tự nhiên. * Đặc điểm
- Môi trường sống của con người bao gồm: môi trường tự nhiên, môi trường nhân
tạo và môi trường xã hội.
- Môi trường tự nhiên bao gồm đất, nước, khí hậu, sinh vật, sông ngòi, địa hình,...
Các yếu tố này tồn tại và phát triển theo quy luật tự nhiên nhưng vẫn chịu tác động của con người.
- Môi trường nhân tạo bao gồm các yếu tố vật chất, kĩ thuật do con người tạo ra và
chịu sự chi phối của con người. Các thành phần của môi trường nhân tạo sẽ bị huỷ
hoại nếu không có sự chăm sóc của con người.
- Môi trường xã hội là các quan hệ xã hội trong sản xuất, trong phân phối, trong
giao tiếp với các luật lệ, thể chế, quy định, cam kết ở các cấp khác nhau. Nó định
hướng hoạt động của con người theo một khuôn khổ nhất định.
* Vai trò của môi trường
- Nơi chứa đựng các nguồn tài nguyên cần thiết cho đời sống và sản xuất của con người.
- Giúp lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người.
- Không gian sống và bảo vệ con người, sinh vật khỏi những tác động từ bên ngoài.
- Chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra trong sinh hoạt và sản xuất.
II. Tài nguyên thiên nhiên
Câu hỏi trang 144 SGK Địa 10 CTST
Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:
- Trình bày khái niệm, đặc điểm tài nguyên thiên nhiên.
- Phân tích vai trò của tài nguyên thiên nhiên. Lời giải
* Khái niệm:Là toàn bộ giá trị vật chất có trong tự nhiên mà con người có thể khai
thác, chế biến, sử dụng để phục vụ cuộc sống của con người. * Đặc điểm
- Tài nguyên thiên nhiên phân bố không đồng đều trong không gian, phụ thuộc vào
cấu tạo địa chất, khí hậu,... của các lãnh thổ.
- Đại bộ phận các nguồn tài nguyên thiên nhiên có giá trị kinh tế được hình thành
qua quá trình phát triển lâu dài của lãnh thổ.
- Tài nguyên thiên nhiên phong phú đa dạng, được phân loại dựa vào thuộc tính tự
nhiên, dựa vào công dụng kinh tế và khả năng bị hao kiệt.
* Vai trò của tài nguyên thiên nhiên
- Tài nguyên thiên nhiên là một trong những nguồn lực cơ bản để phát triển kinh tế.
- Yếu tố thúc đẩy sản xuất phát triển, cơ sở để phát triển nông nghiệp và công nghiệp,…
- Tài nguyên thiên nhiên là yếu tố quan trọng cho phát triển kinh tế ổn định và tích luỹ vốn.
- Khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên có thể cung cấp nguyên, nhiên liệu
ổn định cho sản xuất trong nước.
- Tài nguyên thiên nhiên có thể được khai thác để xuất khẩu, tích luỹ vốn thực hiện
quá trình công nghiệp hoá, xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống dân sinh,…
Luyện tập và vận dụng trang 145 SGK Địa 10 CTST
Luyện tập 1 trang 145 SGK Địa 10 CTST
Em hãy so sánh đặc điểm, vai trò của môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Lời giải
Đặc điểm, vai trò của môi trường và tài nguyên thiên nhiên Môi trường Tài nguyên Đặc điểm
- Môi trường sống của con người - Tài nguyên thiên
bao gồm: môi trường tự nhiên, môi nhiên phân bố không
trường nhân tạo và môi trường xã đồng đều trong không hội.
gian, phụ thuộc vào cấu
tạo địa chất, khí hậu,...
- Môi trường tự nhiên bao gồm đất, của các lãnh thổ.
nước, khí hậu, sinh vật, sông ngòi,
địa hình,... Các yếu tố này tồn tại - Đại bộ phận các
và phát triển theo quy luật tự nhiên nguồn tài nguyên thiên
nhưng vẫn chịu tác động của con nhiên có giá trị kinh tế người. được hình thành qua
quá trình phát triển lâu
- Môi trường nhân tạo bao gồm các dài của lãnh thổ.
yếu tố vật chất, kĩ thuật do con
người tạo ra và chịu sự chi phối - Tài nguyên thiên
của con người. Các thành phần của nhiên phong phú đa
môi trường nhân tạo sẽ bị huỷ hoại dạng, được phân loại
nếu không có sự chăm sóc của con dựa vào thuộc tính tự người. nhiên, dựa vào công dụng kinh tế và khả
- Môi trường xã hội là các quan hệ
xã hội trong sản xuất, trong phân năng bị hao kiệt trong
phối, trong giao tiếp với các luật quá trình sử dụng của
lệ, thể chế, quy định, cam kết ở các con người.
cấp khác nhau. Nó định hướng
hoạt động của con người theo một khuôn khổ nhất định. Vai trò
- Nơi chứa đựng các nguồn tài - Tài nguyên thiên
nguyên cần thiết cho đời sống và nhiên là một trong
sản xuất của con người. những nguồn lực cơ
bản để phát triển kinh
- Giúp lưu trữ và cung cấp thông tế. tin cho con người. - Tài nguyên thiên
- Không gian sống và bảo vệ con nhiên là yếu tố quan
người, sinh vật khỏi những tác trọng cho phát triển động từ bên ngoài.
kinh tế ổn định và tích
- Chứa đựng các chất phế thải do luỹ vốn.
con người tạo ra trong sinh hoạt và + Cung cấp nguyên, sản xuất.
nhiên liệu ổn định cho sản xuất trong nước;
góp phần giảm nhẹ ảnh hưởng của khủng hoảng năng lượng và phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu. + Khai thác để xuất
khẩu, tích luỹ vốn thực hiện quá trình công nghiệp hoá, xây dựng
cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống dân sinh,...
Luyện tập 2 trang 145 SGK Địa 10 CTST
Lấy ví dụ chứng minh vai trò của tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển của xã hội loài người. Lời giải
- Tài nguyên đất là cơ sở để phát triển ngành nông nghiệp, đất là tư liệu sản xuất của
cây trồng, vật nuôi. Nếu không có đất, các hoạt động nông nghiệp khó thực hiện được.
- Tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là khoáng sản có thể được khai thác để xuất khẩu,
tích luỹ vốn thực hiện quá trình công nghiệp hoá, cải thiện đời sống dân sinh,...
- Tài nguyên nước, khí hậu,… sử dụng để thở, sử dụng hằng ngày, duy trì sự sống
và sự sinh trưởng, phát triển của các loài. Khí hậu, nước còn ảnh hưởng đến sự phân
bố, phát triển của một số ngành công nghiệp,…
Vận dụng trang 145 SGK Địa 10 CTST
Em hãy thiết kế sản phẩm tuyên truyền về bảo vệ môi trường, tiết kiệm tài nguyên,...
và triển khai truyền thông trong trường học của mình. Em có thể tham khảo một số gợi ý sau:
- Sản phẩm: poster, infographic, hoạt cảnh, phim hoạt hình, băng rôn,...
- Thể hiện được khẩu hiệu tuyên truyền,... Lời giải
- Học sinh thiết kế sản phẩm theo gợi ý, sưu tầm tư liệu trên sách, báo hoặc internet. - Ví dụ:
Infographic bảo vệ môi trường