Giải Giáo dục công dân 6 Kết nối tri thức bài 10: Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

Giáo dục công dân 6 Bài 10: Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
I. Khởi động trang 45 sách GDCD 6 Kết nối tri thức
Lớp 6A có 1 số bạn nhà xa nên thường đi xe đạp điện đến trường. Trong đó, một
vài bạn không đội nón bảo hiểm.
- Theo em, học sinh lớp 6A có được sử dụng xe đạp điện không?
- Người điều khiển xe đạp điện khi tham gia có bắt buộc phải đội mũ bảo hiểm không? Vì sao? Gợi ý trả lời
- Theo em, học sinh lớp 6A được sử dụng xe đạp điện. Vì theo qui định thì xe đạp
điện vẫn được xem là loại xe thô sơ và được tự do lựa chọn làm phương tiện di
chuyển dựa trên nhu cầu sử dụng mỗi ngày.
- Người điều khiển xe đạp điện khi tham gia bắt buộc phải đội mũ bảo hiểm đúng
theo qui định. Vì như vậy sẽ an toàn hơn khi tham gia giao thông.
II. Khám phá trang 45, 46, 47, 48 sách GDCD 6 Kết nối tri thức
1. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo Hiến pháp năm 2013
Hiến pháp năm 2013 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
khóa XIII, kì họp thứ 6 đã thông qua ngày 28-11-2013. Quyền và nghĩa vụ cơ bản
của công dân được qui định trong Chương II. Đó là các quyền cơ bản về chính trị,
dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo
Hiến pháp và pháp luật.
Em hãy đọc thông tin kết hợp xem các hình ảnh dưới đây để xác định các nhóm
quyền và nêu nội dung các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân Việt Nam được
qui định trong Hiến pháp năm 2013; Hãy ghép các hình ảnh với nhóm quyền và nghĩa vụ phù hợp.
1. Nhóm quyền chính trị: quyền bầu cử và ứng cử vào các cơ quan quyền lực nhà
nước (Điều 27); quyền tham gia quản lí nhà nước (Điều 28); quyền tự do ngôn
luận, tự do báo chí (Điều 25); quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo (Điều 27);….
2. Nhóm quyền dân sự: quyền sống (Điều 19); quyền bất khả xâm phạm về thân
thể, quyền được pháp luật bảo họ về tính mạng sức khỏe, nhân phẩm và danh dự
của công dân (Điều 20); quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá
nhân và bí mật gia đình (Điều 21); quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở (Điều 22);
quyền tự do đi lại, tự do cư trú (Điều 23); quyền bình đẳng giới (Điều 26), quyền
tự do kết hôn và li hôn (Điều 36),….
3. Nhóm quyền kinh tế: quyền tự do kinh doanh (Điều 33); quyền có việc làm
(Điều 35), quyền sở hữu thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sinh
hoạt, tư liệu sản xuất (Điều 32),….
4. Nhóm quyền văn hóa: quyền học tập (Điều 39), quyền nghiên cứu khoa học và
công nghệ, sáng tạo văn học, nghệ thuật (Điều 40); quyền đảm bảo an sinh xã hội
(Điều 34); quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ (Điều 38),…
5. Các nghĩa vụ cơ bản công dân phải thực hiện: trung thành với Tổ quốc (Điều
44), thực hiện nghĩa vụ quân sự và tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân
(Điều 45); tuân theo Hiến pháp và pháp luật (Điều 46); nộp thuế (Điều 47); bảo vệ
môi trường (Điều 43); nghĩa vụ học tập (Điều 39)… Gợi ý trả lời
Xác định các nhóm có quyền và nêu nội dung các quyền và nghĩa vụ cơ bản của
công dân Việt Nam được quy định trong hiến pháp 2013: đó là các quyền cơ bản
về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo
đảm theo Hiến Pháp, Pháp luật.
- Ghép các hình ảnh vào quyền và nghĩa vụ phù hợp:
+ Nhóm quyền chính trị: 8 + Nhóm quyền dân sự: 1 + Nhóm quyền kinh tế: 9
+ Nhóm quyền văn hóa, xã hội: 2, 4
+ Nhóm quyền cơ bản của công dân: 3, 5, 6, 7.
2. Thực hiện quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân
Em hãy đọc các thông tin, tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi
- Hương là học sinh sinh lớp 6, ngoài việc học tốt, bạn còn chăm chỉ lao động, giúp
đỡ bố mẹ làm việc nhà.
- Thấy bác lao công đang quét dọn sân trường, Bình vứt luôn vỏ sữa xuống sân để bác dọn.
- Biết Phương định bóc thư của bạn khác để xem, Minh đã khuyên Phương không
nên làm như vậy vì sẽ xâm phạm quyền bí mật thư tín.
- Ngày nào bố mẹ cũng phải nhắc Thắng học bài nhưng bạn chỉ ôn bài sắp tới kì kiểm tra.
- Nhiều người đã chứng kiến chú Hưng đánh con, nên Hà đã gọi diện báo với Tổng
đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111.
- Gia đình Liên tìm mọi cách để anh trai không phải thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Biết chuyện Liên không tán thành và khuyên anh nên thực hiện nghĩa vụ quân sự.
- Nhà trường lấy ý kiến của học sinh nhưng Trang không tham gia vì cho rằng ý
kiến của em sẽ không được thực hiện.
- Hùng luôn tích cực học tập và rèn luyện để sau này trở thành người công dân có ích cho xã hội.
a) Em hãy xác định những bạn đã thực hiện đúng, ai thực hiện chưa đúng quyền và
nghĩa vụ cơ bản của công dân? Vì sao?
b) Là học sinh em đã được hưởng quyền và phải thực hiện các nghĩa vụ cơ bản của
công dân? Em đã làm gì để thực hiện đúng các nghĩa vụ đó? Gợi ý trả lời
a, Em xác định những bạn đã thực hiện đúng, chưa đúng quyền và nghĩa vụ
cơ bản của công dân:
- Những bạn đã thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân: Hương, Minh, Hà, Liên, Hùng
- Những người thực hiện chưa đúng quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân: Bình,
Phương, Thắng, Trang, gia đình Liên.
- Bởi vì: Theo Hiến pháp và luật có qui định thì công dân:
+ Học tập, rèn luyện, giữ gìn nề nếp gia đình, phụ giúp còn chăm chỉ lao động,
giúp đỡ cha mẹ phù hợp theo độ tuổi
+ Công dân có nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật, chấp hành các qui tắc sinh hoạt cộng đồng
+ Không ai được tự ý bóc, mở, kiểm soát, thu giữ thư từ, điện thoại,…của người
khác trừ trường hợp theo qui định của pháp luật
+ Công dân ngoài hưởng quyền còn phải thực hiện nghĩa vụ đối với xã hội, nhà
nước như: đi nghĩa vụ quân sự,…
+ Công dân có quyền tự do ngôn luận trong đó có trẻ em có quyền bày tỏ ý kiến
của mình về các vấn đề liên quan đến trẻ em,..
b, Là học sinh em đã được hưởng quyền như:
+ Quyền được học tập.
+ Quyền tự do ngôn luận. + Quyền phát triển. + Quyền sáng tạo.
+ Quyền bảo vệ tính mạng và sức khỏe. +….
- Là học sinh em phải thực hiện các nghĩa vụ cơ bản của công dân như:
+ Nghĩa vụ bảo vệ môi trường
+ Nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc
+ Nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật + Nghĩa vụ học tập. +….
- Em đã chăm chỉ học tập, rèn luyện đạo đức, bảo vệ môi trường… để thực hiện đúng nghĩa vụ đó.
III. Luyện tập trang 49 Giáo dục công dân lớp 6 KNTT
Câu 1. Em hãy tìm hiểu và ghi chép nội dung các quyền và nghĩa vụ cơ bản của
công dân được quy định trong Hiến Pháp năm 2013 Gợi ý trả lời
Em đã tìm hiểu và ghi chép các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được quy
định trong Hiến Pháp năm 2013 như sau: Điều 36 (trích)
2. Nhà nước bảo hộ hôn nhân và gia đình, bảo hộ quyền lợi của người mẹ và trẻ em.
Luật hôn nhân và gia đình năm 2014
Điều 2. Những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình (trích)
3. Xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc; các thành viên gia đình có nghĩa
vụ tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau; không phân biệt đối xử giữa các con.
4. Nhà nước, xã hội và gia đình có trách nhiệm bảo vệ, hỗ trợ trẻ em, người cao
tuổi, người khuyết tật thực hiện các quyền về hôn nhân và gia đình; giúp đỡ các bà
mẹ thực hiện tốt chức năng cao quý của người mẹ; thực hiện kế hoạch hóa gia đình…
Câu 2. Em hãy cho biết, bạn nào dưới đây, bạn nào thực hiện chưa tốt quyền và
nghĩa vụ cơ bản của công dân.
a. Ngoài giờ học ở trường, Kim thường tự học ở nhà và dành thời gian làm việc nhà giúp bố mẹ.
b. Mặc dù nhà rất nghèo nhưng bố mẹ vẫn cố gắng để Thu được tới trường. Tuy
nhiên, Thu cho rằng: “Nhà mình nghèo, có cố gắng học cũng không mang lại lợi
ích gì”. Thu đến trường chỉ vì bố mẹ muốn, do vậy kết quả học tập của Thu rất kém.
c. Nam thường quát mắng, dọa nạt và đánh em gái vì em hay khóc và bày đồ chơi bừa bãi.
d. Hưng là học sinh cá biệt, hay ngịch. Hôm nay, Hưng rủ các bạn đá bóng trong
sân trường và làm vỡ kính lớp học. Cô giáo chủ nhiệm gửi giấy thông báo và nhờ
Hưng đưa cho bố mẹ. Trên đường về, Hưng đã bóc thư ra xem trước. Gợi ý trả lời
Trong các tình huống trên những bạn thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của công dân là: Kim
Những bạn chưa thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của công dân là: Thu; Nam; Hưng.
Câu 3. Xử lý tình huống:
1. Lan là một học sinh hoạt bát, tích cực tham gia các hoạt động của lớp và liên đội
nhưng mẹ Lan thường ngăn cấm không cho Lan tham gia các hoạt động tập thể vì
cho rằng sẽ ảnh hưởng đến việc học tập.
Theo em, Lan nên làm gì để mẹ không ngăn cản cấm mình tham gia hoạt động tập thể?
2. Mặc dù công việc của bố mẹ Hà ít khi làm việc nhà để giúp đỡ bố mẹ vì nghĩ
rằng mình chỉ cần có nghĩa vụ học giỏi là đủ.
a. Em suy nghĩ gì về việc của Hà?
b. Theo em, Hà cần làm gì để thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của học sinh? Gợi ý trả lời 1. Tình huống 1:
Theo em, để mẹ không ngăn cản việc mình tham gia hoạt động tập thể Lan cần:
Trước tiên Lan nên chia sẻ với mẹ về tính cách, sở thích, ưu điểm của bản thân
mình vì Lan rất hoạt bát và rất thích các hoạt động tập thể. Sau đó giải thích cho
mẹ hiểu về những lợi ích của việc mình tham gia các hoạt động tập thể đó, nó sẽ
giúp Hà phát triển những kỹ năng như kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống, kỹ năng
thuyết trình,... Ngoài ra các hoạt động tập thể rèn luyện cho Lan những giá trị như:
giá trị yêu thương, tôn trọng, đoàn kết, trách nhiệm,... 2. Tình huống 2:
a. Từ việc làm của Hà em có những suy nghĩ sau: Hành động của Hà như vậy là
chưa đúng, Hà chưa làm trọn trách nhiệm và nghĩa vụ của một người học sinh, một
người con. Hà nghĩ rằng học sinh chỉ cần học giỏi thì sẽ không phải làm gì, nhưng
học sinh ngoài học giỏi cần phải lao động, rèn luyện bản thân, giúp bố mẹ những
công việc nhà, hiếu thảo với ông bà,...
b. Theo em, để thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của học sinh Hà cần: Ngoài việc cố
gắng chăm chỉ học tập thật tốt, Hà còn phải rèn luyện bản thân, phụ giúp ông bà,
cha mẹ thực hiện tốt nghĩa vụ của một học sinh.
IV. Vận dụng trang 44 Giáo dục công dân lớp 6 KNTT
Câu 1. Em hãy vẽ bức tranh hoặc sưu tầm một câu chuyện thể hiện việc làm thực
hiện tốt quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân và thuyết minh về bức tranh đó.
Vẽ tranh hoặc sưu tầm một câu chuyện thể hiện một việc làm thực hiện tốt quyền
và nghĩa vụ cơ bản của công dân. (HS tự liên hệ bản thân)
Câu 2. Em hãy viết khoảng nửa trang giấy về nghĩa vụ của học sinh và những việc
em đã làm để thực hiện nghĩa vụ đó. Gợi ý trả lời 1
Em đã thực hiện tốt những quyền và nghĩa vụ của học sinh như sau: a) Quyền học tập
- Mọi công dân đều có quyền học tập, không hạn chế về trình độ, độ tuổi.
- Được học bằng nhiều hình thức.
- Học bất cứ ngành nghề gì phù hợp với điều kiện, sở thích của mình. b. Nghĩa vụ học tập:
- Công dân từ 6 đến 14 tuổi bắt buộc phải hoàn thành bậc giáo dục tiểu học; Từ 11
đến 18 tuổi phải hoàn thành bậc THCS.
- Gia đình phải tạo điều kiện cho con em hoàn thành nghĩa vụ học tập.
Gợi ý trả lời 2:
Em viết khoảng nửa trang giấy về nghĩa vụ của học sinh và những việc làm để thực hiện nghĩa vụ đó:
- Thứ nhất là nghĩa vụ học tập, để thực hiện nghĩa vụ này chúng ta cần làm những việc như: + Chăm học + Đi học đầy đủ + Không bỏ tiết
+ Trung thực trong học tập.
+ Đóng học phí đầy đủ, đúng kỳ hạn theo quy định của Trường. +….
- Thứ hai là nghĩa vụ lao động, để thực hiện nghĩa vụ này chúng ta cần làm những việc như:
+ Tham gia lao động bảo vệ cảnh quan của trường, phù hợp với năng lực và sức
khoẻ theo yêu cầu của nhà trường.