I. Áp lực là gì?
Quan sát Hình 15.1, hãy chỉ ra lực nào trong số các lực được mô tả dưới đây là áp lực.
- Lực của người tác dụng lên sợi dây.
- Lực của sợi đây tác dụng lên thùng hàng.
- Lực của thùng hàng tác dụng lên mặt sàn.
- Lực của ngón tay tác dụng lên mũi đính.
- Lực của đầu đình tác dụng lên tấm xốp. Bài giải
Lực của đầu đình tác dụng lên tấm xốp là áp lực II. Áp suất 1. Thí nghiệm Thảo luận:
Bảng 15.1. Kết quả thí nghiệm Áp lực (F)
Diện tích bị ép (S) Độ lún (h) Fb ... Fa Sb ... Sa hb ... ha Fc ... Fa Sc ... Sa hc ... ha
Từ kết quả thí nghiệm trên có thể rút ra nhận xét gì về các yếu tố ảnh hưởng đến độ lún. Bài giải
Bảng 15.1. Kết quả thí nghiệm Áp lực (F)
Diện tích bị ép (S) Độ lún (h) F b > F a S b = S a h b > h a F c = Fa S c < S a h c < h a
- Cùng diện tích bị ép như nhau, nếu độ lớn của áp lực càng lớn thì tác dụng nó cũng càng lớn.
- Cùng độ lớn của áp lực như nhau, nếu diện tích bị ép càng nhỏ thì tác
dụng của áp lực càng lớn.
Như vậy, tác dụng của độ lún phụ thuộc vào diện tích bị ép và độ lớn của áp lực.
2. Công thức tính áp suất
Câu hỏi 1. Một xe tăng có trọng lượng 350 000 N.
a) Tính áp suất của xe tăng lên mặt đường nằm ngang, biết rằng diện tích
tiếp xúc của các bản xích với mặt đường là 1,5 m2.
b) Hãy so sánh áp suất của xe tăng với áp suất của một ô tô có trọng lượng
25 000 N, diện tích các bánh xe tiếp xúc với mặt đường năm ngang là 250 cm2.
Câu hỏi 2. Hãy trả lời câu hỏi đã đặt ra ở phần mở bài.
Câu hỏi 3.Từ công thức tính áp suất
hãy đưa ra nguyên tắc để làm tăng, giảm áp suất. Bài giải
Câu 1. Một xe tăng có trọng lượng 350 000 N.
a) Áp suất của xe tăng lên mặt đường nằm ngang
b) Áp suất của một ô tô:
Vậy áp suất của ô tô lớn hơn xe tăng.
Câu 2. Do diện tích bề mặt tiếp xúc với đệm khi nằm lớn hơn khi đứng,
áp lực như nhau nên áp suất bề mặt khi nằm nhỏ hơn khi đứng. Vì vậy ta
thấy khi đứng đệm lún sâu hơn
Câu 3.Từ công thức tính áp suất
Các cách làm tăng áp suất
Để tăng áp suất, ta có thể tăng áp lực F và giảm diện tích bị ép S, hoặc làm theo các cách sau:
 Cách 1: Tăng áp lực, giữ nguyên diện tích bị ép.
 Cách 2: Giảm diện tích bị ép, giữ nguyên áp lực.
 Cách 3: Đồng thời giảm diện tích bị ép, tăng áp lực.
Các cách làm giảm áp suất
Muốn giảm áp suất thì ta giảm áp lực F và tăng diện tích bị ép S, hoặc:
 Cách 1: Tăng diện tích bị ép, giữ nguyên áp lực.
 Cách 2: Giảm áp lực, giữ nguyên diện tích bị ép.
 Cách 3: Vừa giảm áp lực tác dụng lên bề mặt, vừa tăng diện tích tiếp xúc.
3. Công dụng của việc làm tăng, giảm áp suất
Thảo luận và thực hiện những nhiệm vụ dưới đây:
Câu hỏi 1. Một người làm vườn cần đóng một chiếc cọc xuống đất. Hãy
đề xuất phương án để có thể đóng được chiếc cọc xuống đất một cách dễ dàng. Giải thích.
Câu hỏi 2. Để xe ô tô có thể vượt qua vùng đất sụt lún người ta thường
làm như thế nào? Mô tả cách làm và giải thích.
Câu hỏi 3. Hãy giải thích tại sao cá sấu có hàm răng rất nhọn. Bài giải
Câu 1. Một người làm vườn cần đóng một chiếc cọc xuống đất. Để có thể
đóng được chiếc cọc xuống đất một cách dễ dàng người ta nên vót nhọn
đầu cọc đóng xuống đất và dùng lực theo phương vuông góc với mặt đất.
Vì khi đầu cọc nhọn sẽ làm giảm diện tích bị ép dẫn đến tăng áp suất vì
vậy ta đóng cọc được dễ dàng hơn
Câu 2. Để xe ô tô có thể vượt qua vùng đất sụt lún Người lái có thể sử
dụng rơm, cỏ khô để thoát lầy. Trước tiên, cần buộc rơm vào bánh xe và
cho xe di chuyển từ từ. Nên về số thấp để bánh xe buộc rơm có lực bám
và bám vào mặt đường tốt hơn. Trong trường hợp không có rơm thì có thể
thay thế bằng cỏ khô hoặc cành cây.
Bên cạnh đó còn có thể sử dụng thanh gỗ. Hãy buộc thanh gỗ bản dẹt
ngang bánh xe. Khi di chuyển, thanh gỗ sẽ tì lên mặt đất và bánh xe sẽ dễ
dàng lăn ra được khỏi vũng lầy.
Để thoát lầy cần triệt tiêu ma sát trượt của bánh xe. Do đó, thanh gỗ hay
xích sắt, rơm, cỏ,... sẽ giúp bánh xe có được độ bám và thoát lún nhanh chóng.
Câu 3. Cá sấu có hàm răng rất nhọn vì răng nhọn sẽ làm giảm diện tích bị
ép dẫn đến tăng áp suất giúp cá sấu nhai con mồi nhanh và hiệu quả.
Câu hỏi: Nêu thêm những ví dụ trong thực tế về công dụng của việc làm tăng, giảm áp suất. Bài giải
Ví dụ cách làm tăng áp suất
 Trong thực tế, để tăng áp suất của đinh khi đóng vào một vật nào đó
người ta làm cho đầu đinh nhọn (giảm diện tích bị ép)
 Vót nhọn cọc tre trước khi cắm xuống đất để tăng áp suất.
 Ống hút cắm vào hộp sữa có đầu nhọn -> giảm diện tích bị ép nên áp suất tăng.
Ví dụ cách làm giảm áp suất
 Kê thêm vật vào dưới chân bàn, chân tủ để giảm áp suất.
 Kéo bánh xe đi trên mặt đất mềm không bị lún là tăng diện tích mặt bị ép.
 Xe tăng dùng xích có bản rộng để giảm áp suất