Bài 24: Ethylic alcohol
1. Công thức phân tử, công thức cấu tạo của Ethylic Alcohol
2. Tính chất vật lí của Ethylic Alcohol – độ cồn
3. Tính chất hóa học của Ethylic Alcohol
4. Điều chế và ứng dụng của Ethylic Alcohol
Mở đầu trang 105 Bài 24 KHTN 9: Cồn y tế và các đồ uống chứa cồn (bia, rượu,
…) đều có chứa ethylic alcohol. Ethylic alcohol là gì? Ethylic alcohol được điều chế
như thế nào? Hợp chất này có tính chất và ứng dụng gì? Trả lời:
Ethylic alcohol hay còn gọi là ethyl alcohol (ethanol), có công thức phân tử là C2H6O, công thức cấu tạo là .
* Có thể điều chế ethylic alcohol theo các cách sau:
- Len men tinh bột (gạo, ngô, …) * Tính chất vật lí
- Ethylic alcohol là chất lỏng, không màu, sôi ở 78,3oC, nhẹ hơn nước, tan vô hạn
trong nước, hòa tan được một số chất như xăng, dầu hỏa, … * Tính chất hóa học
- Phản ứng cháy tạo sản phẩm gồm khí carbon dioxide và nước, tỏa nhiều nhiệt.
- Phản ứng với sodium giải phóng khí hydrogen. * Ứng dụng
- Ethylic alcohol được dùng làm nhiên liệu, nguyên liệu và dung môi.
1. Công thức phân tử, công thức cấu tạo của Ethylic Alcohol
Câu hỏi thảo luận 1 trang 105 KHTN 9: Quan sát Hình 24.1, hãy nhận xét về công
thức cấu tạo của ethylic alcohol. Trả lời:
Đặc điểm công thức cấu tạo là có chứa 1 nhóm -OH.
Câu hỏi củng cố trang 105 KHTN 9: Từ các công thức phân tử CH4O và C3H8O,
hãy viết công thức cấu tạo của các chất có đặc điểm cấu tạo tương tự ethylic alcohol. Trả lời:
2. Tính chất vật lí của Ethylic Alcohol – độ cồn
Câu hỏi thảo luận 2 trang 106 KHTN 9: Dựa vào yếu tố nào để biết ethylic alcohol nhẹ hơn nước? Trả lời:
Khối lượng riêng của ethylic alcohol là 0,789 g/mL nhỏ hơn khối lượng riêng của nước là 1g/mL.
→ Ethylic alcohol nhẹ hơn nước.
Câu hỏi thảo luận 3 trang 106 KHTN 9: Trong quá trình nấu rượu thủ công có công
đoạn chưng cất rượu (đun nóng và ngưng tụ để thu được rượu) bằng dụng cụ
chuyên dụng. Hãy cho biết quá trình chưng cất rượu nêu trên dựa vào tính chất vật
lí nào của ethylic alcohol. Giải thích. Trả lời:
- Quá trình chưng cất rượu nêu trên dựa vào tính chất dễ bay hơi của ethylic alcohol
(nhiệt độ sôi của rượu là 78oC).
- Giải thích: Khi đun nóng đên tầm 78oC rượu ethylic alcohol có nhiệt độ sôi thấp
hơn nên sẽ bay hơi trước. Ta dẫn ethylic alcohol bay hơi vào nơi ngưng tụ sẽ thu
được ethylic alcohol dạng lỏng.
Câu hỏi thảo luận 4 trang 106 KHTN 9: Xăng sinh học là sản phẩm trộn cồn sinh
học được sản xuất từ các nguyên liệu sinh học như phoi bào, mùn cưa,... (có thành
phần chủ yếu là ethylic alcohol) vào xăng A92 theo tỉ lệ thể tích nhất định. Theo em,
nhờ tính chất vật lí nào của ethylic alcohol mà nhà sản xuất pha trộn được xăng E5 (xăng sinh học)? Trả lời:
Do ethylic alcohol tan được trong xăng nên nhà sản xuất mới pha trộn được xăng E5.
Câu hỏi thảo luận 5 trang 106 KHTN 9: Theo em, độ cồn là gì? Hãy cho biết dựa
vào tính chất vật lí nào để làm cơ sở pha loãng ethylic alcohol thành dung dịch ethylic alcohol 45°. Trả lời:
Độ cồn (độ rượu) là số mililit ethylic alcohol nguyên chất có trong 100 mL dung dịch ở 20oC.
Dựa vào khả năng tan vô hạn trong nước của ethylic alcohol để làm cơ sở pha
loãng ethylic alcohol thành dung dịch ethylic alcohol 45°.
Vận dụng trang 107 KHTN 9: Giải thích vì sao có thể dùng cồn (cồn y tế, cồn công
nghiệp, …) để tẩy vết sơn tường bị dính trên quần áo. Hãy trình bày cách tẩy sạch vết sơn này. Trả lời:
- Cồn có thể hòa tan được sơn tường nên được dùng để tẩy vết sơn tường bị dính trên quần áo.
- Để tẩy sạch hiệu quả cần phải dùng cồn 90 độ trở lên đổ vào vết sơn. Sau đó, cần
vò mạnh để lớp sơn được bong ra. Cuối cùng, giặt lại quần áo như bình thường.
Câu hỏi củng cố trang 107 KHTN 9: Cồn có tác dụng diệt khuẩn tốt nên thường
dùng để khử khuẩn. Hình bên dưới là cồn 70o, hãy cho biết ý nghĩa của kí hiệu “cồn 70o”. Trả lời:
Tức là: Ở 20oC, có 70mL ethyic alcohol nguyên chất có trong 100mL dung dịch.
3. Tính chất hóa học của Ethylic Alcohol
Câu hỏi thảo luận 6 trang 107 KHTN 9: Nêu hiện tượng ở Thí nghiệm 1 và cho biết
vì sao ethylic alcohol được sử dụng làm nhiên liệu.
Thí nghiệm 1. Đốt cháy ethylic alcohol bằng oxygen trong không khí
Dụng cụ và hóa chất: cồn 96o, đĩa thủy tinh, que đóm dài.
Tiến hành thí nghiệm: Cho khoảng 2 mL cồn vào đĩa thủy tinh rồi đốt (cồn dễ cháy,
chú ý khi châm lửa và giữ khoảng cách an toàn) Trả lời:
Hiện tượng: Cồn cháy với ngọn lửa màu xanh, tỏa nhiều nhiệt. Phương trình hóa học: C2H6O + 3O2 2CO2 + 3H2O
Ethylic alcohol được dùng làm nhiên liệu vì dễ cháy, khi cháy tỏa nhiều nhiệt.
Câu hỏi thảo luận 7 trang 107 KHTN 9: Nêu hiện tượng của Thí nghiệm 2.
Thí nghiệm 2: Ethylic alcohol phản ứng với sodium (Na)
Dụng cụ và hóa chất: ống nghiệm, giá đỡ ống nghiệm, ethylic alcohol, kim loại sodium.
Tiến hành thí nghiệm: Cho khoảng 3 mL ethylic alcohol vào ống nghiệm rồi cho
tiếp một mẫu sodium nhỏ bằng hạt đậu xanh vào ống nghiệm đã chứa ethylic alcohol. Trả lời:
Hiện tượng: Mẩu Na tan dần và có bọt khí. Phương trình hóa học:
2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2
4. Điều chế và ứng dụng của Ethylic Alcohol
Câu hỏi thảo luận 8 trang 108 KHTN 9: Theo em, ethylic alcohol dùng để sản xuất
đồ uống có cồn sẽ được điều chế theo cách nào? Trả lời:
Ethylic alcohol dùng để sản xuất đồ uống có cồn sẽ được điều chế bằng cách lên
men tinh bột hoặc lên men hoa quả nhiều glucose.
Câu hỏi thảo luận 9 trang 108 KHTN 9: Hãy cho biết thêm một số ứng dụng của ethylic alcohol. Trả lời:
Ethylic alcohol có nhiều ứng dụng trong đời sống như: làm dung môi trong các
ngành mĩ phẩm, dược phẩm, ...; dùng làm nhiên liệu để đun nấu hay chạy một số
động cơ, ...; làm nguyên liệu sản xuất giấm ăn, rượu, bia, ...
Câu hỏi thảo luận 10 trang 108 KHTN 9: Em hãy cho biết thêm một số tác hại khi lạm dụng rượu, bia. Trả lời:
Nếu lạm dụng rượu, bia sẽ làm ảnh hưởng xấu nhiều mặt: sức khoẻ bị suy giảm (có
nguy cơ mắc các bệnh về gan, thận, tim mạch, ung thư,...), mất kiểm soát bản thân,
dễ gây tai nạn giao thông và ảnh hưởng đến việc học tập, công tác,...