Giải Kinh tế và Pháp luật 10 bài 12: Hệ thống pháp
luật và văn bản pháp luật Việt Nam
Mở đầu trang 76 KTPL lớp 10: Em hãy cùng các bạn tham gia trò chơi “Đối mặt”. Kể
tên các luật, bộ luật của Việt Nam. Hãy chia sẻ hiểu biết của em về một luật hoặc bộ luật mà em biết. Lời giải:
- Kể tên các luật, bộ luật của Việt Nam:
+ Bộ luật tố tụng hình sự 2015 + Bộ luật hình sự 2015
+ Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015
+ Luật thi hành tạm giữ, tạm giam 2015
+ Bộ luật tố tụng dân sự 2015
+ Luật phí và lệ phí 2015
+ Luật trưng cầu ý dân 2015
+ Bộ luật hàng hải Việt Nam 2015
+ Luật tố tụng hành chính 2015 + Bộ luật dân sự 2015 + Luật thống kê 2015
+ Luật khí tượng thủy văn 2015 + Luật kế toán 2015
1. Hệ thống pháp luật Việt Nam
Câu hỏi 1 trang 76 KTPL lớp 10: Em quan sát sơ đồ sau để trả lời câu hỏi:
Cấu trúc bên trong của hệ thống pháp luật Việt Nam gồm những bộ phận nào? Lời giải:
- Cấu trúc bên trong của hệ thống pháp luật Việt Nam gồm những bộ phận: Ngành luật,
chế định luật, quy phạm pháp luật.
Câu hỏi 2 trang 76 KTPL lớp 10: Em quan sát sơ đồ sau để trả lời câu hỏi:
Hình thức thể hiện bên ngoài của hệ thống pháp luật Việt Nam biểu hiện như thế nào? Lời giải:
- Hình thức thể hiện bên ngoài của hệ thống pháp luật Việt Nam được chia thành văn bản
luật và văn bản dưới luật. Trong đó:
+ Văn bản luật bao gồm Hiến pháp, luật, bộ luật, Nghị quyết của Quốc hội.
+ Văn bản dưới luật bao gồm Pháp lệnh, Nghị quyết, quyết định, thông tư của các cơ
quan nhà nước có thẩm quyền.
Câu hỏi 3 trang 76 KTPL lớp 10: Em quan sát sơ đồ sau để trả lời câu hỏi:
Em hãy nêu ví dụ minh họa cho cấu trúc của hệ thống pháp luật. Lời giải:
- Ví dụ minh họa cho cấu trúc của hệ thống pháp luật:
- Ví dụ về ngành luật (cấu trúc bên trong), gồm: Luật dân sự, Luật hành chính, Luật hình
sự, Luật kinh tế, Luật hôn nhân và gia đình; Luật bảo vệ môi trường; Luật tố tụng hình sự…
- Ví dụ về hình thức thể hiện bên ngoài:
+ Văn bản luật, gồm: Luật giáo dục; Bộ luật Hôn nhân và Gia đình; Bộ luật hình sự…
+ Văn bản dưới luật, gồm: Nghị định số 84/2020/NĐ-CP ngày 14-6-2019 của Chính phủ
quy định chi tiết một số điều của Luật Giáo dục; Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT của
Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn đăng kí doanh nghiệp…
2. Văn bản pháp luật Việt Nam
Câu hỏi 1 trang 78 KTPL lớp 10: Dựa vào sơ đồ hệ thống pháp luật Việt Nam kết hợp
đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:
Kể tên các văn bản quy phạm pháp luật và cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản đó. Lời giải:
- Tên các văn bản quy phạm pháp luật và cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản đó:
+ Hiến pháp, bộ luật, luật, nghị quyết: do Quốc hội ban hành.
+ Pháp lệnh, nghị quyết, nghị quyết liên tịch, lệnh quyết định, nghị định, thông tư, thông
tư liên tịch: do Quốc hội ban hành.
Câu hỏi 2 trang 78 KTPL lớp 10: Dựa vào sơ đồ hệ thống pháp luật Việt Nam kết hợp
đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:
Nêu các đặc điểm của văn bản quy phạm pháp luật về thẩm quyền ban hành, nội dung,
hình thức của văn bản. Lời giải:
- Đặc điểm của văn bản quy phạm pháp luật về thẩm quyền ban hành, nội dung, hình thức của văn bản:
+ Có chứa quy phạm pháp luật
+ Do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành
+ Hình thức, trình tự, thủ tục ban hành do luật quy định
Câu hỏi 1 trang 80 KTPL lớp 10: Em hãy quan sát hình ảnh sau để trả lời câu hỏi:
Nêu những điểm giống và khác nhau của các văn bản trên về thẩm quyền ban hành, mục
đích ban hành, đối tượng thực hiện và phạm vi áp dụng văn bản. Lời giải:
- Những điểm giống và khác nhau của các văn bản trên về thẩm quyền ban hành, mục
đích ban hành, đối tượng thực hiện và phạm vi áp dụng văn bản:
Văn bản Quyết định Văn bản Luật
xử phạt hành chính
bảo vệ môi trường Giống nhau - Có chứa tính quy phạm
- Do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành
- Hình thức, trình tự, thủ tục ban hành do luật quy định Thẩm quyền
- Phòng cảnh sát phòng, chống tội phạm - Hối hội
về môi trường, công an NB ban hành Mục đích
- Xử phạt hành hành chính công ty kinh
- Đưa ra những quy định chung về
doanh thực phẩm TH về việc vi phạm
luật bảo vệ môi trường để các cơ ban hành
luật bảo vệ môi trường
quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ
gia đình và cá nhân thực hiện. Đối tượng
- Công ty kinh doanh thực phẩm TH.
- Các cơ quan, tổ chức, cộng đồng
dân cư, hộ gia đình và cá nhân trên thực hiện
lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, bao gồm đất liền,
hải đảo, vùng biển, lòng đất và vùng trời thực hiện. Phạm vi
- Áp dụng xử phạt với công ty, cơ quan,
- Lãnh thổ nước cộng hòa xã hội chủ
tổ chức, cá nhân vi phạm.
nghĩa Việt Nam, bao gồm: đất liền, áp dụng
hải đảo,vùng biển, lòng đất và vùng trời
Câu hỏi 2 trang 80 KTPL lớp 10: Em hãy quan sát hình ảnh sau để trả lời câu hỏi:
Hãy cho biết mối liên hệ giữa hai văn bản trên. Lời giải:
- Mối liên hệ giữa hai văn bản:
- Luật bảo vệ môi trường là văn bản pháp luật.
- Quyết định xử phạt hành chính… là văn bản áp dụng pháp luật. 3. Luyện tập
Luyện tập 1 trang 80 KTPL lớp 10: Theo em, các nhận định về văn bản quy phạm pháp
luật sau đúng hay sai? Vì sao?
a, Báo cáo của Chính phủ về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm
hại trẻ em là văn bản quy phạm pháp luật.
b, Bản án, quyết định xét xử của Tòa án là văn bản quy phạm pháp luật.
c, Hương ước, Lệ làng là văn bản quy phạm pháp luật
d, Pháp lệnh do Quốc hội ban hành là văn bản quy phạm pháp luật
e, Nghị quyết do Chính phủ ban hành không phải văn bản quy phạm pháp luật Lời giải:
a, Sai. Báo cáo của Chính phủ về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống
xâm hại trẻ em không phải là văn bản quy phạm pháp luật. Vì nó là văn bản hành chính
b, Sai. Bản án, quyết định xét xử của Tòa án là văn bản áp dụng pháp luật. Nó sử dụng
văn bản quy phạm pháp luật làm căn cứ nhằm xác định trách nhiệm pháp lí đối với chủ thể vi phạm pháp luật.
c, Sai. Hương ước, lệ làng là những quy ước, điều lệ của một cộng đồng chung sống
trong một khu vực. Nó không phải văn bản quy phạm pháp luật vì không chứa quy phạm
pháp luật, không do nhà nước có thẩm quyền ban hành.
d, Đúng. Pháp lệnh do Quốc hội ban hành là văn bản quy phạm pháp luật.Vì nó chứa quy
phạm pháp luật, do cơ quan nhà nước ban hành và có hình thức, trình tự do luật quy định.
e, Sai. Nghị định do Chính phủ ban hành là văn bản quy phạm pháp luật.
Luyện tập 2 trang 81 KTPL lớp 10: Em hãy cho biết văn bản nào sau đây thuộc hệ
thống pháp luật Việt Nam:
a, Nghị quyết số 03/202D/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao
hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự trong xét xử tội phạm tham
nhũng và các tội phạm khác về chức vụ.
b, Nghị định số 84/2020/NĐ-CP ngày 14-6-2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số
điều của Luật Giáo dục.
c, Kế hoạch liên tịch số 9337/KHLT/BGDĐT-BCA-BGTVT-TWĐTN-ĐTHVN ngày 04
- 9 - 2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo - Bộ Công an - Bộ Giao thông vận tải - Trung
ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh - Đài Truyền hình Việt Nam về tăng
cường Công tác tuyên truyền, giáo dục, xử các vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao
thông trong học sinh, sinh viên.
d, Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn đăng kí doanh nghiệp
e, Luật Giáo dục năm 2019.
g, Pháp lệnh số 02/2020/UBTVQH14 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội ưu đãi người có Công với cách mạng. Lời giải:
- Văn bản thuộc hệ thống pháp luật Việt Nam là văn bản:
a, Nghị quyết số 03/202D/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao
hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự trong xét xử tội phạm tham
nhũng và các tội phạm khác về chức vụ.
b, Nghị định số 84/2020/NĐ-CP ngày 14-6-2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số
điều của Luật Giáo dục.
d, Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn đăng kí doanh nghiệp
e, Luật Giáo dục năm 2019.
g, Pháp lệnh số 02/2020/UBTVQH14 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội ưu đãi người có Công với cách mạng.
Luyện tập 3 trang 81 KTPL lớp 10: Em hãy xác định và sắp xếp các văn bản sau đây
theo bảng mẫu gợi ý và giải thích lí do.
Văn bản quy phạm Văn bản áp dụng Giải thích lí do pháp luật pháp luật Lời giải:
Văn bản quy phạm Văn bản áp dụng Giải thích lí do pháp luật pháp luật
a. Quyết định gọi công
Đối tượng áp dụng được xác định cụ thể và dân nhập ngũ. được áp dụng 1 lần c. Quyết định giải quyết khiếu nại Chủ tịch UBND huyện. e. Bản án, quyết định xét xử của Tòa án b. Luật xử lí vi phạm
Đây là văn bản luật do Quốc hội ban hành; hành chính.
hình thức theo Luật ban hành văn bản quy
phạm pháp luật; có phạm vi áp dụng rộng rãi,
thời gian áp dụng lâu dài, nhiều lần. d. Nghị định của
Đây là văn bản luật do Chính phủ ban hành; Chính phủ.
hình thức theo Luật ban hành văn bản quy
phạm pháp luật; có phạm vi áp dụng rộng rãi,
thời gian áp dụng lâu dài, nhiều lần. g. Thông tư của Bộ
Đây là văn bản luật do Bộ Giáo dục và Đào
trưởng Bộ Giáo dục và
tạo ban hành; hình thức theo Luật ban hành Đào tạo.
văn bản quy phạm pháp luật; có phạm vi áp
dụng rộng rãi, thời gian áp dụng lâu dài, nhiều lần.
Luyện tập 4 trang 81 KTPL lớp 10: Em hãy sắp xếp các văn bản dưới đây theo hiệu lực
pháp lí từ cao xuống thấp a, Hiến pháp năm 2013.
b, Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn đăng kí doanh nghiệp.
c, Nghị định số 84/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Giáo dục năm 2019.
d, Pháp lệnh số 02/2020/UBTVQH14 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội ưu đãi người có công với cách mạng.
e, Nghị quyết số 03/2020/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao
hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự trong xét xử tội phạm tham
nhũng và các tội phạm khác về chức vụ.
g, Luật Giáo dục năm 2019.
h, Quyết định số 27/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng đối với người
lao động tại huyện nghèo đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng đến năm 2020. Lời giải:
Sắp xếp các văn bản theo hiệu lực pháp lý từ cao xuống thấp a, Hiến pháp năm 2013.
g, Luật Giáo dục năm 2019.
d, Pháp lệnh số 02/2020/UBTVQH14 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội ưu đãi người có công với cách mạng.
c, Nghị định số 84/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Giáo dục năm 2019.
h, Quyết định số 27/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tin dụng đối với người
lao động tại huyện nghèo đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng đến năm 2020.
e, Nghị quyết số 03/2020/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao
hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự trong xét xử tội phạm tham
nhũng và các tội phạm khác về chức vụ.
b, Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn đăng kí doanh nghiệp.