Giải Kinh tế và Pháp luật 10 bài 15: Tòa án nhân dân
và viện kiểm sát nhân dân
1. Chức năng, cơ cấu tổ chức hoạt động của tòa án nhân dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Câu hỏi trang 102 Kinh tế và Pháp luật 10: Hãy cho biết, Tòa án nhân dân có những
vai trò gì trong đời sống xã hội? Lời giải:
Vai trò của Tòa án nhân dân
+ Bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ
nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
+ Bảo đảm sự ổn định, trật tự và bình yên cho xã hội.
+ Bảo đảm sự công bằng cho nhân dân.
Câu hỏi trang 102 Kinh tế và Pháp luật 10: Trình bày chức năng của Tòa án nhân dân
và cho biết đâu là hoạt động chính của Tòa án nhân dân. Lời giải:
- Chức năng của Tòa án nhân dân
+ Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp.
+ Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân,
bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
+ Bằng hoạt động của mình, Tòa án góp phần giáo dục công dân trung thành với Tổ
quốc, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, tôn trọng những quy tắc của cuộc sống xã hội, ý
thức đấu tranh phòng, chống tội phạm, các vi phạm pháp luật khác.
+ Tòa án nhân danh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam xét xử các vụ án hình sự,
dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, hành chính và giải quyết
các việc khác theo quy định của pháp luật; xem xét đầy đủ, khách quan, toàn diện các tài
liệu, chứng cứ đã được thu thập trong quá trình tố tụng; căn cứ vào kết quả tranh tụng ra
bản án, quyết định việc có tội hoặc không có tội, áp dụng hoặc không áp dụng hình phạt,
biện pháp tư pháp, quyết định về quyền và nghĩa vụ về tài sản, quyền nhân thân.
Bản án, quyết định của Tòa án nhân dân có hiệu lực pháp luật phải được cơ quan, tổ
chức, cá nhân tôn trọng; cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành.
- Hoạt động chính của Tòa án nhân dân: Hoạt động xét xử
Câu hỏi trang 103 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy cho biết cơ cấu tổ chức và hoạt
động của Tòa án nhân dân? Lời giải:
- Cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân
+ Cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân tối cao gồm: Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân
dân tối cao; Bộ máy giúp việc; Cơ sở đào tạo, bồi dưỡng.
+ Cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân cấp cao gồm: Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân
cấp cao, Tòa hình sự, Tòa dân sự, Tòa hành chính, Tòa kinh tế, Tòa lao động, Tòa gia
đình và người chưa thành niên, các Tòa chuyên trách khác theo quy định pháp luật, bộ máy giúp việc.
+ Cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương gồm: Ủy
ban thẩm phán; Tòa hình sự, tòa dân sự, Tòa hành chính, Tòa kinh tế, Tòa lao động, Tòa
gia đình và người chưa thành niên, các Tòa chuyên trách khác theo quy định pháp luật, bộ máy giúp việc.
+ Cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh và
tương đương gồm: Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh và
tương đương có thể có Tòa hình sự, tòa dân sự, Tòa hành chính, Tòa kinh tế, Tòa lao
động, Tòa gia đình và người chưa thành niên, các Tòa chuyên trách khác theo quy định
pháp luật, bộ máy giúp việc.
- Hoạt động của Tòa án nhân dân
+ Tòa án nhân dân xét xử công khai.
+ Trong trường hợp cần giữ bí mật Nhà nước, thuần phong, mĩ tục của dân tộc, bảo vệ
người chưa thành niên hoặc giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì
tòa có thể xét xử kín.
+ Tòa có thể xét xử tập thể và theo quyết định đa số, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn.
2. Chức năng, cơ cấu tổ chức và hoạt động của Viện Kiểm sát nhân dân nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Câu hỏi trang 103 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy trình bày chức năng của Viện Kiểm sát nhân dân. Lời giải:
- Chức năng của Viện Kiểm sát nhân dân
+ Thực hành quyền công tố: là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình
sự để thực hiện việc buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội, được thực hiện ngay
từ khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình
khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự.
+ Kiểm sát hoạt động tư pháp: là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính
hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư
pháp, được thực hiện ngay từ khi tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến
nghị khởi tố và trong suốt quá trình giải quyết vụ án hình sự; trong việc giải quyết vụ án
hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc
thi hành án, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư
pháp khác theo quy định của pháp luật.
Câu hỏi trang 103 Kinh tế và Pháp luật 10: Viện Kiểm sát thực hiện chức năng công tố
của mình bằng hoạt động gì? Lời giải:
- Viện Kiểm sát thực hiện chức năng công tố của mình bằng hoạt động:
+ Khởi tố bị can: Để có được quyết định khởi tố bị can, cơ quan công tố phải khởi tố vụ
án và điều tra, xác minh.
+ Truy tố bị can ra trước tòa án trên cơ sở kết quả điều tra vụ án và chứng minh được người phạm tội.
+ Buộc tội bị cáo và bảo vệ sự buộc tội trước phiên tòa bằng cách công bố bản cáo trạng,
tham gia xét hỏi, trình bày lời luận tội và tranh luận trước phiên tòa sơ thẩm; nếu vụ án bị
kháng cáo hoặc kháng nghị thì có mặt để tham gia xét hỏi và trình bày lời kết luận về
kháng cáo, kháng nghị trước phiên tòa phúc thẩm.
Câu hỏi trang 104 Kinh tế và Pháp luật 10: Trình bày cơ cấu tổ chức và hoạt động của
Viện Kiểm sát nhân dân. Lời giải:
- Cơ cấu tổ chức của Viện Kiểm sát nhân dân
+ Tổ chức bộ máy của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao gồm: Ủy ban Kiểm sát; Văn
phòng; Cơ quan điều tra; Các cục, vụ, viện và tương đương; Các cơ sở đào tạo, bồi
dưỡng; Các cơ quan báo chí và các đơn vị sự nghiệp công lập khác; Viện Kiểm sát quân
sự trung ương;…Viện Kiểm sát nhân dân tối cao có Viện trưởng; các Phó Viện trưởng;
Kiểm sát viên; Kiểm tra viên; Thủ trưởng; các Phó thủ trưởng Cơ quan điều tra; Điều tra
viên; công chức khác, viên chức và người lao động khác.
+ Tổ chức bộ máy của Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao gồm: Ủy ban Kiểm sát; Văn
phòng; Các viện và tương đương. Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao có Viện trưởng; các
Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao; Kiểm sát viên; Kiểm tra viên; công
chức khác, viên chức và người lao động khác.
+ Tổ chức bộ máy của Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh gồm: Ủy ban Kiểm sát; Văn
phòng; Các phòng và tương đương.
+ Tổ chức bộ máy của Viện Kiểm sát nhân dân cấp huyện gồm: Văn phòng và các phòng
hoặc các bộ phận công tác và bộ máy giúp việc.
- Hoạt động của Viện Kiểm sát nhân dân
+ Viện kiểm sát nhân dân do viện trưởng lãnh đạo
+ Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp dưới chịu sự lãnh đạo của Viện trưởng Viện
kiểm sát nhân dân cấp trên
+ Viện trưởng Viện kiểm sát cấp dưới chịu sự lãnh đạo thống nhất của Viện trưởng Viện
kiểm sát nhân dân tối cao.
Câu hỏi trang 104 Kinh tế và Pháp luật 10: Trình bày cơ cấu tổ chức và hoạt động của
Viện Kiểm sát nhân dân. Em hãy cho biết trong các cấp Viện Kiểm sát kể trên, cấp nào là lãnh đạo cao nhất. Lời giải:
- Trong các cấp Viện Kiểm sát kể trên, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao là lãnh đạo cao
nhất do Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đứng đầu. 3. Luyện tập
Luyện tập trang 107 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy liệt kê những việc có thể làm để
đảm bảo nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, xây dựng Tòa án nhân dân và Viện Kiểm sát nhân dân. Lời giải:
- Những việc có thể làm để đảm bảo nghĩa vụ công dân trong bảo vệ, xây dựng Tòa án
nhân dân và Viện Kiểm sát nhân dân:
+ Trang bị kiến thức về pháp luật.
+ Có thái độ phê phán, đấu tranh với những hành vi chống phá Tòa án nhân dân và Viện Kiểm sát nhân dân.
+ Nghiêm túc chấp hành mọi bản án, phán quyết của Tòa án nhân dân và Viện Kiểm sát nhân dân.