Giải Lịch sử 10 Bài 6: Một số nền văn minh phương Đông | Cánh diều

Giải Lịch sử 10 Bài 6: Một số nền văn minh phương Đông
Lý thuyết Một số nền văn minh phương Đông
1. Văn minh Ai Cập cổ đại
- Điều kiện tự nhiên: gắn liền với dòng sông Nin
- Kinh tế: công cụ lao động bằng đá, đồng… Nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo
- Chính trị: Nhà nước quân chủ chuyên chế trung ương. Quyền lực tối cao thuộc về vua (gọi là Pha-ra-ông)
- Xã hội: Phân chia thành quý tộc, nông dân, nô lệ… tạo ra một bộ phận chuyên sản xuất, phục vụ,…
- Dân cư: gồm các bộ lạc từ Đông Bắc châu Phi và Tây Á.
2. Văn minh Trung Hoa cổ-trung đại
- Điều kiện tự nhiên: lưu vực Hoàng Hà và Trường Giang có đồng bằng rộng lớn, dất đai màu
mỡ, khí hậu tính ôn hòa,…
- Kinh tế: Nghề nông ngày càng phát triển và là ngành kinh tế chính. Thủ công nghiệp,
thương nghiệp phát triển.
- Chính trị: Chế độ quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền.- Xã hội: Quý tộc và nông dân
công xã (cổ đại), địa chủ và nông dân (trung đại).
- Dân cư: Người Hoa Hạ, người Mãn, Mông,…
Giải Luyện tập và vận dụng Lịch sử 10 bài 6 trang 44 Câu 1
Lập bảng về thành tựu tiêu biểu của các nền văn minh Ai Cập cổ đại, Trung Hoa và Ấn Độ
cổ- trung đại theo mẫu sau: Nền văn
minh Chữ Tư tưởng, tôn Toán Kiến trúc, điêu Lĩnh vực Thành tựu viết giáo học khắc khác Ai Cập cổ đại ? ? ? ? ? Trung Hoa cổ - trung ? ? ? ? ? đại
Ấn Độ cổ - trung đại ? ? ? ? ? Gợi ý đáp án Nền văn Tư tưởng, tôn Kiến trúc, Lĩnh vực minh\ Chữ viết Toán học giáo điêu khắc khác Thành tựu
Việc sùng bái tự Nghĩ ra phép
Chữ tượng hình nhiên chiếm địa vị toán đếm đến Kim tự tháp, Y học: kĩ
Ai Cập viết trên giấy quan trọng như 10, tính được tượng Nhân thuật ướp
cổ đại Pa-pi-rút hoặc thần mặt trời, thần số Pi bằng sư… xác. khắc trên đá. sông, rắn thần… 3,16. - Sử học: khởi đầu từ Nho giáo giữ vai Tây hán và trò quan trọng. đạt được
Cư dân Trung Người đầu tiên Cửu chương nhiều thành
Hoa cổ đại sáng khởi xướng Nho toán
thật Tiêu biểu là tựu to lớn.
tạo ra chữ viết giáo là Khổng Tử. được biên Vạn Lí Bộ Sử kí của
của mình từ đời Đạo giáo chính Tư Mã Trung soạn dưới Trường nhà
Thương, thức ra đời vào Hoa cổ thời nhà Hán Thành, Tử Thiên có giá
trải qua nhiều vào cuối thế kỉ II, - trung
nêu ra các Cấm Thành, trị cao về loại hình khác là một trong đại phương pháp tượng Phật mặt tư liệu
nhau như Giáp những tôn giáo lớn và tư tưở tính diện chùa Lạc ng.
cốt văn, Kim của Trung Hoa. tích, khối Sơn,.... văn, Tiể - Kĩ thuật: u Phật giáo phát lượng,... có 4 phát triện,... triển, nhiều ngôi minh quan chùa lớn được xây trọng là kĩ dựng. thuật in, kĩ thuật làm giấy, thuốc súng và la bàn. Phổ biến là những công
Sáng tạo ra trình được hệ thống chữ Văn học: Là nơi ra đời của khoét trong số tự nhiên, tiêu biểu là
Ấn Độ Cư dân Ấn Độ nhiều tôn giáo lớn núi đá. Gắn đặc biệt là Kinh Vê- cổ
- sớm tạo ra chữ như Hin-đu giáo, liền với phát minh ra đam sử thi
trung viết, điển hình Phật giáo, là nơi những ngôi chữ số 0. Ma-ha-bha- đại là chữ Phạn. du nhập, phát triển chùa là những Tính được ra-ta và Ra- Đạo Hồi. pho tượng căn bậc 2, ma-y-a-na. Phật được tạc căn bậc 3. bằng đá rất tinh xảo. Câu 2
Trong vai một hướng dẫn viên du lịch, hãy giới thiệu với bạn học một công trình kiến trúc
tiêu biểu của nền văn minh Ai Cập cổ đại hoặc văn minh Trung Hoa, Ấn Độ cổ - trung đại. Gợi ý đáp án
Chùa hang A-gian-ta được tạo thành từ một dãy núi đá, nay thuộc bang Ma-ha-ra-xtra, được
hoàn thành vào thế kỉ IV, gồm 29 hang, phủ đầy những bức vẽ nhiều màu sắc và hình chạm
khắc kể về sự tích Đức phật. Thế kỉ thứ VII, khi nhà sư Huyền Trang từ Trung Quốc tới, ông
đã thốt lên: “Vô cùng kì vĩ, vô cùng tinh tế”. Chùa hang A-gian-ta tọa lạc ở lưng chừng núi,
bên dưới hang động là dòng sông Waghora uốn khúc. Hang động được bố trí theo dạng hình
móng ngựa, khoét sâu vào bên trong vách núi đá thẳng đứng cao 76m. Di tích hang động A-
gian-ta có tất cả 30 hang, bao gồm Thánh đường Phật giáo và các khu phụ cận. Các nhà khảo
cổ đã đánh dấu các hang theo số thứ tự. Quần thể hang động A-gian-ta không được tạo dựng
trong một thời kỳ liên tục nên các nhà nghiên cứu phân chia các hang động theo từng thời kỳ
xây dựng. Cụm hang được tạo dựng vào giai đoạn đầu thế kỷ II trước Công nguyên gồm hang
số 8,9,10,12,13,15 mang nhiều màu sắc của Phật giáo nguyên thủy. Cụm hang sau được xây
dựng vào thế kỷ V, mang màu sắc Phật giáo mới và một số hang vẫn đang dang dở chưa
được hoàn tất. Mặc dù còn nhiều chỗ chưa hoàn thiện nhưng chùa hang vẫn là một trong
những công trình lớn được tạo ra do bàn tay của con người. Một trong những điểm đặc biệt
của quần thể hang động này chính là một số lượng khổng lồ những bức tượng điêu khắc về
đạo Phật. Đây được coi là những tác phẩm hội họa đẹp nhất của nghệ thuật Phật giáo ở Ấn Độ. articleads Câu 3
Sưu tầm tư liệu và giới thiệu về một công trình kiến trúc ở Việt Nam chịu ảnh hưởng của văn
minh Ấn Độ cổ- trung đại. Gợi ý đáp án
Thánh địa Mỹ Sơn chịu ảnh hưởng rất lớn của Ấn Độ cả về kiến trúc (thể hiện qua các đền
tháp đang chìm đắm trong huy hoàng quá khứ), và về văn hóa—thể hiện qua các dòng bia ký
bằng chữ Phạn cổ trên các tấm bia. Dựa trên các tấm bia văn tự khác, người ta biết nơi đây đã
từng có một đền thờ đầu tiên được làm bằng gỗ vào thế kỷ IV.Thánh địa Mỹ Sơn, với hơn 70
đền tháp xây dựng bắt đầu từ giữa thế kỉ VII. Các vua Chăm trước đây chọn Mỹ Sơn để đóng
đô có lẽ do tính chất thiêng liêng của vùng đất để tôn thờ thần thánh và cũng do đây là vị trí
phòng ngự tốt trong trường hợp kinh đô Trà Kiệu bị đe dọa. Theo văn bia để lại, tiền thân của
nó là một ngôi đền làm bằng gỗ từ thế ki thứ IV để thờ thần Di-va Bha-dre-xve-ra. Nhưng
đến khoảng cuối thế kỉ VI, một cơn hoả hoạn đã thiêu cháy ngôi đến gỗ. Sau đó vào đầu thế
kỉ VI, vua Sam-bhu-vac-man (trị vì từ năm 577 đến năm 629) đã dùng gạch để xây dựng lại
ngôi đền còn tồn tại đến ngày nay. Các triều vua sau đó vẫn tiếp tục tu sửa lại các đền tháp cũ
và xây dựng các đền tháp mới để thờ các vị thần. Mỹ Sơn là khu thánh địa quan trọng nhất
của đân tộc Chăm suốt từ cuối thế kỉ IV đến thế kỉ XV. Giá trị của các di tích ở Mỹ Sơn còn
được thể hiện qua nghệ thuật điêu khác, chạm nổi trên gạch, trên đá với những hình ảnh sống
động về các vị thần, tu sĩ, vũ nữ, hoa lá, muông thú và các vật tế lễ, .... Với những giá trị lịch
sử văn hoá, thấm mĩ, Thánh địa Mỹ Sơn đã được UNESCO bình chọn là Di sản văn hoá thế giới năm 1999.