Soạn Sử 6 Bài 11: Các quốc gia sơ kì ở Đông Nam Á Phần mở đầu
Em đã được học về Trung Quốc và Ấn Độ – những nền văn minh lớn của
nhân loại. Giữa hai trung tâm văn mình này là khu vực Đông Nam Á, với vị trí
rất quan trọng, là "ngã tư đường" của thế giới. Từ những thế kỉ trước đến đầu
Công nguyên, ở đây đã hình thành các quốc gia đầu tiên. Quả trình đó diễn ra
như thế nào? Các quốc gia đó đã phát triển ra sao? Đó là điều sẽ được làm rõ trong bài này. Trả lời:
* Sự ra đời và phát triển của các vương quốc cổ và phong kiến ở Đông Nam Á:
- Sự ra đời của các vương quốc cổ ở Đông Nam Á:
● Trên lãnh thổ Việt Nam ngày nay đã xuất hiện các nhà nước: Văn Lang,
Âu Lạc; Vương quốc Phù Nam và Vương quốc Chăm-pa.
● Tại lưu vực sông Mê Nam, người Môn đã thành lập Vương quốc Đva-ra- va-ti; Ha-ri-pun-giay-a.
● Tại lưu vực sông I-ra-oa-di, người Môn thành lập các Vương quốc Tha-
tơn và Pê-gu; người Pi-u thành lập Vương quốc Sri Kse-tra.
● Trên bán đảo Mã Lai xuất hiện các Vương quốc: Kê-đa; Tam-Bra-lin-ga; Tu-ma-sic.
● Trên lãnh thổ In-đô-nê-xi-a ngày nay ra đời các Vương quốc Ma-lay-u; Ta-ru-ma, Can-tô-li.
- Sự hình thành và phát triển của các vương quốc phong kiến Đông Nam Á: + Sự hình thành: 1
● Tại lưu vực sông I-ra-oa-đi, vương quốc Kse-tra của người Pi-u, Pa-gan của người Miên.
● Tại lưu vực sông Mê Nam, xuất hiện vương quốc Đva-ra-va-ti.
● Trên đảo Su-ma-tơ-ra xuất hiện vương quốc Vi-giay-a .
● Trên đảo Gia-va vương quốc Ca-lin-ga cũng được hình thành
● Ở hạ lưu sông Sê Mun, vương quốc Chân Lạp được hình thành.
+ Bộ máy các nước được tổ chức quy củ, hệ thống và hoàn thiện.
+ Các vương quốc lục địa có ưu thế phát triển nông nghiệp, các vương quốc hải
đảo có ưu thế phát triển thương nghiệp, hải cảng...
Trả lời câu hỏi lý thuyết
1. "Cái nôi" của nền văn minh lúa nước
Dựa vào thông tin ở trên, kết hợp khai thác lược đồ hình 1 (tr53), hãy mô tả vị
trí địa lí của khu vực Đông Nam Á. 2 Trả lời:
Do vị trí địa Ií nằm án ngữ trên con đường hàng hải nối liền giữa Ấn Độ Dương với Thái Bình Dương:
● Nằm ở đông nam châu Á, tiếp giáp Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương,
cầu nối giữa lục địa Á-Âu với Lục địa Úc.
● Đông Nam Á bao gồm hệ thống bán đảo, đảo, quần đảo xen giữa biển rất phức tạp.
● Đông Nam Á có vị trí quan trọng, nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa
lớn, nơi các cường quốc cạnh tranh ảnh hưởng.
● Gồm 11 quốc gia: Việt Nam, Lào, Campuchia, Singapo, Thái Lan,
Mianma, Malaysia, Indonexia, Philippin, Brunay, Đông timo.
=> Đông Nam Á vẫn được coi là cầu nối giữa Trung Quốc, Nhật Bản với Ấn
Độ, Tây Á và Địa Trung Hải.
2. Quá trình hình thành các quốc gia sơ kì ở Đông Nam Á
Câu 1: Hãy chỉ và kể tên một số quốc gia sơ kì ở Đông Nam Á trên lược đồ hình 1 (tr.53). Trả lời:
Một số quốc gia sơ kì ở khu vực Đông Nam Á: Mô-giô-pa-hít, Chân Lạp, Lâm
Ấp, Đại Việt, Champa, Lan Xang, Pa-gan, Ăng-co, Phù Nam, Ma-lay, Ta-ru- ma,…
Câu 2: Các tư liệu (tr. 53) và hình 2, 3 chứng tỏ điều gì về giao lưu thương mại
của các quốc gia sơ kì Đông Nam Á vào những thế kỉ đầu Công nguyên. 3 Trả lời:
Các quốc gia sơ kì Đông Nam Á vào những thế kỉ đầu Công nguyên đã có sự
giao lưu thương mại. Do vị trí thuận lợi, buôn bán bằng đường biển ở một số
quốc gia ngày càng phát đạt. Một số thành thị đồng thời là những hải cảng sầm
uất đã xuất hiện như Óc eo (Việt Nam), Ta-co-la (bán đảo Mã Lai, nay thuộc
Thái Lan). Đồng tiền vàng La Mã xuất hiện là minh chứng cho sự trao đổi, buôn
bán của người dân các quốc gia này.
Trả lời câu hỏi phần Luyện tập và vận dụng Câu 1
Tác động của việc giao lưu thương mại đối với sự ra đời của các quốc gia sơ
kỳ Đông Nam Á như thế nào? Trả lời:
Tác động của việc giao lưu thương mại đối với sự ra đời của các quốc gia sơ kỳ Đông Nam Á:
● Mang lại kinh tế cao, có khả năng cung cấp một khối lượng lớn lúa gạo,
cá, sản phẩm thủ công (vải, hàng sơn, đồ sứ, thuốc nhuộm, chế phẩm kim
khí v.v...) và nhất là những sản vật thiên nhiên (các loại gỗ quý, hương
liệu, gia vị, đá quý, ngọc trai, cánh kiến ...). 4
● Hình thành những vùng kinh tế quan trọng, mang lại sự phát triển thịnh
vượng của nền kinh tế khu vực
● Cùng với sự phát triển kinh tế và với quá trình xác lập các quốc gia “dân
tộc”, văn hoá dân tộc cũng dần được hình thành. Sau một thời gian tiếp
thu và chọn lọc, các dân tộc Đông Nam Á đã xây dựng được một nền văn
hoá riêng của mình và đóng góp vào kho tàng văn hoá chung của loài
người những giá trị tinh thần độc đáo. Câu 2
Sưu tầm thêm thông tin từ sách, báo, internet về quá trình hình thành của một
quốc gia sơ kỳ ở Đông Nam Á mà em thích và chia sẻ với bạn. Trả lời:
Quá trình hình thành của quốc gia Chăm-pa:
Vương Quốc Champa là một Quốc gia độc lập, tồn tại từ khoảng thế kỷ thứ 7
đến năm 1832 (thế kỷ thứ 18) trên phần đất nay thuộc miền Trung Việt Nam.
Cương vực của Chăm Pa lúc mở rộng nhất trải dài từ Quảng Bình, dãy núi
Hoành Sơn ở phía Bắc cho đến Bình Thuận ở phía Nam và từ biển Đông cho
đến tận miền núi phía Tây của nước Lào ngày nay. Văn hóa Chăm Pa chịu ảnh
hưởng của văn hóa Trung Quốc, Campuchia và Ấn Độ đã từng phát triển rực rỡ
với những đỉnh cao là phong cách Đông Dương và phong cách Mỹ Sơn mà
nhiều di tích đền tháp và các công trình điêu khắc đá, đặc biệt là các hiện vật có
hình lin-ga vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay cho thấy ảnh hưởng của Ấn giáo
và Phật giáo là hai tôn giáo chính của chủ nhân vương quốc Chăm Pa xưa.
Chăm Pa hưng thịnh nhất vào thế kỷ thứ 9 và 10 và sau đó dần dần suy yếu dưới
sức ép Nam tiến của Đại Việt từ phía Bắc và các cuộc chiến tranh với Đế quốc
Khmer. Năm 1471, Chăm Pa chịu thất bại nặng nề trước Đại Việt và nước
Chăm Pa thống nhất chấm dứt tồn tại. Phần lãnh thổ còn lại của Chăm Pa tiếp 5
tục bị các chúa Nguyễn thôn tính lần hồi và đến năm 1832 toàn bộ vương quốc
chính thức bị sáp nhập vào Việt Nam. Câu 3
Sưu tầm những câu thành ngữ, tục ngữ của người Việt liên quan đến lúa, gạo. Trả lời:
Những câu thành ngữ, tục ngữ của người Việt liên quan đến lúa, gạo
Đời vua Thái Tổ, Thái Tông
Lúa rụng đầy đồng, gà chẳng cần ăn
Lúa khô nước cạn ai ơi
Rủ nhau tát nước, chờ trời còn lâu
Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng, tiếng khóc nỉ non
Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần
Cần Thơ gạo trắng nước trong
Ai đi đến đó lòng không muốn về
Trâu ơi ta bảo trâu này, 6
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.
Cấy cày giữ nghiệp nông gia.
Ta đây trâu đấy, ai mà quản công!
Bao giờ cây lúa còn bông
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn
Ăn trái nhớ kẻ trồng cây
Ăn gạo nhớ kẻ đâm xay giần sàng 7
Lý thuyết Các quốc gia sơ kì ở Đông Nam Á
1. “Cái nôi” của nền văn minh lúa nước
- Đông Nam Á nằm ở vị trí ngã tư đường giao thông quốc tế:
• Là cầu nối giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương.
• Cầu nối giữa lục địa Á – Âu và lục địa Ôxtrâylia.
- Đông Nam Á bao gồm hai khu vực: lục địa và hải đảo.
- Nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, có lượng mưa lớn nên rất thích hợp cho sự
phát triển cho các cây trồng.
2. Quá trình hình thành các quốc gia sơ kì ở Đông Nam Á.
- Thế kỉ VII TCN - VII, ở Đông Nam Á lần lượt xuất hiện các quốc gia sơ kì:
• Văn Lang – Âu Lạc, Chăm-pa, Phù Nam (ở Việt Nam hiện nay)
• Các vương quốc ở hạ lưu sông Chao Phray-a (Thái Lan).
• Các vương quốc ở các đảo thuộc In-đô-nê-xi-a hiện nay.
- Do vị trí thuận lợi, buôn bán bằng đường biển ở một số quốc gia ngày càng
thành đạt. Một số thành thị sầm uất đã xuất hiện như: Óc Eo, Ta-cô-la… 8