Giải Lịch sử 8 Bài 8: Kinh tế, văn hóa và tôn giáo Đại Việt trong
các thế kỉ XVI - XVIII
Trả lời câu hỏi Lịch sử 8 Cánh diều Bài 8
I. Tình hình kinh tế
Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 8.1, hình 8.2, nêu những nét chính về
tình hình kinh tế Đại Việt trong các thế kỉ XVI-XVIII. Trả lời:
♦ Tình hình nông nghiệp ở Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVI: - Ở Đàng Ngoài: •
Trong các thế kỉ XVI - XVII, mặc dù bị tác động bởi các cuộc xung đột,
kinh tế nông nghiệp ở Đàng Ngoài tiếp tục phát triển. Công cuộc khai
hoang, mở rộng diện tích đất đai canh tác, đắp đê,.... được thực hiện ở nhiều địa phương. •
Đến đầu thế kỉ XVIII, nông nghiệp ở Đàng Ngoài bị sa sút nghiêm trọng,
tình trạng ruộng đất bị bỏ hoang, vỡ đê, mất mùa diễn ra ở nhiều nơi. articleads2 - Ở Đàng Trong: 1 •
Chính quyền các chúa Nguyễn thi hành nhiều chính sách khuyến khích
sản xuất nông nghiệp và khai hoang lập làng xóm mới. •
Kinh tế nông nghiệp có bước phát triển mạnh, diện tích đất đai canh tác
được mở rộng trên quy mô lớn.
♦ Tình hình thủ công nghiệp ở Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVI: •
Các nghề thủ công truyền thống được tiếp tục duy trì và phát triển với
nhiều làng nghề và sản phẩm nổi tiếng như: gốm Thổ Hà (Bắc Giang), lụa
La Khê (Hà Nội), rèn sắt Nho Lâm (Nghệ An), đường mía (Quảng Nam),... •
Hoạt động khai mỏ có quy mô lớn hơn trước, tiêu biểu là: mỏ đồng ở Tụ
Long (Hà Giang), mỏ bạc ở Tuyên Quang, mỏ thiếc ở Cao Bằng,...
♦ Tình hình thương nghiệp ở Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVI: - Nội thương: •
Sự phát triển của kinh tế thủ công nghiệp đã thúc đẩy hoạt động trao đổi,
buôn bán mở rộng trong cả nước. •
Ở vùng đồng bằng và ven biển, nhiều chợ, phố xá hình thành. - Ngoại thương: •
Trong thế kỉ XVII, nhiều thương nhân châu Á và thương nhân châu Âu
đến Đại Việt buôn bán, lập thương điếm. Sản phẩm trao đổi đa dạng như
len, dạ, đồ trang sức, tơ tằm, trầm hương, ngà voi, đường, hương liệu quý,... •
Từ khoảng đầu thế kỉ XVIII, hoạt động trao đổi, buôn bán giữa Đại Việt
với các nước phương Tây dần sa sút. Đại Việt chủ yếu duy trì buôn bán với
thương nhân Trung Quốc và một số nước Đông Nam Á. - Đô thị: •
Trong thế kỉ XVII đến nửa đầu thế kỉ XVIII, nhiều đô thị được hưng khởi
do sự phát triển của thương mại. Ví dụ như: Kẻ Chợ, Phố Hiến,… (ở Đàng
Ngoài); Thanh Hà, Hội An, Bến Nghé - Sài Gòn,… (ở Đàng Trong). 2 •
Từ nửa sau thế kỉ XVIII, các thành thị dần suy tàn do các chính quyền
Đàng Ngoài và Đàng Trong thi hành chính sách hạn chế ngoại thương.
II. Những chuyển biến về văn hóa
Dựa vào thông tin và hình ảnh trong mục II, mô tả những nét chính về sự
chuyển biến văn hóa ở Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII.
Giải Luyện tập và vận dụng Lịch sử 8 Cánh diều Bài 8 Luyện tập 1
Lập bảng thống kê những nét chính về tình hình kinh tế, văn hóa Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII. Trả lời: Lĩnh vực Sự chuyển biến Kinh Nông
- Ở Đàng Ngoài: trong các thế kỉ XV - XVIII, sản xuất tế nghiệp
nông nghiệp phát triển; từ đầu thế kỉ XVIII, nông 3 nghiệp sa sút.
- Ở Đàng Trong: nông nghiệp phát triển mạnh, diện
tích đất đai canh tác được mở rộng trên quy mô lớn.
- Các nghề truyền thống được tiếp tục duy trì và phát Thủ công triển. nghiệp
- Hoạt động khai mỏ có quy mô lớn hơn trước.
- Nội thương phát triển, nhiều chợ, phố xá được hình thành. Thương
- Ngoại thương phát triển trong các thế kỉ XVI - XVIII; nghiệp
từ đầu thế kỉ XVIII, ngoại thương sa sút.
- Nhiều đô thị hưng khởi do sự phát triển của thương mại.
- Nho giáo được đề cao; Phật giáo, Đạo giáo phục hồi Tôn giáo và phát triển.
- Thiên Chúa giáo được truyền bá vào Đại Việt.
- Các tín ngưỡng truyền thống (thờ cúng tổ tiên, tục thờ Tín ngưỡng Văn
Thành hoàng, thờ Mẫu,…) được duy trì. hóa Chữ viết - Chữ quốc ra đời.
- Văn học chữ Hán chiếm ưu thế; văn học chữ Nôm Văn học phát triển hơn.
- Văn học dân gian phát triển với nhiều thể loại. 4
- Nghệ thuật kiến trúc - điêu khắc, sân khấu đạt nhiều Nghệ thuật thành tựu.
- Xuất hiện nghệ thuật tranh dân gian. Vận dụng 2
Tìm hiểu một làng nghề thủ công nổi tiếng của Đại Việt trong các thế kỉ XVI-
XVIII còn duy trì hoạt động cho đến ngày nay. Viết một đoạn văn ngắn giới
thiệu về làng nghề đó. Trả lời:
(*) Tham khảo: Giới thiệu về làng tranh Đông Hồ
- Làng tranh Đông Hồ thuộc xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, là
làng nghề vẽ tranh dân gian nổi tiếng của Việt Nam. Cách Hà Nội chừng 33 km
về hướng Đông và nằm sát bờ Nam đê sông Đuống, làng Hồ hay Đông Hồ là
cái nôi của dòng tranh khắc gỗ dân gian đặc sắc được nhiều người cả trong và
ngoài nước biết đến, với những bức tranh từ lâu đã đi vào đời sống tinh thần bao người dân Việt.
- Xuất hiện từ khoảng thế kỷ XVI, tranh Đông Hồ được hình thành bằng
phương pháp thủ công, là kết tinh của sự khéo léo và nhẫn nại, cộng với nghệ
thuật thẩm mỹ đầy tinh tế… Đây không phải là những bức tranh được vẽ theo
cảm hứng nhưng được in lại qua những bản khắc, và để có bản khắc đạt đến độ
tinh xảo, đòi hỏi ở người vẽ mẫu cũng như người khắc ván phải có lòng yêu
nghệ thuật và trình độ kỹ thuật cao. Tranh Đông Hồ có đến 180 loại được phân
thành 5 loại chính gồm: tranh thờ, tranh lịch sử, tranh chúc tụng, tranh sinh hoạt và truyện tranh.
- Có thể nói giai đoạn từ nửa cuối thế kỷ XIX đến năm 1944 là thời cực thịnh
của làng tranh, với 17 dòng họ trong làng đều tham gia làm tranh. 5
- Qua những năm kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954), do chiến tranh tàn phá
khốc liệt nên nghề làm tranh cũng tạm bị gián đoạn.
- Đến khi hòa bình lập lại ở miền Bắc nhất là khi đất nước thống nhất thì làng
tranh mới được khôi phục. Đáng tiếc là qua mấy chục năm đổi mới theo nền
kinh tế thị trường và với sự tác động của các trào lưu nghệ thuật phương Tây,
nhận thức và xu hướng xã hội cũng có sự thay đổi đẩy dòng tranh Đông Hồ đối
mặt với sự tồn vong của chính mình. Vận dụng 3
Sưu tầm tư liệu về sự ra đời của chữ quốc ngữ. Giới thiệu những tư liệu đó với thầy cô và bạn học. Trả lời: (*) Tham khảo:
- Cho đến thế kỉ XVII, tiếng Việt đã phong phú, có thể diễn đạt mọi mặt của
cuộc sống lúc bấy giờ. Khi Thiên Chúa giáo du nhập vào Đại Việt (đầu thế kỉ
XVI), các giáo sĩ phương Tây đã học tiếng Việt để truyền đạo. Họ dùng chữ cái
La-tinh để ghi âm tiếng Việt. Kết quả là hình thành nên một loại chữ tiện lợi,
khoa học, dễ sử dụng, sau trở thành chữ Quốc ngữ.
- Một trong những người có công hình thành nên phương cách viết tiếng Việt
bằng mẫu tự La-tinh là nhà truyền giáo và ngôn ngữ học người Pháp, A-lếch-
xăng Đơ-Rốt (Alexandre de Rhodes). Năm 1651, cuốn Từ điển Việt - Bồ -
Latinh của ông đã được xuất bản tại Rô-ma (Italia). 6