Giải sách giáo khoa Lịch Sử 8 Bài 4: Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX | Kết nối tri thức

Mở đầu trang 19 Bài 4 Lịch Sử 8 KNTT:
Em biết gì về quá trình xâm nhập của thực dân phương Tây vào các nước
Đông Nam Á và cuộc đấu tranh chống ách đô hộ thực dân của nhân dân các nước này?....
Hướng dẫn trả lời
Quá trình xâm lược các nước Đông Nam Á của thực dân phương Tây:
 Vào cuối thế kỉ XIX, nhân khi chế độ phong kiến ở Đông Nam Á đang
suy yếu, các nước thực dân phương Tây đã đẩy mạnh các cuộc chiến
tranh xâm chiếm thuộc địa vào khu vực này.
 Thực dân Anh xâm chiếm Miến Điện, Mã Lai, Xin-ga-po, Bru-nây.
 Pháp chiếm Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia
 Tây Ban Nha, sau đó là Mĩ chiếm Phi-líp-pin
 Hà Lan và Bồ Đào Nha thôn tính In-đô-nê-xi-a
Ngay từ khi thực dân phương Tây xâm nhập và xâm lược, nhân dân Đông
Nam Á đã vùng dậy đấu tranh mạnh mẽ để bảo vệ đất nước. Cuộc đấu
tranh giữ đất, giữ làng diễn ra bền bỉ, liên tục, kiên cường, lớp trước ngã
xuống, lớp sau nối tiếp tiến lên, kiên quyết đánh giặc cho dù phải hy sinh
cả tính mạng; tất cả vì một mục tiêu chiến đấu cho dân tộc sinh tồn. Tuy
nhiên, ở giai đoạn này, cuộc đấu tranh mới ở giai đoạn khởi đầu, đặt nền
móng cho những bước tiến của giai đoạn sau.
1. Khái quát quá trình xâm nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây
Câu hỏi trang 20 Lịch Sử 8 KNTT:
Nêu những nét chính về quá trình xâm nhập của thực dân phương Tây vào
các nước Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX.....
Hướng dẫn trả lời
- Do Đông Nam Á có vị trí địa lí quan trọng, lại giàu tài nguyên khoáng
sản nên sớm trở thành mục tiêu xâm lược của các nước tư bản phương Tây.
- Ở In-đô-nê-xi-a:
+ Thế kỉ XVI, Bồ Đào Nha chiếm một số đảo ở phía đông. Sau đó, thực
dân Hà Lan, Tây Ban Nha, Anh cũng xâm nhập vào In-đô-nê-xi-a.
+ Giữa thế kỉ XIX, Hà Lan hoàn thành việc xâm chiếm nước này.
- Ở Mã Lai và Miến Điện: Từ nửa sau thế kỉ XVI, thực dân Anh, Hà Lan,
Pháp tranh chấp ảnh hưởng tại Mã Lai và Miến Điện - Ở Đông Dương:
+ Từ thế kỉ XVI, các nước thực dân Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Anh,
Pháp tìm mọi cách tranh giành phạm vi ảnh hưởng tại ba nước Đông Dương
+ Cuối thế kỉ XIX, thực dân Pháp hoàn thành việc xâm chiếm các nước Đông Dương.
- Ở Xiêm (Thái Lan):
+ Thế kỉ XVI, thương nhân châu Âu đã xâm nhập vào Xiêm.
+ Giữa thế kỉ XIX, sau khi hoàn thành xâm chiếm một phần Mã Lai và
Miến Điện, thực dân Anh bắt đầu xâm nhập vào Xiêm.
+ Nhờ canh tân đất nước và chính sách ngoại giao khôn khéo, nên đến
cuối thế kỉ XIX, Xiêm là quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á giữ được độc
lập mặc dù chịu nhiều lệ thuộc về chính trị và kinh tế vào Anh và Pháp.
2. Tình hình Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây
Câu hỏi 1 trang 22 Lịch Sử 8 KNTT:
Khai thác tư liệu (tr. 21) giúp em biết điều gì về chính sách cai trị của
chính quyền thực dân ở một số nước Đông Nam Á....
Hướng dẫn trả lời
Sau khi thôn tính và biến các nước Đông Nam Á thành thuộc địa, thực
dân phương Tây đã tiến hành những chính sách cai trị hà khắc: vơ vét, đàn áp, chia để trị.
Tùy tình hình cụ thể mà mỗi nước thực dân có chính sách cai trị, bóc lột
khác nhau, song nhìn chung là vơ vét tài nguyên đưa về chính quốc, không
mở mang công nghiệp ở thuộc địa, tăng các loại thuế, mở đồn điền, bốt
lính, đàn áp phong trào yêu nước.
Câu hỏi 2 trang 22 Lịch Sử 8 KNTT:
Hãy trình bày những nét chính về tình hình chính trị, kinh tế, văn hoá, xã
hội của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây....
Hướng dẫn trả lời Về chính trị:
 Chính quyền các nước đầu hàng, phụ thuộc hoặc làm tay sai cho thực dân.
 Bộ máy trung ương và cấp tỉnh đều do các quan chức thực dân điều hành. Về kinh tế:
 Đẩy mạnh vơ vét, bóc lột người dân bản xứ, không chú trọng mở mang
công nghiệp nặng, chủ yếu xây dựng công nghiệp chế biến, sản xuất hàng tiêu dùng.
 Mở rộng hệ thống đường giao thông để phục vụ khai thác kinh tế hoặc
đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân.
 Cướp đoạt ruộng đất lập đồn điền. Về văn hóa:
 Du nhập văn hóa phương Tây => Xung đột văn hóa, tôn giáo.
 Thực hiện chính sách nô dịch nhằm đồng hoá và ngu dân. Về xã hội:
 Một bộ phận quý tộc, lãnh chúa câu kết với thực dân bóc lột nông dân.
 Giai cấp nông dân ngày càng bị bần cùng hoá, phải chịu mọi thứ thuế, lao dịch nặng nề.
 Hình thành tầng lớp tư sản dân tộc, giai cấp công nhân, tiểu tư sản trí
thức, bắt đầu tham gia vào cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.
3. Cuộc đấu tranh của nhân dân các nước Đông Nam Á chống thực
dân phương Tây từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX
Câu hỏi trang 22 Lịch Sử 8 KNTT:
Mô tả một số nét chính về cuộc đấu tranh tiêu biểu ở Đông Nam Á chống
ách đô của thực dân phương Tây ....
Hướng dẫn trả lời
- Ở In-đô-nê-xi-a:
+ Sau khi bị thực dân Hà Lan đô hộ, nhiều cuộc khởi nghĩa tiêu biểu đã
nổ ra như: khởi nghĩa Tơ-ru-nô Giê-giô (1675), khởi nghĩa Su-ra-pa-tit
(1683 - 1719), khởi nghĩa Đi-pô-nê-gô-rô (1825 - 1830),...
+ Kết quả: các cuộc đấu tranh đều thất bại. - Tại Phi-líp-pin:
+ Ngay khi thực dân Tây Ban Nha xâm nhập đã vấp phải sự chống trả
quyết liệt của thổ dân đảo Mác-tan (1521) với thủ lĩnh là La-pu-la-pu.
+ Đến đầu thế kỉ XIX, phong trào đấu tranh đã có bước tiến rõ rệt, tiêu
biểu là khởi nghĩa của Nô-va-lét (1823), khởi nghĩa Khơ-rút-xơ (1844).
- Ở Miến Điện: ngay từ cuộc xâm lược đầu tiên (1824 - 1826), quân Anh
đã vấp phải sự kháng cự của quân đội Miến Điện do tướng Ban-đu-la chỉ
huy. Đến năm 1825, Ban-du-la hi sinh, cuộc kháng chiến thất bại.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập trang 22 Lịch Sử 8 KNTT:
Em có nhận xét gì về chính sách đô hộ của thực dân phương Tây đối với
các nước Đông Nam Á?...
Hướng dẫn trả lời - Nhận xét:
+ Trong quá trình cai trị các nước Đông Nam Á, thực dân phương Tây đã
tiến hành những chính sách cai trị thâm độc và toàn diện ở tất cả các lĩnh
vực, từ: chính trị đến kinh tế, văn hóa, xã hội,…
+ Sự thống trị của thực dân phương Tây đã dẫn đến những chuyển biến
lớn ở các nước trong khu vực Đông Nam Á; đồng thời khiến mâu thuẫn
dân tộc giữa nhân dân thuộc địa với chính quyền thực dân ngày càng sâu
sắc. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ của hàng loạt các cuộc
đấu tranh giành độc lập dân tộc ở các nước Đông Nam Á.