Giải sách giáo khoa môn Khoa học tự nhiên 6 Bài 24: Virus | Chân trời sáng tạo

Mở đầu trang 109 KHTN lớp 6:
Thế giới đã trải qua sự bùng phát nhiều đại dịch lớn, dịch Ebola năm 2014 ở Tây Phi, đại dịch
cúm H1N1 năm 2009 (hay còn gọi là cúm lợn). Năm 2019 là đại dịch Covid – 19 gây nguy
hiểm cho cộng đồng. Vậy đối tượng gây nên đại dịch đó là gì? Chúng ta cần làm gì để phòng chống đại dịch đó?
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
- Đối tượng gây nên các đại dịch trên là virus.
- Để phòng chống các đại dịch do virus gây ra, biệp pháp tốt nhất là tiêm vaccine phòng bệnh.
+ Nếu chưa có vaccine, cần tuân theo hướng dẫn của các tổ chức y tế.
1. Phần Hình thành kiến thức mới
Hình thành kiến thức mới 1 trang 109 KHTN lớp 6
Nhận xét về hình dạng của một số virus trong hình 24.1.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Hình dạng của virus trong hình: có hình dạng khác nhau như dạng xoắn (virus khảm thuốc lá,
virus dại), dạng hình khối tròn (virus viêm kết mạc, virus hiv), dạng hỗn hợp (thực khuẩn thể)
Hình thành kiến thức mới 2 trang 109 KHTN lớp 6
Quan sát hình 24.2, nêu cấu tạo của virus. Cấu tạo của virus có gì khác so với cấu tạo của tế
bào sinh vật nhân sơ và nhân thực mà em đã được học?
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Cấu tạo của virus: vỏ ngoài, vỏ protein, phần lõi.
Sự khác nhau giữa cấu tạo của virus và tế bào sinh vật nhân sợ và nhân thực: virus có cấu tạo
đơn giản hơn chỉ với lớp vỏ protein và phần lõi là 1 dải hình dây; trong khi tế bào nhân sơ và
nhân thực cấu tạo với nhiều bộ phận hơn ở bên trong
Hình thành kiến thức mới 3 trang 110 KHTN lớp 6
Tìm hiểu thông tin và cho biết ứng dụng của virus trong thực tiễn.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Ứng dụng của virus trong thực tiễn là:
- Có vai trò trong nghiên cứu khoa học.
- Được sử dụng để sản xuất các chế phẩm sinh học (interferon, thuốc kháng sinh, vaccine).
- Được sử dụng trong sản xuất thuốc trừ sâu: Thuốc trừ sâu từ virus cho hiệu quả cao mà không
gây ô nhiễm môi trường.
- Ngoài ra, virus còn được sử dụng để chuyển gen từ loài này sang loài khác góp phần tạo ra
các giống vật nuôi, cây trồng có năng suất và chất lượng cao, kháng bệnh tốt như giống bông
kháng sâu hại, giống lúa gạo vàng có giá trị dinh dưỡng cao.
Hình thành kiến thức mới 4 trang 110 KHTN lớp 6
Quan sát hình 24.3, 24.4, 24.5, 24.6 và hoàn thiện bảng theo mẫu sau:
Hướng dẫn trả lời câu hỏi Tên bệnh Tác nhân gây bệnh Biểu hiện bệnh Bệnh cúm Virus cúm
Sốt, đau đầu, đau họng, sổ mũi
Đau đầu, sốt cao, đau đáy mắt, chảy máu Bệnh sốt xuất huyết Dengue cam, nôn
Gà khó thở, chảy nước mắt, nước mũi, ho, Bệnh cúm ở gà Virus cúm gà hắt hơi, vảy mỏ
Lá biến màu vàng nhạt, trên lá có những
Bệnh khảm ở cây cà chua Virus
vết xanh vàng loang lổ, cây sinh trưởng kém
Hình thành kiến thức mới 5 trang 111 KHTN lớp 6
Từ thông tin gợi ý trong hình 24.7, hãy cho biết bệnh do virus có thể lây truyền qua những con đường nào?
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Virus có thể lây lan qua nhiều con đường như:
• Thông qua các giọt bắn (Ho, hắt hơi)
• Qua tiếp xúc trực tiếp
• Dùng chung bơm kim tiêm hoặc truyền máu
• Truyền từ mẹ sang con
Hình thành kiến thức mới 6 trang 111 KHTN lớp 6
Hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh do virus gây ra.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Một số biện pháp phòng chống bệnh do virus gây ra:
• Tiêm vaccine phòng bệnh: Đây là phương pháp hữu hiệu nhất để phòng ngừa các
bệnh do virus gây ra. Vaccine được tạo ra từ chính những vi khuẩn, virus đã chết
hoặc được làm suy yếu. Đưa vaccine vào cơ thể giúp cơ thể “làm quen” trước với
mầm bệnh và tìm ra được cách đối phó với chúng. Nhờ vậy, lần tới khi tiếp xúc với
mầm bệnh, cơ thể chúng ta có thể tiêu diệt chúng một cách nhanh chóng.
• Thực hiện các biện pháp phòng tránh lây lan bệnh cho cộng đồng: Tùy thuộc vào
con đường lây truyền của mỗi loại bệnh mà có các biện pháp phòng tránh lây lan
bệnh cho cộng động khác nhau (ví dụ bệnh lây qua đường hô hấp thì cần đeo khẩu
trang, tránh tụ tập đông người,…)
• ập thể dục nâng cao sức khỏe.
• Vệ sinh cơ thể thường xuyên.
• Giữ gìn vệ sinh môi trường sống trong sạch, tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh ví dụ muỗi.
• Khi cây trồng đã bị bệnh do virus gây ra thì các biện pháp chữa bệnh cho cây sẽ
không đạt hiệu quả. Nên phòng bệnh là phương pháp cần được thực hiện (tạo giống cây trồng sạch bệnh).
2. Phần Luyện tập, vận dụng
Luyện tập 1 trang 109 KHTN lớp 6
Tại sao virus phải sống kí sinh nội bào bắt buộc?
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Virus phải sống kí sinh nội bào bắt buộc vì: Virus chưa có cấu tạo tế bào → Virus không thể
tổng hợp được những chất cần thiết → Virus phải nhờ vào bộ máy của tế bào chủ tổng hợp ra
các chất cần thiết chúng cần nên virus phải kí sinh nội bào bắt buộc.
Luyện tập 2 trang 110 KHTN lớp 6
Thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ virus có ưu điểm gì so với thuốc trừ sâu hóa học?
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Ưu điểm của thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ virus so với thuốc trừ sâu hóa học là:
• Thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ virus chỉ tác động đến sâu hại mà không gây hại cho
môi trường, con người và sinh vật khác.
• Thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ virus ít để lại dư lượng độc trên nông sản và có thời
gian cách li ngắn nên rất thích hợp sử dụng cho các nông sản yêu cầu có độ sạch
cao như các loại rau, chè,…
Luyện tập 3 trang 110 KHTN lớp 6
Corona virus 2019 (2019 – nCoV) là một loại virus gây viêm đường hô hấp cấp ở người và có
thể lây từ người này sang người khác. Em hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh do virus corona gây nên.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Một số biện pháp phòng chống bệnh do virus corona gây nên:
• Đeo khẩu trang thường xuyên tại nơi công cộng, nơi tập trung đông người, tại các cơ sở y tế, khu cách li,…
Giữ khoảng cách khi tiếp xúc với người khác (lớn hơn 2 m).
• Không tụ tập nơi đông người.
• Thực hiện khử khuẩn thường xuyên: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc
dung dịch sát khuẩn tay; vệ sinh các bề mặt, vật dụng thường xuyên tiếp xúc; giữ
vệ sinh, lau rửa để nhà cửa thông thoáng.
• Thực hiện khai báo y tế: Khai báo thông tin nếu đã từng đi qua vùng dịch; thông
báo ngay cho cơ sở y tế gần nhất nếu có dấu hiệu mắc bệnh.
Vận dụng trang 112 KHTN lớp 6
Đóng vai một tuyên truyền viên, em hãy vẽ một bức tranh để tuyên truyền phòng chống dịch bệnh do virus gây ra.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Một số bức tranh tuyên truyền phòng chống dịch bệnh do virus gây ra:
3. Bài tập Khoa học Tự nhiên lớp 6 bài 24
Bài 1 trang 112 Khoa học tự nhiên 6
Căn cứ vào đặc điểm cấu tạo của virus, theo em, virus có phải là một cơ thể sống không? Vì sao?
Đáp án hướng dẫn giải
Virus không phải là một cơ thể sống. Bởi vì chúng không có cấu tạo tế bào, không thể thực
hiện các chức năng của cơ thể sống như trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng,... Chúng phải
sống dựa vào vật chủ và nếu không có chủ thể thì virus chỉ là vật không sống
Bài 2 trang 112 Khoa học tự nhiên 6
Có bạn nói rằng: "Virus chỉ có hại mà không có lợi ích gì cho con người". Em có đồng ý với
quan điểm của bạn không? Vì sao?
Đáp án hướng dẫn giải
Quan điểm "Virus chỉ có hại mà không có ích lợi gì cho con người" là quan điểm không đúng.
Bởi vì virus có vai trò vô cùng quan trọng trong khoa học, từ virus chúng ta có thể sản xuất
được nên các chế phẩm sinh học như thuốc kháng sinh, vaccine; hay trong nông nghiệp, virus
được sử dụng để sản xuất thuốc trừ sâu mà không gây hại đến môi trường cũng như con người
và các loài sinh vật khác.
Bài 3 trang 112 Khoa học tự nhiên 6
Em hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh cúm do virus cúm gây ra ở người.
Đáp án hướng dẫn giải
Một số biện pháp phòng chống bệnh cúm do virus cúm gây ra ở người:
• Đeo khẩu trang nơi công cộng, trên phương tiện giao thông công cộng
• Tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng. Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng
khăn giấy, khăn vải, khuỷu tay áo
• Tăng cường vận động, rèn luyện thể lực, dinh dưỡng hợp lý xây dựng lối sống lành mạnh
• Vệ sinh thông thoáng nhà cửa, lau rửa các bề mặt hay tiếp xúc
• Thường xuyên rửa tay đúng cách bằng xà phòng dưới vòi nước sạch, hoặc bằng dung dịch sát khuẩn