Giải SGK Địa lí 7 Bài 9: Thiên nhiên châu Phi - Chân trời sáng tạo

1. Vị trí địa lí, hình dạng, kích thước châu Phi
Câu hỏi mục 1 trang 128 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Dựa vào hình 9.1 và thông tin trong bài, em hãy:
- Nêu đặc điểm hình dạng và kích thước châu Phi.
- Trình bày đặc điểm vị trí địa lí châu Phi.
Hướng dẫn trả lời:
- Đặc điểm hình dạng và kích thước châu Phi.
+ Hình dạng: có dạng khối, đường bờ biển ít bị chia cắt.
+ Kích thước: châu Phi có diện tích hơn 30 triệu km2.
- Đặc điểm vị trí địa lí châu Phi: Nằm cả ở bán cầu bắc và bán cầu nam, bán cầu
đông và bán cầu tây, nằm giữa hai chí tuyến bắc và nam. Tiếp giáp hai châu lục (Á,
Âu) và hai đại dương (Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương).
- Đặc điểm vị trí địa lí châu Phi:
+ Châu Phi nằm ở cả bán cầu Bắc và bán cầu Nam, bán cầu Đông và bán cầu Tây,
phần lớn lãnh thổ nằm ở giữa chí tuyến Bắc và chí tuyến Nam. + Tiếp giáp:
Tiếp giáp lục địa: phía bắc giáp châu Âu qua biển Địa Trung Hải; phía đông giáp
châu Á qua khu vực Biển Đỏ.
Tiếp giáp đại dương: giáp Ấn Độ Dương ở phía đông và Đại Tây Dương ở phía tây.
2. Đặc điểm tự nhiên
Câu hỏi mục 2a trang 129 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Dựa vào hình 9.1 và thông tin trong bài, em hãy:
- Phân tích đặc điểm địa hình châu Phi.
- Cho biết sự phân bố các loại khoáng sản chính ở châu Phi.
Hướng dẫn trả lời:
- Đặc điểm địa hình châu Phi:
+ Bề mặt khá bằng phẳng, độ cao trung bình khoảng 750m so với mực nước biển.
+ Địa hình cao về phía đông nam và thấp dần về phía tây bắc.
+ Các dạng địa hình chính: sơn nguyên, bồn địa, hoang mạc, núi thấp và đồng bằng.
Sơn nguyên: nơi có nhiều đỉnh núi cao hơn 4000 m, phân bố phía đông và phía nam
(SN. Ê-ti-ô-pi-a, SN.Đông Phi,...).
Bồn địa: xen giữa các vùng đất cao, điển hình như bồn địa Công-gô, Ca-la-ha-ri, Sat,...
Hoang mạc: rất rộng lớn và khô hạn (Xa-ha-ra, Na-mip,...).
Núi thấp: tập trung phía bắc và phía nam châu Phi (Át-lát, Đrê-ken-béc,...).
Đồng bằng: thấp, diện tích nhỏ, phân bố ven biển (Đồng bằng châu thổ sông Nin,
các đồng bằng ven vịnh Ghi-nê,...).
- Sự phân bố các loại khoáng sản chính ở châu Phi: + Dầu mỏ: Bắc Phi.
+ Kim loại quý (vàng, kim cương): Nam Phi.
Câu hỏi mục 2b trang 130 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Dựa vào hình 9.2 và thông tin trong bài, em hãy :
- Nêu tên các đới khí hậu ở châu Phi.
- Nhận xét đặc điểm chung của khí hậu châu Phi.
Hướng dẫn trả lời:
- Các đới khí hậu ở châu Phi:
+ Đới khí hậu xích đạo;
+ Đới khí hậu cận xích đạo;
+ Đới khí hậu nhiệt đới;
+ Đới khí hậu cận nhiệt.
- Đặc điểm chung của khí hậu châu Phi:
+ Khí hậu khô nóng bậc nhất thế giới, nhiệt độ trung bình năm trên 20oC, lượng mưa thấp.
+ Các đới khí hậu phân bố gần như đối xứng nhau qua Xích đạo.
Câu hỏi mục 2c trang 131 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Dựa vào hình 9.1 và thông tin trong bài, em hãy.
- Nêu tên các sông và hồ chính ở châu Phi.
- Nhận xét đặc điểm mạng lưới sông, hồ ở châu Phi.
Câu hỏi mục 2c trang 131 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Dựa vào hình 9.1 và thông tin trong bài, em hãy.
- Nêu tên các sông và hồ chính ở châu Phi.
- Nhận xét đặc điểm mạng lưới sông, hồ ở châu Phi.
Hướng dẫn trả lời:
- Các sông và hồ chính ở châu Phi:
+ Các sông chính: Công-gô, Nin, Dăm-be-đi, Ni-giê,...
+ Các hồ chính: Vích-to-ri-a, Tan-ga-ni-ca, Ma-la-uy,...
- Nhận xét đặc điểm mạng lưới sông, hồ ở châu Phi:
+ Mạng lưới sông ngòi của phân bố không đều.
+ Nguồn cấp nước chủ yếu là nước mưa nên chế độ nước sông phụ thuộc chế độ mưa.
+ Các hoang mạc rất ít sông, chỉ có dòng chảy vào mùa mưa và không có nước vào mùa khô
+ Bồn địa Công-gô và phía bắc vịnh Ghi-nê có mưa nhiều nên mạng lưới sông dày
đặc, lượng nước lớn.
+ Có nhiều hồ lớn, là nguồn cung cấp nước ngọt và thủy sản quan trọng cho người dân.
Câu hỏi mục 2d trang 131 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Dựa vào thông tin trong bài, em hãy trình bày đặc điểm các môi trường thiên nhiên ở châu Phi. Hướng dẫn trả lời:
Đặc điểm các môi trường thiên nhiên ở châu Phi: * Môi trường Xích đạo
- Phạm vi: gồm bồn địa Công-gô và duyên hải phía bắc vịnh Ghi-nê.
- Sinh vật: rất phát triển, đặc trưng là rừng thường xanh.
- Sông ngòi: mạng lưới dày đặc, nhiều nước quanh năm.
- Đất: màu mỡ, thuận lợi phát triển nông nghiệp.
* Môi trường nhiệt đới
- Phạm vi: phân bố ở hai bên môi trường xích đạo
- Sinh vật: phân hoá ra mùa mưa và mùa khô rõ rệt. Càng về phía chí tuyến thảm
thực vật chuyển từ kiểu rừng sang đồng cỏ cao và cây bụi.
- Sông ngòi: lưu lượng nước khá lớn nhưng thay đổi theo mùa .
- Đất: đất đỏ vàng là chủ yếu, có thể khai thác tốt cho nông nghiệp nếu đảm bảo được nước tưới. * Môi trường hoang mạc
- Phạm vi: chiếm diện tích lớn, phân bố chủ yếu ở khu vực chí tuyến.
- Thảm thực vật, sông ngòi kém phát triển.
* Môi trường cận nhiệt
- Phạm vi: chiếm một phần lãnh thổ nhỏ ở phía bắc và nam châu Phi.
- Thảm thực vật là cây lá cứng để hạn chế thoát nước.
- Mạng lưới sông ít phát triển.
Luyện tập & Vận dụng
Luyện tập 1 trang 132 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Cho biểu đồ nhiệt độ, lượng mưa của hai trạm khí tượng sau:
a. Dựa vào hình 9.2, cho biết hai trạm khí tượng trên thuộc đới khí hậu nào?
b. Ở mỗi trạm khí tượng, em hãy cho biết:
- Nhiệt độ tháng cao nhất, nhiệt độ tháng thấp nhất vào những tháng nào.
- Tổng lượng mưa năm, tháng có lượng mưa cao nhất, tháng có lượng mưa thấp nhất.
Hướng dẫn trả lời:
a, Hai trạm khí tượng trên thuộc đới khí hậu:
- Trạm Ba-ta (Ghi-nê Xích đạo): thuộc đới khí hậu xích đạo.
- Trạm Kêp-tao (Nam Phi): thuộc đới khí hậu cận nhiệt.
b, Nhận xét nhiệt độ, lượng mưa ở mỗi trạm khí tượng: Nhiệt độ (0C) Lượng mưa (mm) Tổng lượng Trạm
Tháng mưa nhiều Tháng mưa Tháng cao nhất Tháng thấp nhất mưa ít nhất (mm) nhất Ba-ta 25 (tháng 2) 22,5 (tháng 7) Tháng 10 Tháng 2234 7 Kêp-tao 20 (tháng 1,2,3) 12 (tháng 6,7) Tháng 6 Tháng 615 11
Luyện tập 2 trang 132 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Vì sao mạng lưới sông, hồ ở châu Phi phân bố không đều.
Hướng dẫn trả lời:
Mạng lưới sông, hồ ở châu Phi phân bố không đều do
- Châu Phi có nhiệt độ trung bình cao nhất thế giới, thiên nhiên thuộc nhiều kiểu môi
trường của đới nóng (xích đạo, nhiệt đới, hoang mạc và cận nhiệt) và mỗi kiểu môi
trường lại có nhiệt độ và lượng mưa khác nhau.
- Trong khi đó, lượng nước sông hồ chủ yếu phụ thuộc vào chế độ mưa => sông,
ngòi phân bố không đều.
Vận dụng trang 132 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Em hãy sưu tầm hình ảnh và viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) giới thiệu một di sản
thiên nhiên hoặc một vườn quốc gia ở châu Phi.
Hướng dẫn trả lời:
Khu bảo tồn thiên nhiên Tsingy de Bemaraha, Madagascar: Tuy Tsingy de
Bemaraha là một trong những công viên quốc gia lớn và nổi tiếng, nhưng việc khai
thác du lịch là rất hạn chế, chỉ có những nhà khoa học được sự bảo hộ của những tổ
chức uy tín thế giới mới được phép tiếp cận sâu bên trong. Vì được quản lí chặt chẽ
như vậy nên hầu như rừng đá vẫn còn giữ được nguyên trạng. Nổi tiếng nhất trong
công viên quốc gia Tsingy de Bemaraha là Rừng đá Tsingy với những tháp đá nhọn
hoắt, lởm chởm có nơi cao tới 50m. Trong suốt hàng triệu năm, những lớp vỏ sò và
san hô bồi đắp đáy biển và qua thời gian đã kết thành một khối đá vôi duy nhất.
Khoảng 100 triệu năm sau, các chuyển động của trái đất đã đẩy những khối đá vôi
khổng lồ này lên khỏi mặt biển. Dưới tác động của thời tiết, các khe vách hình thành
và tạo nên hình dạng của Tsingy ngày nay.