Mở đầu trang 65 KHTN lớp 7
Mặt Trời là nguồn năng lượng khổng lồ. Năng lượng mà Trái Đất nhận được từ
Mặt Trời trong 2 giờ nhiều hơn toàn bộ năng lượng mà con người tiêu thụ
trong một năm. Năng lượng Mặt Trời truyền đến Trái Đất bằng cách nào?
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Năng lượng Mặt Trời truyền đến Trái Đất thông qua các tia sáng được chiếu đến Trái Đất.
I. Câu hỏi thảo luận
Câu 1 trang 65 KHTN 7 Cánh diều
Hãy nêu ví dụ về nguồn sáng và vật sáng.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
+ Nguồn sáng là những vật tự phát ra ánh sáng: Mặt Trời, ngọn lửa, ngọn nến
đang cháy, con đom đóm, tia chớp, … .
+ Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó: Mặt
Trăng, bông hoa, con mèo, con chó, … .
II. Câu hỏi vận dụng
Vận dụng trang 68 KHTN 7 Cánh diều
Hiện tượng nhật thực là hiện tượng Trái Đất đi vào vùng tối do Mặt Trăng tạo
ra (hình 12.8a). Khi đó, ở một số vị trí trên Trái Đất, người ta sẽ thấy Mặt Trời bị Mặt Trăng che khuất.
Tương tự như vậy, hiện tượng nguyệt thực là hiện tượng khi Mặt Trăng đi vào
vùng tối do Trái Đất tạo ra (hình 12.8b). Khi đó, ở một số nơi trên Trái Đất,
người ta sẽ thấy Mặt Trăng bị Trái Đất che khuất.
a. Hãy vẽ các tia sáng để xác định vùng tối trong mỗi hiện tượng này.
b. Sử dụng 1 ngọn nến và các quả bóng có kích thước phù hợp thay thế Mặt
Trời, Trái Đất, Mặt Trăng để kiểm tra kết quả thu được như hình vẽ ở câu 1.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
a. Xác định vùng tối và vùng nửa tối.
b. Em có thể dùng 1 ngọn nến thay cho Mặt Trời, quả bóng đá thay cho Trái
Đất, quả bóng tenis thay cho Mặt Trăng. Đặt ngọn nến và các quả bóng ở các
vị trí giống như 2 trường hợp trên và quan sát hiện tượng.
III. Câu hỏi luyện tập
Luyện tập 1 trang 65 KHTN 7 Cánh diều
Với các dụng cụ: đèn sợi đốt, kính lúp, tờ bìa màu đen, nhiệt kế.
a. Hãy lên phương án và tiến hành thí nghiệm để thu được năng lượng ánh sáng.
b. Trong thí nghiệm của em và thí nghiệm ở hình 12.1, năng lượng ánh sáng đã
chuyển hóa thành các dạng năng lượng nào?
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
a. Phương án thí nghiệm
Dùng kính lúp hội tụ tia sáng từ đèn sợi đốt phát ra, dùng tờ bìa màu đen
hứng tia sáng tại điểm hội tụ, dùng nhiệt kế đo nhiệt độ tại điểm hội tụ. Tiến hành thí nghiệm
+ Bật đèn sợi đốt.
+ Dùng kính lúp đặt sát đèn sợi đốt.
+ Dùng tấm bìa màu đen hứng điểm hội tụ của tia ló sau khi đi qua kính lúp.
+ Để một thời gian đủ dài sau đó dùng nhiệt kế đo nhiệt độ điểm hội tụ đó. Kết luận:
Nhiệt độ điểm hội tụ tăng cao chứng tỏ ánh sáng mang năng lượng, quang
năng được chuyển hóa thành nhiệt năng.
b. Năng lượng ánh sáng chuyển thành dạng nhiệt năng, làm cho que diêm bốc cháy.
Luyện tập 2 trang 66 KHTN 7 Cánh diều
Em hãy đề xuất một phương án để có thể quan sát được tia sáng.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Dùng đèn chiếu vào một miếng bìa có khoét một lỗ nhỏ, dùng 1 miếng bìa làm
màn hứng sao cho vệt sáng từ lỗ nhỏ đi là là trên màn hứng.
Vệt sáng hẹp, thẳng trên màn hứng được coi là tia sáng.
Luyện tập 3 trang 67 KHTN 7 Cánh diều
Với các dụng cụ: đèn tạo ra chùm sáng hẹp song song, tấm bìa chắn sáng,
giấy trắng. Hãy lên phương án và tiến hành thí nghiệm để tạo ra các chùm sáng trên mặt giấy.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi
Phương án thí nghiệm:
Dùng đèn chiếu chùm tia sáng qua tấm bìa đã được đục 2 lỗ nhỏ đối xứng, đặt
tờ giấy trắng sao cho chùm tia sáng đi là là trên bề mặt tờ giấy. Tiến hành thí nghiệm:
+ Tạo chùm song song
Đặt sát đèn pin vào tấm bìa đã đục lỗ, đặt tờ giấy sao cho chùm tia sáng đi qua
lỗ đi là là trên bề mặt tờ giấy. Điều chỉnh đèn sao cho thu được hình ảnh dưới. + Tạo chùm hội tụ
Đặt sát đèn pin vào tấm bìa đã đục lỗ, đặt tờ giấy sao cho chùm tia sáng đi qua
lỗ đi là là trên bề mặt tờ giấy. Điều chỉnh đèn sao cho thu được hình ảnh dưới. + Tạo chùm phân kì
Đặt sát đèn pin vào tấm bìa đã đục lỗ, đặt tờ giấy sao cho chùm tia sáng đi qua
lỗ đi là là trên bề mặt tờ giấy. Điều chỉnh đèn sao cho thu được hình ảnh dưới.
Luyện tập 4 trang 67 KHTN 7 Cánh diều
Hãy vẽ các tia sáng để xác định bóng tối, bóng nửa tối trên tường của các vật trong hình 12.8.
Hướng dẫn trả lời câu hỏi