1. Nhà Lê Sơ thành lập
Trả lời câu hỏi mục 1 trang 86 SGK Lịch sử và Địa lí 7
- Em hãy mô tả những nét chính về sự thành lập nhà Lê sơ
- Đọc tư liệu 20.3 và chi biết chủ trương bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia của triều Lê sơ
được thể hiện thế nào qua lời căn dặn của vua Lê Thánh Tông.
Hướng dẫn trả lời
- Những nét chính về sự thành lập nhà Lê sơ:
+ Tháng 4 năm 1428, lê Lợi lên ngôi Hoàng đế, khôi phục quốc hiệu Đại Việt, đóng đô tại Thăng Long.
+ Chính quyền phong kiến được hoàn thiện từ trung ương đến địa phương
+ Cả nước có 13 đạo thừa tuyên và một phủ Trung Đô, đơn vị hành chính nhỏ nhất là xã.
+ Ban hành Quốc triều hình luật
+ Xây dựng quân đội mạnh, duy trì chính sách “Ngụ binh ư nông”
- Chủ trương bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia của triều Lê sơ
+ Quyết tâm củng cố quân đội, kiên quyết bảo vệ chủ quyền, biên giới bảo vệ Tổ quốc
+ Đề cao trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc đối với mọi người dân, trừng trị thích đáng những kẻ bán nước.
2. Tình hình kinh tế - xã hội
Trả lời câu hỏi mục 2 trang 88 SGK Lịch sử và Địa lí 7
1. Em hãy trình bày những nét chính về tình hình kinh tế thời Lê sơ. Em có ấn tượng với
thành tựu kinh tế nào nhất? Lí giải sự lựa chọn của em.
Hướng dẫn trả lời
- Những nét chính về tình hình kinh tế thời Lê sơ: Nông nghiệp Thủ công nghiệp Thương nghiệp
- Ban hành chính sách quân điền - Đông Kinh có 36 phố
- Nhiều làng nghề thủ công phát
phường buôn bán sầm uất.
- Chia ruộng đất công cho
triển theo hướng chuyên nghiệp
- Giao thương với nước ngoài thành viên trong làng xã
- Triều đình lập ra Cục bách tác: tấp nập.
- Cấm giết trâu bò bừa bãi
đúc tiền, đúc vũ khí, đóng thuyền, - Sành, sứ, vải, lụa, lâm sản
- Một số chức quan được may mũ áo cho quan.
quý được thương nhân nước
đặt: Khuyến nông sứ, Hà đê ngoài ưa chuộng sứ, Đồn điền sứ
Em ấn tượng với thành tựu kinh tế về lĩnh vực thủ công nghiệp nhất. Vì nhiều mặt hàng đạt
đến trình độ kĩ thuật, tay nghề, độ tinh xảo cao, được các thương nhân nước ngoài ưa chuộng.
2. Xã hội thời Lê sơ có những tầng lớp căn bản nào? Tầng lớp nào là lực lượng sản xuất chính?
Hướng dẫn trả lời
Xã hội thời lê sơ có 4 tầng lớp căn bản, gồm:
- Tầng lớp quý tộc: vua, quan lại - Tầng lớp nông dân.
- Tầng lớp thương nhân, thợ thủ công - Tầng lớp nô tì.
3. Trong đó tầng lớp nông dân là lực lượng sản xuất chính.
- Đọc tư liệu 20.5, theo em những biện pháp được nêu trong bộ Quốc triều hình luật đó có
giúp ổn định trật tự xã hội thời Lê không?
Hướng dẫn trả lời
Theo em những biện pháp được nêu trong bộ Quốc triều hình luật đó có giúp ổn định trật tự xã hội thời Lê.
3. Tình hình văn hóa - giáo dục
Trả lời câu hỏi mục 3 trang 89 SGK Lịch sử và Địa lí
1. Kể tên những thành tựu tiêu biểu về văn học và nghệ thuật thời Lê Sơ.
Hướng dẫn trả lời
Những thành tựu tiêu biểu về văn học và nghệ thuật thời Lê Sơ: Văn học Nghệ thuật
Văn học chữ Hán: Bình Ngô đại cáo,
Tập trung trong các công trình lăng tẩm, cung điện: Quỳnh uyển cửu ca, …
Điện Lam Kinh, điện Kính Thiên…
Văn học chữ Nôm: Quốc âm thi tập,
Điêu khắc bằng đá, trau chốt, tỉ mỉ.
Hồng Đức quốc âm thi tập
2. Giáo dục thời Lê sơ có bước phát triển như thế nào so với thời Trần?
Hướng dẫn trả lời
Giáo dục thời Lê sơ có bước phát triển sơ với thời Trần:
- Giáo dục, đào tạo quan lại với nội dung thi cử là các sách của đạo Nho được đề cao.
- Ở các đạo, phủ đều có trường học.
- Những người đỗ đạt được khắc tên vào văn bia ở Văn Miếu để “làm gương sáng cho muôn đời”.
3. Quan sát tư liệu 20.6 kết hợp đọc thông tin trong bài, em hãy cho biết nhà Lê dựng bia tiến
sĩ trong Văn miếu nhằm mục đích gì?
Hướng dẫn trả lời
Nhà Lê dựng bia tiến sĩ trong Văn miếu nhằm mục đích:
- Vinh danh các Tiến sĩ, người hiền tài.
- Làm gương sáng cho các mọi người và hậu thế.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1 trang 91 SGK Lịch sử và Địa lí.
Em hãy cho biết các vua nhà Lê sơ đã có những biện pháp gì đã khẳng định và bảo vệ chủ
quyền lãnh thổ, lãnh hải của Đại Việt.
Hướng dẫn trả lời
Các vua nhà Lê sơ đã có những biện pháp gì đã khẳng định và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ,
lãnh hải của Đại Việt:
- Trong Bộ luật Hồng Đức có những điều luật về vấn đề biên phòng được quy định rõ ràng:
Không trốn sang nước khác, không bán ruộng đất ở bờ cõi cho người nước ngoài,…
- Xây dựng quân đội mạnh để bảo vệ biên giới lãnh thổ, an ninh biên giới và chủ quyền quốc gia.
Luyện tập 2 trang 91 SGK Lịch sử và Địa lí.
Lập bảng thống kê về tình hình xã hội và văn hóa thời Lê Sơ
Hướng dẫn trả lời
Tình hình xã hội và văn hóa thời Lê Sơ: Xã hội Văn hóa
- văn học chữ Hán chiếm ưu thế, văn học chữ Nôm
- Phân hóa thành nhiều tầng lớp khác phát triển nhau
- Sử học: Đại Việt sử ký toàn thư - Tầng lớp quý tộc
- Địa lí: Dư địa chí, Hồng Đức bản đồ - Tầng lớp nông dân
- Nhã nhạc cung đình chứng thức ra đời
- Tầng lớp thương nhân, thợ thủ công
- Loại hình nghệ thuật đa dạng, phong phú: chèo, - Tầng lớp nô tì tuồng…
Luyện tập 3 trang 91 SGK Lịch sử và Địa lí.
Dựa vào thông tin trong bài, em hãy giới thiệu một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ.
Hướng dẫn trả lời
Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ:
- Giới thiệu về Nguyễn Trãi (1380 – 1420)
+ Nguyễn Trãi là anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới. Cả cuộc đời của
Nguyễn Trãi, khi đánh giặc cũng như khi xây dựng đất nước luôn đề cao tư tưởng nhân
nghĩa, yêu nước, thương dân
+ Nguyễn Trãi để lại cho đời những tác phẩm văn học lớn, tiêu biểu như: Quân trung từ
mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Lam Sơn thực lục, Dư địa chí…
- Giới thiệu về Vua Lê Thánh Tông (1442 - 1497)
+ Vua Lê Thánh Tông lên ngôi năm 1460, đặt niên hiệu là Quang Thuận, năm 1470 đổi niên
hiệu là Hồng Đức. 37 năm trị vì của ông là giai đoạn đất nước thịnh vượng về mọi mặt.
Ngoài tài trị nước, ông còn là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc.
+ Di sản thơ văn của ông khá đồ sộ với nhiều tác phẩm như Hồng Đức Quốc âm thi tập,
Quỳnh uyển cửu ca... Ông lập hội “Tao đàn" (Nhóm các nhà thơ) tạo nên trào lưu văn học
cung đình, đánh dấu bước phát triển cao của văn chương đương thời.
- Giới thiệu về Lương Thế Vinh (1441 - 1496)
+ Ông là nhà toán học. Ông đỗ Trạng nguyên năm 1463, do giỏi tính toán nên người ta
thường gọi là Trạng Lường.
+ Công trình tiêu biểu của ông là Đại thành toán pháp. Lương Thế Vinh còn là tác giả của tác
phẩm Hi phường phải lục, trong đó mô tả các môn nghệ thuật thời bấy giờ như chèo, tuồng, múa rối...
- Giới thiệu về Ngô Sĩ Liên (thế kỉ XV)
+ Ông là nhà sử học thời Lê Sơ. Ông đỗ Tiến sĩ năm 1442, từng đảm nhận các vị trí quan trọng ở Hàn lâm viện.
+ Ông đóng vai trò trọng yếu trong việc biên soạn bộ quốc sử Đại Việt sử ký toàn thư.
Vận dụng trang 91 SGK Lịch sử và Địa lí 7
Năm 1484, Thân Nhân Trung theo lệnh của vua Lê Thánh Tông đã soạn lời văn cho bia Tiên
sĩ đầu tiên khoa Nhâm Tuất (năm 1442) ở Văn Miếu, trong đó có câu: “Hiền tài là nguyên khí
của quốc gia”. Theo em, câu nói này có ý nghĩa gì? Hãy viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của mình
Hướng dẫn trả lời
Hiền tài là nguyên khí quốc gia nghĩa là:
- Hiền tài” là người tài cao, học rộng và có đạo đức, có ảnh hưởng sâu sắc tới sự phát triển của quốc gia.
- “Nguyên khí” được hiểu là sức mạnh vật chất, tinh thần tiềm tàng nơi con người, nơi đất
nước đó có và mong muốn có, nó có giá trị quan trọng với mỗi quốc gia.
=> “Hiền tài là nguyên khí quốc gia” có nghĩa là: Hiền tài, chính là phần cốt lõi, chất ban đầu
để làm nên sự sống còn và phát triển của đất nước. Quốc gia có nhiều hiền tài và biết sử
dụng hiền tài thì sẽ phát triển vững mạnh.
- Một đất nước nếu không có hiền tài không thể giữ vững được độc lập, kinh tế, phát triển
của dân tộc. Đây chính là kim chỉ nam của một quốc gia phồn vinh, thịnh vượng thực sự. ......................