Giải SGK Lịch sử 8 Bài 1: Các cuộc cách mạng tư sản ở châu Âu và Bắc Mỹ | Chân trời sáng tạo

1. Cách mạng tư sản Anh
Câu hỏi 1 trang 9 Lịch Sử 8: Xác định trên lược đồ 1.1 địa điểm diễn ra
cuộc Cách mạng tư sản Anh.
Hướng dẫn trả lời:
Xác định địa điểm diễn ra cách mạng tư sản Anh
Câu hỏi 2 trang 9 Lịch Sử 8:
Dựa vào thông tin trong bài và tư liệu 1.2, em hãy trình bày nguyên nhân
chính dẫn đến cuộc Cách mạng tư sản Anh
Hướng dẫn trả lời:
- Đến thế kỉ XV - XVI, đời sống kinh tế - chính trị - xã hội ở Anh có nhiều chuyển biến:
+ Nền kinh tế Anh chuyển sang thời kì phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa
+ Xã hội có nhiều biến động, như: nông dân bất bình với nhà nước phong
kiến; tầng lớp quý tộc mới ra đời, có thể lực về kinh tế nhưng không có
địa vị chính trị tương xứng,…
+ Nền cai trị chuyên chế của vua Sác-lơ I đã tạo ra nhiều bất ổn về chính trị.
- Năm 1640, do cần tiền để đàn áp cuộc nổi dậy ở Xcốt-len, vua Sác-lơ I
triệu tập Nghị viện để đặt thêm thuế mới, nhưng bị từ chối. Mâu thuẫn
giữa nhà vua với nghị viện ngày càng sâu sắc.
=> Tháng 8/1642, Vua Sác-lơ I tuyên chiến với Nghị viện, cách mạng bùng nổ.
Giải Lịch sử 8 trang 10
Câu hỏi 1 trang 10 Lịch Sử 8: Cách mạng tư sản Anh đã đạt được những
kết quả gì? Theo em, sự khác biệt cơ bản giữa hình thức quân chủ chuyên
chế và quân chủ lập hiến là gì?
Hướng dẫn trả lời:
- Kết quả của cách mạng tư sản Anh:
+ Chế độ quân chủ chuyên chế bị lật đổ;
+ Chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập.
- Điểm khác biệt cơ bản giữa hình thức quân chủ lập hiến và quân chủ chuyên chế:
+ Chế độ quân chủ chuyên chế: quyền lực của nhà vua là tối cao và tuyệt
đối. Vua nắm trong tay tất cả các quyền: hành pháp, lập pháp và tư pháp.
Tất cả thần dân phải tuân theo mọi lời nói, mệnh lệnh của nhà vua.
+ Chế độ quân chủ lập hiến: vua vẫn là người đứng đầu quốc gia, là biểu
tượng của dân tộc, nhưng quyền lực của nhà vua chỉ mang tính hình thức,
nghi lễ. Quyền lập pháp được trao cho quốc hội/ nghị viện; quyền hành
pháp trao cho chính phủ và quyền tư pháp trao cho tòa án.
Câu hỏi 2 trang 10 Lịch Sử 8: Nêu những nét chính về ý nghĩa, tính chất
và đặc điểm của Cách mạng tư sản Anh.
Hướng dẫn trả lời:
Ý nghĩa, tính chất, đặc điểm của cách mạng tư sản Anh
- Ý nghĩa: Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ ở nước Anh - Tính chất:
+ Cách mạng Anh mang tính chất của một cuộc cách mạng tư sản.
+ Tuy nhiên, đây là cuộc cách mạng không triệt để, do: lực lượng phong
kiến chưa bị xóa bỏ hoàn toàn (vẫn duy trì ngôi vua và thế lực của quý tộc
mới,…); thành quả cách mạng không đáp ứng quyền lợi của phần đông nhân dân lúc đó. - Đặc điểm:
+ Lực lượng lãnh đạo: giai cấp tư sản và quý tộc mới
+ Hình thức: nội chiến.
2. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ
Câu hỏi trang 10 Lịch Sử 8: Xác định trên lược đồ 1.1 địa điểm diễn ra
cuộc Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ
Hướng dẫn trả lời:
Câu hỏi trang 10 Lịch Sử 8: Tại sao nhân dân thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ
quyết định tiến hành cuộc chiến tranh giành độc lập? Theo em, xung đột
quan trọng nhất giữa đế quốc Anh và nhân dân các thuộc địa ở Bắc Mỹ là gì?
Hướng dẫn trả lời:
- Nguyên nhân thúc đẩy nhân dân 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ tiến hành
chiến tranh giành độc lập:
+ Nguyên nhân sâu xa:thực dân Anh ban hành nhiều đạo luật hà khắc
nhằm hạn chế sự phát triển kinh tế của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ, khiến quan
hệ giữa chính quốc với thuộc địa ngày càng căng thẳng.
+ Nguyên nhân trực tiếp: Ngày 16/12/1773, một nhóm người Bắc Mỹ tấn
công các tàu chở chè của Anh tại cảng Bô-xtơn. Nghị viện Anh lập tức ra
lệnh đóng cửa cảng Bô-xtơn và ban hành thêm các đạo luật ngăn cản sự
phát triển của kinh tế thuộc địa.
- Xung đột quan trọng nhất giữa đế quốc Anh với nhân dân các thuộc
địa ở Bắc Mỹ là: ách thống trị của đế quốc Anh đã xâm phạm nghiêm
trọng đến quyền tự do và cản trở sự phát triển kinh tế của nhân dân thuộc địa.
Câu hỏi trang 12 Lịch Sử 8: Cuộc Chiến tranh giành độc lập của 13
thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ đã đạt được những kết quả gì? Trình bày ý nghĩa,
tính chất và đặc điểm của cuộc chiến tranh.
Hướng dẫn trả lời: - Kết quả:
+ Lật đổ sự thống trị của thực dân Anh; giành được độc lập cho 13 thuộc địa.
+ Đưa đến sự ra đời của một quốc gia mới: Hợp chúng quốc Mỹ - Ý nghĩa:
+ Mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Bắc Mỹ
+ Cổ vũ cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do của nhân dân thuộc địa khắp nơi trên thế giới - Tính chất:
+ Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ là mang tính
chất của một cuộc cách mạng tư sản.
+ Tuy nhiên, đây là cuộc cách mạng tư sản không triệt để do: không thủ
tiêu được chế độ nô lệ; thành quả cách mạng không đáp ứng quyền lợi của
phần đông nhân dân lúc đó. - Đặc điểm:
+ Lực lượng lãnh đạo: giai cấp tư sản và tầng lớp chủ nô
+ Hình thức: chiến tranh giải phóng dân tộc
3. Cách mạng tư sản Pháp
Câu hỏi trang 12 Lịch Sử 8: Dựa vào tư liệu 1.8 và thông tin trong bài,
em hãy xác định các nguyên nhân dẫn đến Cách mạng tư sản Pháp. Theo
em, Cách mạng tư sản Pháp cần phải giải quyết những vấn đề gì?
Hướng dẫn trả lời:
* Các nguyên nhân dẫn đến cách mạng tư sản Pháp:
- Nguyên nhân sâu xa: Cuối thế kỉ XVIII, đời sống kinh tế - chính trị -
xã hội và tư tưởng ở Pháp có nhiều chuyển biến quan trọng:
+ Chính trị: Pháp vẫn là một nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là vua
Lu-i XVI. Sự chuyên chế và hà khắc của vua Lu-i XVI đã gây nên nhiều bất bình trong nhân dân.
+ Kinh tế: nông nghiệp lạc hậu, mất mùa thường xuyên diễn ra; công -
thương nghiệp phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa nhưng bị chính sách
thuế của nhà vua kìm hãm.
+ Xã hội: trật tự ba đẳng cấp ngày càng khoét sâu mâu thuẫn trong xã hội.
Đẳng cấp thứ ba bất bình với chính sách của vua và hai đẳng cấp trên.
+ Tư tưởng: trào lưu Triết học Ánh sáng được sự đón nhận rộng rãi trong
xã hội, thúc đẩy người dân đứng lên làm cách mạng.
- Nguyên nhân trực tiếp: Ngày 5/5/1789, vua Lu-i XVI triệu tập Hội
nghị ba đẳng cấp để tăng thuế cũ và đặt thuế mới, nhưng không đạt được
sự đồng ý của Đẳng cấp thứ ba. Mâu thuẫn giữa Đẳng cấp thứ ba với chính
quyền phong kiến chuyên chế lên cao.
* Những vấn đề mà cách mạng tư sản Pháp cần giải quyết:
- Xóa bỏ chế độ phong kiến chuyên chế, xác lập nền dân chủ tư sản.
- Xóa bỏ chế độ đẳng cấp, ban hành các quyền tự do, bình đẳng.
- Đảm bảo quyền tư hữu về ruộng đất cho nông dân.
- Thống nhất thị trường dân tộc, thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa.
- Trong quá trình diễn ra cách mạng, nước Pháp còn phải đương đầu với
cuộc tấn công, xâm lược của liên minh phong kiến châu Âu, và sự nổi
dậy, chống đối của nội phản, do đó, cách mạng Pháp cần giải quyết thêm
nhiệm vụ: đấu tranh chống ngoại xâm và nội phản, bảo vệ độc lập dân tộc
và chính quyền cách mạng.
Câu hỏi trang 14 Lịch Sử 8: Em hãy trình bày kết quả, ý nghĩa, tính chất
và đặc điểm của Cách mạng tư sản Pháp
Hướng dẫn trả lời: - Kết quả:
+ Xóa bỏ chế độ quân chủ chuyên chế; thiết lập nền cộng hòa ở Pháp;
+ Khẳng định các quyền tự do dân chủ của công dân - Ý nghĩa:
+ Mở đường cho sự phát triển mạnh mẽ của chủ nghĩa tư bản ở Pháp.
+ Tạo ra những thay đổi sâu rộng trong phạm vi nước Pháp và để lại nhiều
dấu ấn sâu sắc trong tiến trình lịch sử châu Âu.
- Tính chất: cách mạng tư sản - Đặc điểm:
+ Lực lượng lãnh đạo: giai cấp tư sản
+ Hình thức: nội chiến và chiến tranh bảo vệ tổ quốc
Câu hỏi trang 14 Lịch Sử 8: Theo Lênin (V.I. Lênin): “Cách mạng Pháp
xứng đáng là một cuộc đại cách mạng”. Em có đồng ý với nhận xét này không? Tại sao?
Hướng dẫn trả lời:
Đồng ý với nhận xét của V.I. Lênin: “Cách mạng Pháp xứng đáng là
một cuộc đại cách mạng”. Vì:
- Cách mạng tư sản Pháp đã giải quyết triệt để những nhiệm vụ dân tộc và
dân chủ đặt ra cho nước Pháp vào cuối thế kỉ XVIII, cụ thể là:
+ Nhiệm vụ dân tộc: Thống nhất lãnh thổ, hình thành thị trường dân tộc
thống nhất, qua đó để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa;
đấu tranh chống ngoại xâm và nội phản, bảo vệ độc lập dân tộc và chính quyền cách mạng.
+ Nhiệm vụ dân chủ: xóa bỏ chế độ phong kiến chuyên chế, xác lập nền
dân chủ tư sản; xóa bỏ chế độ đẳng cấp, ban hành các quyền tự do, bình
đẳng; đảm bảo quyền tư hữu về ruộng đất cho nông dân.
- Thắng lợi của Cách mạng tư sản Pháp không chỉ đưa đến những thay đổi
sâu rộng trong phạm vi nước Pháp mà còn để lại dấu ấn sâu sắc trong tiến
trình lịch sử châu Âu (nói riêng) và nhân loại (nói chung). Ví dụ như:
+ Những tư tưởng tiến bộ trong trào lưu Triết học Ánh sáng ở Pháp đã
được đón nhận nồng nhiệt ở nhiều nơi trên thế giới, làm cho thế kỉ XVIII
đi vào lịch sử với tên gọi “thế kỉ Ánh sáng”.
+ Cổ vũ phong trào đấu tranh chống phong kiến ở các nước châu Âu; để
lại nhiều bài học kinh nghiệm cho phong trào cách mạng ở các nước,…
Luyện tập - Vận dụng
Giải Lịch sử 8 trang 15
Luyện tập 1 trang 15 Lịch Sử 8: Hoàn thành nội dung của các cuộc cách
mạng tư sản tiêu biểu ở Anh, Mỹ, Pháp theo mẫu dưới đây: Tiêu chí
Cách mạng tư sản Chiến tranh giành Cách mạng tư sản
Anh (1642 – 1689) độc lập của 13 Pháp
thuộc địa Anh ở (1789 – 1794) Bắc Mỹ (1773 - 1783) Nguyên nhân ? ? ? bùng nổ Kết quả chính ? ? ? Đặc điểm ? ? ? Tính chất ? ? ?
Hướng dẫn trả lời: Nội dung
Cách mạng tư sản Chiến tranh giành Cách mạng tư sản
Anh thế kỉ XVIII độc lập của các Pháp cuối thế kỉ
thuộc địa Anh ở XVIII Bắc Mĩ Nguyên
- Mâu thuẫn gay gắt - Mâu thuẫn sâu sắc - Những mâu thuẫn về
nhân bùng giữa tư sản, quý tộc giữa các thuộc địa kinh tế, chính trị, xã hội nổ
mới với chế độ với chính quốc trong lòng chế độ
quân chủ chuyên - Chế độ thuế vô lí phong kiến Pháp. chế. của thực dân Anh. - Sự khủng hoảng của - Vấn đề tài chính nền tài chính quốc gia của đất nước. Kết
quả - Lật đổ chế độ - Giải phóng Bắc Mĩ - Lật đổ nền quân chủ chính
phong kiến, mở khỏi sự thống trị của chuyên chế, thủ tiêu tàn
đường cho chủ thực dân Anh, thành dư phong kiến, mở
nghĩa tư bản phát lập quốc gia tư sản; đường cho chủ nghĩa tư triển.
- Mở đường cho chủ bản phát triển.
- Thiết lập chế độ nghĩa tư bản phát - Giải quyết vấn đề
quân chủ lập hiến. triển. ruộng đất cho nông dân. Đặc điểm
- Do tầng lớp quý - Do tầng lớp chủ nô Diễn ra dưới hình thức
tộc mới và tư sản và tư sản lãnh đạo
cuộc đấu tranh giai cấp lãnh đạo
- Diễn ra dưới hình quyết liệt do giai cấp tư
- Diễn ra dưới hình thức
cuộc chiến sản lãnh đạo, lật đổ chế
thức một cuộc nội tranh giải phóng, độ quân chủ chuyên
chiến, thiết lập chế thiết lập chế độ cộng chế bảo vệ Tổ quốc. hòa tổng thống. độ quân chủ lập hiến. Tính chất
Là một cuộc cách Là một cuộc cách Là một cuộc cách mạng
mạng tư sản chưa mạng tư sản chưa tư sản triệt để. triệt để. triệt để.
Vận dụng 2 trang 15 Lịch Sử 8: Tìm kiếm những thông tin từ Internet,
hãy liệt kê một số quốc gia hiện nay theo thể chế quân chủ lập hiến.
Hướng dẫn trả lời:
- Một số quốc gia hiện nay theo thể chế quân chủ lập hiến: Vương quốc
Anh; Nhật Bản; Thụy Điển; Đan mạch; Thái Lan; Campuchia; Hà Lan, Bỉ; Bhutan; Malaysia,…
Vận dụng 3 trang 15 Lịch Sử 8: Dựa vào những thông tin sưu tầm từ
sách, báo, internet, hãy viết tiểu sử (khoảng 10 dòng) của các nhân vật
lịch sử sau: G.Oa-sinh-tơn; T.Giép-phép-xơn; M.Rô-be-spie.
Hướng dẫn trả lời:
(*) Lựa chọn: Tiểu sử của G. Oa-sinh-tơn
Tổng thống George Washington sinh vào ngày 22 tháng 2 năm 1732 và
mất vào ngày 14 tháng 12 năm 1799. Vai trò của Washington là vô cùng
quan trọng đối với nền độc lập của Hoa Kỳ. Ông là người dẫn dắt các tiểu
bang Hoa Kỳ đến chiến thắng trong cuộc cách mạng Mỹ với Vương quốc
Anh, đưa Hoa Kỳ trở thành một đất nước độc lập có chủ quyền riêng chứ
không còn là một thuộc địa của Anh như trước đó. Sau khi Hoa Kỳ dành
được độc lập ông Washington đã được Quốc Hội Hoa Kỳ chọn làm tổng
thống đầu tiên của Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ vừa được thành lập và ông
giữ chức vụ tổng thống này trong vòng 2 nhiệm kỳ. Trong suốt quá trình
cầm quyền của mình George Washington đã thực hiện rất nhiều chính
sách như cải thiện cơ sở hạ tầng, mở rộng lãnh thổ , v…v… Ông thành
lập trường đại học quốc gia để nâng cao chất lượng giáo dục, tìm nơi đặt
thủ đô mới của đất nước để nơi đầu não của liên bang không bị phụ thuộc
vào chính quyền của bất cứ tiểu bang nào. Tổng thống Washington cũng
đề cao tư tưởng dân tộc giải quyết các mâu thuẫn mang tính địa phương.
Ông đã trở thành biểu tượng cho các phong trào giải phóng dân tộc trên
khắp thế giới và cho đến ngày nay tổng thống Washington luôn được các
nhà sử gia ca ngợi và xếp ông vào một trong những tổng thống vĩ đại nhất mà nước Mỹ từng có.