Giáo án Ngữ văn 8 Bài 8: Nhà văn và trang viết | Văn bản: Xe đêm | Kết nối tri thức

VĂN BẢN 3: XE ĐÊM
(Trích, Côn- xtan-tin Pau-xtốp-ki) I/ MỤC TIÊU:
1. Mức độ yêu cầu cần đạt
- Củng cố tri thức về truyện
- Cảm nhận nhân vật An-đéc-xen ở các phương diện: chân dung, tính cách, tấm lòng nhân
hậu và trí tưởng tượng bay bổng – điều khiến truyện cổ tích của ông chinh phục hàng
triệu độc giả trên thế giới 2/ Năng lực 2.1/ Năng lực chung
- Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác... 2.2/ Năng đặc thù
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Xe đêm
- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn bản Xe đêm
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa văn bản.
- Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của văn bản với các văn bản khác có cùng chủ đề. 3/ Phẩm chất
- Trân trọng, tin yêu vẻ đẹp của con người, thiên nhiên; biết sống có trách nhiệm
II/ THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
a. Thiết bị dạy học - SGK, SGV. - Máy chiếu, máy tính.
b. Học liệu: Ngữ liệu đọc.
III/ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG:
a. Mục tiêu: Tạo hứng thú, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình.
HS kết nối với kiến thức đã học, khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
b. Nội dung: HS huy động tri thức đã có để trả lời câu hỏi và củng cố bài học.
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của học sinh.
d. Tổ chức thực hiện:
- GV Cho Hs xem các hình ảnh sau: (Hoặc xem 1 đoạn Video)
? Các em nghĩ đến tác tác phẩm nào sau khi quan sát những bức ảnh trên?
? Qua những câu chuyện ấy, em hình dung An-đéc-xen là người như thế nào?
- HS tiếp nhận nhiệm vụ, trao đổi, chia sẻ ý kiến.
Gợi ý phương án trả lời:
- Tác phẩm cô bé bán diêm.
- Qua những câu chuyện ấy, em hình dung An-đéc-xen là người có tấm lòng vị tha, bao dung và nhân hậu
- Sau khi HS trả lời xong GV tái hiện và dẫn dắt vào bài:
Các em thân mến, vậy là thông qua các câu chuyện, đặc biệt là truyện cổ tích thì chúng ta đã
phần nào hình dung ra được An-đéc-xen là người như thế nào, đúng không? Vậy An-đéc-xen
có thực sự giống với những gì chúng ta hình dung hay không, chúng ta sẽ giải đáp được điều
này sau khi học xong bài học ngày hôm nay. Các em mở sách vở chúng ta bước vào bài mới:
Văn bản 3 – Xe đêm của Côn- xtan-tin Pau-xtốp-ki.
B.HOẠT ĐỘNG: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI (Dự kiến thời lượng: 35 phút)
Hoạt động 1: Đọc văn bản
1. Mục tiêu: Nắm được những thông tin về thể loại và đọc văn bản Xe đêm
2. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên
quan đến văn bản Xe đêm
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến văn bản Xe đêm
4. Tổ chức thực hiện I. TÌM HIỂU CHUNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
NHIỆM VỤ 1 Tìm hiểu về tác giả tác phẩm 1. Tác giả
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
- Côn-xtan-tin Pau-xtốp-ki (1892-1968)
GV nhắc lại yêu cầu từ tiết trước, học sinh đọc
là nhà văn Nga nổi tiếng.
bài ở nhà và làm bài tập trong phần Hướng dẫn
- Truyện ngắn của ông mang chất thơ nhẹ đọc
nhàng, tinh tế, khơi dậy ở người đọc sự
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
rung cảm trước những vẻ đẹp bình dị,
GV mời đại diện các nhóm dựa vào nội dung đã
khuất lấp, dễ bị lãng quên trong đời sống đọc ở nhà:
- Một số tác phẩm của ông đã được dịch
- Hãy trình bày hiểu biết của em về tác giả Côn-
ra bằng tiếng Việt: Cô gái làm ren (1958), xtan-tin Pau-xtốp-ki
Chiếc nhẫn bằng thép (1973), Một mình
- Trình bày hiểu biết của em về tác phẩm “Xe với mùa thu (1980), …
đêm” (nhận xét về nội dung cốt truyện, thể loại, 2. Tác phẩm
ngôi kể, các sự việc chính, tóm tắt văn bản)
GV sử dụng phiếu học tập số 1:
- Chủ đề: Truyện gửi gắm thông điệp về
sức mạnh của trí tưởng tượng và ảnh
hưởng của nó trong văn chương cũng như trong đời sống
- Thể loại: Truyện ngắn. - Ngôi kể: Ngôi thứ 3.
-Nhân vật chính: An-đéc-xen. - PTBĐ: Tự sự. - Các sự việc chính:
+An-đéc-xen (Andersen) cùng hai hành
khách khác là một nhà tu hành, một thiếu
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
phụ cùng đi trên chuyến xe đêm từ Vơ-ni-
HS đọc thông tin trong SGK, chuẩn bị trình bày
dơ (Venice) đến Vê-rô-na (Verona). trước lớp.
+ Trên đường đi, họ gặp ba cô gái muốn
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
lên xe nhưng không có tiền, An-đéc-xen đã
GV mời 2 – 3 HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận
giúp trả tiền cho họ xét, bổ sung.
+ Trên chuyến xe ấy, để góp vui, An-đéc-
Dự kiến sản phẩm: HS dựa vào SHS, tóm tắt về
xen đã trò chuyện cùng các cô gái, thử
nêu vài nét cơ bản về tác giả, tác phẩm.
tưởng tượng về cuộc sống, tiên đoán về
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học hạnh phúc và tương lai của họ,… Các cô tập
gái say sưa lắng nghe.
- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.
→ Cốt truyện đa tuyến. - GV bổ sung
Hoạt động 2: Khám phá văn bản
1. Mục tiêu: Nhận biết và phân tích được văn bản Xe đêm
2. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên
quan đến văn bản Xe đêm
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến văn bản Xe đêm
4. Tổ chức thực hiện:
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ
1. Chân dung nhân vật An-đéc-xen.
Nhiệm vụ 2: Phân tích bài thơ Xe đêm
- Chân dung An-đéc-xen trong thực tế và
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
trong tưởng tượng của ông:
- GV mời đại diện các nhóm dựa vào nội dung đã đọc + Trong thực tế, An-đéc-xen là người xấu trai,
ở nhà để trả lời các câu hỏi liên quan đến văn bản Xe cao kều, nhút nhát. đêm
+ Trong tưởng tượng, ông luôn hình dung
- GV yêu cầu HS: các nhóm lần lượt trình bày, chia sẻ mình là người đẹp trai, trẻ trung, hoạt bát, tự thông qua bảng kiểm.
nhận mình “có mái tóc rậm, lượn sóng”,
gương mặt “rám nắng”, đôi mắt xanh “lúc nào
Phiếu học tập số 2: cũng ánh cười”, … Yêu cầu Câu trả lời
+ Ông tự nhận mình là một nhà tiên tri, đoán 1. Chân dung nhân vật
được tương lai và nhìn thấu được bóng tối, An-đéc-xen hiện lên qua
cũng xem mình là một hoàng tử bất hạnh như những chi tiết nào?
Hăm-lét -> Chi tiết này cho thấy An-đéc-xen 2. Hãy tìm hành động
có phần tự ti với ngoại hình và thực tế của bản của An-đéc-xen và nêu
thân, luôn khát khao hướng đến những điều tốt nhận xét của em về
đẹp, theo đuổi sự hoàn mĩ và lãng mạn nhân vật.
2. Hành động và thái độ nhân vật An-đec-
GV hướng dẫn Hs nhận xét chân dung của An-đec-xen xen:
Theo 2 hướng: trên thực tế và trong tưởng tượng.
a. Hành động trả số tiền còn thiếu cho các cô
Câu hỏi số 2: HS cần tìm được hành của An-đéc-xen, gái, yêu cầu người lái xe không thô lỗ và lảm
từ đó nhận xét về các hành động của nhân vật
nhảm với khách:
Phiếu học tập số 3:
=> Chi tiết này cho thấy An-đéc-xen là người Yêu cầu Câu trả lời
tốt bụng, hào phóng, biết cư xử lịch thiệp và 1. An-đéc-xen đã tiên
sẵn sàng giúp đỡ người khác đoán như thế nào về
b. Nhiệt tình trò chuyện với các cô gái, tiên
tương lai của các cô gái
đoán về tương lai của họ: mới quen?
=> Chi tiết này cho thấy An-đéc-xen có trí
tưởng tượng phong phú, luôn có sẵn các câu 2. Em nhận ra mong
ước, tình cảm gì của ông
chuyện trong đầu, chỉ cần một gợi ý là có thể
chắp cánh cho trí tưởng tượng của ông bay xa dành cho những cô gái ấy?
+ Đem đến niềm vui cho cháu bé ở xứ Guýt-
Gv hướng dẫn Hs tìm hiểu chi tiết qua văn bản. len:
=> Chi tiết này cho thấy An
- An-đéc-xen đã đưa ra những lời tiên tri ngọt ngào
-đéc-xen là người cho ba cô gái xinh đẹp:
yêu và hiểu trẻ thơ, biết đem đến niềm vui và
hạnh phúc cho trẻ thơ bằng những hành động đầy sáng tạo
Phiếu học tập số 4:
- Đối với Ni-cô-li-na: Yêu cầu
+ Cô xinh đẹp kiều diễm, hay cười và thấy tất Câu trả lời 1.
thảy những gì sống động. Cô có một trái tim Truyện cổ An-đéc- xen đã
nồng nhiệt và sẵn sàng vượt qua muôn vàn chinh phục hàng
khó khăn để cứu người yêu mình khỏi cơn
triệu trái tim độc giả. nguy khốn. Theo em, trí tưởng tượng đã
+ An-đéc-xen tiên đoán “nếu chẳng may có giúp ích như
chuyện gì không lành xảy ra với người yêu thế nào cho An-đéc-xen
của cô, cô sẽ chẳng đắn đo suy nghĩ, lên
trong việc viết truyện cổ
đường, vượt qua ngàn dặm, qua núi tuyết và sa tích? 2. Qua đoạ
mạc khô cằn để gặp chàng, cứu chàng khỏi n trích, em cơn nguy khốn” nhận ra tình cảm, thái độ gì của nhà văn Pau- - Với Ma-ri-a:
xtốp-xki đối với nhà văn
+ Cô sở hữu sắc đẹp mê hồn và mang bản tính An-đéc-xen?
kín đáo. Cô giấu kín trong lòng niềm đam mê
bừng cháy, số mệnh của cô hoặc rất buồn,
(GV dẫn dắt: Trí tưởng tượng phong phú, bay bổng
hoặc là rất hạnh phúc. Sẽ không dễ dàng
là một trong những nguyên nhân tạo nên sự thành
nhưng chỉ cần kiên trì cô sẽ gặp được người
công, hấp dẫn cho truyện cổ của An-đéc-xen. Trong
đàn ông xứng đáng của đời mình.
tác phẩm của ông, những mái nhà tuyết trắng, những + An-đéc-xen tiên đoán cô sẽ “gặp được một
cánh rừng xanh thẳm, nàng tiên cá nhỏ giữa biển cả
người xứng đáng với trái tim nhiều mong
bao la, cô bé mỗi lần quẹt một que diêm là một lần
muốn của cô”, và người đó “tất nhiên phải là
thắp lên mong ước, … đều được viết lên từ trí tưởng
một người tuyệt vời”, “có một tâm hồn lớn
tượng diệu kì. Trong thế giới của ông, mặt trời, mặt lao”
trăng, hoa hồng, … không phải là những sự vật vô tri - Với An-na:
vô giác mà đều là những sinh thể có hồn, truyền cho
+ An-đéc-xen không nói về sắc đẹp của An-
người đọc cảm nhận về muôn màu của vẻ đẹp cuộc na. sống)
+ An-đéc-xen tiên đoán cô sẽ hạnh phúc với
Phiếu học tập số 5:
sự bận bịu khi chăm sóc những đứa con và Yêu cầu Câu trả lời
chồng tương lai sẽ “đỡ cô một tay trong việc 3. Theo em, nghệ thuật đó”
của đoạn trích có gì nổi
-> Có thể thấy trong lời tiên tri, An-đéc-xen đã bật? Ý Nghĩa mà nhà
gửi gắm tình cảm đôn hậu, dịu dàng, mong văn muốn gửi gắm là
muốn các cô gái đều có tương lai tốt đẹp. Ông gì?
mong ước các cô gái mới quen có một cuộc
đời hạnh phúc, đặt niềm tin vào cuộc sống,
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
tình cảm mà ông dành cho các cô là sự mến
Các nhóm thảo luận để trả lời.
mộ đầy chân thành, tha thiết. Những cô gái
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
xinh đẹp có thể tìm kiếm hạnh phúc cho riêng
GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các
mình, bởi vẻ đẹp của họ đủ để họ có được
nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung. hạnh phúc
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập -> Chính lời tiên tri đẹp đẽ và dịu dàng của
GV nhận xét, chốt kiến thức.
An-đéc-xen đã thôi thúc hành động của các cô
gái, khích lệ họ đi tìm hạnh phúc cho riêng mình
3. Thái độ của nhà văn đối với An-đec-xen.
- Qua đoạn trích, em nhận thấy nhà văn Pau-
xtốp-xki đã rất trân trọng tài năng và tâm hồn
bay bổng của nhà văn An-đéc-xen. 4. Tổng kết.
a. Nghệ thuật xây dựng đoạn trích:
+ Cốt truyện đa tuyến truyện lồng truyện
+ Các yếu tố liên tưởng, tưởng tượng thi vị dẫn
dắt người đọc vào thế giới hồn nhiên đầy mơ mộng
+ Ngôi kể thứ ba làm tăng tính khách quan, chân thật.
b. Ý nghĩa: Xe đêm là một trong những truyện
ngắn tiêu biểu của Pau-xtốp-xki. Truyện gửi
gắm thông điệp về sức mạnh của trí tưởng
tượng và ảnh hưởng của nó trong văn chương
cũng như trong đời sống.
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học.
b. Nội dung: Sử dụng sgk, kiến thức đã học để hoàn thành bài tập.
c. Sản phẩm học tập: Kết quả của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Hãy nhắc lại những đặc điểm cơ bản của một
tác phẩm Truyện ngắn qua các văn bản đã học.
- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để giải bài tập, củng cố kiến thức.
b. Nội dung:Sử dụng kiến thức đã học để hỏi và trả lời, trao đổi.
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS
d. Tổ chức thực hiện:
- GV yêu cầu HS: Tìm đọc thêm các văn bản thuộc thể loại văn bản thông tin để
nắm thêm được những đặc điểm đặc trưng thể loại
- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1: