Giáo trình môn Tài chính công | Đại học Kinh Doanh và Công Nghệ Hà Nội

Tài liệu gồm 86 trang, có 4 chương chính bao gồm các kiến thức cơ bản liên quan: Khái quát về tài chính công; Ngân sách nhà nước; Tài chính các đơn vị thụ hương NSNN; Các quỹ tài chính công ngoài NSNN;.... giúp bạn ôn luyện và nắm vững kiến thức môn học Tài chính công. Mời bạn đọc đón xem!

231 116 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Trêng ®¹i häc kinh doanh vµ c«ng nghÖ hµ néi

Khoa tµi chÝnh ng©n hµng

-------------

Gi¸o tr×nh

Tµi chÝnh c«ng

Chñ biªn: GS.,TS. Vò V¨n Ho¸

PGS.,TS. Lª V¨n Hng

Hµ néi – 2009

Lêi nãi ®Çu

§Ó ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu gi¶ng d¹y vµ häc tËp

theo ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cña Trêng §¹i häc Kinh

doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi, Khoa Tµi chÝnh Ng©n

hµng tæ chøc biªn so¹n Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh c«ng ®Ó gi¶ng

cho c¸c hÖ §¹i häc, Cao ®¼ng vµ Trung cÊp cña trêng.

Là một m«n học nghiệp vụ chuyªn ngành, m«n

học Tài chÝnh c«ng tr×nh bày những vấn đề lý luận và

nghiệp vụ qu¶n lý tài chÝnh Nhµ níc cã sù liªn hệ chặt

chẽ với c¸c cơ chế chÝnh s¸ch trong hoạt động tài chÝnh

vµ ng©n s¸ch hiện hành. Nghiªn cứu m«n học Tài chÝnh

c«ng sÏ gióp ngêi ®äc n©ng cao hiểu biết về lý luận

cũng như kinh nghiệm về c«ng t¸c qu¶n lý tài chÝnh,

nhận thức được cơ sở và cơ chế của việc khai th¸c và sử

dụng c¸c nguồn tài chÝnh trong quan hệ gi÷a c¸c chñ thÓ

trong qu¸ tr×nh t¹o lËp, qu¶n lý vµ sö dông c¸c nguån tµi

chÝnh c«ng. Trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay.

Qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ biªn so¹n gi¸o tr×nh nµy

®îc thùc hiÖn trªn c¬ së kÕ thõa c¸c gi¸o tr×nh cña trêng

vµ tham kh¶o c¸c gi¸o tr×nh Qu¶n lý Tµi chÝnh c«ng cña

Häc viÖn Tµi chÝnh; gi¸o tr×nh båi dìng nghiÖp vô qu¶n lý

ng©n s¸ch cña Kho b¹c Nhµ níc vµ c¸c tµi liÖu cã liªn

quan ®Õn viÖc híng dÉn thùc hiÖn LuËt ng©n s¸ch Nhµ

níc.

ChÞu tr¸ch nhiÖm biªn so¹n vµ chØnh lý gi¸o tr×nh

Tµi chÝnh c«ng lµ c¸c nhµ khoa häc vµ gi¶ng viªn ®ang

gi¶ng d¹y c¸c m«n häc thuéc lÜnh vùc Tµi chÝnh Ng©n

hµng cña Trêng §¹i häc Kinh doanh & C«ng nghÖ Hµ

Néi. GS.,TS. Vò V¨n Ho¸, Chñ nhiÖm Khoa Tµi chÝnh

Ng©n hµng vµ PGS.,TS. Lª V¨n Hng, Phã Chñ nhiÖm

Khoa Tµi chÝnh Ng©n hµng ®ång Chñ biªn.

C¸c t¸c gi¶ trùc tiÕp biªn so¹n vµ chØnh lý gi¸o

tr×nh nµy gåm cã:

GS.,TS. Vò V¨n Ho¸, Chñ nhiÖm Khoa Tµi chÝnh

Ng©n hµng, chÞu tr¸ch nhiÖm chØnh lý Gi¸o tr×nh vµ trùc

tiÕp biªn so¹n Ch¬ng 1;

PGS.,TS. Lª V¨n Hng, Phã Chñ nhiÖm Khoa Tµi

chÝnh Ng©n hµng, tham gia chØnh lý Gi¸o tr×nh vµ trùc tiÕp

biªn so¹n c¸c Ch¬ng 2, 4 vµ 5;

PGS.,TS. Hµ §øc Trô, Phã HiÖu trëng, Chñ

nhiÖm Khoa Cao ®¼ng vµ Trung cÊp chuyªn nghiÖp, biªn

so¹n Ch¬ng 3;

Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh c«ng ®îc biªn so¹n trong

®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trªn ®µ thùc hiÖn

®êng lèi ®æi míi theo híng më cöa vµ héi nhËp. NhiÒu

c¬ chÕ chÝnh s¸ch trong lÜnh vùc qu¶n lý tµi chÝnh vµ ®iÒu

hµnh ng©n s¸ch Nhµ níc ®ang tõng bíc hoµn thiÖn. MÆc

dï c¸c t¸c gi¶ ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong qu¸ tr×nh nghiªn

cøu vµ biªn so¹n, song néi dung vµ h×nh thøc cña gi¸o tr×nh

khã tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ khiÕm khuyÕt. Khoa Tµi

chÝnh Ng©n hµng vµ c¸c t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®îc c¸c ý

kiÕn nhËn xÐt vµ ®ãng gãp cña c¸c nhµ khoa häc, c¸n bé

qu¶n lý, gi¶ng d¹y còng nh b¹n ®äc trong vµ ngoµi trêng

®Ó gi¸o tr×nh ®îc bæ sung hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt

lîng trong nh÷ng lÇn xuÊt b¶n sau.

Hµ Néi, ngµy 10 th¸ng 2 n¨m 2009

Chñ nhiÖm Khoa Tµi chÝnh Ng©n hµng

GS.,TS. Vò V¨n Hãa

Môc lôc

Ch¬ng 1.Tæng quan vÒ Tµi chÝnh c«ng

1.1.

Sù h×

nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tµi chÝnh c«ng

1.1.1. Sù h×nh thµnh vµ ®Þnh nghÜa vÒ Tµi chÝnh

c«ng

1.1.2. Sù ph¸t triÓn cña Tµi chÝnh c«ng

1.1.3. C¸c ®Æc trng cña tµi chÝnh c«ng

1.2. CÊu thµnh cña Tµi chÝnh c«ng

1.2.1. Theo chñ thÓ qu¶n lý

1.2.2. C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh vµ c¬ chÕ

sö dông c¸c quü tiÒn tÖ

1.2.3. C¨n cø vµo sù ph©n cÊp theo hÖ thèng

chÝnh quyÒn

1.3. Chøc n¨ng cña Tµi chÝnh c«ng

1.3.1. Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh trong

nÒn kinh tÕ quèc d©n

1.3.2. §iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ

1.3.3. Gi¸m s¸t vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh ph©n

phèi vµ sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh

1.4. Vai trß cña Tµi chÝnh c«ng

1.4.1. Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh theo LuËt

®Þnh, t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung

theo môc tiªu Nhµ níc ®· ho¹ch ®Þnh

1.4.2. TCC ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ

®iÒu chØnh vÜ m« c¸c quan hÖ trong nÒn kinh tÕ

quèc d©n

1.4.3. TCC gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ

b¶o ®¶m c«ng b»ng cña x· héi

Ch¬ng 2. Ng©n s¸ch Nhµ níc

2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ng©n s¸ch Nhµ

níc

2.1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña NSNN

2.1.2. HÖ thèng NSNN

2.1.3. Ph©n cÊp NSNN

2.2. Thu ng©n s¸ch Nhµ níc

2.2.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm thu NSNN

2.2.2. Néi dung c¸c nguån thu cña NSNN

2.2.3. ThuÕ – nguån thu chñ yÕu cña NSNN

2.2.4. Båi dìng nguån thu tõ NSNN

2.3. Chi ng©n s¸ch Nhµ níc

2.3.1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm chi NSNN

2.3.2.Néi dung chi NSNN

2.3.3.Qu¶n lý chi NSNN

2.4. C©n ®èi ng©n s¸

ch Nhµ níc

2.4.1. C¸c quan niÖm vÒ c©n ®èi NSNN

2.4.2. Xö lý mÊt c©n ®èi NSNN

2.5. Qu¶n lý quü NSNN qua KBNN

2.5.1. TËp trung c¸c kho¶n thu NSNN qua KBNN

2.5.2. CÊp ph¸t, thanh to¸n c¸c kho¶n chi NSNN

qua KBNN

Ch¬ng 3. Tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ

thô hëng nsnn

3.1. Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ hµnh

chÝnh sù nghiÖp

3.1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®¬n vÞ hµnh

chÝnh sù nghiÖp

3.1.2. Néi dung thu, chi vµ quyÕt to¸n thu – chi

tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù

nghiÖp

3.1.3. Qu¶n lý quü l¬ng trong ®¬n vÞ HCSN

3.1.4. Qu¶n lý tµi s¶n trong ®¬n vÞ HCSN

3.2: Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬ quan nhµ

níc

3.2.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ qu¶n lý hµnh

chÝnh tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬ quan Nhµ níc

3.2.2. Néi dung c¬ chÕ tù chñ, tù chÞu tr¸ch

nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh

chÝnh cña c¬ quan Nhµ níc

3.2.3. V¹i trß, tr¸ch nhiÖm cña chñ tµi kho¶n vµ

kÕ to¸n trëng trong c¬ quan Nhµ níc

103

3.3: Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù

nghiÖp c«ng lËp

104

3.3.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®¬n vÞ sù nghiÖp

c«ng lËp

104

3.3.2. Néi dung ®æi míi c¬ chÕ tù chñ tµi chÝnh

trong c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp

107

3.3.3. Vai trß cña chñ tµi kho¶n vµ kÕ to¸n

trëng trong ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp

124

Ch¬ng 4. C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi

NSNN

4.1 Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¸c quü TCC ngoµi

NSNN

127

4.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm

127

4.1.2. Sù cÇn thiÕt

4.2. C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN

129

4.2.1. Quü Dù tr÷ quèc gia

129

4.2.2. Quü B¶o hiÓm x· héi

135

4.2.3. Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam

4.2.4. Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Þa ph¬ng

146

4.2.5. C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi ng©n s¸ch

kh¸c

148

Ch¬ng 5. TÝn dông nhµ níc vµ

qu¶n lý nî c«ng

5.1.

TÝn dông Nhµ níc

5.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm TDNN

152

5.1.2. Vai trß cña TDNN

154

5.1.3. Néi dung ho¹t ®éng cña TDNN

158

5.2. Qu¶n lý nî c«ng

5.2.1. Qu¶n lý nî vay trong níc cña ChÝnh phñ

164

5.2.2. Qu¶n lý nî vay níc ngoµi cña Quèc gia

167

Ch¬ng 1

Tæng quan vÒ tµi chÝnh c«ng

1.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tµi

chÝnh c«ng .

1.1.1. Sù h×nh thµnh tµi chÝnh c«ng vµ ®Þnh nghÜa vÒ

tµi chÝnh c«ng.

S¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn c¸c

quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. C¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ tån

t¹i vµ ph¸t triÓn tríc Nhµ Níc.LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ

- x· héi cho thÊy, ph©n c«ng lao ®éng vµ s¶n xuÊt hµng ho¸

ph¸t triÓn ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, th× tiÒn tÖ xuÊt hiÖn.

Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, tiÒn võa lµ ph¬ng tiÖn trao

®æi,võa lµ c«ng cô h¹ch to¸n kinh doanh.TiÒn kh«ng nh÷ng

biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña mäi hµng ho¸,mµ nã cßn cã thÓ trao

®æi trùc tiÕp ®îc víi mäi hµng ho¸ trªn thÞ trêng.NÒn

kinh tÕ hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn th× quyÒn lùc cña tiÒn

cµng trë nªn m¹nh mÏ vµ râ rµng h¬n. V× vËy c¸c c¸ nh©n,

tæ chøc kÓ c¶ Nhµ Níc,muèn ®¹t ®îc môc ®Ých cña m×nh

®Òu ph¶i tÝch luü ®îc mét khèi lîng tiÒn víi møc ®é nhÊt

®Þnh. V× tiÒn tÖ kh«ng nh÷ng lµ biÓu trng cho mäi gi¸ trÞ

vµ cña c¶i, mµ cßn tËp trung vµ thÓ hiÖn quyÒn lùc tèi ®a

cña c¸c chñ thÓ së h÷u nã. Do ®ã khi Nhµ Níc xuÊt

hiÖn,víi t c¸ch lµ ngêi cã toµn quyÒn vÒ kinh tÕ vµ chÝnh

trÞ cña quèc gia, Nhµ Níc ®· tËp trung ngay c¸c quyÒn lùc

tiÒn tÖ vÒ tay m×nh, nh ®óc tiÒn, in tiÒn, quy ®Þnh c¸c chÕ

®é lu th«ng tiÒn vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ trong nÒn

kinh tÕ.

Trong ®iÒu kiÖn t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, c¸c chñ thÓ

trong nÒn kinh tÕ, kÓ c¶ Nhµ Níc,muèn tËp trung ®îc

mét khèi lîng tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh, ®Òu ph¶i th«ng qua qu¸

tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi.Th«ng qua

qu¸ tr×nh nµy c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung vµ kh«ng tËp trung

®îc h×nh thµnh. §ã lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ thùc hiÖn

c¸c quan hÖ tµi chÝnh. C¸c quü tiÒn tÖ ®îc t¹o lËp th«ng

qua qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i tæng s¶n phÈm x·

héi vµ thu nhËp quèc d©n lµ c¸c quü tµi chÝnh. BiÓu hiÖn

bªn ngoµi cña c¸c quü tµi chÝnh lµ mét sè lîng tiÒn nhÊt

®Þnh. §Ó cã ®îc sè lîng tiÒn nµy c¸c chñ thÓ ®Òu ph¶i

th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c quan hÖ kinh tÕ - tµi chÝnh

trong khu«n khæ chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña m×nh trong

nÒn kinh tÕ.

Víi c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c hé gia ®×nh, quü tiÒn tÖ

cña c¸c chñ thÓ nµy ®îc h×nh thµnh chñ yÕu th«ng qua

qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh.

Víi Nhµ Níc, ®Ó t¹o lËp c¸c quü tiÒn tÖ cña m×nh, chñ

thÓ nµy ph¶i th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i

cña c¶i vËt chÊt,díi c¸c h×nh thøc nh: thu lîi nhuËn tõ

c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc; c¸c kho¶n thu tõ cung cÊp

hµng ho¸ - dÞch vô c«ng (dÞch vô hµnh chÝnh, ®¶m b¶o m«i

trêng, an ninh, quèc phßng …), c¸c kho¶n thuÕ, phÝ; thu

tõ ph¸t hµnh c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu …; c¸c kho¶n

vay; viÖn trî tõ níc ngoµi…

Víi c¸c chñ thÓ kh¸c, nh c¸c tæ chøc thuéc lÜnh vùc

v¨n ho¸ gi¸o dôc,®oµn thÓ x· héi ... quü tiÒn tÖ cña nh÷ng

tæ chøc nµy ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh: cÊp ph¸t tõ

NSNN; ®ãng gãp cña héi viªn,c¸c kho¶n thu kh¸c …

Nh÷ng néi dung tr×nh bÇy trªn võa mang tÝnh kh¸i

qu¸t, võa thÓ hiÖn nh÷ng kÕt qu¶ cô thÓ. TÝnh kh¸i qu¸t lµ ë

chç c¸c chñ thÓ thùc hiÖn c¸c quan hÖ kinh tÕ – tµi chÝnh,

theo ®ã lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ

ph©n phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt ... Sau qu¸ tr×nh nµy lµ sù

hiÖn diÖn cña c¸c quü tiÒn tÖ, c¸c chñ thÓ cã thÓ sö dông

chóng vµo c¸c môc ®Ých cña m×nh. §ã lµ kÕt qu¶ cô thÓ

cña qu¸ tr×nh ph©n phèi. Nh÷ng néi dung nµy lµ biÓu hiÖn

kh¸i niÖm cña Tµi ChÝnh trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸.

VËy Tµi ChÝnh lµ c¸c quü tiÒn tÖ thuéc quyÒn së h÷u

cña c¸c chñ thÓ, ®îc h×nh thµnh th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n

phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi trong mét thêi kú nhÊt

®Þnh.

Tõ ph©n tÝch trªn cho thÊy mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a

tiÒn tÖ vµ tµi chÝnh. Thùc tiÔn cho thÊy qui m« cña s¶n xuÊt

vµ trao ®æi hµng ho¸, quyÕt ®Þnh qui m« cña quan hÖ hµng

ho¸ - tiÒn tÖ, ®Õn lît nã – quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, l¹i

quyÕt ®Þnh sù më réng vµ tÝnh ®a d¹ng cña c¸c quan ph©n

phèi, tøc lµ c¸c quan hÖ tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ nµy.

Tuy nhiªn trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, c¸c quan hÖ kinh tÕ

vµ quy tr×nh ph©n phèi cña c¶i vËt chÊt lµ rÊt ®a d¹ng vµ

phøc t¹p. Nhng ®¹i bé phËn c¸c quan hÖ vµ quy tr×nh ph©n

phèi ®Òu ®îc thÓ chÕ ho¸ b»ng c¸c v¨n b¶n ph¸p qui cña

Nhµ Níc. Do vËy cã thÓ nãi trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸

Nhµ Níc lµ chñ thÓ kinh tÕ lín nhÊt, quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc

h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña mäi quan hÖ kinh tÕ –

tµi chÝnh.

Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, xuÊt ph¸t tõ chÕ ®é t h÷u

vÒ t liÖu s¶n xuÊt, mçi chñ thÓ kinh tÕ ®Òu t¹o lËp cho

m×nh nh÷ng quü tiÒn tÖ kh¸c nhau. Nh÷ng quü nµy ®îc

h×nh thµnh tõ c¸c nguån tµi chÝnh ®Æc thï vµ viÖc sö dông

c¸c quü nµy, ®Òu theo môc ®Ých riªng cña tõng chñ thÓ .

Trong nÒn Kinh TÕ Quèc D©n, Nhµ Níc lµ chñ thÓ

kinh tÕ lín nhÊt. Chñ thÓ nµy võa cã chøc n¨ng qu¶n lý

kinh tÕ, võa cã chøc n¨ng qu¶n lý x· héi, víi ®Çy ®ñ quyÒn

lùc ph¸p lý. Do ®ã ®Ó h×nh thµnh c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung

thuéc së h÷u cña m×nh, Nhµ Níc chØ cÇn dùa trªn c¬ së

quyÒn lùc ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ

ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi. Cßn c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c,

c¸c tæ x· héi vµ mäi c«ng d©n, ®Òu cã nghÜa vô thùc hiÖn

c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i theo luËt ®Þnh .

C¸c quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ Níc ®îc h×nh

thµnh tõ c¸c nguån thu theo luËt ®Þnh. Quü tiÒn tÖ tËp trung

lín nhÊt cña Nhµ Níc lµ Ng©n S¸ch Nhµ Níc (NSNN).

Bªn c¹nh ®ã c¸c c¬ quan c«ng quyÒn thuéc HÖ thèng hµnh

chÝnh Quèc gia (Bé, Ngµnh, TØnh, HuyÖn, X·…), ®îc

Nhµ Níc ph©n cÊp qu¶n lý, c¸c chñ thÓ nµy cã quyÒn thùc

hiÖn c¸c kho¶n thu - chi trong ph¹m vi qui ®Þnh. C¸c kho¶n

thu cña c¸c chñ thÓ c«ng quyÒn díi Nhµ Níc, cïng víi

c¸c kho¶n ®îc ®iÒu tiÕt tõ NSNN, h×nh thµnh c¸c quü tiÒn

tÖ kh«ng tËp trung. Tõ c¸c quü nµy Nhµ Níc vµ c¸c c¬

quan c«ng quyÒn thùc hiÖn c¸c kho¶n chi ®Ó duy tr× ho¹t

®éng cña bé m¸y hµnh chÝnh, chi cho an ninh quèc phßng,

chi cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi … Nh÷ng

kho¶n chi nµy lµ ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña Nhµ

Níc.Nh vËy c¸c kho¶n chi cña Nhµ Níc lµ c¸c kho¶n

chi v× lîi Ých cña c¶ céng ®ång. C¸c kho¶n chi nµy ®îc

gäi lµ c¸c kho¶n chi tiªu c«ng.

Tõ ph©n tÝch trªn cho thÊy th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n

phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt x· héi dùa trªn c¬ së

c«ng quyÒn ®Ó thùc hiÖn c¸c kho¶n thu, Nhµ Níc ®· t¹o

lËp ®îc c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung vµ kh«ng tËp trung.

§ång thêi tõ c¸c quü tiÒn tÖ nµy Nhµ Níc sö dông cho

môc ®Ých chi tiªu c«ng, ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña

m×nh. Qu¸ tr×nh t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ cña

Nhµ níc nªu trªn lµ néi dung c¬ b¶n cña Tµi ChÝnh c«ng.

VËy Tµi ChÝnh C«ng lµ c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung vµ

kh«ng tËp trung thuéc së h÷u vµ chi phèi cña Nhµ Níc,

®îc h×nh thµnh vµ sö dông trªn c¬ së c«ng quyÒn th«ng

qua c¸c v¨n b¶n ph¸p quy trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.

1.1.2. Sù ph¸t triÓn cña tµi chÝnh c«ng .

Tµi chÝnh c«ng lµ mét kh¸i niÖm míi. Nã ra ®êi vµ ph¸t

triÓn cïng víi c¸c Nhµ Níc hiÖn ®¹i, khi chÕ ®é c«ng

quyÒn ®· t¬ng ®èi hoµn chØnh vµ chøc n¨ng kinh tÕ – x·

héi cña Nhµ Níc ®· ®¹t t¬Ý ®Ønh cao cña quyÒn lùc. Tµi

chÝnh c«ng cßn thÓ hiÖn quyÒn lùc tËp trung vÒ tµi chÝnh

cña Nhµ Níc, th«ng qua luËt ®Þnh vµ b»ng quyÒn lùc hîp

ph¸p cña m×nh ®Ó thùc hiÖn c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n

phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt vµ ®iÒu phèi c¸c quan hÖ tµi chÝnh

nãi chung. Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn c¸c quan hÖ tµi chÝnh

kh«ng ph¶i chØ tËp trung t¹i Trung ¬ng, mµ ®îc uû th¸c

cho c¸c c¬ quan c«ng quyÒn cÊp díi. B»ng luËt ph¸p vµ

th«ng qua c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña m×nh, Nhµ Níc

thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t c¸c quan hÖ ph©n phèi cña c¶i vËt

chÊt vµ viÖc sö dông c¸c quü tiÒn tÖ thuéc së h÷u m×nh.

Nh vËy, Tµi chÝnh c«ng lµ sù ph¸t triÓn cao h¬n, tËp

trung h¬n cña tµi chÝnh nãi chung. Tµi chÝnh c«ng biÓu

hiÖn bªn ngoµi lµ c¸c quü tiÒn tÖ thuéc quyÒn së h÷u cña

Nhµ níc. Tuy nhiªn néi dung bªn trong cña Tµi ChÝnh

C«ng l¹i hµm chøa nh÷ng quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi

l¹i cña c¶i vËt chÊt rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p gi÷a c¸c chñ thÓ

trong nÒn kinh tÕ. ViÖc t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ

thuéc Tµi ChÝnh C«ng mÆc dï ®a d¹ng vµ phøc t¹p, nhng

®Òu bÞ ®iÒu chØnh bëi luËt ph¸p hiÖn hµnh. ChØ cã nh÷ng

Nhµ Níc ë c¸c quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao míi cã

n¨ng lùc thùc hiÖn vµ kiÓm so¸t Tµi ChÝnh C«ng trong

khu«n khæ ph¸p lý cña m×nh.

§èi diÖn víi Tµi ChÝnh C«ng lµ Tµi ChÝnh T. BiÓu

hiÖn cña tµi chÝnh t lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c quan hÖ

ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt, ®Ó h×nh thµnh

c¸c quü tiÒn tÖ thuéc quyÒn së h÷u cña c¸ nh©n,gia

®×nh,tËp thÓ,doanh nghiÖp, tËp ®oµn… Sù h×nh thµnh c¸c

quü tiÒn tÖ cña c¸c chñ thÓ nµy ®¹i bé phËn ®îc thùc hiÖn

theo luËt ®Þnh, mét sè kh¸c cã thÓ kh«ng bÞ ph¸p luËt ®iÒu

chØnh. Nh÷ng néi dung kh¸c biÖt quan träng gi÷a Tµi

ChÝnh C«ng vµ Tµi ChÝnh T lµ ë chç : quan hÖ thu chi

thuéc Tµi ChÝnh T kh«ng kh«ng liªn quan ®Õn ®iÒu tiÕt vÜ

m« nÒn kinh tÕ,c¸c kho¶n chi cña Tµi ChÝnh T kh«ng liªn

quan trùc tiÕp ®Õn thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng thuéc c«ng

quyÒn.

MÆc dï cã sù kh¸c biÖt nªu trªn, nhng trong nÒn kinh tÕ

thÞ trêng gi÷a Tµi ChÝnh C«ng vµ Tµi ChÝnh T l¹i cã quan

hÖ h÷u c¬. Tµi ChÝnh T lµ c¬ së cña nÒn tµi chÝnh quèc gia.

Nhng Tµi ChÝnh C«ng l¹i lµ ®éng lùc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn

kinh tÕ, hç trî vµ thóc ®Èy sù t¨ng trëng cña Tµi ChÝnh T.

Trong mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng gi÷a hai lo¹i tµi

chÝnh nµy lµ mét thÓ thèng nhÊt, biÓu hiÖn tiÒm lùc kinh tÕ –

tµi chÝnh cña quèc gia .

1.1.3. C¸c ®Æc trng cña Tµi chÝnh c«ng .

Trong hÖ thèng Tµi ChÝnh quèc gia, Tµi ChÝnh C«ng

thÓ hiÖn nh÷ng ®Æc trng sau:

1.1.3.1. QuyÒn së h÷u vµ sö dông Tµi ChÝnh C«ng

thuéc vÒ Nhµ Níc.

a/ Thu cña Nhµ Níc.

Nhµ Níc lµ chñ thÓ lín nhÊt cña quèc gia, cã ®Çy ®ñ

quyÒn lùc vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. Dùa trªn c¬ së c«ng

quyÒn Nhµ Níc thùc hiÖn c¸c kho¶n thu ®Ó t¹o lËp c¸c

quü tiÒn tÖ tËp trung thuéc së h÷u cña m×nh.

C¸c kho¶n thu cña Nhµ Níc ®îc thùc hiÖn trªn c¸c

nguyªn t¾c sau:

- C«ng khai, TÊt c¶ c¸c kho¶n thu cña Nhµ Níc ®Òu

®îc thÓ chÕ ho¸ b»ng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, phï hîp víi

®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt níc trong tõng thêi kú

nhÊt ®Þnh. C¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ, kÓ c¶ mäi c«ng

d©n, tuú theo ®iÒu kiÖn vµ ®Þa vÞ cña m×nh, ®Òu cã quyÒn

tham gia x©y dùng nh÷ng v¨n b¶n ph¸p quy nµy. Sau khi

c¸c v¨n b¶n ®· thÓ chÕ ho¸, th× mäi ®èi tîng chÞu sù ®iÒu

chØnh cña nh÷ng v¨n b¶n nµy ®Òu ph¶i thùc hiÖn v« ®iÒu

kiÖn.

- C«ng b»ng, trong quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i

cña cña vËt chÊt x· héi, Nhµ Níc lu«n lu«n c¨n cø vµo

®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi trong tõng thêi kú ®Ó thùc hiÖn

c¸c kho¶n thu. Tríc hÕt lµ thu theo luËt ®Þnh. Sau ®ã lµ

thu trªn ®iÒu kiÖn thu nhËp kh¸ch quan cña c¸c chñ thÓ

trong ®iÒu kiÖn hiÖn hµnh. Kh«ng bá sãt nguån thu, nhng

còng kh«ng thu qu¸ søc chÞu ®ùng cña c¸c chñ thÓ.

- Kh«ng hoµn l¹i, c¸c kho¶n thu cña Nhµ Níc bao

gåm nhiÒu lo¹i, trõ c¸c kho¶n vay ( c«ng tr¸i, tÝn phiÕu…),

mÆc dï còng lµ nh÷ng kho¶n thu, nhng Nhµ Níc ph¶i

hoµn tr¶ l¹i cho c¸c chñ thÓ cho vay sau mét thêi gian nhÊt

®Þnh, cßn c¸c kho¶n thu kh¸c cña Nhµ Níc lµ c¸c kho¶n

thu kh«ng hoµn l¹i. Kho¶n thu lín nhÊt trong sè nµy lµ

thuÕ. ThuÕ lµ kho¶n thu tõ c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng s¶n xuÊt

– kinh doanh vµ c¸c c«ng d©n cã thu nhËp chÞu thuÕ. §©y

lµ kho¶n thu mang tÝnh cìng chÕ theo luËt ®Þnh.

b / C¸c kho¶n chi cña Nhµ Níc.

Trªn c¬ së c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung vµ kh«ng tËp trung

thuéc së h÷u cña m×nh , Nhµ Níc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô

chi theo luËt ®Þnh.§ã lµ c¸c kho¶n chi thùc hiÖn c¸c chøc

n¨ng cña Nhµ Níc trong tõng thêi kú ®· ®îc ho¹ch

®Þnh.Nhµ Níc dùa vµo quyÒn lùc cña m×nh ®Ó quyÕt ®Þnh

néi dung vÒ c¸c kho¶n chi,nh : môc tiªu, ®èi tîng, sè

lîng tiÒn chi ra …TÝnh ®éc lËp cña Nhµ Níc khi quyÕt

®Þnh c¸c kho¶n chi, kh«ng mang tÝnh chÊt t lîi, mµ v× lîi

Ých cña c¶ céng ®ång v× sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Do

®ã mÆc dï dùa vµo quyÒn lùc ®Ó Nhµ Níc quyÕt ®Þnh chi,

nhng c¸c kho¶n chi ®Òu mang tÝnh chÊt c«ng vµ phôc vô

cho môc tiªu cña nÒn kinh tÕ – x· héi.

Tõ viÖc ®Þnh ®o¹t c¸c kho¶n thu, chi nªu trªn cho thÊy

®Æc tÝnh cèt lâi cña Tµi ChÝnh C«ng lµ c«ng quyÒn. Nã võa

mang tÝnh chÊt kinh tÕ võa thÓ hiÖn ®êng lèi chÝnh trÞ cña

Nhµ Níc trong tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh.

1.1.3.2. Tµi ChÝnh C«ng lµ nÒn tµi chÝnh cña c¶ céng

®ång.

Kh¸c víi tµi chÝnh cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c, Tµi

ChÝnh C«ng lµ tËp hîp c¸c quan hÖ ph©n phèi cña c¶i vËt

chÊt trong toµn bé nÒn kinh tÕ, ®Ó h×nh thµnh c¸c quü tiÒn

tÖ thuéc së h÷u cña Nhµ Níc. Nh vËy:

- C¸c kho¶n thu h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung cña Tµi

ChÝnh C«ng, lµ kho¶n thu tõ sù ®ãng gãp cña tÊt c¶ c¸c chñ

thÓ trong nÒn kinh tÕ. C¸c kho¶n thu nµy cã thÓ lµ c¸c

kho¶n b¾t buéc, nh: thuÕ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh

doanh; c¸c kho¶n phÝ do c¸c chñ thÓ kinh tÕ vµ mäi c«ng

d©n thô hëng c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng tr¶; c¸c kho¶n

®ãng gãp vµ cho vay tù nguyÖn cña mäi thµnh viªn trong

x· héi …

- C¸c khoÈn chi, ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña Nhµ

Níc lµ c¸c kho¶n chi v× lîi Ých cña c¶ céng ®ång. Trong

®ã c¸c chñ thÓ kinh tÕ vµ mäi c«ng d©n cã ®ãng gãp, hoÆc

kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®ãng gãp vµo sè thu cña NSNN còng

®Òu ®îc hëng lîi. Nãi c¸ch kh¸c lµ mäi thµnh viªn cña

x· héi ®Òu ®îc Nhµ Nø¬c ph©n phèi l¹i mét kho¶n nhÊt

®Þnh, th«ng qua c¸c kho¶n chi ®Çu t, trî cÊp, hoÆc phóc

lîi c«ng céng …

Tõ ph©n tÝch trªn cã thÓ kÕt luËn r»ng Tµi ChÝnh C«ng

lµ tµi chÝnh cña c¶ céng ®ång. Trong nÒn tµi chÝnh nµy,

mÆc dï Nhµ Níc lµ chñ thÓ,nhng thùc chÊt chØ ®ãng vai

trß lµ träng tµi gi¸m s¸t chu tr×nh tµi chÝnh trong nÒn kinh

tÕ.Thùc tiÔn cho thÊy, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, khi

quyÒn lùc tËp trung vµo Nhµ Níc cµng cao, th× Tµi ChÝnh

C«ng thÓ hiÖn tÝnh céng ®ång cµng râ nÐt.

1.1.3.3. TÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cµng më réng trong

Tµi ChÝnh C«ng.

Khi nãi ®Õn Tµi ChÝnh C«ng nhiÒu quan ®iÓm cùc ®oan

chØ xuy nghÜ theo híng cìng chÕ, kh«ng båi hoµn …

ViÖc thùc hiÖn c¸c kho¶n thu cho Tµi ChÝnh C«ng cña mét

sè c¬ quan c«ng quyÒn ®· ®Ó l¹i nh÷ng h×nh ¶nh kh«ng

mÊy thiÖn c¶m vÒ nÒn tµi chÝnh c«ng trong c«ng chóng.

Nh÷ng Ên tîng kh«ng tèt nµy ®· theo b¸m x· héi trong c¶

thêi gian dµi. §ã kh«ng ph¶i lµ khuyÕt ®iÓm cña Tµi ChÝnh

C«ng,mµ lµ cña c¸c c¬ quan c«ng quyÒn khi thùc hiÖn c¸c

chÝnh s¸ch vÒ Tµi ChÝnh C«ng. Nhng trªn thùc tÕ Tµi

ChÝnh C«ng l¹i lµ mét nÒn tµi chÝnh ®a d¹ng, mÒm dÎo vµ

mang tÝnh céng ®ång rÊt cao. §ã lµ mét nÒn tµi chÝnh thÓ

hiÖn sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a nghÜa vô vµ quyÒn lîi,gi÷a

cìng chÕ vµ tù nguyÖn. Tuy nhiªn khi tr×nh ®é d©n trÝ

®îc n©ng lªn,kÕt hîp víi sù tuyªn truyÒn gi¸o dôc vµ

nh÷ng viÖc lµm thùc tÕ cña Nhµ Níc phï hîp víi sù ph¸t

triÓn kinh tÕ – x· héi, ®· lµm cho h×nh ¶nh cña Tµi ChÝnh

C«ng ®îc c¶i thiÖn râ rÖt. Nh÷ng tiÕn bé nµy ®îc thÓ

hiÖn ngµy cµng ®Ëm nÐt ë c¸c ®Æc trng cña Tµi ChÝnh

C«ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng , ®ã lµ:

- Tù nguyÖn ®ãng gãp. §ã lµ c¸c kho¶n tù nguyÖn ®ãng

gãp cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ – x· héi vµ c«ng d©n, ®Ó chi

cho môc tiªu gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ – x· héi, mµ ®¸ng lÏ

c¸c kho¶n nµy NSNN ph¶i ®¶m tr¸ch.Trong ®iÒu kiÖn

NSNN cßn khã kh¨n, nhiÒu quü do tù nguyÖn ®ãng gãp ®·

h×nh thµnh,nh : Quü ®Òn ¬n ®¸p nghÜa, Quü kh¾c phôc

hËu qu¶ thiªn tai, Quü xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo … Nh÷ng quü

nµy tuy sè lîng kh«ng lín so víi quü tiÒn tÖ tËp trung cña

Nhµ Níc, nhng ®· gãp phÇn kh«ng nhá hç trî quan

träng cho NSNN,gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ - x·

héi trong nh÷ng thêi kú nhÊt ®Þnh.

- KÕt hîp gi÷a Nhµ Níc vµ nh©n d©n cïng lµm. §©y lµ

m« h×nh míi cña mét trong c¸c ®Æc trng së h÷u cña Tµi

ChÝnh C«ng. §ã lµ vÊn ®Ò x· héi ho¸ mét sè kho¶n chi cho

mét sè lÜnh vùc, mµ Nhµ Níc cha thùc hiÖn ®îc, hoÆc

kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc hoµn toµn. Nh viÖc x· héi ho¸

gi¸o dôc; y tÕ; Nhµ Níc vµ nh©n d©n cïng lµm trong x©y

dùng cÇu phµ, ®êng giao th«ng, b¶o vÖ m«i trêng

…Nh÷ng tµi s¶n (h÷u h×nh, hoÆc v« h×nh) ®îc kiÕn t¹o

trong qu¸ tr×nh x· héi ho¸, ®· thÓ hiÖn ®Æc trng míi cña

Tµi ChÝnh C«ng trong ®iÒu kiÖn d©n trÝ ph¸t triÓn.

1.2. CÊu thµnh cña Tµi ChÝnh C«ng .

Tµi ChÝnh C«ng lµ sù ph¸t triÓn cao h¬n vµ tËp trung

h¬n cña tµi chÝnh nãi chung. Lo¹i h×nh tµi chÝnh nµy hoµn

toµn thuéc quyÒn chi phèi cña Nhµ níc vµ viÖc sö dông

c¸c quü tiÒn tÖ thuéc Tµi ChÝnh C«ng lµ do Nhµ Níc

quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn tuú theo môc ®Ých qu¶n lý vµ sö

dông, cÊu thµnh cña Tµi ChÝnh C«ng ®îc chia theo c¸c

tiªu chÝ sau ®©y:

1.2.1. Theo chñ thÓ qu¶n lý .

Tiªu chÝ ph©n lo¹i nµy kh«ng xem xÐt ®Õn quan hÖ

ph©n phèi cña Tµi ChÝnh C«ng, mµ trùc tiÕp xem xÐt viÖc

qu¶n lý c¸c quü tiÒn tÖ thuéc Tµi ChÝnh C«ng. Theo tiªu

chÝ nµy Tµi ChÝnh C«ng ®îc cÊu thµnh bëi:

1.2.1.1. Tµi ChÝnh C«ng thuéc Nhµ Níc.

Tµi ChÝnh C«ng thuéc Nhµ Níc gåm ba bé phËn cÊu

thµnh:

- Ng©n s¸ch Nhµ Níc.

C¸c kho¶n thu,chi cña NSNN ®îc h×nh thµnh vµ thùc

hiÖn theo luËt ®Þnh. ViÖc qu¶n lý NSNN ®îc ph©n cÊp

theo c¸c cÊp hµnh chÝnh do Nhµ Níc ®iÒu hµnh vµ kiÓm

so¸t.

- TÝn dông Nhµ Níc.

Kho¶n thu cña tÝn dông Nhµ Níc bao gåm hai nguån :

Vay trong níc vµ vay, nhËn viÖn trî tõ bªn ngoµi.Nhµ

Níc qu¶n lý toµn bé nguån vèn tÝn dông nµy vµ sö dông

theo nh÷ng môc tiªu cña quèc gia ®îc ho¹ch ®Þnh c«ng

khai.

- Quü dù tr÷ Quèc gia.

Quü dù tr÷ Quèc gia lµ mét bé phËn cña NSNN,nhng

mang tÝnh chÊt chuyªn dïng ®Ó sö dông trong nh÷ng

trêng hîp ®Æc biÖt cña Nhµ Níc.Quü Dù tr÷ Quèc gia

bao gåm hai bé phËn : tiÒn vµ hiÖn vËt.Quü nµy lµ lo¹i h×nh

®Æc biÖt cña quü tiÒn tÖ ngoµi NSNN.

1.2.1.2. Tµi ChÝnh C«ng thuéc c¸c ®¬n vÞ hµnh

chÝnh.

HÖ thèng hµnh chÝnh ë ViÖt Nam bao gåm ba bé phËn

cÊu thµnh ®ã lµ: HÖ thèng c¸c c¬ quan lËp ph¸p, HÖ thèng c¸c

c¬ quan hµnh ph¸p vµ HÖ thèng c¸c c¬ quan t ph¸p. Mçi hÖ

thèng ®Òu cã c¸c tæ chøc ho¹t ®éng thèng nhÊt tõ Trung ¬ng

®Õn ®Þa ph¬ng.

- HÖ thèng c¬ quan lËp ph¸p bao gåm: Quèc Héi, Héi

®ång Nh©n d©n c¸c cÊp.

- HÖ thèng c¬ quan hµnh ph¸p bao gåm: ChÝnh Phñ;

Bé, ngµnh vµ c¸c c¬ quan t¬ng ®¬ng; UBND c¸c

cÊp.

- HÖ thèng c¬ quan t ph¸p bao gåm: ViÖn kiÓm s¸t

Nh©n d©n tèi cao vµ Toµ ¸n Nh©n d©n c¸c cÊp.

TÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ thuéc c¸c hÖ thèng trªn ®Òu lµ nh÷ng

®¬n vÞ dù to¸n,nhu cÇu chi tiªu cña nh÷ng ®¬n vÞ nµy,®îc

lËp theo n¨m ng©n s¸ch. Trªn c¬ së nhu cÇu chi ®· ®îc

duyÖt, NSNN sÏ ®¶m b¶o nhu cÇu chi cho ho¹t ®éng cña

bé m¸y hµnh chÝnh quèc gia.

1.2.1.3. Tµi ChÝnh C«ng thuéc c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp.

C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp rÊt ®a d¹ng. Ho¹t ®éng cña chóng

lµ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng phÇn kh¸c nhau thuéc chøc n¨ng cña

Nhµ Níc vÒ c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸ - x· héi, b¶o vÖ m«i

trêng, cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng …

C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®îc NSNN cÊp mét phÇn kinh

phÝ ho¹t ®éng. Sè kinh phÝ cßn thiÕu c¸c ®¬n vÞ nµy ®îc

quyÒn thu phÝ ®Ó bï ®¾p, v× vËy chóng ®îc gäi lµ ®¬n vÞ

sù nghiÖp cã thu. Nh÷ng ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®îc tù

chñ vÒ tµi chÝnh.

1.2.2. C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh vµ c¬ chÕ sö dông

c¸c quü tiÒn tÖ.

C¨n cø vµo tiªu chÝ nµy, Tµi ChÝnh C«ng ®îc chia

thµnh c¸c lo¹i sau:

- Ng©n S¸ch Nhµ Níc.

- TÝn dông Nhµ Níc.

- C¸c quü ngoµi NSNN:

+ Quü Dô tr÷ Quèc gia.

+ Quü B¶o hiÓm x· héi.

+ Quü B¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam

+ Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Þa ph¬ng

+ C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi ng©n s¸ch kh¸c (Quü

Dù tr÷ tµi chÝnh vµ c¸c quü chuyªn dïng kh¸c cña Nhµ

Níc).

C¸c quü ngoµi NSNN ®îc sö dông mang tÝnh chÊt

chuyªn dïng theo tõng lÜnh vùc.Nguån h×nh thµnh c¸c quü

nµy mét phÇn ®îc trÝch tõ NSNN,phÇn cßn l¹i tù t¹o lËp

theo c¬ chÕ tµi chÝnh hiÖn hµnh.

1.2.3. C¨n cø vµo sù ph©n cÊp theo hÖ thèng chÝnh

quyÒn.

Theo tiªu chÝ nµy Tµi ChÝnh C«ng ®îc chia thµnh:

- Tµi ChÝnh C«ng thuéc cÊp Trung ¬ng.

- Tµi ChÝnh C«ng thuéc cÊp ®Þa ph¬ng. Tµi C«ng

thuéc cÊp nµy l¹i ®îc chia thµnh :

+ Tµi ChÝnh C«ng cÊp tØnh vµ t¬ng ®¬ng.

+ Tµi ChÝnh C«ng cÊp huyÖn vµ t¬ng ®¬ng.

+ Tµi ChÝnh C«ng cÊp x· vµ t¬ng ®¬ng.

Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña TCC c¸c cÊp,®Òu thùc hiÖn

theo luËt ®Þnh. Tuy nhiªn ë ®©y còng cÇn ph©n biÖt sù kh¸c

nhau gi÷a TCC víi NSNN. NSNN lµ tæng hîp c¸c kho¶n thu

chi cña Nhµ Níc ®· ®îc dù to¸n trong mét thêi kú nhÊt

®Þnh, ®ã lµ kÕt qu¶ sù vËn ®éng cña TCC. Cßn TCC lµ qu¸

tr×nh thùc hiÖn c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i cña

c¶i vËt chÊt trong nÒn kinh tÕ ®Ó h×nh thµnh c¸c quü tiÒn tÖ,

trong ®ã cã NSNN.

1.3. Chøc n¨ng cña Tµi ChÝnh C«ng.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng TCC cã nh÷ng chøc n¨ng

sau ®©y:

1.3.1. Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh trong nÒn

kinh tÕ quèc d©n.

Dùa trªn c¬ së c«ng quyÒn ®Ó sö dông chøc n¨ng ph©n

phèi cña tµi chÝnh, Nhµ Níc chiÕm h÷u mét phÇn cña c¶i

vËt chÊt cña x· héi,®Ó t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ

thuéc së h÷u cña m×nh. §ã lµ chøc n¨ng ph©n phèi cña Tµi

ChÝnh C«ng.

VÒ ph¹m vi, chøc n¨ng ph©n phèi cña TCC hÑp h¬n

chøc n¨ng ph©n phèi cña tµi chÝnh nãi chung vÒ c¸c

ph¬ng diÖn: §èi tîng ph©n phèi (nguån cña c¶i vËt

chÊt); Chñ thÓ ph©n phèi ( ngêi cã quyÒn së h÷u, sö dông

cña c¶i vËt chÊt) vµ kÕt qu¶ ph©n phèi (c¸c quü tiÒn tÖ ®îc

h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh ph©n phèi).

- VÒ ®èi tîng ph©n phèi: TCC chØ thùc hiÖn ph©n phèi

mét bé phËn nhÊt ®Þnh cña c¶i vËt chÊt x· héi theo luËt

®Þnh,chñ yÕu lµ bé phËn cña c¶i míi ®ù¬c t¹o ra (GDP)

thuéc mét sè ®èi tîng, chø kh«ng ph¶i lµ toµn bé cña c¸i

x· héi.

- Chñ thÓ ph©n phèi: ChØ cã mét sè chñ thÓ chÞu t¸c

®éng cña TCC, trong ®ã Nhµ Níc, víi t c¸ch lµ ngêi cã

toµn quyÒn së h÷u vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ sau qu¸ tr×nh

ph©n phèi.

- KÕt qu¶ ph©n phèi: kÕt qu¶ ph©n phèi cña TCC h×nh

thµnh mét sè quü tiÒn tÖ tËp trung, trong ®ã quü lín nhÊt lµ

NSNN. Cßn víi tµi chÝnh nãi chung, sau qu¸ tr×nh ph©n

phèi nhiÒu quü tiÒn tÖ ®îc h×nh thµnh, tuú thuéc vµo c¸c

chñ thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n phèi.

Thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi cña TCC, ®îc ®Æt ra

trong c¸c ®iÒu kiÖn: tËp trung, c«ng khai, c«ng b»ng vµ

d©n chñ. Do ®ã chøc n¨ng ph©n phèi cña TCC g¾n liÒn víi

quyÒn lùc cña Nhµ Níc vµ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ

thÞ trêng.

1.3.2. §iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hÇu hÕt c¸c quan hÖ ph©n

phèi cña c¶i vËt chÊt trong x· héi ®Òu bÞ ®iÒu chØnh bëi luËt

ph¸p. §Æc biÖt víi TCC lµ c«ng cô kinh tÕ quan träng víi

chøc n¨ng ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ, trªn c¬ së chøc

n¨ng nµy Nhµ Níc cã thÓ:

- §iÒu chØnh l¹i quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i

cña c¶i vËt chÊt phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ –

x· héi trong tõng thêi kú th«ng qua c¸c luËt vµ v¨n b¶n

ph¸p quy, nh: LuËt NSNN,c¸c luËt thuÕ, ph¸p lÖnh vµ c¸c

v¨n b¶n vÒ phÝ vµ lÖ phÝ, c¸c luËt vÒ s¶n xuÊt kinh doanh

cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp …ViÖc ®iÒu chØnh c¸c v¨n

b¶n ph¸p quy nµy t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh ph©n

phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt vµ do ®ã ®Õn sù ph¸t

triÓn cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ.

- §iÒu chØnh c¸c kho¶n chi tiªu cña NSNN, ®éng th¸i

nµy ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ

quèc d©n.Nh÷ng chñ thÓ, khu vùc, thµnh phÇn kinh

tÕ…®îc Nhµ Níc gia t¨ng ®Çu t nguån lùc tµi chÝnh, sÏ

cã c¬ héi ph¸t triÓn.

Nh vËy ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ph©n phèi, ®Æc biÖt lµ

®iÒu chØnh c¸c kho¶n chi tiªu cña NSNN, sÏ ¶nh hëng vÜ

m« tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. §©y lµ chøc n¨ng

quan träng cña TCC g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ Níc trong

nÒn kinh tÕ thÞ trêng.

1.3.3. Gi¸m s¸t vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ sö

dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh.

§èi tîng ®Ó gi¸m s¸t vµ kiÓm tra cña TCC lµ qu¸ tr×nh

ph©n phèi vµ sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh cña c¸c chñ

thÓ trong nÒn kinh tÕ. Môc tiªu cña qu¸ tr×nh nµy lµ xem

xÐt ®Õn sù c©n ®èi,tÝnh hîp lý, tiÕt kiÖm, hiÖu qu¶ …cña

TCC.

Gi¸m s¸t vµ kiÓm tra lµ hai néi dung ®ång thêi trong

chøc n¨ng cñaTCC. NÕu trong qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ sö

dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh,cã nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng

®óng nh÷ng môc tiªu nªu trªn, Nhµ Níc sÏ ®iÒu chØnh,

kh¾c phôc nh÷ng sai sãt vµ nh÷ng néi dung bÊt hîp lý cña

qu¸ tr×nh nµy.

C¸c chøc n¨ng cña TCC cã quan hÖ h÷u c¬,lµ mét thÓ

thèng nhÊt trong mét nÒn tµi chÝnh díi sù ®iÒu hµnh cña

Nhµ Níc.

1.4. Vai trß cña Tµi ChÝnh C«ng.

Vai trß cña TCC trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®îc xem

xÐt trong ®iÒu kiÖn TCC ®· ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n cao vµ

®¹t ®Õn møc ®é quyÒn lùc tµi chÝnh. §ã lµ:

1.4.1. Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh theo luËt

®Þnh, t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung theo

môc tiªu Nhµ Níc ®· ho¹ch ®Þnh.

- Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh theo luËt ®Þnh. Ph©n

phèi lµ chøc n¨ng vèn cã cña tµi chÝnh.Nhng víi TCC mäi

quan hÖ ph©n phèi thuéc lÜnh vùc tµi chÝnh nµy ®Òu ®îc

thùc hiÖn theo luËt ®Þnh.§Æc ®iÓm trong quan hÖ ph©n phèi

cña TCC lµ:

+ Ph©n phèi cña TCC mang tÝnh toµn diÖn, nghÜa lµ c¸c

chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ vµ mäi c«ng d©n ®Òu chÞu t¸c

®éng cña c¸c quan hÖ ph©n phèi thuéc TCC.

+ Ph©n phèi cña TCC thÓ hiÖn nguyªn t¾c: c«ng khai,

d©n chñ, c«ng b»ng.

- H×nh thµnh c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung thuéc së h÷u cña

Nhµ Níc, ®Ó ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu chi: duy tr× bé m¸y

c«ng quyÒn; cho an ninh quèc phßng; cho v¨n ho¸, gi¸o

dôc, y tÕ; cho ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi…§ã lµ c¸c kho¶n

chi mang l¹i lîi Ých cho c¶ céng ®ång. ChØ cã TCC míi thÓ

hiÖn ®îc vai trß nµy.

Nh vËy TCC mét mÆt thÓ hiÖn lµ c«ng cô cña bé m¸y

c«ng quyÒn, nhng mÆt kh¸c l¹i thÓ hiÖn quyÒn lùc cña nã,

®ã lµ quyÒn lùc tµi chÝnh cña TCC trong nÒn kinh tÕ thÞ

trêng.

1.4.2. TCC ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ

®iÒu chØnh vÜ m« c¸c quan hÖ trong nÒn kinh tÕ quèc

d©n.

Trong qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i c¸c nguån

lùc tµi chÝnh,u tiªn hµng ®Çu cña TCC lµ ®¶m b¶o sù ph¸t

triÓn kinh tÕ – x· héi. Nh÷ng u tiªn nµy thÓ hiÖn râ trong

viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, nh:

gi¶m dÇn tû lÖ ®ãng gãp cña c¸c chñ thÓ vµo NSNN, ®ång

thêi Nhµ Níc l¹i kh«ng ngõng t¨ng tû träng vµ sè lîng

chi tµi chÝnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi.ChØ cã sù c¶i

c¸ch thu chi trong quan hÖ ph©n phèi cña TCC cã lîi cho

c¸c chñ thÓ kinh tÕ míi lµ c¬ së ®¶m b¶o ch¾c ch¾n nhÊt

cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c cña mäi nÒn kinh

tÕ.

Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, do nhiÒu nguyªn

nh©n ®· lµm cho nÒn kinh tÕ bÞ mÊt c©n ®èi tæng thÓ hoÆc

côc bé. §Ó lËp l¹i thÕ c©n ®èi míi cho sù ph¸t triÓn,Nhµ

Níc chØ cã thÓ sö dông c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt lµ TCC. §ã

lµ t¨ng hoÆc gi¶m thu chi tµi chÝnh ®Ó xö lý c¸c quan hÖ

c©n ®èi lín trong nÒn kinh tÕ, nh: gi÷a tÝch luü vµ tiªu

dïng; gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ; c«ng nghiÖp vµ n«ng

nghiÖp; xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu… HiÖu qu¶ cña sù ®iÒu

chØnh vÜ m« nµy lµ lËp l¹i thÕ c©n ®èi míi cho sù ph¸t triÓn

cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.

1.4.3. Tµi ChÝnh C«ng gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn æn

®Þnh vµ c«ng b»ng cña x· héi.

C¬ së ®Ó x· héi ph¸t triÓn æn ®Þnh lµ sù c«ng

b»ng.C«ng b»ng x· héi bao gåm nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã

c«ng b»ng vÒ kinh tÕ lµ quan träng nhÊt. Tuy nhiªn trong

tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ, kÓ c¶ c¸c quèc gia ph¸t triÓn

nhÊt,còng kh«ng thÓ cã sù c«ng b»ng tuyÖt ®èi. Mµ lu«n

lu«n xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng giÇu nghÌo, tõ ®ã dÉn ®Õn bÊt

b×nh ®¼ng vÒ ®Þa vÞ vµ quyÒn lîi gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ.

Trong thùc tÕ ë mäi quèc gia, TCC ®· ®ãng vai trß quyÕt

®Þnh gi¶m bít sù bÊt b×nh ®¼ng nµy, gãp phÇn vµo sù ph¸t

triÓn æn ®Þnh cña x· héi.

Tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, ë mçi quèc gia, ph¬ng ph¸p

sö dông TCC ®Ó t¹o sù c«ng b»ng x· héi cã sù kh¸c nhau.

Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p truyÒn thèng vÉn lµ: gi¶m mét sè

kho¶n ®ãng gãp vµ t¨ng chi hç trî theo nh÷ng tiªu chÝ nhÊt

®Þnh, nh:

- T¨ng chi ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c vïng n«ng th«n,

miÒn nói ... ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ h¹ tÇng cßn nhiÒu khã

kh¨n.

- Cho vay u ®·i, gi¶m thuÕ víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ

míi khëi nghiÖp.

- Trî cÊp cho c¸c ®èi tîng ë nh÷ng vïng bÞ thiªn tai.

- Cho vay, ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ víi môc tiªu xo¸

®ãi gi¶m nghÌo.

- LËp c¸c quü ®¶m b¶o an sinh x· héi: Quü b¶o hiÓm y

tÕ, Quü b¶o hiÓm x· héi, Quü phßng ngõa thiªn tai…

Tõ nh÷ng néi dung nªu trªn cho thÊy TCC thùc sù lµ

c«ng cô ®Æc biÖt quan träng cña Nhµ Níc ®Ó duy tr× sù

ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ - x· héi.

Thùc tÕ ®· cho thÊy, kinh tÕ – x· héi cµng ph¸t triÓn th× vai

trß cña TCC cµng quan träng. Tuy nhiªn sö ®ông TCC nh

thÕ nµo l¹i cßn tuú thuéc vµo vai trß cña Nhµ Níc trong

mçi quèc gia.

Ch¬ng 2

Ng©n s¸ch nhµ níc

2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ng©n s¸ch

nhµ níc

2.1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña NSNN

Ng©n s¸ch nhµ níc (NSNN) lµ ph¹m trï kinh tÕ vµ lµ

ph¹m trï lÞch sö. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ng©n s¸ch

Nhµ níc g¾n liÒn víi sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña nÒn

kinh tÕ hµng hãa – tiÒn tÖ trong c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt

do Nhµ níc trùc tiÕp qu¶n lý. Nãi c¸ch kh¸c, sù ra ®êi vµ

ph¸t triÓn cña Nhµ níc cïng víi sù tån t¹i cña nÒn kinh tÕ

hµng hãa – tiÒn tÖ lµ nh÷ng tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi, tån t¹i vµ

ph¸t triÓn cña ng©n s¸ch Nhµ níc.

Trong t¸c phÈm “Nguån gèc cña gia ®×nh, chÕ ®é t

h÷u vµ Nhµ níc”, F. ¡ngghen ®· chØ ra r»ng, Nhµ níc ra

®êi trong cuéc ®Êu tranh cña x· héi cã giai cÊp. Nhµ níc

xuÊt hiÖn víi t c¸ch lµ c¬ quan c«ng quyÒn ®Ó duy tr× vµ

ph¸t triÓn x· héi. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng ®ã, Nhµ níc ®·

Ên ®Þnh c¸c thø thuÕ, b¾t buéc mäi tæ chøc vµ thµnh viªn

trong x· héi ph¶i ®ãng gãp ®Ó lËp ra quü tiÒn tÖ riªng cã

cña Nhµ níc - quü NSNN - ®Ó chi tiªu cho bé m¸y Nhµ

níc, qu©n ®éi, c¶nh s¸t... Khi c¸c quèc gia ®· ph¸t triÓn

nhng kh«ng cã sù ®ång ®Òu vÒ søc m¹nh, nh÷ng tham

väng vÒ l·nh thæ vµ chñ quyÒn ®· dÉn ®Õn viÖc chuÈn bÞ vµ

thùc hiÖn c¸c cuéc chiÕn tranh x©m lîc, c¸c kho¶n chi

tiªu giµnh cho bé m¸y thèng trÞ vµ qu©n ®éi ®ßi hái ngµy

mét lín. C¸c kho¶n thu thuÕ kh«ng ®¶m b¶o ®îc nhu cÇu

chi tiªu, buéc Nhµ níc ph¶i vay nî b»ng c¸ch ph¸t hµnh

c«ng tr¸i ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt cña NSNN.

Nh vËy, viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh NSNN lu«n g¾n

liÒn víi Nhµ níc, trong ®ã Quèc héi thùc hiÖn quyÒn lËp

ph¸p vÒ NSNN, cßn quyÒn hµnh ph¸p giao cho ChÝnh phñ

thùc hiªn. MÆc dï vËy, cho ®Õn nay, ngêi ta vÉn cßn cã

nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau khi ®a ra kh¸i niÖm vÒ NSNN:

Thø nhÊt: NSNN lµ b¶n dù to¸n thu – chi tµi chÝnh cña

Nhµ níc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, thêng lµ

mét n¨m.

Thø hai: NSNN lµ quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ níc,

lµ kÕ ho¹ch tµi chÝnh c¬ b¶n cña Nhµ níc.

Thø ba: NSNN lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh

trong qu¸ tr×nh Nhµ níc huy ®éng vµ sö dông c¸c nguån

tµi chÝnh kh¸c nhau.

NSNN lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp vµ trõu tîng.

Kh¸i niÖm NSNN ph¶i thÓ hiÖn ®îc néi dung kinh tÕ – x·

héi cña NSNN, ph¶i ®îc xem xÐt trªn c¸c mÆt h×nh thøc,

thùc thÓ vµ quan hÖ kinh tÕ chøa ®ùng trong NSNN.

XÐt vÒ h×nh thøc: NSNN lµ mét b¶n dù to¸n thu vµ chi

do ChÝnh phñ lËp ra, ®Ö tr×nh Quèc héi phª chuÈn vµ giao

cho ChÝnh phñ tæ chøc thùc hiÖn.

XÐt vÒ thùc thÓ: NSNN bao gåm nh÷ng nguån thu vµ

nh÷ng kho¶n chi cô thÓ vµ ®îc ®Þnh lîng. C¸c nguån thu

®Òu ®îc nép vµo mét quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ níc;

c¸c kho¶n chi ®Òu ®îc xuÊt ra tõ quü tiÒn tÖ tËp trung Êy.

C¸c kho¶n thu chi cña NSNN ®Òu ph¶n ¸nh nh÷ng mèi

quan hÖ kinh tÕ nhÊt ®Þnh gi÷a Nhµ níc víi c¸c chñ thÓ ho¹t

®éng trªn mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ - x· héi, bao gåm:

- Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a Nhµ níc víi d©n c.

- Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a Nhµ níc víi c¸c tæ chøc tµi

chÝnh, tÝn dông vµ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn

kinh tÕ;

- Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a Nhµ níc víi c¸c tæ chøc

chÝnh trÞ - x· héi.

- Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a Nhµ níc víi c¸c Quèc gia vµ

c¸c tæ chøc quèc tÕ.

Tõ sù ph©n tÝch trªn, ta cã thÓ ®a ra kh¸i niÖm vÒ

NSNN nh sau:

NSNN lµ b¶n dù to¸n thu – chi tµi chÝnh tæng hîp cña

Nhµ níc, ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh g¾n liÒn

víi qu¸ tr×nh t¹o lËp, ph©n phèi vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ

tËp trung cña Nhµ níc nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña

Nhµ níc trªn c¬ së luËt ®Þnh.

2.1.2. HÖ thèng Ng©n s¸ch Nhµ níc

HÖ thèng NSNN lµ tæng thÓ c¸c cÊp Ng©n s¸ch cã quan

hÖ mËt thiÕt víi nhau trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô

thu chi cñÊyNNN mçi cÊp.

Trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p vµ LuËt NSNN,

hÖ thèng ng©n s¸ch Nhµ níc ViÖt nam ®îc thiÕt lËp dùa

trªn hai nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y:

Mét lµ, nguyªn t¾c thèng nhÊt vµ tËp trung d©n chñ

Níc ta lµ mét quèc gia thèng nhÊt, quyÒn lùc nhµ n-

íc lµ thèng nhÊt, do ®ã chØ cã mét NSNN thèng nhÊt do

Quèc héi phª chuÈn dù to¸n vµ quyÕt to¸n ng©n s¸ch.

ChÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm thèng nhÊt qu¶n lý vµ ®iÒu

hµnh NSNN.

Bé m¸y Nhµ níc cña ta ®îc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh dùa

trªn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ. Ng©n s¸ch lµ c«ng cô

cña Nhµ níc, v× vËy hÖ thèng NSNN còng ®îc x©y dùng

theo nguyªn t¾c ®ã. ë c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng,

Héi ®ång nh©n d©n th¶o luËn ng©n s¸ch cÊp m×nh, nhng

ph¶i ®îc Uû ban nh©n d©n cÊp trªn vµ ChÝnh phñ xÐt

duyÖt l¹i ®Ó thèng nhÊt vµ ®a vµo NSNN trªn c¬ së tu©n

thñ c¸c quy ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é thu chi, c¸c ®Þnh

møc, tiªu chuÈn chi tiªu, môc lôc ng©n s¸ch vµ c¸c quy

®Þnh kh¸c cã liªn quan ®Õn NSNN.

Hai lµ, nguyªn t¾c b¶o ®¶m tÝnh phï hîp gi÷a cÊp

ng©n s¸ch víi cÊp chÝnh quyÒn Nhµ níc.

Nguyªn t¾c nµy xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu b¶o ®¶m nguån tµi

chÝnh cho viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô cña mçi cÊp

chÝnh quyÒn Nhµ níc. V× vËy, cÇn ph¶i x©y dùng cho mçi

cÊp chÝnh quyÒn cã ng©n s¸ch cña cÊp m×nh, cã nguån thu

vµ c¸c kho¶n chi, cã quyÒn quyÕt ®Þnh ng©n s¸ch cña cÊp

m×nh trªn c¬ së chÊp hµnh ph¸p luËt cña Nhµ níc. C¸ch

lùa chän nµy ph¸t huy ®îc quyÒn d©n chñ, tÝnh chñ ®éng

vµ tÝch cùc trong viÖc khai th¸c nguån thu, qu¶n lý c¸c

kho¶n chi cña NSNN.

HiÖn nay theo quy ®Þnh cña LuËt NSNN 1996, hÖ thèng

NSNN gåm ng©n s¸ch trung ¬ng vµ ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng

theo s¬ ®å díi ®©y:

Ng©n s¸ch trung ¬ng bao gåm c¸c ®¬n vÞ dù tãan cña

cÊp nµy. Mçi bé, mçi c¬ quan trung ¬ng lµ mét ®¬n vÞ dù

to¸n cña NSTW.

NSTW cung øng nguån tµi chÝnh cho c¸c nhiÖm vô,

môc tiªu chung cho c¶ níc trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: kinh

tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi, quèc phßng, an ninh, ®èi

ngo¹i vµ hç trî chuyÓn giao nguån tµi chÝnh cho ng©n s¸ch

tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng.

NS§P lµ tªn chung ®Ó chØ ng©n s¸ch cu¶ c¸c cÊp chÝnh

quyÒn ®Þa ph¬ng phï hîp víi ®Þa giíi hµnh chÝnh c¸c cÊp.

Ng©n s¸ch x·, phêng, thÞ trÊn võa lµ mét cÊp ng©n s¸ch,

võa lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña ng©n s¸ch huyÖn vµ

quËn. Ng©n s¸ch huyÖn, quËn võa lµ mét cÊp ng©n s¸ch,

võa lµ mét bé phËn cÊu thµnh cu¶ ng©n s¸ch tØnh, thµnh

phè trùc thuéc trung ¬ng.

Ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng cung øng nguån tµi chÝnh ®Ó

thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn nhµ níc ë ®Þa

ph¬ng vµ hç trî chuyÓn giao nguån tµi chÝnh cho chÝnh

quyÒn cÊp díi.

2.1.3. Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN

2.1.3.1. Kh¸i niÖm ph©n cÊp qu¶n lý NSNN

Khi ®· h×nh thµnh hÖ thèng NSNN gåm nhiÒu cÊp th×

viÖc ph©n cÊp qu¶n lý NSNN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan.

NSNN lµ mét thÓ thèng nhÊt gåm nhiÒu cÊp ng©n s¸ch;

mçi cÊp ng©n s¸ch võa ph¶i tu©n thñ c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch

theo luËt ®Þnh, võa ph¶i cã tÝnh ®éc lËp, tù chÞu tr¸ch

nhiÖm trong ph¹m vi quyÒn h¹n cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn

trong qu¸ tr×nh thùc thi c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc ph©n

c«ng.

XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa nãi trªn, ph©n cÊp qu¶n lý NSNN

lµ gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ gi÷a chÝnh quyÒn Nhµ níc

Trung ¬ng víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng trong qu¸

tr×nh qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng NSNN.

2.1.3.2. Yªu cÇu ph©n cÊp qu¶n lý NSNN

Ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch ®îc thùc hiÖn theo c¸c

yªu cÇu sau ®©y:

- §¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña NSNN. Ph©n cÊp qu¶n

lý ®Ó ph¸t huy quyÒn d©n chñ, tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña

c¸c cÊp chÝnh quyÒn trong viÖc khai th¸c vµ båi dìng c¸c

nguån thu; sö dông tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ c¸c kho¶n chi

NSNN.

- Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN ph¶i phï hîp víi c¸c lÜnh

vùc ph©n cÊp kh¸c cña Nhµ níc, t¹o ra mét sù ®ång bé

trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ho¹t ®éng c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc

cña nÒn kinh tÕ.

- Néi dung ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch ph¶i dùa trªn

c¬ së c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô

vµ quyÒn h¹n cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn, b¶o ®¶m mçi cÊp

ng©n s¸ch ®Òu cã c¸c kho¶n thu – chi t¬ng xøng víi

nhiÖm vô ®îc giao.

§iÓm míi trong LuËt NSNN ban hµnh n¨m 1996 (söa

®æi n¨m 2002) lµ Quèc héi quyÕt ®Þnh dù to¸n NSNN,

ph©n bæ ng©n s¸ch trung ¬ng, phª chuÈn quyÕt to¸n ng©n

s¸ch Nhµ níc; Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp ®îc chñ ®éng

quyÕt ®Þnh dù to¸n ng©n s¸ch cña cÊp m×nh, quyÕt ®inh

ph©n bæ dù to¸n ng©n s¸ch cho cÊp díi.

2.1.3.3. Néi dung ph©n cÊp qu¶n lý NSNN

a) Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ quyÒn lùc gi÷a c¸c cÊp chÝnh

quyÒn trong viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é thu chi,

chÕ ®é qu¶n lý NSNN.

§©y lµ mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu cña ph©n cÊp

qu¶n lý NSNN. Qua ph©n cÊp ph¶i x¸c ®Þnh râ quyÒn h¹n

cña mçi cÊp trong viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch, chÕ ®é, tiªu

chuÈn , ®Þnh møc, ph¹m vi, møc ®é qu¶n lý ng©n s¸ch.

b) Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ vËt chÊt trong qu¸ tr×nh ph©n

giao nhiÖm vô thu, chi vµ c©n ®èi NSNN.

§Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ nµy, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ

nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ cu¶ mçi cÊp chÝnh quyÒn, kh¶

n¨ng t¹o ra nguån thu trªn tõng ®Þa bµn mµ chÝnh quyÒn ®ã

qu¶n lý, ®ång thêi nghiªn cøu, sö dông c¸c biÖn ph¸p ®iÒu

hoµ thÝch hîp cho tõng cÊp ng©n s¸ch.

c) Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chu

tr×nh ng©n s¸ch.

Ph©n cÊp ng©n s¸ch lµ ph¶i x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ

quyÒn h¹n cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn trong viÖc lËp, chÊp

hµnh vµ quyÕt to¸n ng©n s¸ch, møc vay nî trong d©n, c¸c

kho¶n phô thu bæ sung cho ng©n s¸ch cÊp díi; thêi h¹n

lËp, xÐt duyÖt, b¸o c¸o NSNN ra Héi ®ång nh©n d©n vµ göi

lªn cÊp trªn sao cho võa n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña chÝnh

quyÒn trung ¬ng, võa ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o

cña chÝnh quyÒn c¬ së.

2.1.3.4. Nguyªn t¾c ph©n cÊp qu¶n lý NSNN

a) Ph©n cÊp ng©n s¸ch ph¶i ®îc tiÕn hµnh ®ång bé víi

ph©n cÊp kinh tÕ vµ tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh.

Tu©n thñ nguyªn t¾c nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho

viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ vËt chÊt gi÷a c¸c cÊp chÝnh

quyÒn, x¸c ®Þnh râ nguån thu vµ nhiÖm vô chi cu¶ c¸c cÊp

chÝnh quyÒn mét c¸ch chÝnh x¸c.

Ph©n cÊp kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó

thùc hiÖn ph©n cÊp qu¶n lý NSNN; tæ chøc bé m¸y Nhµ

níc lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ph¹m vi, møc ®é cña NSNN ë

mçi cÊp chÝnh quyÒn. Trong t¬ng lai, cïng víi viÖc hoµn

thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vµ c¶i c¸ch bé m¸y hµnh

chÝnh, nguyªn t¾c ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch còng sÏ ®-

îc thay ®æi mét c¸ch t¬ng øng.

b) §¶m b¶o thÓ hiÖn vai trß chñ ®¹o cña NSTW vµ vÞ

trÝ ®éc lËp NS§P trong hÖ thèng NSNN thèng nhÊt.

§¶m b¶o vai trß chñ ®¹o cu¶ NSTW lµ mét ®ßi hái

kh¸ch quan, b¾t nguån tõ vÞ trÝ, vai trß cña chÝnh quyÒn

trung ¬ng ®· ®îc HiÕn ph¸p vµ LuËt NSNN quy ®Þnh ®èi

víi viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi

cña ®Êt níc.

NSTW trªn thùc tÕ lµ ng©n s¸ch cña c¶ níc, tËp trung

®¹i bé phËn nguån thu cña quèc gia vµ thùc hiÖn c¸c kho¶n

chi chñ yÕu cña quèc gia.

VÞ trÝ ®éc lËp cña NS§P ®îc thÓ hiÖn: c¸c cÊp chÝnh

quyÒn cã quyÒn lËp, chÊp hµnh vµ quyÕt to¸n ng©n s¸ch

cña m×nh trªn c¬ së chÝnh s¸ch, chÕ ®é Nhµ níc ®· ban

hµnh. MÆt kh¸c, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ph¶i chñ ®éng, s¸ng

t¹o trong viÖc ®éng viªn, khai th¸c c¸c thÕ m¹nh cña ®Þa

ph¬ng ®Ó t¨ng nguån thu, ®¶m b¶o chi, thùc hiÖn c©n ®èi

ng©n s¸ch cña cÊp m×nh.

c) §¶m b¶o nguyªn t¾c c«ng b»ng trong ph©n cÊp ng©n

s¸ch.

§Ó gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ vËt chÊt gi÷a c¸c

cÊp chÝnh quyÒn, viÖc giao nhiÖm vô thu, chi cho ®Þa ph-

¬ng ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu c©n ®èi chung cña c¶ níc,

nhng ph¶i cè g¾ng h¹n chÕ sù chªnh lÖch vÒ kinh tÕ, v¨n

ho¸, x· héi do hËu qu¶ cña ph©n cÊp bÊt hîp lý tríc ®©y

gi÷a c¸c vïng l·nh thæ.

2.2. Thu ng©n s¸ch nhµ níc

2.2.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm thu NSNN

a) Kh¸i niÖm: Thu NSNN lµ viÖc Nhµ níc dïng quyÒn

lùc cña m×nh ®Ó tËp trung mét phÇn c¸c nguån tµi chÝnh

quèc gia ®Ó h×nh thµnh quü NSNN nh»m tháa m·n c¸c nhu

cÇu cña chi tiªu cña Nhµ níc.

Nguån tµi chÝnh ®îc tËp trung vµo NSNN lµ nh÷ng

kho¶n thu nhËp cña Nhµ níc ®îc h×nh thµnh trong qu¸

tr×nh Nhµ níc tham gia ph©n phèi cña c¶i x· héi díi h×nh

thøc gi¸ trÞ. Thu NSNN ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ kinh tÕ n¶y

sinh trong qu¸ tr×nh ph©n chia c¸c nguån tµi chÝnh quèc gia

gi÷a Nhµ níc vµ c¸c chñ thÓ trong x· héi. Sù ph©n chia ®ã

lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu tån t¹i vµ

ph¸t triÓn cña bé m¸y nhµ níc còng nh yªu cÇu thùc

hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ - x· héi cña Nhµ níc. §èi t-

îng ph©n chia nguån tµi chÝnh quèc gia lµ kÕt qu¶ lao

®éng s¶n xuÊt trong níc t¹o ra ®îc thÓ hiÖn díi h×nh

thøc tiÒn tÖ.

VÒ mÆt néi dung, thu NSNN chøa ®ùng c¸c quan hÖ

ph©n phèi díi h×nh thøc gi¸ trÞ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh

Nhµ níc dïng quyÒn lùc tËp trung mét phÇn nguån tµi

chÝnh quèc gia h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ n-

íc.

Thu NSNN g¾n chÆt víi thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ vµ

sù vËn ®éng cña c¸c ph¹m trï gi¸ trÞ nh gi¸ c¶, l·i suÊt,

thu nhËp, tiÒn l¬ng. Sù vËn ®éng cña c¸c ph¹m trï ®ã võa

t¸c ®éng ®Õn sù t¨ng gi¶m møc thu, võa ®Æt ra yªu cÇu

n©ng cao t¸c dông ®iÒu tiÕt cña c¸c c«ng cô thu NSNN.

b) §Æc ®iÓm thu NSNN

Thu NSNN cã hai ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau ®©y:

- TÝnh ph¸p lý vµ tÝnh cìng chÕ rÊt cao: Mét sè kho¶n

thu chñ yÕu cña NSNN nh thuÕ, phÝ, lÖ phÝ, thu tõ c¸c

ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhµ níc ®Òu lµ c¸c kho¶n thu theo

nghÜa vô b¾t buéc ®èi víi c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n, ®îc

quy ®Þnh b»ng c¸c v¨n b¶n cã gi¸ trÞ ph¸p lý cao nhÊt nh

HiÕn ph¸p, LuËt, Ph¸p lÖnh do Quèc héi hoÆc Uû ban

thêng vô Quèc héi th«ng qua.

- TÝnh kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp: ViÖc nép thuÕ vµ c¸c

kho¶n ph¶i nép theo nghÜa vô kh¸c kh«ng g¾n víi lîi Ých

cô thÓ cña ngêi nép, mµ hä ®îc hëng c¸c lîi Ých gi¸n

tiÕp díi h×nh thøc c¸c dÞch vô c«ng do Nhµ níc cung

cÊp. Gi¸ trÞ hµng ho¸ dÞch vô mµ hä ®îc hëng kh«ng

t¬ng øng víi sè thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c.

c) Ph©n lo¹i thu NSNN

ViÖc ph©n lo¹i c¸c kho¶n thu NSNN cã ý nghÜa thiÕt

thùc trong viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ qu¶n lý c¸c nguån

thu NSNN. Cã hai c¸ch ph©n lo¹i phæ biÕn lµ:

Mét lµ, ph©n lo¹i theo néi dung kinh tÕ:

Ph©n lo¹i c¸c kho¶n thu NSNN theo néi dung kinh tÕ lµ

cÇn thiÕt ®Ó thÊy râ sù ph¸t triÓn vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña nÒn

kinh tÕ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, cã thÓ chia c¸c kho¶n thu

NSNN thµnh hai nhãm:

- Nhãm thu thêng xuyªn cã tÝnh chÊt b¾t buéc gåm

thuÕ, phÝ, lÖ phÝ víi nhiÒu h×nh thøc cô thÓ do luËt ®Þnh.

- Nhãm thu kh«ng thêng xuyªn bao gåm c¸c kho¶n

thu tõ ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhµ níc, thu tõ ho¹t ®éng sù

nghiÖp, thu tiÒn b¸n hoÆc cho thuª tµi s¶n thuéc së h÷u

Nhµ níc vµ c¸c kho¶n thu kh¸c ®· kÓ ë trªn.

Hai lµ, ph©n lo¹i theo yªu cÇu ®éng viªn vèn vµo

NSNN:

Cã thÓ chia c¸c kho¶n thu NSNN thµnh:

- Thu trong c©n ®èi NSNN: Bao gåm c¸c kho¶n thu th-

êng xuyªn vµ thu kh«ng thêng xuyªn.

- Thu bï ®¾p thiÕu hôt NSNN: khi sè thu NSNN kh«ng

®¸p øng ®îc nhu cÇu chi tiªu, Nhµ níc ph¶i ®i vay, bao

gåm vay trong níc vµ vay tõ níc ngoµi.

C¸ch ph©n lo¹i nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ sù lµnh m¹nh vµ

tiÒm lùc cña nÒn tµi chÝnh quèc gia vµ rÊt cã ý nghÜa trong

tæ chøc ®iÒu hµnh NSNN.

2.2.2. Néi dung c¸c nguån thu NSNN

a) ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ:

§©y lµ c¸c kho¶n thu chñ yÕu vµ thêng xuyªn cña

Nhµ níc do c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n nép theo quy ®Þnh cña

ph¸p luËt.

Hệ thống thuế, phí và lệ phí hiện nay ở Việt Nam gồm

có:

- Thuế thu nhập doanh nghiệp;

- Thuế giá trị gia tăng;

- Thuế tiêu thụ đặc biệt;

- Thuế xuất nhập khẩu;

- Thuế thu nhập cá nhân;

- Thuế sử dụng đất nông nghiệp;

- Thuế nhà đất;

- Thuế tài nguyên;

- Thuế môn bài;

- Các loại phí: Giao thông, phí cầu đường, phí bay qua

bầu trời;

- Các loại lệ phí: Trước bạ, hải quan, chứng thư, công

chứng …

b) C¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhµ níc:

- Thu nhËp tõ gãp vèn cæ phÇn cña Nhµ níc vµo c¸c

c¬ së kinh tÕ;

- TiÒn thu håi phÇn vèn gãp cña Nhµ níc vµo c¸c c¬

së kinh tÕ;

- Thu tõ huy ®éng vèn ®Çu t x©y dùng c¸c c«ng tr×nh

kÕt cÊu h¹ tÇng;

- Thu nhËp tõ b¸n hoÆc cho thuª tµi s¶n thuéc së h÷u

cña Nhµ níc;

- Thu håi tiÒn ®Çu t vµ cho vay cña Nhµ níc;

- TiÒn sö dông ®Êt, tiÒn thu hoa lîi vµ ®Êt c«ng Ých;

- TiÒn cho thuª ®Êt vµ mÆt níc; …

c) Thu nhËp tõ khai th¸c vµ b¸n tµi nguyªn thiªn nhiªn

d) Thu tõ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp v¨n ho¸, thÓ thao

®) Thu tõ c¸c kho¶n vay nî vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i

cña c¸c ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc Quèc tÕ, quµ tÆng cña c¸c

nhµ h¶o t©m trong níc vµ quèc tÕ;

e) C¸c nguån thu kh¸c: tiÒn ph¹t, tÞch thu, tÞch biªn tµi

s¶n…

2.2.3. ThuÕ – nguån thu chñ yÕu cña NSNN

a) Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ

ThuÕ lµ mét h×nh thøc huy ®éng nguån tµi chÝnh cho

Nhµ níc ®· cã tõ l©u ®êi. Khi Nhµ níc ra ®êi, thuÕ lµ

nguån thu chñ yÕu ®Ó trang tr¶i c¸c kho¶n chi tiªu cña Nhµ

níc. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi cña lÞch sö, c¸c

Nhµ níc ®Òu sö dông quyÒn lùc cña m×nh ®Ó ban hµnh c¸c

luËt thuÕ, b¾t buéc d©n c vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ph¶i cã

nghÜa vô ®ãng gãp cho Nhµ níc.

Nh vËy, thuÕ lµ h×nh thøc ®ãng gãp nghÜa vô cña c¸c

ph¸p nh©n vµ thÓ nh©n cho Nhµ níc theo luËt ®Þnh nh»m

®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc.

Tõ kh¸i niÖm trªn cho thÊy: ViÖc nép thuÕ vµo NSNN

lµ nghÜa vô, lµ sù ®ãng gãp mang nÆng tÝnh cìng chÕ ®èi

víi c¸c chñ thÓ nép thuÕ (c¸c doanh nghiÖp vµ d©n c).

Nguån nép thuÕ lµ mét phÇn thu nhËp do lao ®éng, s¶n

xuÊt kinh doanh, ®Çu t tµi chÝnh vµ do chuyÓn dÞch tµi s¶n

mang l¹i.

ThuÕ cã mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y:

- Lµ h×nh thøc ®éng viªn mang tÝnh cìng chÕ theo luËt

®Þnh. §ãng thuÕ lµ nghÜa vô b¾t buéc; ngêi cã nghÜa vô

nép thuÕ kh«ng ®îc tho¸i th¸c nghjÜa vô. ViÖc ph©n phèi

c¸c kho¶n thu nhËp qua thuÕ g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ

níc. Nhµ níc dùa vµo quyÒn lùc to lín cña m×nh ®Ó ban

hµnh c¸c s¾c thuÕ, b¾t buéc ngêi nép thuÕ ph¶i thùc hiÖn

®Ó Nhµ níc cã nguån tµi chÝnh æn ®Þnh, thêng xuyªn,

®¶m b¶o trang tr¶i c¸c kho¶n chi, phôc vô c¸c ho¹t ®éng

hµng ngµy cña bé m¸y Nhµ níc.

- ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp cho

ngêi nép. Nã vËn ®éng mét chiÒu, kh«ng ph¶i lµ kho¶n

thï lao mµ ngêi nép thuÕ ph¶i tr¶ cho Nhµ níc do ®îc

hëng c¸c dÞch vô ®· ®îc Nhµ níc cung cÊp.

- ThuÕ lµ mét h×nh thøc ®ãng gãp ®· ®îc x¸c ®Þnh tr-

íc vµ mang nÆng tÝnh giai cÊp. Khi vËn dông c¸c ®Æc

®iÓm vèn cã cña thuÕ ®Òu ph¶i t×m c¸ch b¶o vÖ lîi Ých cña

giai cÊp mµ Nhµ níc ®ã ®¹i diÖn.

b) C¸c yÕu tè cÊu thµnh cña mét s¾c thuÕ

Mét luËt thuÕ th«ng thêng cã c¸c yÕu tè cÊu thµnh

- Ngêi nép thuÕ: lµ chñ thÓ cña thuÕ, lµ mét ph¸p

nh©n hay thÓ nh©n cã nghÜa vô ph¶i nép mét kho¶n thuÕ do

luËt thuÕ quy ®Þnh. Ngêi nép thuÕ lu«n ®îc quy ®Þnh râ

rµng trong tÊt c¶ c¸c luËt thuÕ.

- §èi tîng ®¸nh thuÕ: lµ c¸c kh¸ch thÓ cña thuÕ, lµ

nh÷ng kho¶n thu nhËp mµ mét luËt thuÕ t¸c ®éng vµo vµ

®iÒu tiÕt nã. §èi tîng ®¸nh thuÕ cã thÓ lµ lîi nhuËn, lîi

tøc vµ c¸c kho¶n thu nhËp nhËn ®îc, mét lo¹i hµng ho¸,

dÞch vô hoÆc tµi s¶n ®em b¸n. Trong nhiÒu trêng hîp ng-

êi ta thêng lÊy ®èi tîng ®¸nh thuÕ ®Ó ®Æt tªn cho thuÕ.

VÝ dô: thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n,

thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ m«n bµi ...

- C¨n cø tÝnh thuÕ: lµ nh÷ng yÕu tè mµ ngêi thu thuÕ

dùa vµo ®ã ®Ó tÝnh sè thuÕ ph¶i nép. C¸c lo¹i thuÕ kh¸c

nhau th× c¨n cø tÝnh thuÕ còng kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, thuÕ

gi¸ trÞ gia t¨ng cã c¨n cø tÝnh thuÕ lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ

suÊt; thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã c¨n cø tÝnh thuÕ lµ thu

nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt; thuÕ xuÊt nhËp khÈu cã c¨n cø

tÝnh thuÕ lµ sè lîng, chñng lo¹i hµng hãa xuÊt nhËp khÈu,

gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt....

- ThuÕ suÊt: lµ phÇn thuÕ ph¶i nép tÝnh trªn mçi ®¬n vÞ

cña ®èi tîng ®¸nh thuÕ. Trong c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña

mét luËt thuÕ, thuÕ suÊt cã vÞ trÝ quan träng nhÊt. Ngêi ta

vÝ nã nh “linh hån” cña mét s¾c thuÕ. ThuÕ suÊt ph¶n ¸nh

møc nép thuÕ cao hay thÊp, nÆng hay nhÑ, ®ång thêi liªn

quan ®Õn sè thuÕ Nhµ níc thu ®îc lµ bao nhiªu vµo ng©n

s¸ch Nhµ níc. Do vËy, viÖc thiÕt kÕ thuÕ suÊt lµ mét vÊn

®Ò ph¶i ®îc xem xÐt cÈn träng.

- §¬n vÞ tÝnh thuÕ: lµ ®¬n vÞ ®îc sö dông lµm ph¬ng

tiÖn tÝnh to¸n cña ®èi tîng ®¸nh thuÕ. VÝ dô: ®¬n vÞ tÝnh

thuÕ cña thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ ®ång ViÖt Nam

(VND); ®¬n vÞ tÝnh thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp lµ kg

thãc tÝnh theo h¹ng ®Êt.

- Gi¸ tÝnh thuÕ: lµ trÞ gi¸ cña ®èi tîng ®¸nh thuÕ, nã cã

liªn quan mËt thiÕt ®Õn møc thuÕ ph¶i nép. VÝ dô: thuÕ

®¸nh vµo tµi s¶n chuyÓn nhîng: tríc hÕt ph¶i ®Þnh gi¸ tµi

s¶n theo mé møc gi¸ nµo ®ã ®Ó tÝnh thuÕ, nã cã thÓ lµ gi¸

thÞ trêng, cã thÓ lµ gi¸ do c¬ quan thuÕ Ên ®Þnh. Mét khèi

lîng hµng hãa nh nhau, gi¸ tÝnh thuÕ kh¸c nhau sÏ dÉn

®Õn møc thuÕ ph¶i nép kh¸c nhau.

- Khëi ®iÓm ®¸nh thuÕ: lµ møc thu nhËp b¾t ®Çu ph¶i

®¸nh thuÕ, thu nhËp díi møc ®ã kh«ng ph¶i nép thuÕ. Khi

thiÕt kÕ khëi ®iÓm ®¸nh thuÕ ph¶i tÝnh ®Õn diÖn ngêi nép

thuÕ. Khëi ®iÓm ®¸nh thuÕ cµng cao, diÖn ngêi nép thuÕ

cµng hÑp vµ ngîc l¹i, khëi ®iÓm ®¸nh thuÕ cµng thÊp, diÖn

ngêi nép thuÕ cµng réng.

- MiÔn, gi¶m thuÕ: Lµ mét biÖn ph¸p Nhµ níc gióp ®ì

nh÷ng ngêi cã hoµn c¶nh khã kh¨n. Nh÷ng ®èi tîng

thuéc diÖn u ®·i b»ng c¸ch cho phÐp hä kh«ng ph¶i nép

kho¶n thuÕ ®¸ng lÏ ph¶i nép.

- Thëng ph¹t: Thëng lµ h×nh thøc Nhµ níc khuyÕn

khÝch ®èi víi nh÷ng tæ chøc hoÆc c¸ nh©n cã thµnh tÝch

trong qu¸ tr×nh chÊp hµnh c¸c luËt thuÕ. Ph¹t lµ h×nh thøc

kû luËt ®èi víi c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n vi ph¹m luËt thuÕ.

- Thñ tôc vÒ thuÕ: lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ nh÷ng giÊy tê

vµ tr×nh tù thu nép mang tÝnh hµnh chÝnh ®Ó thi hµnh luËt

thuÕ (nh thñ tôc kª khai, tÝnh thuÕ vµ nép thuÕ).

Ngoµi c¸c yÕu tè trªn ®©y, trong luËt thuÕ bao giê còng

quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña ChÝnh phñ, Bé

Tµi chÝnh, c¬ quan thuÕ, cña UBND c¸c cÊp vµ nghÜa vô

cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n nép thuÕ.

c) HÖ thèng thuÕ

HÖ thèng thuÕ bao gåm nhiÒu s¾c thuÕ mµ Nhµ níc sö

dông, nã t¹o lËp nguån thu cho NSNN vµ thùc hiÖn nh÷ng

môc tiªu nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý kinh tÕ.

ViÖt Nam ®· hoµn thµnh c¸c giai ®o¹n c¶i c¸ch thuÕ

bíc mét (1990 – 1995); bíc hai ( 1996 – 2001 ) vµ ®ang

thùc hiÖn lé tr×nh c¶i c¸ch thuÕ bíc ba b¾t ®Çu tõ n¨m

2002. HÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh cña níc ta bao gåm:

- ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ( GTGT): lµ lo¹i thuÕ tÝnh trªn

kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¸t sinh

trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt ®Õn lu th«ng vµ tiªu dïng.

§èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸, dÞch vô dïng

cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam, trõ c¸c

lo¹i hµng ho¸ dÞch vô ®ang gÆp khã kh¨n trong s¶n xuÊt,

kinh doanh, cÇn ®îc Nhµ níc khuyÕn khÝch

§èi tîng nép thuÕ GTGT lµ c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n cã

ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô vµ ngêi

nhËp khÈu, kh«ng ph©n biÖt ngµnh nghÒ kinh doanh.

- ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt(TT§B): lµ lo¹i thuÕ tiªu dïng

®¸nh vµo mét sè hµng ho¸ , dÞch vô ®Æc biÖt mà Nhà nước

không khuyến khích hoặc hạn chế tiêu dùng n»m trong

danh môc do Nhµ níc quy ®Þnh.

§èi tîng chÞu thuÕ TT§B lµ c¸c lo¹i hµng ho¸ (thuèc

l¸, rîu bia, « t«, x¨ng, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, bµi l¸, vµng m·

…) vµ c¸c dÞch vô ( kinh doanh ca-si-n«, vò trêng, xæ sè,

ch¬i golf, m¸t-xa, ka-ra-«-kª …)

§èi tîng nép thuÕ lµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n co¸ s¶n

xuÊt, nhËp khÈu hµng ho¸ vµ kinh doanh dÞch vô thuéc ®èi

tîng chÞu thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng.

- ThuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu (XNK): lµ lo¹i thuÕ gi¸n

thu ®¸nh vµo gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu hîp ph¸p qua

biªn giíi quèc gia nh»m t¨ng cêng qu¶n lý ho¹t ®éng

xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi

ngo¹i, b¶o vÖ s¶n xuÊt vµ híng dÉn tiªu dïng trong níc.

§èi tîng chÞu thuÕ XNK lµ hµng ho¸ XNK qua cöa

khÈu biªn giíi, hµng ho¸ ra vµo thÞ trêng phi thuÕ quan

trong níc.

§èi tîng nép thuÕ XNK lµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n cã

hµng ho¸ XNK thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ xuÊt khÈu, nhËp

khÈu.

- ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN): lµ lo¹i thuÕ

trùc thu ®¸nh vµo thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp.

§èi tîng nép thuÕ DNDN lµ c¸c c¬ së kinh doanh

hµng ho¸, dÞch vô cã thu nhËp chÞu thuÕ TNDN. Nh÷ng ®èi

tîng ®îc miÔn trõ nép thuÕ TNDN bao gåm hé gia ®×nh,

c¸ nh©n, tæ hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n

phÈm trång trät, ch¨n nu«i, thuû h¶i s¶n trõ nh÷ng gia ®×nh

vµ c¸ nh©n s¶n xuÊt hµng ho¸ lín.

- ThuÕ thu nhËp cá nhân (trước đây gọi là Thuế thu

nhập ®èi víi ngêi cã thu nhËp cao) lµ lo¹i thuÕ trùc thu,

®iÒu tiÕt vµo thu nhËp chÞu thuÕcña ngêi cã thu nhËp

nh»m gãp phÇn b¶o ®¶mc«ng b»ng x· héi vÒ thu nhËp gi÷a

c¸c c¸ nh©n trong x· héi.

§èi tîng nép thuÕ lµ c¸c c¸ nh©n cã thu nhËp chÞu

thuÕ, bao gåm c«ng d©n ViÖt Nam ë trong níc hoÆc c«ng

t¸c, lao ®éng ë níc ngoµi vÒ cã thu nhËp cao; ngêi níc

ngoµi lµm viÖc hoÆc ®Þnh c, sinh sèng cã thu nhËp ë ViÖt

Nam

Ngoµi ra cßn cã mét sè lo¹i thu kh¸c nh: ThuÕ sö

dông ®Êt n«ng nghiÖp, ThuÕ nhµ ®Êt, ThuÕ tµi nguyªn,

ThuÕ m«n bµi vµ mét sè lo¹i thu kh¸c cã tÝnh chÊt thuÕ,

nh phÝ vµ lÖ phÝ ( PhÝ giao th«ng, phÝ cÇu ®êng, phÝ bay

qua bÇu trêi; lÖ phÝ tríc b¹, lÖ phÝ h¶i quan, chøng th, )

d) Ph©n lo¹i thuÕ

BÊt cø hÖ thèng thuÕ cña quèc gia nµo còng ®Òu ®îc

ph©n lo¹i ®Ó qu¶n lý. Mét sè c¸ch ph©n lo¹i phæ biÕn gåm

cã:

- Ph©n lo¹i theo tiªu thøc chuyÓn giao:

ViÖc ph©n lo¹i nµy nh»m x¸c ®Þnh ai lµ ngêi nép thuÕ,

ai lµ ngêi thùc sù ph¶i g¸nh chÞu thuÕ. Theo tiªu thøc nµy

thuÕ ®îc chia thµnh hai lo¹i lµ thuÕ trùc thu vµ thuÕ gi¸n

thu.

+ ThuÕ trùc thu: lµ c¸c thø thuÕ trùc tiÕp huy ®éng mét

phÇn thu nhËp cña ngêi lµm nghÜa vô nép thuÕ. §Æc ®iÓm

c¬ b¶n cña thuÕ trùc thu lµ ngêi nép thuÕ vµ ngêi chÞu

thuÕ lµ mét. Nã ®¸nh trùc tiÕp vµo ngêi nép thuÕ, tøc lµ

ngêi cã thu nhËp chÞu thuÕ. ë ®©y kh«ng cã sù chuyÓn

giao g¸nh nÆng thuÕ cho ngêi kh¸c chÞu. C¸c lo¹i thuÕ

trùc thu hiÖn nay gåm cã: ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp,

thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp.

+ ThuÕ gi¸n thu: lµ c¸c thø thuÕ mµ ngêi nép thuÕ

gi¸n tiÕp nép thuÕ cho ngêi tiªu dïng, hä kh«ng ph¶i lµ

ngêi chÞu thuÕ. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thuÕ gi¸n thu lµ

®îc cÊu thµnh trong gi¸ c¶ hµng hãa, dÞch vô ®Ó b¸n ra. ë

®©y cã sù chuyÓn giao g¸nh nÆng thuÕ tõ ngêi nép thuÕ

theo luËt ®Þnh sang ngêi tiªu dïng qua c¬ chÕ gi¸ c¶. C¸c

lo¹i thuÕ gi¸n thu hiÖn nay gåm cã: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,

thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu....

- Ph©n lo¹i theo ®èi tîng ®¸nh thuÕ:

Dùa vµo ®èi tîng ®¸nh thuÕ, nghÜa lµ thuÕ ®¸nh trªn

c¸i g×, thuÕ ®îc chia thµnh c¸c lo¹i:

+ ThuÕ thu nhËp: ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp...

+ ThuÕ tµi s¶n: ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp; thuÕ tµi

nguyªn, thuÕ chuyÓn giao quyÒn sö dông ®Êt; thuÕ mua,

b¸n nhµ cöa, xe cé...

đ) Vai trò của thuế đối với nền kinh tế

- Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách Nhà nước,

là yếu tố quyết định tiềm lực của nền tài chính quốc gia;

- Thuế là công cụ điều tiết vĩ mô của Nhà nước đối với

nền kinh tế;

- Thuế là đòn bẩy kinh tế quan trọng kích thích các

đơn vị, tổ chức kinh tế tăng cường quản lý hoạt động sản

xuất kinh doanh dịch vụ nhằm mang lại hiệu quả kinh tế

cao nhất;

- Thuế là nguồn lực đầu tư chủ yếu của Nhà nước để

thúc đẩy tăng nhanh tóc độ tăng trưởng và phát triển kinh

tế;

- Thuế đảm bảo tính công bằng xã hội; tạo điều kiện

cho các thành viên trong xã hội thực hiện đầy đủ các nghĩa

vụ và trách nhiệm trước Nhà nước;

- Thuế góp phần thúc đẩy tiến trình mở cửa và hội

nhập với các nước trong khu vực và thế gới.

2.2.4. Båi dìng nguån thu NSNN

Muèn t¨ng trëng kinh tÕ ph¶i cã nguån lùc dåi dµo,

trong ®ã yÕu tè quan träng hµng ®Çu lµ ph¶i huy ®éng tèi

®a c¸c nguån tµi chÝnh ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó b¶o

®¶m thùc hiÖn ®ång thêi c¸c môc tiªu t¨ng trëng nhanh

chãng vµ bÒn v÷ng, vÊn ®Ò båi dìng nguån thu cho ng©n

s¸ch nhµ níc cã tÇm quan träng quyÕt ®Þnh.

Nh÷ng ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó båi dìng

nguån thu gåm cã:

Mét lµ: Trong qu¸ tr×nh khai th¸c, cho thuª, nhîng

b¸n tµi s¶n, tµi nguyªn quèc gia ®Ó t¨ng thu cho ng©n s¸ch,

Nhµ níc cÇn ph¶i bè trÝ nguån kinh phÝ tháa ®¸ng ®Ó nu«i

dìng, t¸i t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i tµi s¶n vµ tµi nguyªn;

kh«ng lµm c¹n kiÖt vµ ph¸ hñy c¸c lo¹i tµi s¶n vµ tµi

nguyªn v× môc ®Ých tríc m¾t.

Hai lµ: ChÝnh s¸ch thuÕ ph¶i b¶o ®¶m thùc hiÖn ®ång

thêi hai yªu cÇu c¬ b¶n: Võa huy ®éng ®îc nguån tµi

chÝnh cho Nhµ níc, võa khuyÕn khÝch tÝch tô vèn cña

doanh nghiÖp vµ d©n c. V× vËy, cÇn ph¶i æn ®Þnh møc huy

®éng cña Nhµ níc, ®ång thêi ph¶i thêng xuyªn nghiªn

cøu t×nh h×nh thùc tÕ ®Ó söa ®æi, bæ sung chÝnh s¸ch thuÕ

cho phï hîp víi thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña d©n

c.

Ba lµ: ChÝnh s¸ch vay d©n ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt Ng©n

s¸ch nhµ níc cµn ®îc ®Æt trªn c¬ së thu nhËp vµ møc

sèng cña d©n. NÕu Nhµ níc vay (møc huy ®éng) qu¸ lín,

ngêi d©n sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n, kh«ng c¶i thiÖn ®îc

møc sèng, kh«ng cßn kh¶ n¨ng tù ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn ®Ó

t¹o ra nguån tµi chÝnh míi.

Bèn lµ: Nhµ níc dïng vèn NSNN ®Çu t trùc tiÕp vµo

mét sè doanh nghiÖp quan träng thuéc nh÷ng ngµnh vµ

nh÷ng lÜnh vùc then chèt ®Ó võa thùc hiÖn c¸c môc tiªu

ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, võa t¹o ra nguån tµi chÝnh míi.

MÆt kh¸c, Nhµ níc cÇn ph¶i chó träng ®Çu t vµo con ng-

êi, n©ng cao d©n chÝ, ph¸t triÓn khoa häc, ch¨m lo søc

kháe ®Ó cã mét ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ giái vµ n¨ng

suÊt lao ®éng cao.

N¨m lµ: CÇn ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh chÝnh s¸ch

tiÕt kiÖm, khuyÕn khÝch mäi ngêi tiÕt kiÖm tiªu dïng,

dµnh vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn. Nhµ níc ph¶i nghiªn cøu,

bè trÝ c¬ cÊu chi NSNN mét c¸ch hîp lý, trong ®iÒu kiÖn

ng©n s¸ch cã h¹n, cÇn tiÕt kiÖm chi tiªu cho tiªu dïng, c¶i

c¸ch vµ tinh gi¶n bé m¸y hµnh chÝnh ®Ó tÝch lòy vèn cho

®Çu t ph¸t triÓn.

2.3. Chi ng©n s¸ch nhµ níc

2.3.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm chi NSNN

Chi NSNN lµ viÖc ph©n phèi vµ sö dông quü NSNN

nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô cña Nhµ

níc theo LuËt ph¸p quy ®Þnh.

Chi NSNN lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i c¸c nguån tµi

chÝnh ®· ®îc tËp trung vµo quü NSNN vµ bè trÝ chóng vµo

nh÷ng môc ®Ých sö dông kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ. V×

vËy, chi NSNN lµ nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ, kh«ng chØ dõng

l¹i trªn c¸c ®Þnh híng mµ ph¶i ph©n bæ cho c¸c ch¬ng

tr×nh, môc tiªu, tõng ho¹t ®éng vµ tõng c«ng viÖc thuéc

chøc n¨ng cña Nhµ níc.

Chi NSNN lµ sù phèi hîp thùc hiÖn hai qu¸ tr×nh:

Qu¸ tr×nh ph©n phèi lµ qu¸ tr×nh cÊp ph¸t kinh phÝ tõ

NSNN ®Ó h×nh thµnh c¸c lo¹i quü cña c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ

tríc khi ®a vµo sö dông.

Qu¸ tr×nh sö dông lµ qu¸ tr×nh c¸c c¬ quan ®¬n vÞ trùc

tiÕp chi dïng kinh phÝ ®· ®îc NSNN cÊp ph¸t theo c¸c

môc tiªu, nhiÖm vô ®· ®îc x¸c ®Þnh.

Mçi mét chÕ ®é x· héi, mçi mét giai ®o¹n lÞch sö, chi

NSNN cã néi dung, c¬ cÊu kh¸c nhau, song chóng cã

nh÷ng ®Æc ®iÓm chung díi ®©y:

- Chi NSNN g¾n víi bé m¸y Nhµ níc vµ nh÷ng

nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi mµ Nhµ níc ph¶i ®¶m

®¬ng thùc hiÖn trong tõng thêi kú.

- Chi NSNN g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ níc. Quèc héi

lµ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt quyÕt ®Þnh quy m«, néi

dung, c¬ cÊu chi NSNN vµ ph©n bæ nguån vèn ng©n s¸ch

cho c¸c môc tiªu, nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña

quèc gia. ChÝnh phñ lµ c¬ quan hµnh ph¸p, cã nhiÖm vô

qu¶n lý, ®iÒu hµnh c¸c kho¶n chi NSNN.

- HiÖu qu¶ chi NSNN kh¸c víi hiÖu qu¶ sö dông vèn

cña c¸c doanh nghiÖp, nã ®îc xem xÐt trªn tÇm vÜ m« vµ

lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi, quèc phßng, an ninh, ....dùa vµo

viÖc hoµn thµnh c¸c môc tiªu, nhiÖm vô ®· ®îc x¸c ®Þnh

vµ phª duyÖt trong dù to¸n chi Ng©n s¸ch Nhµ níc.

- Chi NSNN lµ nh÷ng kho¶n chi kh«ng hoµn tr¶ trùc

tiÕp. C¸c kho¶n cÊp ph¸t tõ NSNN cho c¸c ngµnh, c¸c cÊp,

cho c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa, x· héi, gióp ®ì ngêi

nghÌo...kh«ng ph¶i hoµn l¹i cho Nhµ níc. §Æc ®iÓm nµy

gióp ph©n biÖt c¸c kho¶n chi NSNN víi c¸c kho¶n tÝn

dông. Tuy nhiªn, NSNN còng cã nh÷ng kho¶n chi theo

nguyªn t¾c cã hoµn tr¶, ®ã lµ c¸c kho¶n tÝn dông tµi trî cña

ChÝnh phñ ®Ó thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu ®îc u

tiªn ®Çu t nh cho vay gi¶i quyÕt viÖc lµm, xãa ®ãi gi¶m

nghÌo, hç trî häc ®êng....

- Chi NSNN lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña khèi lîng

tiÒn tÖ trong lu th«ng, nã g¾n liÒn víi sù vËn ®éng cña c¸c

ph¹m trï gi¸ trÞ kh¸c nh gi¸ c¶, tiÒn l¬ng, tÝn dông, thuÕ,

tû gi¸ hèi ®o¸i....

Chi NSNN cã quy m« lín, phøc t¹p, g¾n liÒn víi sù vËn

®éng ®a d¹ng cña c¸c lo¹i vËt t, hµng hãa, dÞch vô . Do

vËy, nã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn m«i trêng tµi chÝnh vÜ m«

vµ vi m«; ®Õn tæng cung, tæng cÇu vÒ vèn tiÒn tÖ. NÕu thu,

chi NSNN b¶o ®¶m c©n ®èi, tæng cung vµ tæng cÇu vÒ tµi

chÝnh vÒ c¬ b¶n còng sÏ c©n ®èi vµ do ®ã tæng cung tæng

cÇu vÒ hµng hãa, dÞch vô cña x· héi sÏ æn ®Þnh.

2.3.2. Néi dung chi NSNN

2.3.2.1. Chi ®Çu t ph¸t triÓn

Chi cho ®Çu t ph¸t triÓn cña NSNN bao gåm nhiÒu

kho¶n chi víi nh÷ng môc ®Ých, tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm kh¸c

nhau. §Ó phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý, ngêi ta thêng c¨n cø

vµo môc ®Ých c¸c kho¶n chi ®Ó x¸c ®Þnh c¸c néi dung chi,

cô thÓ nh sau:

- Chi ®Çu t x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuéc kÕt cÊu h¹

tÇng kinh tÕ x· héi cña nÒn kinh tÕ, kh«ng cã kh¶ n¨ng thu

håi vèn. Lo¹i nµy bao gåm c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, ®ª

®iÒu, kªnh m¬ng, cÊp tho¸t níc, th«ng tin – viÔn th«ng,

nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ, y tÕ v¨n ho¸ thÓ thao, x©y

dùng c«ng së c¬ quan Nhµ níc …

- Chi ®Çu t vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ

chøc kinh tÕ cña Nhµ níc; chi gãp vèn cæ phÇn vµo c¸c

thµnh phÇn kinh tÕ. Nh÷ng kho¶n chi nµy nh»m thùc hiÖn

vai trß dÉn d¾t vµ ®Þnh híng cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh

tÕ theo ®óng môc tiªu cña Nhµ níc trong tõng thêi kú, b¶o

®¶m tÝnh æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.

- Chi ®Çu t ph¸t triÓn c¸c ch¬ng tr×nh, môc tiªu quèc

gia nh gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, trång

rõng, giao th«ng thuû lîi, kiªn cè ho¸ trêng líp häc.

- Chi mua hµng ho¸ vËt t chiÕn lîc cña Dù tr÷ quèc

gia …

2.3.2.2. Chi thêng xuyªn cña NSNN

- Chi cho sù nghiÖp kinh tÕ cña Nhµ níc: Ng©n s¸ch

Nhµ níc cÊp kinh phÝ ho¹t ®éng cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp

kinh tÕ do c¸c ngµnh qu¶n lý, nhng néi dung ho¹t ®éng cã

liªn quan hç trî cho toµn bé nÒn kinh tÕ nh c¸c ®¬n vÞ sù

nghiÖp giao th«ng, sù nghiÖp n«ng, l©m, thuû h¶i s¶n, khÝ

tîng thuû v¨n, ch¬ng tr×nh ®Þnh canh ®Þnh c, b¶o vÖ

m«i trêng…

- Chi cho v¨n hãa – x· héi: Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp

kinh phÝ ho¹t ®éng cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp thuèc c¸c lÜnh

vùc Gi¸o dôc ®µo t¹o, v¨n ho¸ nghÖ thuËt, thÓ dôc thÓ thao,

th«ng tin truyÒn th«ng, th«ng tÊn b¸o chÝ …C¬ chÕ tµi

chÝnh ¸p dông ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu lµ NSNN

chØ cÊp kinh phÝ hç trî, b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó

cho c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng thuËn lîi vµ cã hiÖu qu¶.

- Chi cho bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc. Kho¶n chi nµy

nh»m ®¸p øng yªu cÇu ho¹t ®éng cña bé m¸y qu¶n lý Nhµ

níc víi ba hÖ thèng quyÒn lùc: LËp ph¸p (Quèc héi,

H§ND); Hµnh ph¸p (ChÝnh phñ, Uû ban nh©n d©n) vµ T

ph¸p (ViÖn kiÓm s¸t, Toµ ¸n nh©n d©n) tõ Trung ¬ng ®Õn

®Þa ph¬ng.

- Chi cho c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, ®oµn thÓ - x· héi: Bao

gåm c¸c tæ chøc chÝnh trÞ (c¸c §¶ng ph¸i, t«n gi¸o), c¸c

®oµn thÓ, tæ chøc x· héi (§oµn thanh niªn, Héi LHPN, Héi

cùu chiÕn binh, Héi n«ng d©n, MÆt trËn Tæ quèc) tõ trung

¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.

- Chi cho quèc phßng, an ninh: Kho¶n chi nµy chñ yÕu

phôc vô yªu cÇu ho¹t ®éng vµ s½n sµng chiÕn ®Êu cña c¸c

lùc lîng vò trang, bao gåm c¸c ®¬n vÞ thuéc 3 hÖ thèng:

Qu©n ®éi nh©n d©n, C«ng an nh©n d©n vµ C¶nh s¸t nh©n

d©n tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.

- C¸c kho¶n chi kh¸c, bao gåm chi hç trî c¸c quü tµi

chÝnh ngoµi NSNN (Dù tr÷ Quèc gia, B¶o hiÓm x· héi, B¶o

vÖ m«i trêng …); chi trî gi¸ theo quyÕt ®Þnh cña ChÝnh

phñ.

2.3.3. Qu¶n lý chi NSNN

2.3.3.1. Nguyªn t¾c chung

Chi NSNN cã vai trß quan träng trong sù nghiÖp ph¸t

triÓn kinh tÕ- x· héi cña c¸c Quèc gia. V× vËy, viÖc qu¶n lý

c¸c kho¶n chi NSNN ph¶i dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c c¬

b¶n sau ®©y:

Mét lµ, dùa trªn c¬ së nguån thu ®Ó bè trÝ c¸c kho¶n

chi.

Chi NSNN ph¶i dùa trªn c¬ së cã nguån thu thùc tÕ cña

nÒn kinh tÕ. Nã ®ßi hái møc ®é chi vµ c¬ cÊu c¸c kho¶n chi

ph¶i dùa vµo kh¶ n¨ng t¨ng trëng GDP. NÕu vi ph¹m

nguyªn t¾c nµy sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng béi chi NSNN, mét

nguyªn nh©n dÉn ®Õn kh¶ n¨ng bïng næ l¹m ph¸t, g©y mÊt

æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.

Hai lµ, ®¶m b¶o yªu cÇu tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ trong

viÖc bè trÝ c¸c kho¶n chi tiªu cña NSNN

C¸c kho¶n chi NSNN cã ®Æc ®iÓm chung lµ bao cÊp víi

khèi lîng rÊt lín vµ rÊt khã kh¨n trong viÖc kiÓm so¸t,

®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n chi cho ®Çu t XDCB. Do vËy, cÇn

ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ trong c¸c

kho¶n chi NSNN.

§Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy, c¬ quan qu¶n lý

cÇn ph¶i s¾p xÕp, bè trÝ c¸c kho¶n chi NSNN víi mét c¬

cÊu hîp lý, theo c¸c ch¬ng tr×nh cã môc tiªu ®· ®îc phª

duyÖt; ®ång thêi ph¶i dùa trªn c¸c chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh

møc chi tiªu cã c¨n cø khoa häc vµ thùc tiÔn.

Ba lµ, viÖc bè trÝ c¸c kho¶n chi cÇn tËp trung vµ cã

träng ®iÓm.

Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái viÖc ph©n bæ dù to¸n NSNN

ph¶i u tiªn cho c¸c ch¬ng tr×nh, môc tiªu träng ®iÓm cña

Nhµ níc, nh»m thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o

®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn.

Bèn lµ, ph©n biÖt râ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi

cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn theo luËt ®Þnh ®Ó bè trÝ c¸c kho¶n

chi cho thÝch hîp. ¸p dông nguyªn t¾c nµy tr¸nh ®îc viÖc

bè trÝ c¸c kho¶n chi chång chÐo, khã kiÓm tra, gi¸m s¸t,

n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ tÝnh chñ ®éng cña c¸c ngµnh, c¸c

cÊp tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.

N¨m lµ, tæ chøc chi NSNN trong sù phèi hîp chÆt chÏ

víi t×nh h×nh lu th«ng tiÒn tÖ, l·i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i ®Ó

t¹o nªn c«ng cô tæng hîp cïng t¸c ®éng ®Õn c¸c vÊn ®Ò cña

nÒn kinh tÕ vÜ m«.

2.3.3.2. §èi víi chi ®Çu t ph¸t triÓn

CÇn ph¶i qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c cã tÝnh ®Æc thï sau

®©y:

Mét lµ, viÖc cÊp ph¸t vèn ®Çu t ph¶i cã kÕ hoach,

®óng môc ®Ých vµ ®èi tîng;

Hai lµ, thùc hiÖn nghiªm chØnh tr×nh tù ®Çu t x©y dùng

c¬ b¶n, b¶o ®¶m ®Çy ®ñ c¸c tµi liÖu thiÕt kÕ vµ dù to¸n

®îc duyÖt;

Ba lµ, cÊp ph¸t theo khèi lîng thùc tÕ hoµn thµnh vµ

trong ph¹m vi dù to¸n ®· ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª

duyÖt.

Bốn là, chịu sự kiểm tra, giám sát trực tiếp của Kho

bạc Nhà nước,

2.3.3.3. §èi víi chi thêng xuyªn

Ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n

sau ®©y:

Mét lµ, c¸c kho¶n chi ph¶i trªn c¬ së dù to¸n NSNN ®·

®îc phª duyÖt;

Hai lµ, c¸c kho¶n chi ph¶i ®îc sö dông tiÕt kiÖm vµ cã

hiÖu qu¶;

Ba lµ, chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t trùc tiÕp cña Kho b¹c

Nhµ níc;

2.4. C©n ®èi ng©n s¸ch nhµ níc

2.4.1. C¸c quan niÖm vÒ c©n ®èi NSNN

a) Kh¸i niÖm: C©n ®èi ng©n s¸ch lµ viÖc vËn dông tæng

hîp c¸c chÝnh s¸ch, c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ - tµi chÝnh nh»m

b¶o ®¶m cho sù c©n b»ng gi÷a tæng thu vµ tæng chi NSNN

trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, thêng lµ mét n¨m.

b) Mét sè quan niÖm vÒ c©n ®èi NSNN

- Lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ sù th¨ng b»ng ng©n s¸ch (thÞnh

hµnh ë Ch©u ¢u thÕ kû 19) : Mçi n¨m ng©n s¸ch , tæng sè

thu ph¶i ngang b»ng tæng sè chi.

§iÒu ®¸ng chó ý cña lý thuyÕt nµy lµ ChÝnh phñ kh«ng

®îc ®i vay (ph¸t hµnh c«ng tr¸i) ®Ó c©n ®èi ng©n s¸ch,

c«ng traÝ chØ ph¸t hµnh khi ®Êt níc cã chiÕn tranh. Nhµ

níc chØ ®îc phÐp sö dông thuÕ ®Ó tµi trî – c©n ®èi ng©n

s¸ch.

- Lý thuyÕt vÒ ng©n s¸ch chu kú: Sù th¨ng b»ng cña

ng©n s¸ch sÏ kh«ng duy tr× trong khu«n khæ mét n¨m, mµ

sÏ duy tr× trong khu«n khæ cña mét chu kú kinh tÕ.

§iÒu ®¸ng chó ý cña lý thuÕt nµy lµ trong thêi kú kinh

tÕ thÞnh vîng, Nhµ níc cÇn lËp quü dù tr÷ (nhng ph¶i

cã gi¶i ph¸p b¶o toµn vsf t¨ng trëng); khi nÒn kinh tÕ suy

tho¸i, Nhµ níc ®îc phÐp chi vît qu¸ sè thu hiÖn cã, kÓ

c¶ viÖc sö dông quü dù tr÷, nghÜa lµ kh«ng yªu cÇu th¨ng

b»ng thu chi ng©n s¸ch.

- Lý thuyÕt vÒ cè ý thiÕu hôt ng©n s¸ch: T¹o ra mét sù

mÊt th¨ng b»ng vÒ tµi chÝnh ®Ó ®èi lËp víi sù mÊt th¨ng

b»ng vÒ kinh tÕ.

§iÒu ®¸ng chó ý cña lý thuyÕt nµy lµ sù thõa nhËn vµ

duy tr× sù tån t¹i cña l¹m ph¸t, cã thÓ g©y hiÓm ho¹ ®èi víi

nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, mÆt sau cña thuyÕt nµy lµ thóc ®Èy

më mang ho¹t ®éng kinh tÕ, t¹o viÖc lµm, t¹o nguån thu

cho ng©n s¸ch.

2.4.2. Xö lý mÊt c©n ®èi NSNN

a) Kh¸i niÖm vµ nguyªn nh©n

Béi chi NSNN lµ sè chªnh lÖch gi÷a chi lín h¬n thu

trong n¨m ng©n s¸ch.

Nguyªn nh©n cña béi chi ng©n s¸ch b¾t nguån chñ yÕu

tõ hoµn c¶nh cña nÒn kinh tÕ, thu nhËp kh«ng ®ñ bï ®¾p

c¸c kho¶n chi phÝ. Béi chi ng©n s¸ch còng cã thÓ x¶y ra do

sù thay ®æi chÝnh s¸ch thu- chi cña Nhµ níc, ngêi ta gäi

lµ béi chi c¬ cÊu; hoÆc còng cã thÓ sù thay ®æi chu kú kinh

tÕ, ngêi ta gäi lµ béi chi chu kú. Ngµy nay, béi chi NSNN

trë thµnh phæ biÕn ®èi víi hÇu hÕt c¸c quèc gia, tuy ë

nh÷ng møc ®é kh¸c nhau.

§èi víi c¸c níc ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, sè thu

NSNN cã h¹n, trong khi nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc l¹i

rÊt lín vµ kh«ng ngõng t¨ng lªn, dÉn ®Õn sù mÊt c©n b»ng

gi÷a thu vµ chi, béi chi NSNN thêng xuyªn x¶y ra.

Béi chi NSNN trªn quy m« lín, tèc ®é cao ®îc coi lµ

mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu, trùc tiÕp vµ quyÕt

®Þnh dÉn ®Õn l¹m ph¸t, g©y t¸c h¹i nghiªm träng ®Õn sù

ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ – x· héi, ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng

cña d©n c vµ sù æn ®Þnh cña nÒn tµi chÝnh quèc gia.

Th¨ng b»ng gi÷a thu vµ chi NSNN hay c©n ®èi NSNN

lµ nguyªn t¾c qu¶n lý NSNN, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu kh¸ch

quan cña æn ®Þnh tiÒn tÖ, æn ®Þnh s¶n xuÊt, ®êi sèng vµ nã

cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¹o dùng m«i trêng tµi chÝnh vÜ m« æn

®Þnh. V× vËy, th¨ng b»ng thu, chi NSNN ph¶i ®îc coi lµ

quèc s¸ch vµ cÇn ph¶i ®îc gi÷ v÷ng.

Trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch béi chi, Nhµ níc ph¶i t×m

mäi gi¶i ph¸p ®Ó khèng chÕ béi chi, t×m nguån bï ®¾p béi

chi.

C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó bï ®¾p béi chi, tiÕn tíi th¨ng

b»ng thu chi ng©n s¸ch thêng ®îc c¸c quèc gia vËn dông

lµ:

- Gi¶i ph¸p thêng xuyªn trong mäi hoµn c¶nh lµ

khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ më réng lu th«ng

hµng ho¸, ®«ng thêi khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån thu, t¨ng

cêng tiÕt kiÖm chi tiªu NSNN;

- Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vay nî trong vµ ngoµi nø¬c

®Ó bï ®¾p béi chi;

- T¹m øng tõ Ng©n hµng trung ¬ng theo yªu cÇu cña

Bé Tµi chÝnh ®Ó gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c nhu cÇu chi tiªu cÇn

thiÕt, cÊp b¸ch cña NSNN.

Ph¸t hµnh thªm tiÒn giÊy ®Ó chi tiªu ng©n s¸ch vît

qu¸ yªu cÇu cña lu th«ng tiÒn tÖ sÏ lµm mÊt c©n ®èi vÒ

cung vµ cÇu vÒ hµnh ho¸ vµ tiÒn tÖ. HËu qu¶ trùc tiÕp lµ

®ång tiÒn mÊt gi¸ nhanh chãng, gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô sÏ

t¨ng vät, l¹m ph¸t x¶y ra. V× thÕ, tõ nhiÒu n¨m nay, Quèc

héi vµ ChÝnh phñ kh«ng cho phÐp vµ hÕt søc h¹n chÕ sö

dông gi¶i ph¸p nµy.

§Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng béi chi ng©n s¸ch vµ vay nî

triÒn miªn, ®Æc biÖt lµ vay nî níc ngoµi, vÒ nguyªn t¾c,

C¸c M¸c ®· chØ ra r»ng: “ Muèn tho¸t khái t×nh tr¹ng nî

nÇn Êy th× Nhµ níc ph¶i hoÆc gi¶m bít c¸c kho¶n chi tiªu,

nghÜa lµ ®¬n gi¶n ho¸, thu hÑp bé m¸y chÝnh quyÒn, thu

hÑp ph¹m vi qu¶n lý cña m×nh l¹i, ph¶i sö dông hÕt søc Ýt

nh©n viªn, hoÆc lµ Nhµ níc ph¶i t×m c¸ch kh«ng vay nî

n÷a vµ t¹m thêi ®¹t ®îc sù th¨ng b»ng, dï lµ th¨ng b»ng

nhÊt thêi, b»ng c¸ch b¾t c¸c giai cÊp giµu cã nhÊt ph¶i

g¸nh nh÷ng kho¶n ®¶m phô bÊt thêng”.

Tuy thêi ®¹i ngµy nay ®· kh¸c, nhng vÉn cã thÓ t×m ra

c¸c gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng thu, gi¶m chi, ch¼ng h¹n nh Nhµ

níc cã thÓ cho thuª hoÆc nhîng b¸n mét bé phËn

tµi s¶n, tµi nguyªn quèc gia cã thêi h¹n, tiÕp tôc c¶i

c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, tinh gi¶m bé m¸y Nhµ níc. §Æc

biÖt lµ ph¶i kiªn tr× ®êng lèi ®æi míi, ph¸t triÓn m¹nh mÏ

nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®Ó khai th¸c vµ sö dông cã

hiÖu qu¶ c¸c nguån néi lùc vµ ngo¹i lùc; sö dông ®ång bé

c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong ®iÒu kiÖn cña nÒn

kinh tÕ thÞ trêng, theo ®Þnh híng XHCN mµ §¶ng vµ

Nhµ níc ta ®· lùa chän.

T¨ng thu, gi¶m chi lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó t×m c¸ch c©n

®èi ng©n s¸ch nh»m æn ®Þnh t×nh h×nh tµi chÝnh vÜ m«.

Song kh«ng ph¶i bao giê còng thùc hiÖn thuËn lîi. Bëi lÏ,

trong bèi c¶nh møc t¨ng GDP cha lín, nÕu tËp trung vµo

ng©n s¸ch vît qu¸ giíi h¹n cho phÐp sÏ h¹n chÕ ®Õn kh¶

n¨ng tÝch luü ®Ó ®Çu t vµ quü tiªu dïng ë khu vùc t nh©n,

lµm gi¶m ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ. §èi víi nhiÖm vô c¾t

gi¶m chi tiªu còng cã nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh, nÕu gi¶m

chi vît qu¸ giíi h¹n cÇn thiÕt sÏ ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn

qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, an ninh, quèc phßng

cña ®¸t níc.

HiÖn nay, ®Ó xö lý béi chi NSNN, bªn c¹nh biÖn ph¸p

t¨ng thu, gi¶m chi, hÇu hÕt c¸c Quèc gia ®Òu sö dông ®Õn

biÖn ph¸p vay nî.

Vay nî trong níc vµ ngoµi níc lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n vµ

cã ý nghÜa chiÕn lîc, cã thÓ tr¸nh ®îc viÖc ph¸t hµnh

thªm tiÒn giÊy. Nhng nÕu viÖc vay nî bÞ l¹m dông th× hËu

qu¶ sÏ kh«n lêng. Mét khi nî ®Õn h¹n mµ kh«ng tr¶ ®îc,

Nhµ níc ph¶i khÊt nî th× sÏ g©y tæn h¹i ®Õn lßng tin cña

d©n ®èi víi Nhµ níc. §èi víi nî cña níc ngoµi, nã lµm

¶nh hëng ®Õn thÓ diÖn quèc gia. NÕu kh«ng t¨ng ®îc

thuÕ ®Ó tr¶ nî th× ph¶i vay nî míi ®Ó tr¶ nî cò vµ nguy c¬

vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒm Èn trong c¸c kho¶n nî cò

cha ®ù¬c hoµn tr¶. V× vËy, vÊn ®Ò quan träng ®îc ®Æt ra

lµ vay nî ®Õn møc nµo ®Ó ®¶m b¶o sù an toµn, tr¸nh ®îc

nguy c¬ khñng ho¶ng nî vµ nhÊt lµ tiÒn vay nî ph¶i ®îc

sö dông cã hiÖu qu¶ ®Ó t¹o thªm nhiÒu nguån thu nhËp míi

cho NSNN, b¶o ®¶m kh¶ n¨ng tr¶ nî ®óng h¹n vµ gãp phÇn

thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ.

§Ó thực hiện vay nî trong níc có hiệu quả, cÇn

nghiªn cøu mét c¸ch ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng thu nhËp vµ møc

sèng cu¶ d©n c, vÊn ®Ò l·i suÊt huy ®éng, thêi h¹n hoµn

tr¶. §Ó thùc hiÖn viÖc vay nî níc ngoµi, ®iÒu quan träng

lµ ph¶i nghiªn cøu hiÖu qu¶ sö dông tiÒn vay, sù biÕn ®éng

của thị trường tài chính tiền tệ, l·i suÊt, tỷ giá hối đoái, lùa

chän h×nh thøc vay, còng nh c¸c điều kiện về m«i trêng

kinh tÕ, luËt ph¸p, t¹o thuËn lîi ®Ó thu hót vèn vay.



2.5.1. TËp trung c¸c kho¶n thu NSNN qua KBNN

2.5.1.1. Nguyªn t¾c chung

a) C¸c kho¶n thu NSNN ®îc nép vào KBNN ®Çy ®ñ

và ®óng h¹n.

C¸c tæ chøc, c¸ nh©n, kÓ c¶ c¸c tæ chức, c¸ nh©n níc

ngoµi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ níc Céng hoµ x· héi chñ

nghÜa ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô nép ®Çy ®ñ,

®óng h¹n c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép

kh¸c vµo NSNN qua KBNN.

C¬ quan ThuÕ nhµ níc, H¶i quan, Tµi ChÝnh vµ c¸c c¬

quan kh¸c ®îc ChÝnh phñ cho phÐp hoÆc ®îc Bé tµi

chÝnh uû quyÒn thu NSNN (gäi chung lµ c¬ quan thu) phèi

hîp víi Kho b¹c Nhµ níc tæ chøc qu¶n lý, tËp trung c¸c

kho¶n thu NSNN, thêng xuyªn kiÓm tra, ®«n ®èc, ®¶m

b¶o mäi kho¶n thu NSNN ph¶i ®îc tËp trung ®Çy ®ñ, kÞp

thêi vµo KBNN.

b) Mọi kho¶n thu NSNN ph¶i nép trùc tiÕp vµo kho

b¹c Nhµ níc.

ChØ ®èi víi mét sè kho¶n phÝ, lÖ phÝ, thuÕ cña c¸c hé

kinh doanh kh«ng cè ®Þnh, c¸c hé s¶n xuÊt kinh doanh nhá

vµ mét sè kho¶n thu NSNN ë ®Þa bµn mµ viÖc nép trùc tiÕp

vµo Kho b¹c Nhµ níc khã kh¨n, th× c¬ quan thu ®îc trùc

tiÕp thu, sau ®ã ®Þnh kú nép vµo Kho b¹c Nhµ níc theo

quy ®Þnh.

c) Mäi kho¶n thu NSNN ®îc h¹ch to¸n b»ng ®ång

ViÖt Nam, chi tiÕt theo niªn ®é Ng©n s¸ch, cÊp ng©n s¸ch,

môc lôc NSNN vµ m· sè ®èi tîng nép thuÕ.

C¸c kho¶n thu NSNN b»ng ngo¹i tÖ, b»ng hiÖn vËt,

b»ng ngµy c«ng lao ®éng ®îc quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam

theo tû gi¸ h¹ch to¸n ngo¹i tÖ do Bé tµi chÝnh quy ®Þnh,

hoÆc gi¸ hiÖn vËt, gi¸ ngµy c«ng lao ®éng ®îc c¬ quan

Nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh ®Ó h¹ch to¸n thu ng©n

s¸ch t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh.

d) C¸c kho¶n thu NSNN ®îc ph©n chia cho ng©n s¸ch

c¸c cÊp theo ®óng tØ lÖ phÇn tr¨m (%) ph©n chia do Uû ban

thêng vô Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n cÊp tØnh quyÕt

®Þnh ®èi víi c¸c kho¶n thu.

®) C¸c kho¶n thu kh«ng ®óng chÕ ®é ph¶i ®îc hoµn

tr¶ cho ®èi tîng nép.

C¸c kho¶n thu ®· tËp trung vµo NSNN, nhng ®îc

miÔn gi¶m hoÆc hoµn tr¶, Kho b¹c nhµ níc phải làm thủ

tục hoµn tr¶ kịp thời cho c¸c ®èi tîng nép theo yêu cầu

cña c¬ quan tµi chÝnh.

e) C«ng khai ho¸ quy tr×nh tËp trung, qu¶n lý c¸c

kho¶n thu NSNN.

Quy tr×nh, thñ tôc, c¸c hå s¬ cÇn thiÕt khi thu, nép,

miÔn, gi¶m hoµn tr¶ c¸c kho¶n thu NSNN ph¶i ®îc th«ng

b¸o vµ niªm yÕt c«ng khai t¹i c¬ quan thu vµ Kho b¹c Nhµ

níc n¬i giao dÞch trùc tiÕp víi ®èi tîng nép.

2.5.1.2. Trách nhiệm cña c¸c c¬ quan trong viÖc tæ

chøc thu NSNN.

a) C¬ quan thuÕ và h¶i quan

LËp dù to¸n thu

C¨n cø nhiÖm vô thu c¶ n¨m ®îc giao, nhiÖm vô thu

hµng quý do c¬ quan tµi chÝnh cÊp trªn th«ng b¸o, sè ®¨ng

ký thuÕ vµ dù kiÕn c¸c kho¶n ph¶i nép NSNN, các c¬ quan

ThuÕ và H¶i quan (n¬i trùc tiÕp qu¶n lý ®èi tîng nép

thuÕ) lËp dù to¸n thu thuéc ph¹m vi qu¶n lý, chi tiÕt theo

tõng ®Þa bµn, lo¹i h×nh doanh nghiÖp, hé kinh doanh…,

thêi h¹n nép, ph©n lo¹i theo h×nh thøc nép trùc tiÕp vµo

Kho b¹c NN vµ nép t¹i c¬ quan ThuÕ, H¶i quan. §Þnh kú

hµng th¸ng, c¬ quan ThuÕ, H¶i quan lËp kÕ ho¹ch thu

th¸ng sau, göi Kho b¹c NN ®ång cÊp ®Ó lËp kÕ ho¹ch phèi

hîp tæ chøc thu ng©n s¸ch.

Tæ chøc thu nép.

- Yªu cÇu tæ chøc, c¸ nh©n cung cÊp th«ng tin, tµi

liÖu liªn quan ®Õn x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ ®Ó thùc hiÖn

ph¸p luËt vÒ thuÕ.

- Phèi hîp víi Kho b¹c NN thèng nhÊt ph©n ®Þnh ®èi

tîng nép trùc tiÕp qua Kho b¹c NN vµ ®èi tîng nép t¹i

c¬ quan ThuÕ, h¶i quan; bè trÝ vµ th«ng b¸o lÞch thu t¹i c¸c

®Þa ®iÓm hîp lý, tr¸nh tËp trung qu¸ lín vµo chØ mét sè

ngµy.

- Trùc tiÕp tæ chøc thu ng©n s¸ch ®èi víi nh÷ng ®èi

tîng ®îc ph©n c«ng nép ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµo Kho b¹c

Nhµ níc.

- Tríc khi lµm thñ tôc hoµn tr¶ c¸c kho¶n thuÕ vµ

thu kh¸c cho ®èi tîng nép thuÕ, nÕu ®èi tîng nép thuÕ

cßn nî thuÕ, nî ph¹t t¹i c¬ quan thu kh¸c th× chñ ®éng

th«ng b¸o cho c¬ quan thu ®ã biÕt ®Ó cßn cã biÖn ph¸p xö

lý.

- Tæ chøc kÕ to¸n thu, kiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu thu

ng©n s¸ch víi Kho b¹c Nhµ níc.

b) Kho b¹c Nhµ níc

- TËp trung c¸c kho¶n thu NSNN vµ ph©n chia c¸c

kho¶n thu cho ng©n s¸ch c¸c cÊp theo ®óng tû lÖ phÇn tr¨m

(%) ph©n chia ®îc cÊp cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®èi víi

tõng kho¶n thu;

- Tæng hîp, lËp b¸o c¸o thu NSNN göi c¬ quan tµi

chÝnh vµ c¸c c¬ quan h÷u quan theo chÕ ®é quy ®Þnh.

- Phèi hîp kiÓm tra vµ ®èi chiÕu sè liÖu thu NSNN víi

c¸c c¬ quan thu ®¶m b¶o chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞp thêi; x¸c

nhËn sè liÖu thu NSNN theo yªu cÇu cña c¸c c¬ quan Nhµ

níc cã thÈm quyÒn.

- Thùc hiÖn hoµn tr¶ c¸c kho¶n thu NSNN theo yêu cầu

cña c¬ quan tµi chÝnh.

Kho b¹c Nhµ níc n¬i ®èi tîng nép më tµi kho¶n cã

tr¸ch nhiÖm trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña ®èi tîng nép theo

yªu cÇu (b»ng v¨n b¶n) cña c¬ quan thu ®Ó nép NSNN theo

quy ®Þnh.

c) C¬ quan tµi chÝnh

- Phèi hîp víi c¬ quan thu, Kho b¹c Nhµ níc trong

viÖc tËp trung c¸c kho¶n thu NSNN; ®«n ®èc c¸c dèi tîng

thuéc ph¹m vi qu¶n lý nép ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c kho¶n thu

NSNN vµo Kho b¹c Nhµ níc.

- KiÓm tra, ®èi chiÕu vµ ra lÖnh hoµn tr¶ hoÆc ®Ò nghÞ

cÊp cã thÈm quyÒn hoµn tr¶ c¸c kho¶n thu NSNN theo chÕ

®é quy ®Þnh.

- Phèi hîp víi Kho b¹c Nhµ níc rµ so¸t, ®èi chiÕu c¸c

kho¶n thu ng©n s¸ch, ®¶m b¶o h¹ch to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh

x¸c, ®óng môc lôc NSNN vµ tû lÖ ph©n chia cho ng©n s¸ch

c¸c cÊp.

- ThÈm ®Þnh b¸o c¸o quyÕt to¸n thu NSNN cña ng©n

s¸ch cÊp díi; tæng hîp vµ lËp b¸o c¸o quyÕt to¸n thu

NSNN thuéc ph¹m vi qu¶n lý theo chÕ ®é quy ®Þnh.

d) Tæ chøc c¸ nh©n cã nghÜa vô nép NSNN

Kª khai vµ nép ®Çy ®ñ c¸c kho¶n ph¶i nép NSNN theo

®óng chÕ ®é; chÊp hµnh nghiªm th«ng b¸o thu NSNN cña c¬

quan thu; thùc hiÖn ®óng quy tr×nh, thñ tôc nép NSNN.

Cã quyÒn khiÕu n¹i c¸c vÊn ®Ò vi ph¹m chÕ ®é thu nép

NSNN cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng.

®) Ng©n hµng n¬i ®èi tîng nép më tµi kho¶n

Cã tr¸ch nhiÖm chuyÓn tiÒn theo yªu cÇu cña ®èi tîng

nép vµo Kho b¹c Nhµ níc ®Ó nép NSNN; lËp vµ göi c¸c

chøng tõ ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®óng mÉu biÓu do Bé tµi chÝnh

quy ®Þnh ®Ó Kho b¹c Nhµ níc lµm c¨n cø h¹ch to¸n thu

NSNN.

Thùc hiÖn trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña ®èi tîng nép

theo yªu (b»ng v¨n b¶n) cña c¬ quan thu ®Ó nép NSNN

theo quy ®Þnh.

2.5.1.3. Ph¬ng thøc thu NSNN

a) Đối với c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ

Kho b¹c Nhµ níc trùc tiÕp thu: c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ

phÝ cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n, hé

kinh doanh ho¹t ®éng thêng xuyªn, cã ®Þa ®iÓm cè ®Þnh,

thuËn lîi cho viÖc nép tiÒn, th× ph¶i nép trùc tiÕp vµo Kho

b¹c Nhµ níc.

C¬ quan thu trùc tiÕp thu: thuÕ, phÝ, lÖ phÝ cña c¸c hé

kinh doanh kh«ng cè ®Þnh, kh«ng thêng xuyªn hoÆc ®Þa

®iÓm ë xa mµ viÖc nép tiÒn trùc tiÕp vµo Kho b¹c Nhµ níc

cã khã kh¨n. C¬ quan thu cã tr¸ch nhiÖm thu tiÒn mÆt tõ

®èi tîng nép vµ nép toµn bé sè tiÒn ®· thu vµo Kho b¹c

Nhµ níc theo quy ®Þnh.

§èi víi c¸c kho¶n thu ng©n s¸ch x·: viÖc tæ chøc thu,

nép ng©n s¸ch x· ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Bé tµi

chÝnh theo quy ®Þnh vÒ qu¶n lü ng©n s¸ch x· vµ c¸c ho¹t

®éng tµi chÝnh cña x·, phêng, thÞ trÊn.

b) Đối với c¸c kho¶n thu tiÒn ph¹t

§èi víi c¸c kho¶n thu ph¹t do ®èi tîng nép ph¹t trùc

tiÕp vµo kho b¹c Nhµ níc; Kho b¹c Nhµ níc thùc hiÖn

thu NSNN theo quy ®Þnh.

Trêng hîp c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn xö ph¹t

trùc tiÕp thu tiÒn ph¹t tõ ®èi tîng nép, c¬ quan thu cã

tr¸ch nhiÖm nép ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµo NSNN qua Kho b¹c

Nhµ níc trªn ®Þa bµn theo quy ®Þnh.

c) Đối với c¸c kho¶n vay trong níc vµ ngoµi níc

- C¸c kho¶n vay trong níc

§èi víi c¸c kho¶n vèn huy ®éng trong níc b»ng h×nh

thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, c«ng tr¸i x©y dung Tæ

quèc cho ng©n s¸ch trung ¬ng, c¨n cø vµo sè vèn ®· huy

®éng, Kho b¹c Nhµ níc h¹ch to¸n cho vay bï ®¾p béi chi

ng©n s¸ch trung ¬ng;

§èi víi c¸c kho¶n vèn huy ®éng cho ng©n s¸ch cÊp

tØnh ®Ó cÊp ph¸t ®Çu t x©y dung c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹

tÇng, c¨n cø vµo sè vèn ®· huy ®éng, Kho b¹c Nhµ níc

h¹ch to¸n thu ng©n s¸ch cÊp tØnh.

§èi víi kho¶n vay trong níc kh¸c, c¨n cø vµo giÊy

b¸o cã cña Ng©n hµng, Kho b¹c Nhµ níc h¹ch to¸n thu

NSNN. C¸c kho¶n vay cña ng©n s¸ch cÊp nµo, th× h¹ch

to¸n thu ng©n s¸ch cÊp ®ã.

- C¸c kho¶n vay níc ngoµi ®îc ®a vµo c©n ®èi

NSNN.

C¸c kho¶n vay b»ng ngo¹i tÖ chuyÓn vÒ quü ngo¹i tÖ

cña NSNN: C¨n cø giÊy b¸o Cã cña Ng©n hµng, Kho b¹c

Nhµ níc quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ h¹ch to¸n

do Bé tµi chÝnh quy ®Þnh vµ h¹ch to¸n thu Ng©n s¸ch trung

¬ng.

Trêng hîp vay ngo¹i tÖ kh«ng chuyÓn vÒ quü ngo¹i tÖ

cña NSNN: c¨n cø lÖnh ghi thu, lÖnh ghi chi cña Bé tµi

chÝnh, Kho b¹c NN quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸

h¹ch to¸n do Bé tµi chÝnh quy ®Þnh vµ h¹ch to¸n ghi thu,

ghi chi NSNN;

§èi víi kho¶n vay b»ng vËt t, thiÕt bÞ, hµng ho¸ cã gi¸

gèc ngo¹i tÖ: c¨n cø lÖnh thu cña c¬ quan tµi chÝnh, Kho

b¹c Nhµ níc h¹ch to¸n thu NSNN theo quy ®Þnh.

d) §èi víi c¸c kho¶n thu kh¸c

Thu tõ quü dù tr÷ tµi chÝnh, thu bæ sung c©n ®èi tõ

ng©n s¸ch cÊp trªn, thu kÕt d NSNN, thu chuyÓn nguån tõ

ng©n s¸ch n¨m tríc: Kho b¹c Nhµ níc c¨n cø quyÕt ®Þnh

cña c¬ quan tµi chÝnh ®Ó h¹ch to¸n thu NSNN.

Thu tõ ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhµ níc, thu håi tiÒn

cho vay, ho¹t ®éng sù nghiÖp, thu tiÒn sö dông ®Êt, tiÒn

thuª ®Êt, tiÒn b¸n hoÆc cho thuª tµi s¶n thuéc së h÷u Nhµ

níc, thu hoµn vèn, thu tõ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch trong

ho¹t ®éng ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, thu tõ c¸c di s¶n nhµ

níc ®îc hëng, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, thanh lý tµi s¶n,

b¸n tµi s¶n tÞch thu…viÖc nép trùc tiÕp vµo Kho b¹c Nhµ

níc hoÆc nép qua c¬ quan thu ®îc thùc hiÖn theo quy

®Þnh ®èi víi tõng kho¶n thu.

2.5.2. CÊp ph¸t, thanh to¸n c¸c kho¶n chi NSNN

qua KBNN

2.5.2.1. Nguyªn t¾c chung

a) TÊt c¶ c¸c kho¶n chi NSNN ph¶i ®Òu ®îc kiÓm tra,

kiÓm so¸t trong qu¸ tr×nh cÊp ph¸t, thanh to¸n.

C¸c kho¶n chi ph¶i cã trong dù to¸n NSNN ®îc ph©n

bæ, ®óng chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc do cÊp cã thÈm

quyÒn quy ®Þnh vµ ®· ®îc thñ trëng ®¬n vÞ sö dông NSNN

hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn quyÕt ®Þnh chi. Trêng hîp ph¶i

qua ®Êu thÇu hoÆc thÈm ®Þnh gi¸ th× ph¶i tæ chøc ®Êu thÇu

hoÆc thÈm ®Þnh gi¸ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸c kho¶n

chi cã tÝnh chÊt thêng xuyªn ®îc chia ®Òu trong n¨m ®Ó

chi; c¸c kho¶n chi cã tÝnh chÊt thêi vô hoÆc chØ ®Ó ph¸t sinh

vµo mét sè thêi ®iÓm nh ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m,

söa ch÷a lín vµ c¸c kho¶n chi cã tÝnh chÊt kh«ng thêng

xuyªn kh¸c ph¶i thùc hiÖn theo dù to¸n quý ®îc ®¬n vÞ dù

to¸n cÊp I giao cïng víi giao dù to¸n n¨m.

b) Mäi kho¶n chi NSNN ®îc h¹ch to¸n b»ng ®ång

ViÖt Nam theo niªn ®é ng©n s¸ch, cÊp ng©n s¸ch vµ môc

lôc ng©n s¸ch.

C¸c kho¶n chi NSNN b»ng ngo¹i tÖ, hiÖn vËt, ngµy

c«ng lao ®éng ®îc quy ®æi vµ h¹ch to¸n b»ng ®ång ViÖt

Nam theo tû gi¸ ngo¹i tÖ, gi¸ hiÖn vËt, ngµy c«ng lao ®éng

do c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.

c) C¸c kho¶n chi NSNN sai chÕ ®é ph¶i ®îc thu håi.

C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan tµi chÝnh hoÆc

quyÕt ®Þnh cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn, Kho b¹c

Nhµ níc thùc hiÖn viÖc thu håi c¸c kho¶n chi sai chÕ ®é

cho NSNN.

2.5.2.2. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ trong

viÖc qu¶n lý, cÊp ph¸t vµ thanh to¸n c¸c kho¶n chi

NSNN

a) C¬ quan tµi chÝnh

ThÈm tra viÖc ph©n bæ dù to¸n NSNN cho c¸c ®¬n vÞ sö

dông NSNN. Trêng hîp viÖc ph©n bæ kh«ng phï hîp víi

néi dung trong dù to¸n do c¬ quan Nhµ níc cã thÈm

quyÒn giao, kh«ng ®óng chÝnh s¸ch, chÕ ®é, tiªu chuÈn,

®Þnh møc, th× yªu cÇu c¬ quan ph©n bæ ng©n s¸ch ®iÒu

chØnh l¹i.

Bè trÝ nguån ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi, trêng hîp nhu

cÇu chi vît qu¸ kh¶ n¨ng thu vµ huy ®éng cña quü NSNN,

th× c¬ quan tµi chÝnh ph¶i chñ ®éng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p

vay t¹m thêi theo quy ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o nguån; trêng hîp

®· thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p trªn mµ vÉn kh«ng ®¸p øng ®ñ

nhu cÇu chi, c¬ quan tµi chÝnh ®îc yªu cÇu (b»ng v¨n b¶n)

Kho b¹c Nhµ níc t¹m dõng viÖc thanh to¸n mét sè kho¶n

chi vÒ mua s¾m, söa ch÷a theo tõng nhiÖm vô cô thÓ ®Ó

®¶m b¶o c©n ®èi quü NSNN, nhng kh«ng ¶nh hëng ®Õn

viÖc tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh ®îc giao cña ®¬n

vÞ.

KiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chi tiªu vµ sö dông

ng©n s¸ch ë c¸c ®¬n vÞ sö dông NSNN, trêng hîp ph¸t

hiÖn c¸c kho¶n chi vît nguån cho phÐp, sai chÕ ®é hoÆc

®¬n vÞ kh«ng chÊp hµnh chÕ ®é b¸o c¸o, th× cã quyÒn yªu

cÇu Kho b¹c Nhµ níc t¹m dõng thanh to¸n.

b) C¬ quan Nhµ níc ë trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng

Híng dÉn, theo dâi, kiÓm tra viÖc sö dông NSNN

thuéc ngµnh, lÜnh vùc do c¬ quan qu¶n lý vµ cña c¸c ®¬n vÞ

trùc thuéc; ®Þnh kú b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn chi NSNN

vµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c theo chÕ ®é quy ®Þnh.

§¬n vÞ sö dông NSNN

TÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ sö dông NSNN vµ c¸c tæ chøc ®îc

NSNN hç trî thêng xuyªn ph¶i më tµi kho¶n t¹i Kho b¹c

Nhµ níc, chÞu sù kiÓm tra, kiÓm so¸t cña c¬ quan tµi

chÝnh, Kho b¹c Nhµ níc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù to¸n

NSNN ®îc giao vµ quyÕt to¸n NSNN theo ®óng chÕ ®é

quy ®Þnh.

Thñ trëng c¸c ®¬n vÞ sö dông NSNN cã tr¸ch nhiÖm:

- QuyÕt ®Þnh chi theo chÕ ®é, tiªu chuÈn vµ ®Þnh møc

chi trong ph¹m vi dù to¸n chi NSNN ®îc cÊp cã thÈm

quyÒn giao.

- Qu¶n lý, sö dông NSNN vµ tµi s¶n Nhµ níc the o

®óng chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc chi NSNN; ®óng môc

®Ých, tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶. Trêng hîp vi ph¹m, tuú theo

tÝnh chÊt vµ møc ®é, sÏ bÞ xö lý kû luËt, xö ph¹t hµnh chÝnh

hoÆc bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh cña

ph¸p luËt.

Kho b¹c Nhµ níc

KiÓm so¸t c¸c hå s¬, chøng tõ chi vµ thùc hiÖn chi tr¶,

thanh to¸n kÞp thêi c¸c kho¶n chi NSNN cã ®ñ ®iÒu kiÖn

thanh to¸n theo quy ®Þnh; tham gia víi c¬ quan tµi chÝnh,

c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc cã thÈm quyÒn trong viÖc kiÓm

tra t×nh h×nh sö dông NSNN, x¸c nhËn sè chi NSNN qua

Kho b¹c Nhµ níc cña c¸c ®¬n vÞ sö dông NSNN.

Kho b¹c Nhµ níc cã quyÒn t¹m ®×nh chØ, tõ chèi chi

tr¶, thanh to¸n vµ th«ng b¸o cho ®¬n vÞ sö dông NSNN

biÕt; ®ång thêi, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ quyÕt ®Þnh cña m×nh

trong c¸c trêng hîp sau:

- Chi kh«ng ®óng môc ®Ých, ®èi tîng theo dù to¸n

®îc duyÖt.

- Chi kh«ng ®óng chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc chi do

c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.

- Kh«ng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn chi theo quy ®Þnh.

Kho b¹c Nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm t¹m dõng thanh to¸n

yªu cÇu cña c¬ quan tµi chÝnh (b»ng v¨n b¶n) ®èi víi c¸c

trêng hîp quy ®Þnh ®· nãi ë trªn.

2.5.2.3. KiÓm so¸t các khoản t¹m øng và thanh to¸n

vèn cho khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh

a. KiÓm so¸t t¹m øng vèn

NhËn ®îc ®Ò nghÞ t¹m øng, c¸n bé thanh to¸n kiÓm tra

tÝnh hîp lý, hîp lÖ, møc vèn ®Ò nghÞ t¹m øng theo quy

®Þnh, ghi ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu, ký vµo GiÊy ®Ò nghÞ t¹m øng,

GiÊy rót vèn ®Çu t vµ b¸o c¸o Trëng phßng thanh to¸n

vèn ®Çu t. Trªn c¬ së nguån vèn hiÖn cã, Trëng phßng

thanh to¸n vèn ®Çu t ký vµ tr×nh Gi¸m ®èc Kho b¹c Nhµ

níc duyÖt. Sau khi ®îc phª duyÖt, phßng Thanh to¸n vèn

®Çu t chuyÓn GiÊy rót vèn ®Çu t cho phßng KÕ to¸n.

Sauk hi lµm xong thñ tôc t¹m øng, kÕ to¸n lu 1 liªn giÊy

rót vèn ®Çu t, 2 liªn cßn l¹i phßng KÕ to¸n chuyÓn l¹i

phßng thanh to¸n vèn ®Çu t ®Ó lu hå s¬ dù ¸n vµ tr¶ chñ

®Çu t. Trêng hîp vãn chÊp nhËn t¹m øng kh¸c møc ®Ò

nghÞ t¹m øng, sau khi b¸o c¸o Tráng phßng Thanh to¸n

vèn ®Çu t, c¸n bé thanh to¸n tr¶ l¹i tµi liÖu ®Ó chñ ®Çu t

lËp l¹i GiÊy rót vèn ®Çu t.

b. KiÓm so¸t thanh to¸n vèn cho khèi lîng c«ng viÖc

hoµn thµnh.

Nãi chung, khi nhËn ®ñ tµi liÖu, c¸n bé thanh to¸n tiÕn

hµnh kiÓm tra, thèng nhÊt sè liÖu vµ kÕt qu¶ tÝnh to¸n víi

chñ ®Çu t, x¸c ®Þnh sè vèn thanh to¸n, sè vèn t¹m øng cÇn

ph¶i thu håi, tªn ®¬n vÞ ®îc hëng; ghi ®Çy ®ñ c¸c chØ

tiªu, ký vµo PhiÕu gi¸ hoÆc b¶ng kª thanh to¸n, GiÊy rót

vèn ®Çu t, GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n t¹m øng vèn ®Çu t

(nÕu cã thanh to¸n t¹m øng) vµ b¸o c¸o Trëng phßng

Thanh to¸n vèn ®Çu t. Trªn c¬ së nguån vèn hiÖn cã,

Trëng phßng Thanh vèn ®Çu t ký tr×nh Gi¸m ®èc Kho

b¹c Nhµ níc duyÖt. Sau khi ®îc duyÖt, phßng thanh to¸n

vèn ®Çu t chuÓyn GiÊy rót vèn ®Çu t, GiÊy ®Ò nghÞ thanh

to¸n t¹m øng vèn ®Çu t (nÕu cã thanh to¸n t¹m øng) cho

phßng kÕ to¸n. Sau khi lµm xong thñ tôc thanh to¸n, thu

håi t¹m øng, kÕ to¸n lu 1 liªn GiÊy rót vèn ®Çu t, 1 liªn

GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n t¹m øng vèn ®Çu t (nÕu cã thanh

to¸n t¹m øng), tµi liÖu cßn l¹i phßng KÕ to¸n chuyÓn l¹i

phßng Thanh to¸n vèn ®Çu t ®Ó lu hå s¬ dù ¸n vµ tr¶ chñ

®Çu t. Trêng hîp vèn chÊp nhËn t¹m øng kh¸c møc ®Ò

nghÞ t¹m øng, sau khi b¸o c¸o Trëng phßng Thanh to¸n

vèn ®Çu t, c¸n bé thanh to¸n tr¶ l¹i tµi liÖu ®Ó chñ ®Çu t

lËp l¹i GiÊy rót vèn ®Çu t.

2.5.2.4. §èi víi c¸c kho¶n chi thêng xuyªn thuéc

quyÒn tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp

a) §iÒu kiÖn cÊp ph¸t thanh to¸n

Kho b¹c Nhµ níc chØ thùc hiÖn cÊp ph¸t, thanh to¸n

cho ®¬n vÞ khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau

- §· cã quyÕt ®Þnh giao quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch

nhiÖm vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô, tæ chøc bé m¸y, biªn chÕ tµi

chÝnh; quyÕt ®Þnh ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp; møc NSNN

b¶o ®¶m thêng xuyªn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn cho ®¬n

vÞ sù nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ (®èi víi ®¬n vÞ ®¶m

b¶o mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng, ®¬n vÞ sù nghiÖp ®îc

NSNN b¶o ®¶m toµn bé kinh phÝ ho¹t ®éng).

- Trêng hîp ®¬n vÞ sù nghiÖp cha göi QuyÕt ®Þnh

giao quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tµi chÝnh cña c¬

quan cã thÈm quyÒn, Quy chÕ chi tiªu néi bé cho Kho b¹c

Nhµ níc n¬i ®¬n vÞ më tµi kho¶n giao dÞch; Kho b¹c Nhµ

níc thùc hiÖn kiÓm so¸t, thanh to¸n cho ®¬n vÞ theo c¸c

chÕ ®é, chØ tiªu hiÖn hµnh do c¬ quan nhµ níc cã thÈm

quyÒn ban hµnh.

- §· cã trong dù to¸n ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn

giao.

Trêng hîp ®Çu n¨m ng©n s¸ch, dù to¸n ng©n s¸ch vµ

ph¬ng ¸n ph©n bæ dù to¸n ng©n s¸ch cha ®îc c¬ quan

cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh hoÆc ph¶i ®iÒu chØnh dù to¸n

ng©n s¸ch theo quy ®Þnh, Kho b¹c Nhµ níc t¹m cÊp kinh

phÝ cho ®¬n vÞ theo quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh.

- §· ®îc thñ trëng ®¬n vÞ hoÆc ngêi ®îc ñy

quyÒn quyÕt ®Þnh chØ.

- §óng tiªu chuÈn, ®Þnh møc, chÕ ®é chi tiªu do c¬

quan nhµ níc cã thÈm quyÒn hoÆc ®¬n vÞ quy ®Þnh.

- Cã ®Çy ®ñ hå s¬, chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ theo

quy ®Þnh liªn quan ®Õn tõng kho¶n chi, kÓ c¶ ®èi víi c¸c

kho¶n chi thùc hiÖn theo quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ

(trõ c¸c kho¶n thanh to¸n v¨n phßng phÈm, thanh to¸n

c«ng t¸c phÝ ®îc ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ kho¸n

theo quy chÕ chi tiªu néi bé; kho¶n thanh to¸n tiÒn cíc sö

dông ®iÖn tho¹i c«ng vô t¹i nhµ riªng vµ ®iÖn tho¹i di ®éng

hµng th¸ng theo híng dÉn cña Bé tµi chÝnh.

- Tµi kho¶n tiÒn göi, tµi kho¶n dù to¸n cña ®¬n vÞ sù

nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cßn ®ñ sè d ®Ó thanh to¸n.

b) KiÓm so¸t thanh to¸n

Hå s¬ thanh to¸n

Khi cã nhu cÇu thanh to¸n, ngoµi c¸c hå s¬ göi mét lÇn

vµo ®Çu n¨m nh: dù to¸n chi NSNN, Quy chÕ chi tiªu néi

bé (göi vµo n¨m ®Çu thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ vµ göi khi cã

bæ sung, söa ®æi)…; ®¬n vÞ sù nghiÑp thùc hiÖn chÕ ®é tù

chñ göi Kho b¹c Nhµ níc n¬i giao dÞch c¸c hå s¬, tµi liÖu,

chøng tõ cã liªn quan ®Õn tõng lÇn thanh to¸n, bao gåm:

- GiÊy rót dù to¸n NSNN ghi râ néi dung chi thuéc

nguån kinh phÝ chi thêng xuyªn vµ chi tiÕt theo ®óng quy

®Þnh cña môc lôc NSNN lµm c¨n cø ®Ó Kho b¹c Nhµ níc

kiÓm so¸t vµ h¹ch to¸n chi NSNN;

- C¸c hå s¬, chøng tõ kh¸c phï hîp tÝnh chÊt cña tu

õng kho¶n chi theo quy ®Þnh.

Kho b¹c Nhµ níc kiÓm so¸t hå s¬ thanh to¸n cña ®¬n

vÞ, bao gåm:

- KiÓm so¸t, ®èi chiÕu c¸c kho¶n chi so víi dù to¸n

NSNN ®îc giao, ®¶m b¶o c¸c kho¶n chi cã trong dù to¸n

chi NSNN ®îc c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn giao cho

®¬n vÞ sù nghiÖp ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ;

- KiÓm tra, kiÓm so¸t tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña c¸c

hå s¬, chøng tõ theo quy ®Þnh ®èi víi tõng kho¶n chi.

- KiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c kho¶n chi ®¶m b¶o ®óng

chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc chi NSNN do c¬ quan NN cã

thÈm quyÒn quy ®Þnh hoÆc theo chÕ tù chñ;

- §èi víi c¸c kho¶n chi b»ng tiÒn mÆt, ngoµi viÖc

kiÓm so¸t theo c¸c quy ®Þnh nªu trªn, Kho b¹c Nhµ níc

cßn ph¶i thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt

theo ®óng quy ®Þnh.

- Sau khi kiÓm so¸t hå s¬, chøng tõ chi ®¬n vÞ thùc

hiÖn chÕ ®é tù chñ, Kho b¹c Nhµ níc thùc hiÖn;

- Trêng hîp ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn chi tr¶

theo quy ®Þnh, Kho b¹c Nhµ níc thùc hiÖn chi tr¶, thanh

to¸n cho ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ theo quy ®Þnh.

- Trêng hîp cha ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n, nhng thuéc

®èi tîng ®îc t¹m øng, Kho b¹c Nhµ níc lµm thñ tôc t¹m

øng cho ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ theo quy ®Þnh.

- Trêng hîp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn chØ theo quy ®Þnh.

Kho b¹c Nhµ níc ®îc phÐp tõ chèi chi tr¶, thanh to¸n vµ

th«ng b¸o râ lý do ®Ó ®¬n vÞ sù nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é tù

chñ biÕt; ®ång thêi, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ quyÕt ®Þnh tõ chèi

thanh to¸n cña m×nh.

Ch¬ng 3

Tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sö dông

kinh phÝ ng©n s¸ch nhµ níc

3.1. Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n

vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp

3.1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù

nghiÖp

3.1.1.1. Kh¸i niÖm

§¬n vÞ HCSN lµ ®¬n vÞ do Nhµ níc quyÕt ®Þnh

thµnh lËp nh»m thùc hiÖn mét nhiÖm vô chuyªn m«n

nhÊt ®Þnh hay qu¶n lý nhµ níc vÒ mét lÜnh vùc nµo ®ã

(c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn, c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc,

c¬ quan qu¶n lý nhµ níc theo ngµnh, c¸c tæ chøc ®oµn

thÓ…) ho¹t ®éng b»ng nguån kinh phÝ ng©n s¸ch nhµ

níc cÊp, cÊp trªn cÊp toµn bé hoÆc cÊp mét phÇn kinh

phÝ vµ c¸c nguån kh¸c ®¶m b¶o theo nguyªn t¾c kh«ng

båi hoµn trùc tiÕp nh»m thùc hiÖn nhiÖm vô cña §¶ng vµ

Nhµ níc giao cho tõng giai ®o¹n.

- §¬n vÞ HCSN lµ ®¬n vÞ ®îc NSNN trang tr¶i toµn bé

hoÆc mét phÇn nguån tµi chÝnh nªn cã ®Æc ®iÓm sau ®©y:

3.1.1.2. §Æc ®iÓm

- Nguån chi tr¶ cho c¸c ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ HCSN

theo dù to¸n ®îc cÊp cã thÈm quyÒn giao vµ ®îc NSNN

cÊp toµn bé hoÆc mét phÇn dù to¸n ®îc duyÖt. §¬n vÞ

ph¶i lËp dù to¸n thu, chi theo c¸c ®Þnh møc, chÕ ®é tiªu

chuÈn do Nhµ níc qui ®Þnh. C¸c ®¬n vÞ HCSN trong cïng

mét ngµnh theo mét hÖ thèng däc ®îc chia thµnh c¸c ®¬n

vÞ dù to¸n c¸c cÊp nh sau:

+ §¬n vÞ dù to¸n cÊp I lµ cÊp trªn trùc tiÕp duyÖt vµ cÊp

dù to¸n cho ®¬n vÞ dù to¸n cÊp II vµ cÊp III trùc thuéc;

+ §¬n vÞ dù to¸n cÊp II lµ cÊp trªn trùc tiÕp duyÖt vÕp

cÊp dù to¸n cho ®¬n vÞ dù to¸n cÊp III;

+ §¬n vÞ dù to¸n cÊp III lµ ®¬n vÞ dù to¸n trùc tiÕp chi

tiªu;

Vµ ®¬n vÞ dù to¸n cÊp díi cña cÊp III.

3.1.1.3. Ph©n lo¹i ®¬n vÞ HCSN

ViÖc ph©n lo¹i ®¬n vÞ HCSN nh»m x¸c ®Þnh râ vai trß

vÞ trÝ mµ mçi cÊp chÝnh quyÒn cña c¬ quan sö dông kinh

phÝ ng©n s¸ch nhµ níc theo ®Þnh møc, tiªu chuÈn chÕ ®é

hiÖn hµnh theo luËt NSNN.

3.1.1.3.1. C¸c c¬ quan Nhµ níc bao gåm

- C¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ;

 Dù to¸n cÊp II vµ cÊp III trùc thuéc

- V¨n phßng Quèc héi, V¨n phßng Chñ tÞch níc;

- Tßa ¸n nh©n d©n c¸c cÊp; ViÖn KiÓm so¸t nh©n d©n

c¸c cÊp;

- V¨n phßng Héi ®ång nh©n d©n, V¨n phßng Uû ban

nh©n d©n; c¸c c¬ quan chuyªn m«n thuéc UBND c¸c tØnh,

thµnh phè trùc thuéc TW.

- V¨n phßng H§ND, V¨n phßng UBND; C¸c c¬ quan

chuyªn m«n thuéc UBND c¸c quËn, huyÖn, thµnh phè, thÞ

x· thuéc tØnh, thµnh phè thuéc TW; UBND x·, phêng.

3.1.1.3.2. C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp trong lÜnh vùc

Gi¸o dôc - §µo t¹o, Y tÕ, V¨n hãa - Th«ng tin, ThÓ dôc thÓ

thao, sù nghiÖp N«ng - L©m, Ng nghiÖp, Thuû lîi, sù

nghiÖp kinh tÕ kh¸c.

Theo quyÕt ®Þnh cña cÊp cã thÈm quyÒn th× c¸c ®¬n vÞ

sù nghiÖp c«ng lËp gåm: §¬n vÞ sù nghiÖp kh«ng cã nguån

thu vµ ®¬n vÞ sù nghiÖp tù ®¶m b¶o mét phÇn chi thêng

xuyªn vµ ®¬n vÞ thu ®¶m b¶o toµn bé chi thêng xuyªn.

3.1.1.3.3. C¸c tæ chøc ®oµn thÓ x· héi ®îc NSNN hç

trî mét phÇn kinh phÝ ®Ó ho¹t ®éng gåm:

+ MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam;

+ Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt Nam;

+ §oµn Thanh nhiªn céng s¶n Hå ChÝ Minh;

+ Héi Cùu chiÕn binh ViÖt Nam;

+ Héi N«ng d©n ViÖt Nam;

+ Héi, ®oµn thÓ kh¸c ®îc NSNN hç trî kinh phÝ theo quy

®Þnh cña ph¸p luËt.

3.1.1.4. NhiÖm vô qu¶n lý tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ

HCSN

- LËp dù to¸n thu, chi NSNN trong ph¹m vi ®îc cÊp

thÈm quyÒn giao hµng n¨m;

- Tæ chøc chÊp hµnh dù to¸n thu, chi tµi chÝnh hµng

n¨m theo chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ níc; chñ tr× hoÆc

phèi hîp víi c¸c ngµnh h÷u quan x©y dùng c¸c chÕ ®é chi

tiªu ®Æc thï cña ngµnh, lÜnh vùc, ®Þa ph¬ng theo sù uû

quyÒn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn;

- Thùc hiÖn qu¶n lý sö dông tµi s¶n Nhµ níc giao cho

c¬ quan, ®¬n vÞ;

- ChÊp hµnh chÕ ®é kÕ to¸n thèng kª theo ph¸p luËt;

- LËp b¸o c¸o quyÕt to¸n thu chi tµi chÝnh quý vµ n¨m

vÒ t×nh h×nh sö dông c¸c nguån tµi chÝnh cña c¬ quan, ®¬n

vÞ theo luËt NSNN.

3.1.1.5. Nguyªn t¾c qu¶n lý tµi chÝnh

- Ph¶i ®¶m b¶o kinh phÝ thêng xuyªn theo chÕ ®é,

®Þnh møc, tiªu chuÈn cña Nhµ níc hoÆc theo chÕ ®é, ®Þnh

møc, tiªu chuÈn chi tiªu néi bé ®Ó c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng

liªn tôc ®ång thêi ph¶i triÖt ®Ó tiÕt kiÖm chi;

- Qu¶n lý kinh phÝ thuéc c¬ quan, ®¬n vÞ nµo lµ tr¸ch

nhiÖm cña ®¬n vÞ mµ tríc hÕt lµ tr¸ch nhiÖm cña Thñ

trëng c¬ quan, ®¬n vÞ;

- T«n träng dù to¸n n¨m ®îc duyÖt: Trong qu¸ tr×nh

chÊp hµnh dù to¸n c¸c ®¬n vÞ ph¶i tu©n thñ dù to¸n n¨m ®·

®îc duyÖt. Trong trêng hîp cÇn ®iÒu chØnh dù to¸n th×

ph¶i ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp nhng kh«ng

®îc lµm thay ®æi tæng møc dù to¸n do cÊp thÈm quyÒn

phª duyÖt. Trong trêng hîp cã biÕn ®éng kh¸ch quan lµm

thay ®æi dù to¸n sÏ ®îc NSNN bæ sung theo thñ tôc quy

®Þnh cña LuËt NSNN ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c ®¬n vÞ HCSN

hoµn thµnh tèt c¸c nhiÖm vô ®îc giao.

3.1.1.6. Ph¬ng ph¸p qu¶n lý tµi chÝnh

ViÖc qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sö dông kinh phÝ

NSNN cÇn ph¶i ¸p dông nh÷ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp ®èi

víi tõng ®¬n vÞ dù to¸n theo chÕ ®é tµi chÝnh do c¬ quan cã

thÈm quyÒn ban hµnh - HiÖn nay cã 4 ph¬ng ph¸p qu¶n lý

tµi chÝnh sau:

3.1.1.6.1. Ph¬ng ph¸p thu ®ñ, chi ®ñ

Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng ®¬n vÞ HCSN cã

nguån thu kh«ng lín theo ®ã mäi nhu cÇu chi tiªu cña ®¬n

vÞ ®îc NSNN cÊp ph¸t theo dù to¸n ®· ®îc duyÖt. §ång

thêi mäi kho¶n thu ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®¬n

vÞ ph¶i nép vµo NSNN theo quy ®Þnh. Ph¬ng ph¸p nµy

hiÖn nay kh«ng phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh míi,

h¹n chÕ quyÒn tù chñ, s¸ng t¹o cña ®¬n vÞ vµ t¹o t©m lý û

l¹i tr«ng chê vµo NSNN.

3.1.1.6.2. Ph¬ng ph¸p thu, chi chªnh lÖch

Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng ®¬n vÞ HCSN cã

nguån thu kh¸ lín, ph¸t sinh thêng xuyªn vµ æn ®Þnh,

theo ®ã ®¬n vÞ ®îc quyÒn gi÷ l¹i c¸c kho¶n thu cña m×nh

®Ó chi tiªu theo dù to¸n vµ chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh Nhµ

níc quy ®Þnh, NSNN chØ ®¶m b¶o phÇn chªnh lÖch thiÕu,

c¸c ®¬n vÞ ph¶i lµm nghÜa vô ®èi víi NSNN (nÕu cã).

Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp víi yªu cÇu ®æi míi c¬ chÕ

qu¶n lý tµi chÝnh ë níc ta hiÖn nay, ph¸t huy ®îc tÝnh

tÝch cùc, chñ ®éng cña c¸c ®¬n vÞ trong qu¸ tr×nh khai th¸c

nguån thu, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu chi tiªu cña ®¬n vÞ.

3.1.1.6.3. Ph¬ng ph¸p qu¶n lý theo ®Þnh møc

§Ó t¨ng cêng qu¶n lý chi tiªu ng©n s¸ch cã hiÖu qu¶

cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý theo ®Þnh møc cho tõng nhãm chi,

môc chi hoÆc cho mçi ®èi tîng cô thÓ, theo ®ã cã c¸c

®Þnh møc tæng hîp vµ ®Þnh møc chi tiÕt cho tõng lÜnh vùc

chi tiªu HCSN.

3.1.2. Néi dung thu, chi vµ quyÕt to¸n thu – chi tµi

chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp.

3.1.2.1. Néi dung thu: §Ó ®¶m b¶o cho ®¬n vÞ HCSN

ho¹t ®éng b×nh thêng nh»m hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc

giao; v× vËy cÇn ph¶i cã nguån tµi chÝnh cña NSNN cÊp

ph¸t theo dù to¸n ®îc duyÖt hµng n¨m vµ nguån thu do

®¬n vÞ thùc hiÖn. C¸c nguån thu ®ã gåm cã:

3.1.2.1.1. Thu tõ NSNN: Nguån ®¶m b¶o chi HCSN

bao gåm: Ng©n s¸ch Trung ¬ng vµ Ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng.

Ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng bao gåm Ng©n s¸ch cña ®¬n vÞ hµnh

chÝnh c¸c cÊp cã H§ND vµ UBND theo quy ®Þnh cña LuËt

Tæ chøc H§ND.

3.1.2.1.2. Nguån thu sù nghiÖp cña ®¬n vÞ (Cßn gäi lµ

nguån tù thu cña c¸c ®¬n vÞ) díi hai h×nh thøc:

- Thu phÝ, lÖ phÝ thuéc NSNN (PhÇn ®îc ®Ó l¹i cho

®¬n vÞ theo quy ®Þnh) møc thu phÝ, lÖ phÝ, tû lÖ nguån thu

®îc ®Ó l¹i c¬ quan, ®¬n vÞ sö dông vµ néi dung chi thùc

hiÖn theo quy ®Þnh cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn

®èi víi tõng lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ;

- Thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô (Chñ yÕu

®èi víi c¸c ®¬n vÞ SN ®îc cÊp bæ sung mét phÇn kinh phÝ

hoÆc tù trang tr¶i kinh phÝ) chÕ ®é thu tõ c¸c ho¹t ®éng nµy

¸p dông theo NghÞ ®Þnh 43/2006/N§-CP ngµy 25/4/2006 cña

ChÝnh phñ, møc thu do Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo

nguyªn t¾c ®¶m b¶o bï ®¾p chi phÝ, lµm nghÜa vô víi Nhµ

níc (NÕu cã) vµ cã tÝch luü.

3.1.2.1.3. C¸c nguån thu kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p

luËt nh: ViÖn trî, vay (KÓ c¶ ODA), kinh phÝ ñng hé cña

c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

3.1.2.2. Néi dung chi

- §¬n vÞ HCSN sö dông kinh phÝ NSNN cÊp ®Ó chi tiªu

ph¶i tu©n thñ c¸c c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh theo luËt NSNN

vµ theo ®óng ®Þnh møc, tiªu chuÈn chÕ ®é hiÖn hµnh. ViÖc

chi tiªu ®îc thùc hiÖn theo néi dung sau ®©y:

3.1.2.2.1. Chi ho¹t ®éng thêng xuyªn:

- Chi cho con ngêi: TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp

l¬ng, ®ãng BHXH, BHYT, kinh phÝ c«ng ®oµn, phóc lîi

tËp thÓ, tiÒn thëng…

- Chi qu¶n lý hµnh chÝnh: VËt t v¨n phßng, dÞch vô

c«ng céng, th«ng tin liªn l¹c, ®iÖn níc c¬ quan, c«ng t¸c

phÝ, héi nghÞ phÝ…

- Chi ho¹t ®éng nghiÖp vô (cßn gäi lµ chi ®Æc thï cña

tõng ®¬n vÞ), nh: chi thuèc, m¸u, dÞch truyÒn cña ngµnh Y

tÕ, chi biªn so¹n gi¸o tr×nh, tµi liÖu häc tËp cña ngµnh Gi¸o

dôc - §µo t¹o,… chi cho vËn ®éng viªn, huÊn luyÖn viªn

cña ngµnh ThÓ dôc thÓ thao…

- Chi mua s¾m tµi s¶n söa ch÷a, duy tu, b¶o dìng

thêng xuyªn c¬ së vËt chÊt, nhµ cöa, m¸y mãc thiÕt bÞ…

- Chi thêng xuyªn kh¸c.

Chi thêng xuyªn cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu,

ngoµi c¸c kho¶n trªn ®©y cßn thªm 2 kho¶n sau:

- Chi tæ chøc thu phÝ vµ lÖ phÝ;

- Chi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô, kÓ c¶ chi

nép thuÕ, trÝch khÊu hao TSC§ (nÕu cã).

3.1.2.2.2. Chi ho¹t ®éng kh«ng thêng xuyªn:

- Chi thùc hiÖn c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp

Nhµ níc, cÊp Bé, cÊp Ngµnh;

- Chi ch¬ng tr×nh, môc tiªu quèc gia, chi dù ¸n do cÊp

thÈm quyÒn giao;

- Chi thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ theo chñ tr¬ng cña

Nhµ níc quy ®Þnh;

- Chi ®Çu t ph¸t triÓn gåm: Chi ®Çu t x©y dùng c¬ së

vËt chÊt; mua s¾m trang thiÕt bÞ, söa ch÷a lín TSC§ theo

dù to¸n ®îc giao;

- Chi thùc hiÖn nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã thÈm

quyÒn giao;

- C¸c kho¶n chi kh«ng thêng xuyªn kh¸c nh: Chi

vèn ®èi øng dù ¸n tõ NSNN…

3.1.2.3. QuyÕt to¸n thu, chi tµi chÝnh

QuyÕt to¸n lµ qu¸ tr×nh nh»m kiÓm tra, rµ so¸t, chØnh lý

c¸c sè liÖu ®· ®îc ph¶n ¸nh sau mét kú chÊp hµnh dù

to¸n, qua ®ã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ chÊp hµnh dù to¸n

nh»m rót ra nh÷ng kinh nghiÖm vµ bµi häc cÇn thiÕt cho kú

chÊp hµnh dù to¸n tiÕp sau.

Trong qu¸ tr×nh quyÕt to¸n ®¬n vÞ ph¶i lËp ®Çy ®ñ c¸c

b¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh, b¸o c¸o quyÕt to¸n cña

®¬n vÞ kh«ng ®îc ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng quyÕt to¸n chi lín

h¬n dù to¸n ®îc giao vµ ph¶i cã b¶n thuyÕt minh chi tiÕt

kÌm theo.

VÒ mÉu biÓu, tr×nh tù vµ ph¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o

quyÕt to¸n, duyÖt vµ th«ng b¸o quyÕt to¸n, thÈm ®Þnh quyÕt

to¸n ®¬n vÞ HCSN thùc hiÖn theo quy ®Þnh c¬ chÕ qu¶n lý

tµi chÝnh cña Bé Tµi chÝnh.

3.1.3. Qu¶n lý quü l¬ng trong ®¬n vÞ HCSN

Trong ®¬n vÞ HCSN tiÒn l¬ng gi÷ vÞ trÝ quan träng, lµ

khèi lîng tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh bï ®¾p l¹i hao phÝ søc lao ®éng

cña c«ng chøc nhµ níc. Quü tiÒn l¬ng n»m trong tæng dù

to¸n cña ®¬n vÞ HCSN ®îc cÊp trªn phª duyÖt.

3.1.3.1. Néi dung quü tiÒn l¬ng

3.1.3.1.1. TiÒn l¬ng chÝnh: Lµ phÇn tiÒn l¬ng tr¶ cho

c«ng chøc, viªn chøc theo ng¹ch bËc do Nhµ níc quy

®Þnh. Theo quy ®Þnh hiÖn nay hÖ thèng b¶ng l¬ng ¸p dông

cho c¸c ®¬n vÞ HCSN nh sau:

- HÖ thèng b¶ng l¬ng c«ng chøc, viªn chøc ®îc quy

®Þnh theo ngµnh cã c¸c ng¹ch vµ trong mçi ng¹ch cã c¸c

bËc l¬ng th©m niªn;

- Ng¹ch ph¶n ¸nh néi dung c«ng viÖc vµ tr×nh ®é c«ng

chøc, viªn chøc theo tiªu chuÈn chuyªn m«n nghiÖp vô;

- BËc l¬ng theo ng¹ch thÓ hiÖn th©m niªn cña c«ng

chøc, viªn chøc theo ng¹ch ®ã. C¨n cø vµo ng¹ch, bËc cña

c«ng chøc ®Ó x¸c ®Þnh tiÒn l¬ng chÝnh t¬ng øng cña

c«ng chøc ®ã dùa vµo c«ng thøc sau:

TiÒn l¬ng chÝnh; 1 ngêi/1 th¸ng

Møc l¬ng; tèi thiÓu

HÖ sè l¬ng; cña c«ng chøc

- Thµnh phÇn tiÒn l¬ng chÝnh bao gåm:

+ TiÒn l¬ng biªn chÕ cña c«ng chøc theo ng¹ch bËc;

+ TiÒn l¬ng tËp sù;

+ TiÒn l¬ng hîp ®ång dµi h¹n;

+ TiÒn l¬ng d«i ra ngoµi biªn chÕ;

+ TiÒn l¬ng kh¸c.

3.1.3.1.2. Phô cÊp l¬ng: Lµ phÇn tiÒn l¬ng tr¶ thªm

ngoµi phÇn tiÒn l¬ng chÝnh nh»m bï ®¾p thªm hao phÝ søc

lao ®éng cho ngêi lao ®éng theo yªu cÇu cña c«ng viÖc

trong nh÷ng trêng hîp riªng theo quy ®Þnh, gåm 2 lo¹i:

(1) Phô cÊp thêng xuyªn: Lµ kho¶n phô cÊp ®îc tÝnh

vµ tr¶ cho tÊt c¶ c¸c th¸ng trong n¨m.

(2) Phô cÊp kh«ng thêng xuyªn: Lµ kho¶n phô cÊp chØ

®îc tÝnh khi cã sù viÖc, ho¹t ®éng ®ã x¶y ra.

(3) Phô cÊp l¬ng bao gåm:

+ Phô cÊp th©m niªn vît khung;

+ Phô cÊp kiªm nhiÖm chøc danh l·nh ®¹o;

+ Phô cÊp khu vùc;

+ Phô cÊp thu hót;

+ Phô cÊp lu ®éng;

+ Phô cÊp ®éc h¹i nguy hiÓm;

+ Phô cÊp ®Æc thï theo nghÒ hoÆc c«ng viÖc.

3.1.3.2. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý quü l¬ng

- §¶m b¶o sö dông quü tiÒn l¬ng hîp lý, ®óng môc

®Ých vµ tiÕt kiÖm. §¶m b¶o thùc hiÖn ®óng c¸c chÝnh s¸ch,

chÕ ®é vµ nguyªn t¾c vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng;

- Th«ng qua c«ng t¸c qu¶n lý quü tiÒn l¬ng gãp phÇn

vµo viÖc thùc hiÖn c¶i tiÕn c«ng t¸c tæ chøc vµ lÒ lèi lµm

viÖc. ViÖc thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu trªn nh»m gãp phÇn

vµo viÖc æn ®Þnh lu th«ng tiÒn tÖ, æn ®Þnh kinh tÕ, x· héi,

n©ng cao ®êi sèng cña ngêi lao ®éng.

3.1.3.3. Nguyªn t¾c qu¶n lý quü l¬ng trong c¸c ®¬n

vÞ HCSN

§¬n vÞ ph¶i chÊp hµnh ®óng quü tiÒn l¬ng ®îc duyÖt

t¬ng øng víi sè c«ng chøc, viªn chøc ®îc giao theo chØ

tiªu biªn chÕ hµng n¨m. Nghiªm cÊm viÖc sö dông quü tiÒn

l¬ng cho c¸c môc ®Ých kh¸c vµ ngîc l¹i.

ViÖc chi tr¶ quü tiÒn l¬ng thùc hiÖn ®ång thêi víi viÖc

trÝch nép BHXH, BHYT vµ c¸c kho¶n trÝch nép kh¸c theo

quy ®Þnh. ViÖc lËp dù to¸n, cÊp ph¸t vµ h¹ch to¸n quü tiÒn

l¬ng ph¶i ®óng ch¬ng, lo¹i, kho¶n, nhãm môc, môc, tiÓu

môc cña môc lôc NSNN. ViÖc cÊp ph¸t, thanh to¸n quü

tiÒn l¬ng ë ®¬n vÞ HCSN ph¶i chÞu sù kiÓm tra, kiÓm so¸t

cña c¬ quan Tµi chÝnh vµ c¬ quan KBNN theo quy ®Þnh

hiÖn hµnh.

3.1.3.4. Tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý quü tiÒn l¬ng

trong ®¬n vÞ HCSN

ViÖc tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý quü tiÒn l¬ng trong ®¬n

vÞ HCSN lµ mét m¾t kh©u nghiÖp vô qu¶n lý cÇn thiÕt theo

quy tr×nh ®· ®îc quy ®Þnh; trong ®ã cã 2 kh©u quan träng

lµ lËp dù to¸n quü tiÒn l¬ng vµ tæ chøc chi tr¶ tiÒn l¬ng:

3.1.3.4.1. LËp dù to¸n quü tiÒn l¬ng n¨m kÕ ho¹ch

Tæng quü tiÒn l¬ng cña ®¬n vÞ trong n¨m kÕ ho¹ch

®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:

Tæng quü

l¬ng n¨m

kÕ ho¹ch

Tæng tiÒn

l¬ng chÝnh

n¨m kÕ ho¹ch

Tæng c¸c kho¶n

phô cÊp l¬ng

n¨m kÕ ho¹ch

Trong ®ã:

- Tæng tiÒn l¬ng chÝnh cã hai c¸ch tÝnh:

- C¸ch 1:

TiÒn l¬ng

chÝnh n¨m

kÕ ho¹ch

TiÒm l¬ng

chÝnh b×nh qu©n

mét CBCNV

Sè lao ®éng cã

mÆt b×nh qu©n

n¨m kÕ ho¹ch

- C¸ch 2:

TiÒn

l¬ng

chÝnh

n¨m kÕ

ho¹ch

TiÒn

l¬ng

chÝnh

®Çu n¨m

kÕ ho¹ch

TiÒn l¬ng

chÝnh t¨ng

trong

n¨m kÕ

ho¹ch

TiÒn

l¬ng

chÝnh

gi¶m

trong n¨m

kÕ ho¹ch

3.1.3.4.2. Tæ chøc chi tr¶ tiÒn l¬ng

C«ng t¸c chi tr¶ tiÒn l¬ng ë ®¬n vÞ ®îc tiÕn hµnh theo

c¸c bíc sau:

- Bíc 1: LËp sæ thanh to¸n víi CBCNV;

- Bíc 2: LËp giÊy ®Ò nghÞ rót tiÒn l¬ng (®Þnh kú);

- Bíc 3: LËp giÊy rót kinh phÝ tr¶ l¬ng kiªm lÜnh tiÒn

mÆt (®Þnh kú);

- Bíc 4: LËp phiÕu thu tiÒn mÆt (®Þnh kú);

- Bíc 5: LËp phiÕu chi tiÒn mÆt (®Þnh kú);

- Bíc 6: C¨n cø vµo sæ thanh to¸n víi CBCNVC ®Ó

chi tr¶ tiÒn l¬ng (®Þnh kú).

3.1.3.4.3. Riªng ®èi víi c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ níc

thùc hiÖn tù chñ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh

phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp th×

c¸ch x¸c ®Þnh quü l¬ng, c«ng thøc tÝnh quü l¬ng cho ®¬n

vÞ vµ c¸ nh©n, quy chÕ tr¶ l¬ng ¸p dông theo c¸c v¨n b¶n

hiÖn hµnh do cÊp cã thÈm quyÒn ban hµnh.

3.1.4. Qu¶n lý tµi s¶n trong ®¬n vÞ HCSN

TSC§ trong ®¬n vÞ HCSN do nhiÒu nguån h×nh thµnh

do mua s¾m, biÕu tÆng, ®iÒu ®éng tõ ®¬n vÞ kh¸c ®Õn… Cã

gi¸ trÞ tµi chÝnh kh¸ lín. Do vËy qu¶n lý TSC§ trong ®¬n vÞ

HCSN ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu sau ®©y:

3.1.4.1. Yªu cÇu

- Thóc ®Èy tiÕt kiÖm chi NSNN, gãp phÇn lµm cho ®¬n

vÞ hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc giao;

- Tµi s¶n ph¶i ®îc sö dông ®óng môc ®Ých, chÕ ®é tiªu

chuÈn, ®Þnh møc. Kh«ng ®îc sö dông vµo môc ®Ých c¸

nh©n, kinh doanh vµ c¸c môc ®Ých kh¸c, trõ trêng hîp cã

quy ®Þnh riªng;

- Tµi s¶n ®îc qu¶n lý c¶ vÒ mÆt sè lîng, chÊt lîng

vµ gi¸ trÞ. Trªn c¬ së ®ã cã kÕ ho¹ch x©y dùng, mua s¾m,

söa ch÷a, c¶i t¹o, sö dông vµ thanh lý theo ®óng quy ®Þnh

cña Nhµ níc.

3.1.4.2. Qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh

Theo chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh vµ chuÈn mùc kÕ to¸n

hiÖn hµnh cña Bé Tµi chÝnh vÒ chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ

tÝnh hao mßn TSC§: TSC§ lµ t liÖu lao ®éng vµ tµi s¶n

kh¸c cã ®ñ tiªu chuÈn sau:

+ Cã gi¸ trÞ (nguyªn gi¸) tõ 10.000.000 ®ång (Mêi

triÖu ®ång) trë lªn;

+ Ch¾c ch¾n ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶.

+ Thêi gian sö dông tõ mét n¨m trë lªn.

- §èi víi c¸c t liÖu lao ®éng cã thêi gian sö dông trªn

1 n¨m nhng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn vÒ mÆt gi¸ trÞ (díi 10

triÖu) vÉn ®îc quy ®Þnh lµ TSC§ theo quy ®Þnh cña cÊp cã

thÈm quyÒn.

Riªng ®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp ¸p dông NghÞ

®Þnh 43/2006/N§-CP ngµy 25/4/2006 cña ChÝnh phñ vÒ

quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô,

tæ chøc bé m¸y, biªn chÕ tµi chÝnh th× TSC§ ®a vµo bé

phËn s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô ®îc qu¶n lý, sö dông vµ

trÝch khÊu hao theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC ngµy

12/12/2003 cña Bé Tµi chÝnh vÒ chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ

trÝch khÊu hao TSC§.

3.1.4.2.1. Néi dung qu¶n lý TSC§

3.1.4.2.1.1. Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn

(1) TSC§ h÷u h×nh: Lµ TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt, bao

gåm:

- Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña c¸c

TSC§ lµ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, gåm:

+ Nhµ cöa: Nhµ lµm viÖc, nhµ h¸t, nhµ b¶o tµng, th

viÖn, héi trêng, c©u l¹c bé, cung v¨n hãa, nhµ thi ®Êu thÓ

thao, phßng nghiªn cøu, thÝ nghiÖm, thùc hµnh, líp häc,

nhµ trÎ, nhµ mÉu gi¸o, nhµ ®Ó kh¸m bÖnh vµ ®iÒu trÞ cho

bÖnh nh©n, nhµ nghØ, nhµ an dìng, nhµ ®Ó xe, m¸y, thiÕt

bÞ, khÝ tµi, nhµ kho, chuång tr¹i gia sóc,…

+ VËt kiÕn tróc: Gåm giÕng khoan, giÕng ®µo, s©n ch¬i,

s©n ph¬i, bÓ chøa, cÇu cèng, hÖ thèng cÊp tho¸t níc, ®ª,

®Ëp, ®êng x¸ (do ®¬n vÞ ®Çu t x©y dùng), s©n vËn ®éng,

bÓ b¬i, trêng b¾n, c¸c l¨ng tÈm, tîng ®µi, têng rµo bao

quanh,…

- M¸y mãc, thiÕt bÞ: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ c¸c lo¹i TSC§ lµ

m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng cho c«ng t¸c chuyªn m«n cña ®¬n

vÞ, nh: M¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô trong ngµnh v¨n hãa,

th«ng tin, tuyªn truyÒn, phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu,

thùc hµnh, thÝ nghiÖm, phôc vô c«ng t¸c kh¸m, ch÷a bÖnh,

häc tËp, gi¶ng d¹y, th¨m dß, kh¶o s¸t… vµ kÓ c¶ nh÷ng

m¸y mãc thiÕt bÞ sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh

doanh phôc vô nhu cÇu phóc lîi cña ®¬n vÞ.

- Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ c¸c

ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn dïng cho c«ng t¸c chuyªn

m«n vµ c¸c c«ng viÖc kh¸c (s¶n xuÊt, kinh doanh, phóc lîi

®êi sèng…) cña ®¬n vÞ, gåm: xe m¸y, « t«, tµu, thuyÒn, xe

bß, xe ngùa, xe lam, ®êng èng… vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn

dÉn (th«ng tin, ®iÖn níc….)

- ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ c¸c lo¹i

thiÕt bÞ vµ dông cô sö dông trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ v¨n

phßng, nh: KÐt ®ùng tiÒn, ti vi, tñ l¹nh, m¸y tÝnh, ®å gç

cao cÊp cã ®ñ tiªu chuÈn TSC§, thiÕt bÞ, dông cô ®o lêng,

kiÓm tra chÊt lîng, hót Èm, hót bôi, chèng mèi mät…

- C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm: Ph¶n

¸nh gi¸ trÞ c¸c lo¹i TSC§ lµ c¬ thÓ sèng, c©y l©u n¨m, sóc

vËt lµm viÖc vµ sóc vËt cho s¶n phÈm, vên c©y c¶nh, sóc

vËt c¶nh…

- TSC§ kh¸c: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ c¸c lo¹i TSC§ h÷u

h×nh kh¸c cha ph¶n ¸nh ë c¸c tµi kho¶n nªu trªn (Chñ

yÕu lµ TSC§ mang tÝnh ®Æc thï) nh: T¸c phÈm nghÖ

thuËt, s¸ch b¸o khoa häc, kü thuËt trong c¸c th viÖn vµ

s¸ch b¸o phôc vô cho c«ng t¸c chuyªn m«n, c¸c vËt

phÈm trng bµy trong c¸c nhµ b¶o tµng…

3.1.1.2.1.2. Ph©n lo¹i TSC§ theo môc ®Ých vµ t×nh h×nh

sö dông

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, TSC§ cña ®¬n vÞ gåm c¸c lo¹i

+ TSC§ dïng cho ho¹t ®éng hµnh chÝnh - sù nghiÖp;

+ TSC§ dïng cho ho¹t ®éng ch¬ng tr×nh, dù ¸n, ®Ò

tµi;

+ TSC§ chuyªn dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung

øng dÞch vô;

+ TSC§ dïng cho môc ®Ých phóc lîi;

+ TSC§ chê xö lý (kh«ng cßn sö dông ®îc hoÆc

kh«ng cÇn dïng).

C¸ch ph©n lo¹i nµy nh»m x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng thùc tÕ

TSC§ sö dông vµo c¸c môc ®Ých ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.

3.1.4.2.1.3. §Þnh kú tiÕn hµnh trÝch khÊu hao TSC§

theo quy ®Þnh hiÖn hµnh

3.1.4.2.2. §¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh

§¸nh gi¸ TSC§ lµ viÖc tÝnh to¸n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ

TSC§ theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Theo nguyªn t¾c

tÝnh gi¸, TSC§ ®îc ph¶n ¸nh theo 3 chØ tiªu:

- Nguyªn gi¸ (gi¸ trÞ ban ®Çu);

- Gi¸ trÞ hao mßn TSC§;

- Gi¸ trÞ cßn l¹i.

3.1.4.2.3. KiÓm kª TSC§: Hµng n¨m tiÕn hµnh viÖc

kiÓm kª TSC§ cïng víi thêi gian khãa sæ lµm quyÕt to¸n

niªn ®é

3.1.4.3. Qu¶n lý vËt liÖu, dông cô

VËt liÖu, dông cô ë c¸c ®¬n vÞ HCSN lµ mét yÕu tè vËt

chÊt cÇn thiÕt phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng HCSN theo chøc

n¨ng nhiÖm vô ®îc giao. §Ó ®¶m b¶o vËt liÖu cho qu¸

tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ còng nh n©ng cao hiÖu qu¶ sö

dông kinh phÝ cho Nhµ níc, ®¬n vÞ cÇn ph¶i x©y dùng

®Þnh møc sö dông vËt liÖu cho tõng lo¹i c«ng viÖc trong

tõng thêi gian nhÊt ®Þnh. Cïng víi viÖc x©y dùng ®Þnh møc

sö dông vËt liÖu, ®¬n vÞ ph¶i x©y dùng quy chÕ qu¶n lý qu¸

tr×nh mua, b¶o qu¶n vµ sö dông. §èi víi nh÷ng ®¬n vÞ lín,

cÇn ph¶i dù tr÷ vËt liÖu th× ph¶i cã kho b¶o qu¶n vµ khi

nhËp vËt liÖu ph¶i tiÕn hµnh kiÓm nghiÖm vËt liÖu, c¨n cø

vµo biªn b¶n kiÓm nghiÖm ®Ó lËp phiÕu nhËp kho vËt liÖu

vµ khi xuÊt kho ph¶i cã phiÕu xuÊt kho. XuÊt vËt liÖu sö

dông ph¶i c¨n cø vµo ®Þnh møc sö dông vËt liÖu, dông cô

hoÆc c¨n cø vµo b¶ng dù trï vËt liÖu ®· ®îc thñ trëng c¬

quan xÐt duyÖt.

3.2. Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬

quan nhµ níc

3.2.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh

tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬ quan nhµ níc.

3.2.1.1. Kh¸i niÖm

C¬ quan nhµ níc lµ: C¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¬

quan thuéc ChÝnh phñ; V¨n phßng Quèc héi, V¨n phßng

Chñ tÞch níc; Tßa ¸n nh©n d©n c¸c cÊp; ViÖn KiÓm so¸t

nh©n d©n c¸c cÊp; V¨n phßng Héi ®ång nh©n d©n, V¨n

phßng Uû ban nh©n d©n; c¸c c¬ quan chuyªn m«n thuéc

UBND c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW; V¨n phßng

H§ND, V¨n phßng UBND; C¸c c¬ quan chuyªn m«n

thuéc UBND c¸c quËn, huyÖn, thµnh phè, thÞ x· thuéc tØnh,

thµnh phè thuéc TW.

C¬ quan Nhµ níc ho¹t ®éng b»ng nguån kinh phÝ

NSNN cÊp, cÊp trªn cÊp hoÆc c¸c nguån kh¸c theo nguyªn

t¾c kh«ng båi hoµn trùc tiÕp ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô Nhµ

níc giao.

3.2.1.2. Môc ®Ých vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi c¬ chÕ

qu¶n lý tµi chÝnh c¬ quan Nhµ níc

Ph©n ®Þnh râ c¬ quan Nhµ níc vµ ®¬n vÞ sù nghiÖp

c«ng lËp nh»m tiÕt kiÖm chi hµnh chÝnh, tinh gi¶n bé m¸y

biªn chÕ ®Ó n©ng cao chÊt lîng c«ng vô; Thùc hiÖn c¶i

c¸ch hµnh chÝnh vÒ thñ tôc ®èi víi d©n, gi¶m c¬ chÕ "xin -

cho" vµ n©ng cao chÊt lîng, tr×nh ®é c«ng t¸c chuyªn m«n

cña ®éi ngò c«ng chøc Nhµ níc.

3.2.1.3. C¬ së ph¸p lý cña tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm

vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh

Nhµ níc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý quy ®Þnh c¬

chÕ vÒ viÖc c¬ quan, nhµ níc (thuéc lÜnh vùc qu¶n lý hµnh

chÝnh) ®îc tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ

qu¶n lý hµnh chÝnh.

(C¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh: nghÞ ®Þnh sè 130/2005/N§-CP

vÒ chÕ ®é tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sö dông biªn chÕ

vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh ®èi víi c¬ quan nhµ níc;

Th«ng t liªn tÞch sè 03/2006/TTLT/BTC -BNV ngµy

17/1/2006 híng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè

130/2005/N§-CP).

- C¸c v¨n b¶n, hÖ thèng ®Þnh møc, tiªu chuÈn, chÕ ®é sö

dông kinh phÝ thêng xuyªn cña NSNN theo quy ®Þnh hiÖn

hµnh nh: ChÕ ®é c«ng t¸c phÝ, héi nghÞ phÝ, sö dông ®iÖn

tho¹i c«ng vô t¹i nhµ riªng vµ ®iÖn tho¹i di ®éng v.v…

3.2.2. Néi dung c¬ chÕ tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm

vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh cña c¬ quan

nhµ níc.

3.2.2.1. §iÒu kiÖn thùc hiÖn tù chñ, tù chÞu tr¸ch

nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh

C¬ quan hµnh chÝnh c¸c cÊp tõ TW ®Õn ®Þa ph¬ng vµ

c¸c tæ chøc trùc tiÕp sö dông NSNN cã chøc n¨ng, nhiÖm

vô vµ tæ chøc æn ®Þnh do c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn

quyÕt ®Þnh viÖc thùc hiÖn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm biªn

chÕ vµ kinh phÝ hµnh chÝnh.

Cã sè biªn chÕ ®îc giao æn ®Þnh vµ dù kiÕn kh«ng cã

biÕn ®éng trong 03 n¨m tù chñ: LÊy sè biªn chÕ ®îc Nhµ

níc giao cuèi n¨m tríc thùc hiÖn tù chñ ®Ó tÝnh dù ¸n tù

chñ cho ®¬n vÞ.

C¬ quan x©y dùng ®Ò ¸n thùc hiÖn tù chñ, tù chÞu tr¸ch

nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh theo

mÉu kÌm theo Th«ng t liªn tÞch nªu trªn.

C«ng khai d©n chñ vµ b¶o ®¶m quyÒn lîi cña c¸n bé

c«ng chøc c¬ quan theo quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong

ho¹t ®éng c¬ quan ban hµnh kÌm theo v¨n b¶n cña cÊp cã

thÈm quyÒn ban hµnh.

3.2.2.2. Thêi gian kho¸n, c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc giao

tù chñ biªn chÕ vµ møc kho¸n kinh phÝ qu¶n lý hµnh

chÝnh

3.2.2.2.1. Thêi gian kho¸n: 03 n¨m do cÊp thÈm quyÒn

quyÕt ®Þnh cô thÓ.

3.2.2.2.2. C¬ së x¸c ®Þnh møc tù chñ lµ sè biªn chÕ vµ

møc kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh (chi thêng xuyªn).

Trong ®ã:

+ ChØ tiªu biªn chÕ ®îc cÊp cã thÈm quyÒn giao tÝnh

®Õn 31/12 cña n¨m tríc thùc hiÖn;

+ Tæng quü l¬ng theo ng¹ch bËc l¬ng, phô cÊp (nÕu

cã) cña c¸n bé c«ng chøc theo quy ®Þnh t¹i c¸c v¨n b¶n do

c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh.

+ HÖ thèng ®Þnh møc, tiªu chuÈn, chÕ ®é chi tiªu hµnh

chÝnh cña Nhµ níc vµ t×nh h×nh thùc tÕ sö dông kinh phÝ

cña c¬ quan trong 03 n¨m tríc liÒn kÒ tríc n¨m thùc hiÖn

tù chñ cã xem xÐt ®Õn c¸c yÕu tè t¨ng, gi¶m ®ét biÕn.

3.2.2.3. Néi dung c¸c kho¶n chi kinh phÝ giao tù chñ

vµ c¸c kho¶n chi kinh phÝ kh«ng giao tù chñ

3.2.2.3.1. Néi dung c¸c kho¶n chi kinh phÝ giao thùc

hiÖn tù chñ

- C¸c kho¶n chi thanh to¸n cho c¸ nh©n: TiÒn l¬ng,

tiÒn c«ng, phô cÊp l¬ng, c¸c kho¶n ®ãng gãp theo l¬ng,

tiÒn thëng, phóc lîi tËp thÓ vµ c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c

cho c¸ nh©n theo quy ®Þnh;

- Chi thanh to¸n dÞch vô c«ng céng, chi phÝ thuª mín,

chi vËt t v¨n phßng, th«ng tin, tuyªn truyÒn, liªn l¹c;

- Chi héi nghÞ, c«ng t¸c phÝ trong níc, chi c¸c ®oµn ®i

c«ng t¸c níc ngoµi vµ ®ãn c¸c ®oµn kh¸ch níc ngoµi vµo

ViÖt Nam;

- C¸c kho¶n chi nghiÖp vô chuyªn m«n;

- C¸c kho¶n chi ®Æc thï cña ngµnh, chi may s¾m trang

phôc (Theo quy ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn);

- Chi mua s¾m tµi s¶n, trang thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn, vËt t,

söa ch÷a thêng xuyªn tµi s¶n cè ®Þnh (Ngoµi kinh phÝ mua

s¾m vµ söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh);

- C¸c kho¶n chi cã tÝnh chÊt thêng xuyªn kh¸c;

- C¸c kho¶n chi phôc vô cho c«ng t¸c thu phÝ vµ lÖ phÝ

theo quy ®Þnh

3.2.2.3.2. C¸c néi dung chi kh«ng thùc hiÖn chÕ ®é tù

chñ

Ngoµi kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh giao ®Ó thùc hiÖn

chÕ ®é tù chñ, hµng n¨m c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ

cßn ®îc ng©n s¸ch Nhµ níc bè trÝ kinh phÝ ®Ó thùc hiÖn

mét sè nhiÖm vô theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm

quyÒn giao, gåm:

a. Chi söa ch÷a lín, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, gåm:

- Kinh phÝ ®Ó mua c¸c tµi s¶n cè ®Þnh cã gi¸ trÞ lín,

kinh phÝ söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh mµ kinh phÝ thêng

xuyªn kh«ng ®¸p øng ®îc;

- Kinh phÝ thùc hiÖn ®Ò ¸n trang cÊp trang thiÕt bÞ vµ

ph¬ng tiÖn lµm viÖc ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt

(nÕu cã).

b. Chi ®ãng niªn liÔm cho c¸c tæ chøc quèc tÕ, vèn ®èi

øng c¸c dù ¸n theo hiÖp ®Þnh (nÕu cã).

c. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã

thÈm quyÒn giao:

- Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã

thÈm quyÒn giao sau thêi ®iÓm c¬ quan ®· ®îc giao kinh

phÝ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ;

- Kinh phÝ bè trÝ ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®Æc thï

nh: Kinh phÝ hç trî, båi dìng, phô cÊp cho tæ chøc, c¸

nh©n ngoµi c¬ quan theo quy ®Þnh;

- Kinh phÝ tæ chøc c¸c héi nghÞ, héi th¶o quèc tÕ lín

®îc bè trÝ kinh phÝ riªng.

d. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, môc tiªu quèc

gia.

®. Kinh phÝ thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ

e. Kinh phÝ ®µo t¹o c¸n bé, c«ng chøc.

g. Kinh phÝ nghiªn cøu khoa häc.

h. Vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n theo dù ¸n ®îc duyÖt.

ViÖc ph©n bæ, qu¶n lý, sö dông c¸c kho¶n kinh phÝ vµ

vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc giao nªu trªn thùc hiÖn

theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc.

3.2.2.4. ChÕ ®é sö dông kinh phÝ ®Ó thùc hiÖn tù chñ

3.2.2.4.1. Sö dông kinh phÝ ®îc giao ®Ó thùc hiÖn chÕ

®é tù chñ

Trong ph¹m vi kinh phÝ ®îc giao, thñ trëng c¬ quan

thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cã quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm:

- Chñ ®éng bè trÝ, sö dông kinh phÝ theo c¸c néi dung,

yªu cÇu c«ng viÖc ®îc giao cho phï hîp ®Ó hoµn thµnh

nhiÖm vô, b¶o ®¶m tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶;

- §îc quyÕt ®Þnh møc chi cho tõng néi dung c«ng

viÖc phï hîp víi ®Æc thï cña c¬ quan nhng kh«ng ®îc

vît qu¸ chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc chi hiÖn hµnh do c¬

quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh (Trong trêng hîp

quy ®Þnh khung møc chi th× kh«ng ®îc vît qu¸ møc chi

cô thÓ do Bé trëng, thñ trëng c¸c c¬ quan ë trung ¬ng

hoÆc Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc

trung ¬ng quy ®Þnh).

ViÖc quyÕt ®Þnh c¸c møc chi ®îc quy ®Þnh t¹i Quy

chÕ chi tiªu néi bé vµ thùc hiÖn qu¶n lý, gi¸m s¸t chi tiªu

theo Quy chÕ ®· ban hµnh;

- §îc quyÕt ®Þnh sö dông toµn bé kinh phÝ tiÕt kiÖm;

- §îc chuyÓn kinh phÝ giao tù chñ cuèi n¨m cha sö

dông hÕt sang n¨m sau tiÕp tôc sö dông (Trõ trêng hîp

ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c).

- Sö dông c¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ ®îc ®Ó l¹i theo ®óng

néi dung chi, kh«ng ®îc vît qu¸ møc chi do c¬ quan cã

thÈm quyÒn quy ®Þnh.

3.2.2.4.2. Sö dông kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh tiÕt

kiÖm ®îc

- KÕt thóc n¨m ng©n s¸ch, sau khi ®· hoµn thµnh c¸c

nhiÖm vô c«ng viÖc ®îc giao, c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù

chñ cã sè chi thùc tÕ thÊp h¬n dù to¸n kinh phÝ qu¶n lý

hµnh chÝnh ®îc giao thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ th× phÇn

chªnh lÖch nµy ®îc x¸c ®Þnh lµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh

chÝnh tiÕt kiÖm ®îc.

Kho¶n kinh phÝ ®· ®îc giao nhng cha hoµn thµnh

c«ng viÖc trong n¨m ph¶i ®îc chuyÓn sang n¨m sau ®Ó

hoµn thµnh c«ng viÖc ®ã, kh«ng ®îc x¸c ®Þnh lµ kinh phÝ

qu¶n lý hµnh chÝnh tiÕt kiÖm ®îc.

- Kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc sö dông cho c¸c néi dung

+ Bæ sung thu nhËp cho c¸n bé, c«ng chøc theo hÖ sè

t¨ng thªm quü tiÒn l¬ng nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 1,0 (mét)

lÇn so víi møc tiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc vô do Nhµ níc

quy ®Þnh;

+ Chi khen thëng cho tËp thÓ vµ c¸ nh©n cã thµnh

tÝch;

+ Chi cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi trong c¬ quan;

+ Chi trî cÊp khã kh¨n ®ét xuÊt cho ngêi lao ®éng kÓ

c¶ nh÷ng trêng hîp nghØ hu, nghØ mÊt søc;

+ Chi thªm cho ngêi lao ®éng khi thùc hiÖn tinh gi¶n

biªn chÕ;

+ Trêng hîp xÐt thÊy kh¶ n¨ng kinh phÝ tiÕt kiÖm

kh«ng æn ®Þnh, c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cã thÓ trÝch

mét phÇn sè tiÕt kiÖm ®îc ®Ó lËp Quü dù phßng æn ®Þnh

thu nhËp.

Thñ trëng c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ quyÕt ®Þnh

viÖc sö dông kinh phÝ tiÕt kiÖm theo c¸c néi dung nªu trªn

sau khi thèng nhÊt víi tæ chøc c«ng ®oµn vµ ®îc c«ng

khai trong toµn c¬ quan.

- Cuèi n¨m kinh phÝ tiÕt kiÖm cha sö dông hÕt ®îc

chuyÓn sang n¨m sau tiÕp tôc sö dông.

3.2.2.4.3. Chi tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho c¸n bé, c«ng

chøc

- C¸ch x¸c ®Þnh:

Trong ph¹m vi nguån kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc, c¬ quan

thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ ®îc ¸p dông hÖ sè t¨ng thªm quü

tiÒn l¬ng tèi ®a kh«ng qu¸ 1,0 (mét) lÇn so víi møc tiÒn

l¬ng cÊp bËc, chøc vô do Nhµ níc quy ®Þnh ®Ó tr¶ thu

nhËp t¨ng thªm cho c¸n bé c«ng chøc. Quü tiÒn l¬ng tr¶

thu nhËp t¨ng thªm ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

QTL = Lmin x K1 x (K2 + K3) x L x 12 th¸ng

Trong ®ã:

QTL: Lµ quü tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng cña c¬ quan ®îc

phÐp tr¶ t¨ng thªm tèi ®a trong n¨m;

Lmin: Lµ møc l¬ng tèi thiÓu chung (®ång/th¸ng) hiÖn

100

hµnh do Nhµ níc quy ®Þnh;

K1: Lµ hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm møc l¬ng tèi thiÓu

cña ®¬n vÞ ®îc x¸c ®Þnh theo kÕt qu¶ c«ng viÖc (Tèi ®a

kh«ng qu¸ 1,0 lÇn);

K2: Lµ hÖ sè l¬ng cÊp bËc chøc vô b×nh qu©n cña c¬

quan;

K3: Lµ hÖ sè phô cÊp l¬ng b×nh qu©n cña c¬ quan.

HÖ sè phô cÊp l¬ng b×nh qu©n ®Ó x¸c ®Þnh quü tiÒn

l¬ng, tiÒn c«ng tr¶ thu nhËp t¨ng thªm tèi ®a nªu trªn bao

gåm c¸c kho¶n phô cÊp tÝnh theo l¬ng tèi thiÓu vµ c¸c

kho¶n phô cÊp tÝnh theo l¬ng cÊp bËc, chøc vô cña c¸c ®èi

tîng ®îc hëng ®îc tr¶ hµng th¸ng cïng víi tiÒn l¬ng

th¸ng theo quy ®Þnh. Kh«ng bao gåm c¸c lo¹i phô cÊp

kh«ng ®îc x¸c ®Þnh tr¶ cïng víi tr¶ tiÒn l¬ng hµng th¸ng

nh: Phô cÊp lµm ®ªm, lµm thªm giê, phô cÊp trùc.

L: Lµ sè biªn chÕ bao gåm c¶ sè lao ®éng hîp ®ång tr¶

l¬ng theo thang, b¶ng l¬ng do Nhµ níc quy ®Þnh.

Quü tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng n¨m cña c¬ quan ®Ó tÝnh tr¶

thu nhËp t¨ng thªm nªu trªn kh«ng bao gåm kho¶n tiÒn

c«ng tr¶ theo hîp ®ång vô viÖc.

- Tr¶ thu nhËp t¨ng thªm:

ViÖc tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho tõng ngêi lao ®éng

b¶o ®¶m theo nguyªn t¾c g¾n víi chÊt lîng vµ hiÖu qu¶

c«ng viÖc; ngêi nµo, bé phËn nµo cã thµnh tÝch ®ãng gãp

®Ó tiÕt kiÖm chi, cã hiÖu suÊt c«ng t¸c cao th× ®îc tr¶ thu

nhËp t¨ng thªm cao h¬n. Møc chi tr¶ cô thÓ do Thñ trëng

c¬ quan quyÕt ®Þnh sau khi thèng nhÊt ý kiÕn víi tæ chøc

c«ng ®oµn c¬ quan.

- T¹m chi tríc thu nhËp t¨ng thªm:

101

§Ó ®éng viªn c¸n bé c«ng chøc phÊn ®Êu hoµn thµnh

nhiÖm vô, thùc hµnh tiÕt kiÖm chèng l·ng phÝ, c¨n cø t×nh

h×nh thùc hiÖn cña quý tríc, nÕu xÐt thÊy c¬ quan cã kh¶

n¨ng tiÕt kiÖm ®îc kinh phÝ, Thñ trëng c¬ quan c¨n cø

vµo sè kinh phÝ cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc ®Ó quyÕt ®Þnh t¹m chi

tríc thu nhËp t¨ng thªm cho c¸n bé, c«ng chøc trong c¬

quan theo quý. Møc t¹m chi hµng quý tèi ®a kh«ng qu¸

60% quü tiÒn l¬ng mét quý cña c¬ quan.

Vµo quý 4 hµng n¨m, sau khi x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè

kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc sÏ xem xÐt ®iÒu chØnh l¹i chi tr¶

thu nhËp t¨ng thªm cho c¸n bé, c«ng chøc, b¶o ®¶m kh«ng

®îc vît qu¸ sè kinh phÝ thùc tÕ tiÕt kiÖm ®îc trong

n¨m. Trêng hîp c¬ quan ®· chi qu¸ sè tiÕt kiÖm ®îc, sÏ

ph¶i gi¶m trõ vµo sè tiÕt kiÖm ®îc cña n¨m sau.

3.2.2.5. QuyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan thùc

hiÖn chÕ ®é tù chñ

3.2.2.5.1. C¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ

Cã tr¸ch nhiÖm sö dông biªn chÕ vµ kinh phÝ ®îc giao

®óng môc ®Ých, tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶, tæ chøc thùc hiÖn vµ

hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®îc giao, x©y dùng Quy chÕ chi

tiªu néi bé, quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n c«ng.

Thùc hiÖn c«ng khai d©n chñ trong c¬ quan vÒ sö dông

biªn chÕ vµ kinh phÝ ®îc giao, Quy chÕ chi tiªu néi bé,

Quy chÕ qu¶n lý sö dông tµi s¶n c«ng, chi tr¶ thu nhËp t¨ng

thªm b¶o ®¶m quyÒn lîi hîp ph¸p cña ngêi lao ®éng.

- Hµng n¨m b¸o c¸o kÕt qu¶ viÖc thùc hiÖn chÕ ®é tù

chñ víi c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn hoÆc c¬ quan tµi chÝnh,

néi vô cïng cÊp (Trêng hîp c¬ quan kh«ng cã ®¬n vÞ cÊp

díi trùc thuéc).

102

3.2.2.5.2. C¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn

- Ban hµnh c¸c tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó lµm c¨n cø ®¸nh gi¸

kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô cña c¬ quan trùc thuéc theo

quy ®Þnh t¹i kho¶n 4, §iÒu 11 NghÞ ®Þnh sè 130/2005/N§-

CP ngµy 17/10/2005 cña ChÝnh phñ;

- Híng dÉn, chØ ®¹o, ®«n ®èc, kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ trùc

thuéc thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ vÒ sö dông biªn chÕ vµ kinh

phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh ®îc giao theo quy ®Þnh;

- Hµng n¨m b¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hiÖn chÕ ®é tö vÒ sö

dông biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh víi c¬ quan

tµi chÝnh vµ c¬ quan néi vô cïng cÊp ®Ó tæng hîp tríc

ngµy 25 th¸ng 2 n¨m sau.

3.2.2.5.3. Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp

- Ban hµnh c¸c tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó lµm c¨n cø ®¸nh gi¸

kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô cña c¬ quan trùc thuéc theo

quy ®Þnh t¹i kho¶n 4, §iÒu 11 NghÞ ®Þnh sè 130/2005/N§-

CP ngµy 17/10/2005 cña ChÝnh phñ;

- Tæ chøc, chØ ®¹o, kiÓm tra c¸c c¬ quan hµnh chÝnh trùc

thuéc triÓn khai vµ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ vÒ sö dông biªn

chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh;

- Hµng n¨m b¸o cao víi Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n, cÊp

trªn hoÆc Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn chÕ ®é

tù chñ cña c¸c c¬ quan trùc thuéc, ®ång göi Bé Tµi chÝnh,

Bé Néi vô ®Ó tæng hîp b¸o c¸o Thñ tíng ChÝnh phñ tríc

ngµy 25 th¸ng 2 n¨m sau theo.

3.2.2.5.4. Tr¸ch nhiÖm cña Kho b¹c nhµ níc c¸c cÊp

- T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ

rót dù to¸n kinh phÝ ®îc nhanh chãng vµ thuËn tiÖn;

- Thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t chi theo quy ®Þnh hiÖn

103

hµnh (hiÖn nay ®ang thùc hiÖn Th«ng t sè 18/2006/TT -

BTC ngµy 13- th¸ng 3 n¨m 2006 cña Bé Tµi chÝnh) ®îc

quyÒn tõ chèi chÊp nhËn thanh to¸n c¸c kho¶n chi vît

®Þnh møc do c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh. Trêng

hîp c¬ quan cã sè chi vît qu¸ møc quy ®Þnh t¹i Quy

chÕ chi tiªu néi bé nhng kh«ng vît qu¸ møc chi do c¬

quan cã thÈm quyÒn ban hµnh th× Kho b¹c nhµ níc chØ

chÊp nhËn cho thanh to¸n khi cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ cña

Thñ trëng c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ;

- Trêng hîp c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cha göi

Quy chÕ chi tiªu néi bé ®Õn Kho b¹c nhµ níc n¬i ®¬n vÞ

më tµi kho¶n giao dÞch, Kho b¹c nhµ níc thùc hiÖn viÖc

kiÓm so¸t chi theo c¸c chÕ ®é chi tiªu hiÖn hµnh do c¬

quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ban hµnh.

- Cuèi n¨m, thùc hiÖn chuyÓn sè kinh phÝ thùc hiÖn chÕ

®é tù chñ, kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc cña c¬ quan cha sö dông

hÕt sang n¨m sau tiÕp tôc sö dông.

3.2.3. Vai trß, tr¸ch nhiÖm cña chñ tµi kho¶n vµ kÕ

to¸n trëng trong c¬ quan nhµ níc

3.2.3.1. Vai trß, tr¸ch nhiÖm cña chñ tµi kho¶n

Chñ tµi kho¶n ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cã tr¸ch

nhiÖm. QuyÕt ®Þnh ®Ò ¸n tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ

biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh cña ®¬n vÞ, Chñ

tr×, phèi hîp víi C«ng ®oµn ®Ò ra c¸c quy chÕ vÒ tiÒn

l¬ng, tr¶ l¬ng, trÝch lËp vµ sö dông c¸c quü khen thëng,

phóc lîi, dù phßng æn ®Þnh thu nhËp trong ®¬n vÞ; Thùc

hiÖn c«ng khai, d©n chñ c¸c chÕ ®é tù chñ chi vµ ph©n phèi

thu nhËp, c¸c quü cho toµn thÓ c¸n bé, c«ng chøc trong

®¬n vÞ vµ QuyÕt ®Þnh møc tù chñ, møc chi tiªu trong néi bé

104

nh»m tiÕt kiÖm kinh phÝ, tinh gi¶m biªn chÕ vµ thùc hiÖn

nhiÖm vô Nhµ níc giao.

3.2.3.2. Vai trß, tr¸ch nhiÖm cña kÕ to¸n trëng

KÕ to¸n trëng ®¬n vÞ tù chñ cã tr¸ch nhiÖm: Tham

mu cho Thñ trëng ®¬n vÞ lËp ®Ò ¸n tù chñ, tù chÞu tr¸ch

nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh; Tæ chøc

®iÒu hµnh bé m¸y kÕ to¸n ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng ®Ò

¸n tù chñ ®îc giao; Tham mu cho ®¬n vÞ vÒ thùc hiÖn

c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch lµm néi dung tù chñ kinh phÝ qu¶n

lý hµnh chÝnh cña ®¬n vÞ.

KÕ to¸n trëng ph¶i: §Ò xuÊt c¸c ph¬ng ¸n sö dông

tiÒn tiÕt kiÖm chi ®Ó sö dông theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn

hµnh vµ ®Ò cao tÝnh trung thùc, chÝnh x¸c, khoa häc vµ thùc

hiÖn kÕ to¸n theo quy ®Þnh cña Nhµ níc.

3.3. Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n

vÞ sù nghiÖp c«ng lËp

3.3.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng

lËp

3.3.1.1. Vai trß, vÞ trÝ ®¬n vÞ SN c«ng lËp trong tiÕn

tr×nh ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc

§¬n vÞ SN c«ng lËp gi÷ mét vai trß quan träng trong

viÖc cung cÊp dÞch vô c«ng vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o, y tÕ, v¨n

hãa, thÓ thao, khoa häc c«ng nghÖ, sù nghiÖp kinh tÕ tr¹m

tr¹i, n«ng l©m thñy lîi,… ®¸p øng nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn

nguån nh©n lùc, ch¨m sãc søc kháe, n©ng cao thÓ lùc cho

nh©n d©n, ®¸p øng yªu cÇu vÒ ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ x·

héi cña ®Êt níc.

105

§¬n vÞ SN c«ng lËp cã vai trß tù chñ trong ®iÒu hµnh

ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vµ qu¶n lý tµi chÝnh vµ x· héi hãa

nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn c¸c sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o, y

tÕ, v¨n hãa, thÓ thao…

3.3.1.1.1. C¨n cø vµo nguån thu sù nghiÖp, ®¬n vÞ sù

nghiÖp ®îc ph©n lo¹i ®Ó thùc hiÖn quyÒn tù chñ, tù chÞu

tr¸ch nhiÖm vÒ tµi chÝnh nh sau:

a. §¬n vÞ cã nguån thu sù nghiÖp tù ®¶m b¶o toµn bé

chi phÝ ho¹t ®éng thêng xuyªn (gäi t¾t lµ ®¬n vÞ sù nghiÖp

tù b¶o ®¶m chi phÝ ho¹t ®éng);

b. §¬n vÞ cã nguån thu sù nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn

chi phÝ ho¹t ®éng thêng xuyªn, phÇn cßn l¹i ®îc ng©n

s¸ch nhµ níc cÊp (gäi t¾t lµ ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m

mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng).

c. §¬n vÞ cã nguån thu sù nghiÖp thÊp, ®¬n vÞ sù

nghiÖp kh«ng cã nguån thu, kinh phÝ ho¹t ®éng thêng

xuyªn theo chøc n¨ng, nhiÖm vô do ng©n s¸ch nhµ níc

b¶o ®¶m toµn bé kinh phÝ ho¹t ®éng (gäi t¾t lµ ®¬n vÞ sù

nghiÖp do ng©n s¸ch nhµ níc b¶o ®¶m toµn bé chi phÝ

ho¹t ®éng).

3.3.1.1.2. §èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®Æc thï trùc

thuéc §µi tiÕng nãi ViÖt Nam, Th«ng tÊn x· ViÖt Nam, c¸c

®¬n vÞ cã quy tr×nh ho¹t ®éng ®Æc thï, viÖc x¸c ®Þnh quyÒn

tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ sù

nghiÖp thùc hiÖn theo lo¹i cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cÊp trªn.

3.3.1.1.3. ViÖc ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp theo quy ®Þnh

trªn ®îc æn ®Þnh trong thêi gian 3 n¨m. Sau thêi h¹n 3 n¨m

sÏ xem xÐt ph©n lo¹i l¹i cho phï hîp.

106

3.3.1.3. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®¬n vÞ SN

c«ng lËp

3.3.1.3.1. Sù cÇn thiÕt

- Ph©n biÖt râ c¬ quan hµnh chÝnh c«ng quyÒn víi tæ

chøc sù nghiÖp, dÞch vô c«ng.

- §æi míi c¬ b¶n c¬ chÕ tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ SN

cña Nhµ níc trong c¸c lÜnh vùc: gi¸o dôc, ®µo t¹o, y tÕ,

v¨n hãa, thÓ thao, nghiªn cøu khoa häc, sù nghiÖp n«ng

l©m thñy lîi, gi¶m c¬ chÕ "xin - cho", t¨ng cêng tÝnh tù

chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña Thñ trëng ®¬n vÞ.

- Sö dông tiÕt kiÖm kinh phÝ hµnh chÝnh, nghiÖp vô,

t¨ng cêng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô c«ng vµ khuyÕn

khÝch ®¬n vÞ tæ chøc, s¾p xÕp biªn chÕ theo híng tinh

gi¶n bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc ph¸t triÓn ho¹t ®éng sù

nghiÖp cã nguån thu ®Ó n©ng cao chÊt lîng c«ng viÖc,

t¨ng thu nhËp cho ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n.

3.3.1.3.2. Môc ®Ých

- T¹o quyÒn chñ ®éng, tù quyÕt, tù chÞu tr¸ch nhiÖm

cho ®¬n vÞ SN, mµ tríc hÕt lµ Thñ trëng ®¬n vÞ vµ t¨ng

cêng tr¸ch nhiÖm qu¶n lý Nhµ níc vµ ®Çu t cho c¸c

ho¹t ®éng sù nghiÖp.

- Thóc ®Èy ph¸t triÓn ho¹t ®éng SN theo híng ®a d¹ng

hãa c¸c lo¹i h×nh.

- S¾p xÕp bé m¸y tæ chøc vµ lao ®éng hîp lý; T¨ng thu

nhËp, t¨ng phóc lîi, khen thëng cho ngêi lao ®éng.

c. C¬ së ph¸p lý: C¨n cø vµo c¸c v¨n b¶n ph¸p lý do c¬

quan cã thÈm quyÒn ban hµnh:

(HiÖn nay lµ NghÞ ®Þnh 43/2006/N§-CP ngµy

25/4/2006 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ quyÒn tù chñ, tù chÞu

107

tr¸ch nhiÖm vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô, tæ chøc bé m¸y, biªn

chÕ vµ tµi chÝnh ®èi víi sù nghiÖp c«ng lËp).

3.3.2. Néi dung ®æi míi c¬ chÕ tù chñ tµi chÝnh trong

c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp

A. §èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp tù ®¶m b¶o Toµn bé

hoÆc mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng

1. Néi dung tù chñ trong ®iÒu hµnh ng©n s¸ch cña

®¬n vÞ

1.1. Nguån tµi chÝnh cña ®¬n vÞ

1.1.1. Kinh phÝ ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, gåm:

a. Kinh phÝ b¶o ®¶m ho¹t ®éng thêng xuyªn thùc hiÖn

chøc n¨ng, nhiÖm vô ®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m

mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng (sau khi ®· c©n ®èi víi nguån

thu sù nghiÖp); ®îc c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn trùc tiÕp

giao, trong ph¹m vi dù to¸n ®îc cÊp cã thÈm quyÒn giao;

b. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô khoa häc vµ c«ng

nghÖ (®èi víi ®¬n vÞ kh«ng ph¶i lµ tæ chøc khoa häc c«ng

nghÖ);

c. Kinh phÝ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o båi dìng,

n©ng cao tr×nh ®é vÒ chuyªn m«n cho c¸n bé, viªn chøc;

d. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc

gia;

®. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô do c¬ quan nhµ

níc cã thÈm quyÒn ®Æt hµng (®iÒu tra, quy ho¹ch, kh¶o

s¸t, kh¸c);

e. Kinh phÝ thùc hiÖn nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã

thÈm quyÒn giao;

g. Kinh phÝ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tinh gi¶n biªn chÕ

theo chÕ ®é do nhµ níc quy ®Þnh;

108

h. Vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, kinh phÝ mua s¾m trang

thiÕt bÞ, söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô ho¹t ®éng sù

nghiÖp theo dù ¸n ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt trong

ph¹m vi dù to¸n ®îc giao hµng n¨m;

i. Vèn ®èi øng thùc hiÖn c¸c dù ¸n níc ngoµi ®îc cÊp

cã thÈm quyÒn phª duyÖt;

j. Kinh phÝ kh¸c (nÕu cã).

1.1.2. Nguån thu sù nghiÖp, gåm:

a. PhÇn ®îc ®Ó l¹i tõ sè thu phÝ, lÖ phÝ thuéc ng©n s¸ch

nhµ níc theo quy ®Þnh cña Nhµ níc më tµi kho¶n t¹i

KBNN, kh«ng ph¶i nép thuÕ;

b. Thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô ph¶i nép thuÕ, ®îc më tµi

kho¶n t¹i ng©n hµng;

c. Thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp kh¸c (nÕu cã);

d. L·i ®îc chia tõ c¸c ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt; l·i

tiÒn göi ng©n hµng.

1.1.3. Nguån vèn viÖn trî, quµ biÕu, tÆng theo quy ®Þnh

cña ph¸p luËt

1.1.4. Nguån kh¸c, gåm:

a. Nguån vèn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông, vèn huy

®éng cña c¸n bé, viªn chøc trong ®¬n vÞ theo quy ®Þnh cña

ph¸p luËt.

b. Nguån vèn liªn doanh, liªn kÕt cña c¸c tæ chøc, c¸

nh©n trong vµ ngoµi níc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

1.2. NhiÖm vô chi cña ®¬n vÞ

1.2.1. Chi thêng xuyªn, gåm:

a. Chi ho¹t ®éng theo chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc cÊp cã

thÈm quyÒn giao;

b. Chi phôc vô cho viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc, dÞch vô

109

thu phÝ, lÖ phÝ;

c. Chi cho c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (kÓ c¶ chi thùc hiÖn

nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ níc, trÝch khÊu hao tµi s¶n cè

®Þnh theo quy ®Þnh, chi tr¶ vèn, tr¶ l·i tiÒn vay theo quy

®Þnh cña ph¸p luËt).

1.2.2. Chi kh«ng thêng xuyªn, gåm:

a. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô khoa häc vµ c«ng nghÖ;

b. Chi thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o båi dìng c¸n

bé, viªn chøc;

c. Chi thùc hiÖn ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia;

d. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô do nhµ níc ®Æt hµng

(®iÒu tra, quy ho¹ch, kh¶o s¸t, nhiÖm vô kh¸c) theo gi¸

hoÆc khung gi¸ do nhµ níc quy ®Þnh;

®. Chi vèn ®èi øng thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã nguån vèn

níc ngoµi theo quy ®Þnh;

e. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã

quyÒn giao;

g. Chi thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ theo chÕ ®é do nhµ níc

quy ®Þnh(nÕu cã);

h. Chi ®Çu x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m trang thiÕt bÞ, söa

ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®îc cÊp cã

thÈm quyÒn phª duyÖt;

i. Chi thùc hiÖn c¸c dù ¸n tõ nguån vèn viÖn trî níc

ngoµi;

k. Chi cho c¸c ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt;

l. C¸c kho¶n chi kh¸c theo quy ®Þnh (nÕu cã).

1.3. Tù chñ vÒ c¸c kho¶n thu, møc thu

a. §¬n vÞ sù nghiÖp ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm

quyÒn giao thu phÝ, lÖ phÝ ph¶i thùc hiÖn thu ®óng, thu ®ñ

110

theo møc thu vµ ®èi tîng thu do c¬ quan nhµ níc cã

thÈm quyÒn quy ®Þnh.

Trêng hîp nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh khung

møc thu, ®¬n vÞ c¨n cø nhu cÇu chi phôc vô cho ho¹t

®éng, kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña x· héi ®Ó quyÕt ®Þnh møc

thu cô thÓ cho phï hîp víi tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng ®èi

tîng, nhng kh«ng ®îc vît qu¸ khung møc thu do c¬

quan cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.

§¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é miÔn, gi¶m cho c¸c ®èi tîng

chÝnh s¸ch - x· héi theo quy ®Þnh cña nhµ níc.

b. §èi víi s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô ®îc c¬ quan

nhµ níc ®Æt hµng th× møc thu theo ®¬n gi¸ do c¬ quan nhµ

níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh; trêng hîp s¶n phÈm cha

®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh gi¸, th×

møc thu ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së dù to¸n chi phÝ ®îc c¬

quan tµi chÝnh cïng cÊp thÈm ®Þnh chÊp thuËn.

c. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô theo hîp ®ång víi

c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc, c¸c ho¹t ®éng

liªn doanh, liªn kÕt, ®¬n vÞ ®îc quyÕt ®Þnh c¸c kho¶n thu,

møc thu cô thÓ theo nguyªn t¾c b¶o ®¶m bï ®¾p chi phÝ vµ

cã tÝch luü.

1.4. Tù chñ vÒ sö dông nguån tµi chÝnh

1.4.1. C¨n cø vµo nhiÖm vô ®îc giao vµ kh¶ n¨ng

nguån tµi chÝnh, ®èi víi c¸c kho¶n chi thêng xuyªn quy

®Þnh Thñ trëng ®¬n vÞ ®îc quyÕt ®Þnh mét sè møc chi

qu¶n lý, chi ho¹t ®éng nghiÖp vô cao hoÆc thÊp h¬n møc

chi do c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.

1.4.2. C¨n cø tÝnh chÊt c«ng viÖc, thñ trëng ®¬n vÞ

®îc quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc kho¸n chi phÝ cho tõng bé

111

phËn, ®¬n vÞ trùc thuéc.

1.4.3. QuyÕt ®Þnh ®Çu t x©y dùng, mua s¾m míi vµ

söa ch÷a lín tµi s¶n thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt

vµ quy ®Þnh

2. Huy ®éng vèn vµ vay vèn tÝn dông

§¬n vÞ sù nghiÖp cã ho¹t ®éng dÞch vô ®îc vay vèn

cña c¸c tæ chøc tÝn dông, ®îc huy ®éng vèn cña c¸n bé,

viªn chøc trong ®¬n vÞ ®Ó ®Çu t më réng vµ n©ng cao chÊt

lîng ho¹t ®éng sù nghiÖp, tæ chøc ho¹t ®éng dÞch vô phï

hîp víi chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ nî

theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

3. Qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n

§¬n vÞ thùc hiÖn ®Çu t, mua s¾m, qu¶n lý, sö dông tµi

s¶n nhµ níc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ qu¶n lý tµi s¶n

nhµ níc t¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh sö

dông vµo ho¹t ®éng dÞch vô ph¶i thùc hiÖn trÝch khÊu hao

thu håi vèn theo quy ®Þnh ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp

nhµ níc. Sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ tiÒn thu

tõ thanh lý tµi s¶n thuéc nguån vèn ng©n s¸ch nhµ níc

®¬n vÞ ®îc ®Ó l¹i bæ sung Quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng sù

nghiÖp.

4. C¬ chÕ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp

4.1. TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng

a. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm

vô nhµ níc giao, chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng cho c¸n bé,

viªn chøc vµ ngêi lao ®éng (gäi t¾t lµ ngêi lao ®éng),

®¬n vÞ tÝnh theo l¬ng cÊp bËc, chøc vô do nhµ níc quy

®Þnh;

b. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng cung cÊp s¶n phÈm do nhµ

112

níc ®Æt hµng cã ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng trong ®¬n gi¸ s¶n

phÈm ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt, ®¬n vÞ tÝnh

theo ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng quy ®Þnh. Trêng hîp s¶n phÈm

cha ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn quy ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn

l¬ng, ®¬n vÞ tÝnh theo l¬ng cÊp bËc, chøc vô do nhµ níc

quy ®Þnh;

c. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô cã h¹ch to¸n chi

phÝ riªng, th× chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng cho ngêi lao

®éng ®îc ¸p dông theo chÕ ®é tiÒn l¬ng trong doanh

nghiÖp nhµ níc. Trêng hîp kh«ng h¹ch to¸n riªng chi

phÝ, ®¬n vÞ tÝnh theo l¬ng cÊp bËc, chøc vô do nhµ níc

quy ®Þnh.

4.2. Nhµ níc khuyÕn khÝch ®¬n vÞ sù nghiÖp t¨ng thu,

tiÕt kiÖm chi, thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ, t¨ng thªm thu

nhËp cho ngêi lao ®éng trªn c¬ së hoµn thµnh nhiÖm vô

®îc giao, sau khi thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi ng©n s¸ch

nhµ níc; tuú theo kÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh trong n¨m,

®¬n vÞ ®îc x¸c ®Þnh tæng møc chi tr¶ thu nhËp trong n¨m

cña ®¬n vÞ trong ®ã:

a. §èi víi ®¬n vÞ tù b¶o ®¶m chi phÝ ho¹t ®éng ®îc

quyÕt ®Þnh tæng møc thu nhËp trong n¨m cho ngêi lao

®éng sau khi ®· thùc hiÖn trÝch lËp quü ph¸t triÓn ho¹t

®éng sù nghiÖp;

b. §èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn chi

phÝ ho¹t ®éng, ®îc quyÕt ®Þnh tæng møc thu nhËp trong

n¨m cho ngêi lao ®éng, nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 3 lÇn quü

tiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc vô trong n¨m do nhµ níc quy

®Þnh sau khi ®· thùc hiÖn trÝch lËp quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng

sù nghiÖp

113

ViÖc chi tr¶ thu nhËp cho ngêi lao ®éng trong ®¬n vÞ

thùc hiÖn theo nguyªn t¾c: ngêi nµo cã hiÖu suÊt c«ng t¸c

cao, ®ãng gãp nhiÒu cho viÖc t¨ng thu, tiÕt kiÖm chi ®îc

tr¶ nhiÒu h¬n. Thñ trëng ®¬n vÞ chi tr¶ thu nhËp theo quy

chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.

4.3. Khi nhµ níc ®iÒu chØnh c¸c quy chÕ vÒ tiÒn l¬ng,

n©ng møc l¬ng tèi thiÓu; kho¶n tiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc

vô t¨ng thªm theo chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh (gäi t¾t lµ tiÒn

l¬ng t¨ng thªm theo chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh) do ®¬n vÞ

sù nghiÖp tù b¶o ®¶m tõ c¸c kho¶n thu sù nghiÖp vµ c¸c

kho¶n kh¸c theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

Trêng hîp sau khi ®· sö dông c¸c nguån trªn nhng

vÉn kh«ng b¶o ®¶m ®ñ tiÒn l¬ng t¨ng thªm theo chÕ ®é

nhµ níc quy ®Þnh, phÇn cßn thiÕu sÏ ®îc ng©n s¸ch nhµ

níc xem xÐt, bæ sung ®Ó b¶o ®¶m møc l¬ng tèi thiÓu

chung theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

5. Sö dông kÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh trong n¨m

5.1. Hµng n¨m sau khi trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ, nép

thuÕ vµ c¸c kho¶n nép kh¸c theo quy ®Þnh, phÇn chªnh

lÖch thu lín h¬n chi (nÕu cã), ®¬n vÞ ®îc sö dông theo

tr×nh tù nh sau:

a. §èi víi ®¬n vÞ tù b¶o ®¶m chi phÝ ho¹t ®éng:

- TrÝch tèi thiÓu 25% ®Ó lËp Quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng

sù nghiÖp;

- Tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho ngêi lao ®éng;

- TrÝch lËp Quü khen thëng, Quü phóc lîi, Quü dù

phßng æn ®Þnh thu nhËp. §èi víi 2 Quü khen thëng vµ

Quü phóc lîi, møc trÝch tèi ®a kh«ng qu¸ 3 th¸ng tiÒn

l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp t¨ng thªm b×nh qu©n thùc

114

hiÖn trong n¨m.

Møc tr¶ thu nhËp t¨ng thªm, trÝch lËp c¸c quü do Thñ

trëng ®¬n vÞ sù nghiÖp quyÕt ®Þnh theo quy chÕ chØ tiªu

néi bé cña ®¬n vÞ.

b. §èi víi ®¬n vÞ tù chñ ®¶m b¶o mét phÇn chi phÝ ho¹t

®éng:

- TrÝch tèi thiÓu 25% ®Ó lËp Quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng

sù nghiÖp;

- Tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho ngêi lao ®éng theo quy

®Þnh;

- TrÝch lËp Quü khen thëng, Quü phóc lîi, Quü dù

phßng æn ®Þnh thu nhËp. §èi víi 2 Quü khen thëng vµ

Quü phóc lîi, møc trÝch tèi ®a kh«ng qu¸ 3 th¸ng tiÒn

l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp t¨ng thªm b×nh qu©n thùc

hiÖn trong n¨m.

Trêng hîp chªnh lÖch thu lín h¬n chi trong n¨m b»ng

hoÆc nhá h¬n mét lÇn quü tiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc vô

trong n¨m, ®¬n vÞ ®îc sö dông ®Ó tr¶ thu nhËp t¨ng thªm

cho ngêi lao ®éng, trÝch lËp 4 Quü: Quü dù phßng æn ®Þnh

thu nhËp, Quü khen thëng, Quü phóc lîi, Quü ph¸t triÓn

ho¹t ®éng sù nghiÖp, trong ®ã, ®èi víi 2 Quü khen thëng

vµ Quü phóc lîi møc trÝch tèi ®a kh«ng qu¸ 3 th¸ng tiÒn

l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp t¨ng thªm b×nh qu©n thùc hiÖn

trong n¨m. Møc tr¶ thu nhËp t¨ng thªm, trÝch lËp c¸c quü

do Thñ trëng ®¬n vÞ sù nghiÖp quyÕt ®Þnh theo quy chÕ

chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.

5.2. §¬n vÞ sù nghiÖp kh«ng ®îc chi tr¶ thu nhËp t¨ng

thªm vµ trÝch lËp c¸c quü tõ c¸c nguån kinh phÝ quy ®Þnh

t¹i c¸c ®iÓm c, d, e, g, h, i, k kho¶n 1 §iÒu 14 NghÞ ®Þnh

115

nµy vµ kinh phÝ cña nhiÖm vô ph¶i chuyÓn tiÕp sang n¨m

sau thùc hiÖn.

6. Sö dông c¸c quü

6.1. Quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng sù nghiÖp dïng ®Ó ®Çu

t, ph¸t triÓn n©ng cao ho¹t ®éng sù nghiÖp, bæ sung vèn

®Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt, mua s¾m trang thiÕt bÞ,

ph¬ng tiÖn lµm viÖc, chi ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü

thuËt c«ng nghÖ, trî gióp thªm ®µo t¹o, huÊn luyÖn n©ng

cao tay nghÒ n¨ng lùc c«ng t¸c cho c¸n bé, viªn chøc ®¬n

vÞ; ®îc sö dông gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c tæ

chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng

dÞch vô phï hîp víi chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc giao vµ kh¶

n¨ng cña ®¬n vÞ vµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ViÖc sö

dông Quü do Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo quy chÕ

chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.

6.2. Quü dù phßng æn ®Þnh thu nhËp ®Ó b¶o ®¶m thu

nhËp cho ngêi lao ®éng.

6.3. Quü khen thëng dïng ®Ó thëng ®Þnh kú, ®ét xuÊt

cho tËp thÓ, c¸ nh©n trong vµ ngoµi ®¬n vÞ theo hiÖu qu¶

c«ng viÖc vµ thµnh tÝch ®ãng gãp vµo ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.

Møc thëng do Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo quy chÕ

chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.

6.4. Quü phóc lîi dïng ®Ó x©y dùng, söa ch÷a c¸c c«ng

tr×nh phóc lîi, chi cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi tËp thÓ cña

ngêi lao ®éng trong ®¬n vÞ; trî cÊp khã kh¨n ®ét xuÊt cho

ngêi lao ®éng, kÓ c¶ trêng hîp nghØ hu, nghØ mÊt søc,

chi thªm cho ngêi lao ®éng trong biªn chÕ thùc hiÖn tinh

gi¶n biªn chÕ. Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh viÖc sö dông

quü theo quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.

116

B. §èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp ®îc ng©n

s¸ch nhµ níc b¶o ®¶m toµn bé kinh phÝ ho¹t ®éng.

1. Néi dung tù chñ trong ®iÒu hµnh ng©n s¸ch cña

®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp.

1.1. Nguån tµi chÝnh cña ®¬n vÞ

1.1.1. Kinh phÝ do ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, gåm:

a. Kinh phÝ b¶o ®¶m ho¹t ®éng thêng xuyªn thùc hiÖn

chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc giao; ®îc c¬ quan qu¶n lý cÊp

trªn tiÕp giao, trong ph¹m vi dù to¸n ®îc cÊp cã thÈm

quyÒn giao;

b. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô khoa häc vµ c«ng

nghÖ (®èi víi ®¬n vÞ kh«ng ph¶i lµ tæ chøc khoa häc vµ

c«ng nghÖ);

c. Kinh phÝ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o båi dìng

c¸n bé, viªn chøc;

d. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc

gia;

®. Kinh phÝ thùc hiÖn nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã

thÈm quyÒn giao;

e. Kinh phÝ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tinh gi¶n biªn chÕ

theo chÕ ®é do nhµ níc quy ®Þnh (nÕu cã);

g. Vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, kinh phÝ mua s¾m

trang, thiÕt bÞ, söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô ho¹t

®éng sù nghiÖp theo dù ¸n ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª

duyÖt trong ph¹m vi dù to¸n ®îc giao hµng n¨m;

h. Vèn ®èi øng thùc hiÖn dù ¸n cã nguån vèn níc

ngoµi ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt;

i. Kinh phÝ kh¸c (nÕu cã).

117

1.1.2. Nguån thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp (®èi víi c¸c

®¬n vÞ cã nguån thu thÊp), gåm:

a. PhÇn ®îc ®Ó l¹i tõ sè thu phÝ, lÖ phÝ cho ®¬n vÞ sö

dông theo quy ®Þnh cña Nhµ níc;

b. Thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô;

c. Thu kh¸c (nÕu cã).

1.1.3. Nguån viÖn trî, tµi trî, quµ biÕu tÆng, cho (nÕu

cã) theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

1.1.4. Nguån kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (nÕu

cã).

1.2. NhiÖm vô chi cña ®¬n vÞ

1.2.1. Chi thêng xuyªn, gåm

a. Chi ho¹t ®éng theo chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc cÊp cã

thÈm quyÒn giao;

b. Chi ho¹t ®éng phôc vô cho thùc hiÖn c«ng viÖc, dÞch

vô thu phÝ, lÖ phÝ;

c. Chi cho c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (kÓ c¶ c¸c kho¶n chi

thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ níc, trÝch khÊu hao

tµi s¶n cè ®Þnh theo quy ®Þnh, chi tr¶ vèn, tr¶ l·i tiÒn vay

theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt).

1.2.2. Chi kh«ng thêng xuyªn

a. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu khoa häc vµ

c«ng nghÖ;

b. Chi thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o båi dìng c¸n

bé, viªn chøc;

c. Chi thùc hiÖn ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia;

d. Chi vèn ®èi øng thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã vèn níc

ngoµi;

®. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã

118

thÈm quyÒn giao;

e. Chi thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ theo chÕ ®é do nhµ

níc quy ®Þnh (nÕu cã);

g. Chi ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m trang thiÕt bÞ,

söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®îc cÊp

cã thÈm quyÒn phª duyÖt;

h. Chi thùc hiÖn c¸c dù ¸n tõ nguån viÖn trî ngoµi

níc;

i. C¸c kho¶n chi kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (nÕu

cã).

1.3. Tù chñ vÒ c¸c kho¶n thu, møc thu (®èi víi ®¬n vÞ

cã nguån thu thÊp)

1.3.1. §¬n vÞ sù nghiÖp ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm

quyÒn giao thu phÝ, lÖ phÝ ph¶i thùc hiÖn thu ®óng, thu ®ñ

theo møc thu, ®èi tîng thu do c¬ quan nhµ níc cã thÈm

quyÒn quy ®Þnh.

Trêng hîp c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh

khung møc thu phÝ, ®¬n vÞ c¨n cø nhu cÇu chi phôc vô cho

ho¹t ®éng, kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña x· héi ®Ó quyÕt ®Þnh

møc thu cô thÓ cho phï hîp víi tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng

®èi tîng, nhng kh«ng ®îc vît qu¸ khung møc thu do

c¬ quan cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.

§¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é miÔn gi¶m møc thu cho c¸c

®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi theo quy ®Þnh cña nhµ níc.

1.3.2. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô theo hîp ®ång

víi c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc, ®¬n vÞ

®îc quyÕt ®Þnh c¸c kho¶n thu, møc thu cô thÓ, theo

nguyªn t¾c b¶o ®¶m ®ñ bï ®¾p chi phÝ vµ cã tÝch luü.

119

1.4. Tù chñ vÒ sö dông nguån tµi chÝnh

1.4.1. C¨n cø vµo nhiÖm vô ®îc giao vµ kh¶ n¨ng

nguån tµi chÝnh, ®èi víi c¸c kho¶n chi thêng xuyªn quy

®Þnh, Thñ trëng ®¬n vÞ ®îc quyÕt ®Þnh mét sè møc chi

qu¶n lý, chi ho¹t ®éng nghiÖp vô, nhng tèi ®a kh«ng vît

qu¸ møc chi do c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.

1.4.2. C¨n cø tÝnh chÊt c«ng viÖc, Thñ trëng ®¬n vÞ

®îc quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc kho¸n chi phÝ cho tõng bé

phËn, ®¬n vÞ trùc thuéc.

1.4.3. QuyÕt ®Þnh ®Çu t x©y dùng, mua s¾m míi vµ

söa ch÷a lín tµi s¶n thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt

vµ quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh nµy.

2. TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp

2.1. §¬n vÞ sù nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m chi tr¶ tiÒn l¬ng

cho gnêi lao ®éng theo l¬ng cÊp bËc vµ chøc vô do nhµ

níc quy ®Þnh.

2.2. Nhµ níc khuyÕn khÝch ®¬n vÞ sù nghiÖp t¨ng thu,

tiÕt kiÖm chi, thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ, ®Ó t¨ng thªm

thu nhËp do ngêi lao ®éng trªn c¬ së hoµn thµnh nhiÖm vô

®îc giao, sau khi thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi ng©n s¸ch

nhµ níc.

C¨n cø kÕt qu¶ tµi chÝnh, sè kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc;

®¬n vÞ ®îc x¸c ®Þnh tæng møc chi tr¶ thu nhËp trong n¨m

cña ®¬n vÞ tèi ®a kh«ng qu¸ 2 lÇn quü tiÒn l¬ng cÊp bËc,

chøc vô do nhµ níc quy ®Þnh.

ViÖc chi tr¶ thu nhËp cho tõng ngêi lao ®éng trong

®¬n vÞ thùc hiÖn theo nguyªn t¾c: ngêi nµo cã hiÖu suÊt

c«ng t¸c cao, ®ãng gãp nhiÒu cho viÖc t¨ng thu, tiÕt kiÖm

chi ®îc tr¶ nhiÒu h¬n. Thñ trëng ®¬n vÞ chi tr¶ thu nhËp

120

t¨ng thªm theo quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.

2.3. Khi nhµ níc ®iÒu chØnh c¸c quy ®Þnh vÒ tiÒn

l¬ng, n©ng møc l¬ng tèi thiÓu; kho¶n tiÒn l¬ng cÊp bËc,

chøc vô t¨ng thªm theo chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh (gäi t¾t

lµ tiÒn l¬ng t¨ng thªm theo chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh)

®îc ®¶m b¶o tõ c¸c nguån theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ

®Ó ®¶m b¶o møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu chung do nhµ níc

quy ®Þnh.

3. Sö dông kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc tõ kho¶n chªnh

lÖch thu lín h¬n chi

3.1. Hµng n¨m, sau khi trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ,

nép thuÕ vµ c¸c kho¶n nép kh¸c theo quy ®Þnh; phÇn kinh

phÝ tiÕt kiÖm chi, chªnh lÖch thu lín h¬n chi cña ho¹t

®éng dÞch vô (nÕu cã); ®¬n vÞ ®îc sö dông theo tr×nh tù

nh sau:

a. Chi tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho ngêi lao ®éng, tæng

møc chi tr¶ thu nhËp trong n¨m cña ®¬n vÞ tèi ®a theo møc

quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 25 NghÞ ®Þnh nµy;

b. Chi khen thëng cho tËp thÓ, c¸ nh©n trong vµ

ngoµi ®¬n vÞ theo hiÖu qu¶ c«ng viÖc vµ thµnh tÝch ®ãng

gãp vµo ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Møc thëng cô thÓ do Thñ

trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo quy chÕ chi tiªu néi bé

cña ®¬n vÞ;

c. Chi phóc lîi, trî cÊp khã kh¨n ®ét xuÊt cho ngêi lao

®éng, kÓ c¶ trêng hîp nghØ hu, nghØ mÊt søc; chi thªm

cho ngêi lao ®éng trong biªn chÕ thùc hiÖn tinh gi¶n biªn

chÕ. Møc chi cô thÓ do Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo

quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ;

d. Chi t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt cña ®¬n vÞ.

121

®. §èi víi ®¬n vÞ xÐt thÊy kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm kinh

phÝ kh«ng æn ®Þnh, cã thÓ lËp Quü dù phßng æn ®Þnh thu

nhËp ®Ó b¶o ®¶m thu nhËp cho ngêi lao ®éng.

3.2. §¬n vÞ sù nghiÖp kh«ng ®îc chi tr¶ thu nhËp t¨ng

thªm tõ c¸c nguån kinh phÝ quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÓm c, d, ®, e,

g, h, i kho¶n 1 §iÒu 21 NghÞ ®Þnh nµy vµ c¸c kho¶n kinh

phÝ cña nhiÖm vô ph¶i chuyÓn tiÕp sang n¨m sau thùc hiÖn.

C. Quy ®Þnh vÒ lËp, chÊp hµnh dù to¸n thu, chi tµi chÝnh

nhµ níc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp thùc hiÖn theo quy

®Þnh nµy.

1. LËp dù to¸n cña ®¬n vÞ sù nghiÖp

®¬n vÞ sù nghiÖp:

C¨n cø vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc cÊp cã thÈm

quyÒn giao, nhiÖm vô cña n¨m kÕ ho¹ch; chÕ ®é chi tiªu tµi

chÝnh hiÖn hµnh; c¨n cø kÕt qu¶ ho¹t ®éng sù nghiÖp, t×nh

h×nh thu, chi tµi chÝnh cña n¨m tríc liÒn kÒ; ®¬n vÞ lËp dù

nghiÖp theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 9 cña NghÞ ®Þnh nµy, sè kinh

xuyªn (®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn chi

b¶o ®¶m toµn bé chi phÝ ho¹t ®éng); lËp dù to¸n kinh phÝ

chi kh«ng thêng xuyªn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.

1.2. LËp dù to¸n 2 n¨m tiÕp theo trong thêi kú æn

122

®éng thêng xuyªn thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc

cÊp cã thÈm quyÒn giao cña n¨m tríc liÒn kÒ vµ nhiÖm vô

t¨ng hoÆc gi¶m cña n¨m kÕ ho¹ch, ®¬n vÞ lËp dù to¸n thu,

chi ho¹t ®éng thêng xuyªn cña n¨m kÕ ho¹ch. §èi víi

kinh phÝ ho¹t ®éng kh«ng thêng xuyªn, ®¬n vÞ lËp dù to¸n

theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.

1.3. Dù to¸n kinh phÝ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ sù

nghiÖp, göi c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn theo quy ®Þnh hiÖn

hµnh.

2. LËp dù to¸n cña c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn

2.1. C¨n cø vµo dù to¸n thu, chi n¨m ®Çu thêi kú æn

lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp trùc thuéc theo quy ®Þnh vµ tæng hîp

thêng xuyªn, kh«ng thêng xuyªn (nÕu cã) cho ®¬n vÞ göi

c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp vµ c¸c c¬ quan liªn quan theo

quy ®Þnh hiÖn hµnh.

Sau khi cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan tµi chÝnh

cïng cÊp, Bé chñ quan (®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp trùc thuéc

trung ¬ng), c¬ quan chñ qu¶n ®Þa ph¬ng (®èi víi c¸c ®¬n

vÞ sù nghiÖp trùc thuéc ®Þa ph¬ng) quyÕt ®Þnh hoÆc tr×nh

thêng xuyªn n¨m ®Çu thêi kú æn ®Þnh (®èi víi ®¬n vÞ sù

nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng vµ ®¬n vÞ sù

ho¹t ®éng).

sù nghiÖp, c¬ quan chñ qu¶n c¨n cø vµo dù to¸n thu, chi

123

s¸ch nhµ níc, göi c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp.

3. Giao dù to¸n vµ thùc hiÖn dù to¸n

3.1. Giao dù to¸n thu, chi:

a. Bé chñ qu¶n (®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp trùc thuéc

Trung ¬ng); c¬ quan chñ qu¶n ®Þa ph¬ng (®èi víi ®¬n vÞ

sù nghiÖp trùc thuéc ®Þa ph¬ng) quyÕt ®Þnh giao dù to¸n

®îc cÊp cã thÈm quyÒn giao, sau khi cã ý kiÕn thèng nhÊt

b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp;

nghiÖp, c¬ quan chñ qu¶n quyÕt ®Þnh giao dù to¸n thu, chi

ho¹t ®éng thêng xuyªn theo møc n¨m tríc liÒn kÒ vµ

kinh phÝ ®îc t¨ng thªm (bao gåm c¶ kinh phÝ thùc hiÖn

nhiÖm vô t¨ng thªm) hoÆc gi¶m theo quy ®Þnh cña cÊp cã

thÈm quyÒn (®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn

níc b¶o ®¶m toµn bé kinh phÝ ho¹t ®éng) trong ph¹m vi

sau khi cã ý kiÕn thèng nhÊt b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan tµi

chÝnh cïng cÊp.

3.2. Thùc hiÖn dù to¸n thu, chi:

a. §èi víi kinh phÝ chi ho¹t ®éng thêng xuyªn:

trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®¬n vÞ ®îc ®iÒu chØnh c¸c néi

dung chi, c¸c nhãm môc chi trong dù to¸n chi ®îc cÊp

cã thÈm quyÒn cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ®¬n

vÞ, ®ång thêi göi c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn vµ Kho b¹c

Nhµ níc n¬i ®¬n vÞ më tµi kho¶n ®Ó theo dâi, qu¶n lý,

124

kho¶n thu sù nghiÖp cha sö dông hÕt, ®¬n vÞ ®îc

chuyÓn sang n¨m sau ®Ó tiÕp tôc sö dông;

b. §èi víi kinh phÝ chi cho ho¹t ®éng kh«ng thêng

xuyªn: khi ®iÒu chØnh c¸c nhãm môc chi, nhiÖm vô chi,

kinh phÝ cuèi n¨m cha sö dông hoÆ cha sö dông hÕt, thùc

v¨n b¶n híng dÉn hiÖn hµnh.

4. QuyÕt to¸n

Cuèi quý, cuèi n¨m, ®¬n vÞ sù nghiÖp lËp b¸o c¸o kÕ

c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn xÐt duyÖt theo quy ®Þnh hiÖn

hµnh.

3.3.3. Vai trß cña chñ tµi kho¶n vµ kÕ to¸n trëng trong

®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp.

3.3.3.1. ThÈm quyÒn cña Chñ tµi kho¶n

3.3.3.1.1. ChÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ

ph¬ng ¸n SN cña ®¬n vÞ tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn phª

duyÖt; Chñ tr× phèi hîp víi tæ chøc C«ng ®oµn ®¬n vÞ th¶o

luËn, quyÕt ®Þnh quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ; thùc

phèi thu nhËp, c¸c quü cho toµn thÓ c¸n bé, c«ng chøc

trong ®¬n vÞ vµ quyÕt ®Þnh møc chi tiªu, møc kho¸n phï

hîp víi quy chÕ chi tiªu néi bé;

3.3.3.1.2. S¾p xÕp l¹i c¸n bé c«ng chøc, viªn chøc

®îc giao kÓ c¶ nh÷ng ngêi ®· ký hîp ®ång lao ®éng

ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Nh÷ng ngêi trong diÖn gi¶m biªn

125

chÕ ®îc hëng chÝnh s¸ch chÕ ®é theo quy ®Þnh hiÖn

hµnh;

3.3.3.1.3. §èi víi ®¬n vÞ tù ®¶m b¶o toµn bé chi phÝ

ho¹t ®éng thêng xuyªn, c¨n cø nhu cÇu c«ng viÖc vµ kh¶

n¨ng tµi chÝnh cña ®¬n vÞ, Thñ trëng ®îc ký hîp ®ång

lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng; nh÷ng

ngêi ®îc ký hîp ®ång kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n ph¶i cã

®ñ tiªu chuÈn, c¬ cÊu chøc danh nghiÖp vô, chuyªn m«n

theo quy ®Þnh cña c¬ quan qu¶n lý ngµnh, lÜnh vùc vµ ®îc

xÕp theo b¶ng l¬ng hµnh chÝnh sù nghiÖp quy ®Þnh t¹i

NghÞ ®Þnh sè 204/2004/N§-CP cña ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é

tiÒn l¬ng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc, lùc lîng

vò trang vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn vµ ®îc hëng c¸c

quyÒn lîi, nghÜa vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

3.3.3.1.4. §èi víi c¸c ®¬n vÞ tù ®¶m b¶o mét phÇn

chi phÝ ho¹t ®éng thêng xuyªn, c¨n cø nhu cÇu c«ng viÖc

vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ®¬n vÞ, Thñ trëng ®îc ký hîp

®ång lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng

nhng ph¶i phï hîp víi ®Þnh møc biªn chÕ do c¬ quan cã

thÈm quyÒn ban hµnh; nh÷ng ngêi ®îc ký hîp ®ång

kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n ph¶i cã ®ñ tiªu chuÈn, c¬ cÊu chøc

danh nghiÖp vô, chuyªn m«n theo quy ®Þnh cña bé qu¶n lý

ngµnh, lÜnh vùc vµ ®îc xÕp theo b¶ng l¬ng hµnh chÝnh sù

nghiÖp quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 204/2004/N§-CP cña

ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é tiÒn l¬ng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc,

viªn chøc, lùc lîng vò trang vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn vµ

®îc hëng quyÒn lîi, nghÜa vô theo quy ®Þnh cña ph¸p

luËt.

126

3.3.3.1.5. Thñ trëng ®¬n vÞ ®îc chÊm døt hîp ®ång

lao ®éng ®èi víi nh÷ng ngêi do ®¬n vÞ ký hîp ®ång lao

®éng. Tr×nh tù, thñ tôc chÊm døt hîp ®ång lao ®éng theo

qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng.

3.3.3.2. Tr¸ch nhiÖm cña kÕ to¸n trëng

KÕ to¸n trëng ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp cã tr¸ch

vÞ SN; Tæ chøc ®iÒu hµnh bé m¸y kÕ to¸n ®Ó ®¶m b¶o thùc

hiÖn ®óng c¬ chÕ tù chñ tµi chÝnh; Tham mu cho ®¬n vÞ vÒ

luËn víi c«ng ®oµn vµ ra quyÕt ®Þnh; §Ò xuÊt c¸c ph¬ng

¸n sö dông tiÒn tiÕt kiÖm chi thêng xuyªn vµ t¨ng thu sù

nghiÖp vµ thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô; §Ò

cao tÝnh trung thùc, chÝnh x¸c, khoa häc trong c«ng t¸c kÕ

to¸n cña ®¬n vÞ theo quy ®Þnh cña Nhµ níc.

127

Ch¬ng 4

C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN

4.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¸c quü

tcc ngoµi NSnn

4.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm

a) Kh¸i niÖm:

Quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN lµ mét bé phËn cña hÖ

thèng tµi chÝnh Quèc gia, ®îc h×nh thµnh ®Ó hỗ trợ cho

NSNN trong việc xử lý những khó khăn về tài chính do

những biến động thất thường trong quá trình phát triển

kinh tế xã hội, gãp phÇn thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm

vô cña Chính phủ, của các Bộ, ngành vµ ®Þa ph¬ng, phï

hîp víi c¸c môc tiªu ch¬ng tr×nh do Nhµ níc ®Ò xíng.

ViÖc thµnh lËp ho¹t ®éng cña c¸c quü tµi chÝnh c«ng

trong qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh cña Nhµ níc.

b) §Æc ®iÓm:

- Môc ®Ých h×nh thµnh c¸c lo¹i quü nµy lµ nh»m t¨ng

cêng sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo c¸c lÜnh vùc ho¹t

®éng cña nÒn kinh tÕ – x· héi.

- C¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý,

®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña c¸c quü trªn c¬ së c¬ chÕ, chÝnh

s¸ch do Nhµ níc quy ®Þnh.

128

- C¬ chÕ sö dông c¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN

Êy” theo ®óng môc tiªu cña quü.

- ChÝnh s¸ch chÕ ®é ®iÒu chØnh c¸c quü TCC ngoµi

NSNN thêng ®îc quy ®Þnh b»ng c¸c v¨n b¶n díi luËt.

C¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c lo¹i quü nµy cã phÇn linh ho¹t

h¬n so víi quü NSNN.

êng bÞ giíi h¹n trong c¸c ch¬ng tr×nh, môc tiªu nh tªn

gäi cña Quü.

4.1.2. Sù cÇn thiÕt

Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn hÖ thèng tµi

chÝnh Quèc gia, Quü TCC ngoµi NSNN cã vai trß hÕt søc

quan träng ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô

cña Nhµ níc trong tõng thêi kú.

Môc ®Ých thiÕt lËp c¸c lo¹i quü nµy lµ ®Ó cho c¸c ®Þa

ph¬ng, c¸c Bé ngµnh, c¸c ®¬n vÞ cã thÓ huy ®éng c¸c

kho¶n thu vµ sö dông chi tiªu mét c¸ch linh ho¹t, chñ

®éng, phï hîp víi c¸c môc tiªu ch¬ng tr×nh mµ Nhµ níc

trong qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ.

Cïng víi viÖc ph¸t triÓn c¸c quü TCC ngoµi NSNN cÇn

®¶m b¶o tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o, x· héi hãa c¸c ho¹t ®éng

cña Nhµ níc. ViÖc nghiªn cøu hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý

c¸c quü nµy lµ hÕt søc quan träng, ®¶m b¶o niÒm tin cho

h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña quü, gãp phÇn thùc hiÖn cã

129

hiÖu qu¶ c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x·

héi cña ®Êt níc.

Ph¹m vi cña ch¬ng nµy chØ giíi thiÖu nh÷ng vÊn ®Ò c¬

b¶n vÒ néi dung vµ c¬ chÕ qu¶n lý cña mét sè quü TCC ngoµi

NSNN chñ yÕu lµ quü Dù tr÷ Quèc gia b»ng hiÖn vËt; Quü

B¶o hiÓm X· héi vµ Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt nam.

4.2. C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN

4.2.1. Quü dù tr÷ Quèc gia

4.2.1.1. Kh¸i niÖm

Quü dù tr÷ quèc gia lµ nguån dù tr÷ chiÕn lîc cña

Nhµ níc, ®îc h×nh thµnh cïng víi quü NSNN, do Nhµ

níc thèng nhÊt qu¶n lý vµ sö dông nh»m ®¸p øng nh÷ng

yªu cÇu cÊp b¸ch vÒ phßng, chèng, kh¾c phôc hËu qu¶

thiªn tai, háa ho¹n, dÞch bÖnh; b¶o ®¶m quèc phßng, an

ninh; tham gia b×nh æn thÞ trêng, gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ

vÜ m« vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt bøc thiÕt kh¸c

cña Nhµ níc.

Quü dù tr÷ quèc gia ®îc h×nh thµnh b»ng hiÖn vËt -

chñ yÕu b»ng thãc vµ gi¸ trÞ - b»ng tiÒn ®ång ViÖt Nam.

ViÖc tæ chøc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh Quü dù tr÷ quèc gia

ph¶i b¶o ®¶m sù tËp trung, thèng nhÊt vµo mét ®Çu mèi cña

ngµnh qu¶n lý hµng dù tr÷ quèc gia theo quy ®Þnh cña

ChÝnh phñ.

4.2.1.1. HÖ thèng tæ chøc Quü dù tr÷ Quèc gia

- C¬ quan chuyªn tr¸ch qu¶n lý dù tr÷ quèc gia thuéc

Bé Tµi chÝnh, thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc vÒ dù

130

tr÷ quèc gia vµ ®îc tæ chøc theo hÖ thèng däc. ë trung -

¬ng cã Côc Dù tr÷ quèc gia; ë mét sè ®Þa ph¬ng vµ ®Þa

bµn chiÕn lîc bè trÝ c¸c ®¬n vÞ dù tr÷ quèc gia khu vùc.

- §¬n vÞ dù tr÷ quèc gia khu vùc cã c¸c Tæng kho dù

tr÷ trùc thuéc, trùc tiÕp qu¶n lý, b¶o qu¶n hµng dù tr÷ quèc

gia vµ xuÊt, nhËp kho, mua vµo, b¸n ra hµng dù tr÷ quèc

gia.

- C¸c ®¬n vÞ dù tr÷ quèc gia thuéc bé, ngµnh chÞu

tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp qu¶n lý, b¶o qu¶n hµng dù tr÷ quèc

gia.

4.2.1.3. Nguyªn t¾c qu¶n lý Quü dù tr÷ quèc gia

Quü dù tr÷ quèc gia lµ mét lo¹i quü dù tr÷ tËp trung

cña Nhµ níc, cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc ®¶m

b¶o lùc lîng hµng hãa ®Ó can thiÖp vµo thÞ trêng khi x¶y

nh÷ng biÕn cè vÒ gi¸ c¶ do t¸c ®éng kh¸ch quan cña t×nh

h×nh kinh tÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ cña thÕ giíi vµ khu vùc. ViÖc

qu¶n lý quü DTQG cÇn ph¶i qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c sau

®©y:

a) Nguyªn t¾c tËp trung thèng nhÊt

MÆc dï quü dù tr÷ quèc gia do nhiÒu ®¬n vÞ thùc hiÖn.

Nhng viÖc xuÊt, nhËp quü, b¸n ®æi hµng ph¶i chÞu sù chØ

®¹o tËp trung thèng nhÊt cña ChÝnh phñ, ®ång thêi ph¶i b¶o

®¶m tÝnh chñ ®éng, kÞp thêi khi x¶y ra nh÷ng sù cè bÊt

ngê. Trong trêng hîp cÇn thiÕt ®ßi hái ph¶i cã sù can

thiÖp cña Nhµ níc. TÊt c¶ c¸c lo¹i dù tr÷ quèc gia ®Òu

ph¶i nghiªm chØnh thùc hiÖn chÕ ®é qu¶n lý cña Nhµ níc

trong tõng thêi kú. C«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra cña c¸c c¬

quan chøc n¨ng cÇn hÕt søc coi träng trong qu¶n lý quü

131

nµy nh»m tr¸nh thÊt tho¸t, h háng, ®¶m b¶o cã ®Çy ®ñ

nguån lùc ®Ó ®èi phã víi mäi t×nh huèng rñi ro bÊt ngê x¶y

ra .

b) Nguyªn t¾c bÝ mËt

CÇn ph¶i ®¶m b¶o bÝ mËt kh«ng nh÷ng vÒ chñng lo¹i

mµ cßn vÒ sè lîng c¸c mÆt hµng dù tr÷. Gi÷ v÷ng nguyªn

t¾c nµy sÏ tr¸nh ®îc nh÷ng trêng hîp c¸c lùc lîng thï

®Þch lîi dông ph¸ ho¹i an ninh, quèc phßng, kinh tÕ, chÝnh

trÞ.

c. Nguyªn t¾c s½n sµng

thêng xuyªn nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®ét xuÊt mét c¸ch tèt

nhÊt, kÞp thêi nhÊt. Quü dù tr÷ quèc gia sau khi xuÊt ph¶i

®îc bæ sung, bï ®¾p ®Çy ®ñ, kÞp thêi.

mËt, an toµn, thuËn tiÖn, ®¸p øng nhanh nhÊt nh÷ng khi

t×nh huèng bÊt tr¾c x¶y ra.

Thêng xuyªn nghiªn cøu c¶i tiÕn vµ trang bÞ nh÷ng

thiÕt bÞ, kü thuËt tiªn tiÕn hiÖn ®¹i ®Ó b¶o qu¶n vËt t, hµng

hãa. C¸n bé lµm c«ng t¸c dù tr÷ quèc gia còng cÇn lu«n

trau dåi tr×nh ®é, b¶o ®¶m s½n sµng phôc vô khi Nhµ níc

cã chÊt lîng tèt h¬n, gi¸ c¶ hîp lý h¬n, nh»m tr¸nh biÕn

hµng dù tr÷ thµnh hµng tån kho ø ®äng, kh«ng ®¶m b¶o

chÊt lîng.

4.2.1.4. Qu¶n lý tµi chÝnh Quü dù tr÷ quèc gia

4.2.1.4.1. Nguån h×nh thµnh Quü DTQG

kinh tÕ – x· héi vµ dù to¸n NSNN, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t

132

chñ tr×, phèi hîp víi Bé tµi chÝnh rµ so¸t danh môc hµng dù

®iÒu chØnh danh môc hµng dù tr÷ quèc gia, x¸c ®Þnh mÆt

hµng dù tr÷ quèc gia, møc dù tr÷ tõng lo¹i hµng, tæng møc

dù tr÷ quèc gia vµ tæng møc t¨ng dù tr÷ quèc gia ®Ó ChÝnh

phñ tr×nh Quèc héi xem xÐt, quyÕt ®Þnh.

Dù to¸n kinh phÝ NSNN giµnh cho dù tr÷ quèc gia bao

gåm: C¸c kho¶n chi cho mua hµng dù tr÷ quèc gia, chi cho

m¸y qu¶n lý Quü dù tr÷ quèc gia.

a) NSNN chi cho mua hµng dù tr÷ quèc gia bao gåm:

- Vèn mua hµng ho¸ dù tr÷ quèc gia trong ph¹m vi dù

to¸n NSNN ®· ®îc Quèc héi phª duyÖt;

- Vèn mua thªm hµng ho¸ ®Ó t¨ng dù tr÷ quèc gia

theo quyÕt ®Þnh cña Thñ tíng ChÝnh phñ.

Bé tµi chÝnh cã tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m ®¶m tiÕn ®é cÊp

ph¸t vèn mua hµng ho¸ dù tr÷ quèc gia theo ®óng kÕ

dù tr÷ quèc gia chñ ®éng mua hµng dù tr÷. Trêng hîp c¸c

c¬ quan, ®¬n vÞ ®îc giao qu¶n lý hµng dù tr÷ quèc gia

cha sö dông hÕt nguån vèn ®· ®îc cÊp ph¸t, ph¶i b¸o c¸o

Bé tµi chÝnh xem xÐt, quyÕt ®Þnh ®Ó chuyÓn sang n¨m sau

tiÕp tôc sö dông mua hµng ho¸ dù tr÷ quèc gia hoÆc bæ

sung quü dù tr÷ quèc gia b»ng tiÒn

thuËt:

thuËt ®Ó phôc vô ho¹t ®éng dù tr÷ quèc gia ®îc bè trÝ

133

trong dù to¸n chi ®Çu t ph¸t triÓn hµng n¨m cña c¸c bé,

ngµnh qu¶n lý hµng dù tr÷ quèc gia.

- TiÒn thanh lý tµi s¶n, kho, vËt kiÕn tróc thuéc hÖ

thèng dù tr÷ quèc gia ®îc phÐp gi÷ l¹i ®Ó bæ sung nguån

c) NSNN chi cho c«ng t¸c qu¶n lý dù tr÷ quèc gia

NSNN chi cho qu¶n lý dù tr÷ quèc gia ®îc bè trÝ trong

hµng dù tr÷ quèc gia, bao gåm: Chi cho häat ®éng cña bé

m¸y qu¶n lý; chi cho thùc hiÖn nhËp, xuÊt, mua, b¸n, b¶o

qu¶n, b¶o vÖ, b¶o hiÓm hµng dù tr÷ quèc gia; chi nghiªn

cøu, øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ; chi cho viÖc

hîp t¸c quèc tÕ theo kÕ ho¹ch ®îc cÊp cã thÈm quyÒn

duyÖt; chi ®µo t¹o, båi dìng c¸n bé, c«ng chøc theo kÕ

ho¹ch, dù to¸n, ®Þnh møc, hîp ®ång thuª b¶o qu¶n hµng dù

tr÷ quèc gia theo chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh.

d) Qu¶n lý dù tr÷ quèc gia b»ng tiÒn

Thñ tíng ChÝnh phñ quy ®Þnh tû lÖ dù tr÷ quèc gia

b»ng tiÒn tèi ®a kh«ng qu¸ 20% tæng gi¸ trÞ dù tr÷ quèc

gia. Dù tr÷ quèc gia b»ng tiÒn do Côc Dù tr÷ quèc gia qu¶n

lý vµ ®îc göi t¹i Kho b¹c Nhµ níc, ®îc tÝnh l·i tiÒn göi

theo quy ®Þnh cña Bé trëng Bé tµi chÝnh; tiÒn l·i ®îc

nhËp vµo tiÒn gèc ®Ó b¶o toµn vµ ph¸t triÓn quü dù tr÷ quèc

gia.

Nguån h×nh thµnh Quü dù tr÷ quèc gia b»ng tiÒn lµ mét

phÇn vèn dù tr÷ quèc gia bè trÝ trong dù to¸n NSNN hµng

n¨m vµ sè tiÒn b¸n hµng dù tr÷ quèc gia hµng n¨m cña c¸c

bé, ngµnh qu¶n lý hµng dù tr÷ quèc gia.

134

Hµng n¨m, c¨n cø NghÞ QuyÕt cña Quèc héi vÒ kÕ

s¸ch dù tr÷ quèc gia cho Bé tµi chÝnh vµ c¸c Bé, ngµnh

qu¶n lý hµng DTQG.

chÝnh, Bé trëng Bé quèc phßng, Bé trëng Bé C«ng an,

Trëng ban C¬ yÕu ChÝnh phñ vµ Thñ trëng c¸c Bé,

NSNN cho c¸c ®¬n vÞ dù tr÷ trùc thuéc vµ trùc tiÕp chØ ®¹o,

híng dÉn, kiÓm tra thùc hiÖn.

Bé tµi chÝnh chñ tr× cïng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, c¸c

Bé, ngµnh liªn quan kiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, dù

gia, tæng hîp b¸o c¸o Thñ tíng chÝnh phñ vµ kiÕn nghÞ

nh÷ng gi¶i ph¸p cho viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, dù to¸n

NSNN.

4.2.1.4.3. H¹ch to¸n, quyÕt to¸n quü dù tr÷ quèc gia

Toµn bé häat ®éng d÷ tr÷ quèc gia ph¶i ®îc ph¶n ¸nh

®Çy ®ñ kÞp thêi vµo sæ s¸ch kÕ to¸n. ChÕ ®é kÕ to¸n Quü dù

thèng kª vµ chÕ ®é kÕ to¸n thèng nhÊt cña Nhµ nø¬c phï

hîp víi néi dung, ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng cña Quü dù tr÷

quèc gia.

C¸c c¬ quan dù tr÷ quèc gia ph¶i chÊp hµnh chÕ ®é

thèng kª, b¸o c¸o, thanh quyÕt to¸n ®Þnh kú vµ hµng n¨m

víi c¬ quan dù tr÷ quèc gia cÊp trªn vµ c¬ quan qu¶n lý cã

135

thÈm quyÒn ( Bé Tµi chÝnh, Kho B¹c nhµ níc, KiÓm to¸n

nhµ níc…)

4.2.1.5. KiÓm tra ho¹t ®éng Quü dù tr÷ quèc gia

C¸c c¬ quan dù tr÷ quèc gia ph¶i thêng xuyªn tæ

chøc kiÓm tra viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô theo kÕ ho¹ch, chÝnh

s¸ch, ph¸p luËt do Ph¸p lÖnh thanh tra quy ®Þnh.

Côc dù tr÷ Quèc gia tiÕn hµnh thanh tra, kiÓm tra ®Þnh

kú, ®ét xuÊt c¸c c¬ quan dù tr÷ quèc gia vÒ viÖc thùc hiÖn

kÕ ho¹ch dù tr÷ hµng ho¸; viÖc chÊp hµnh c¸c chÕ ®é,

chÝnh s¸ch theo quy ®Þnh cña luËt ph¸p cã liªn quan ®Õn

ho¹t ®éng dù tr÷ quèc gia; kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c quy

ph¹m, quy tr×nh, ®Þnh møc tiªu chuÈn vÒ nhËp, xuÊt vµ b¶o

qu¶n hµng dù tr÷. Thùc hiÖn chÕ ®é thëng, ph¹t nghiªm

minh ®èi víi ho¹t ®éng DTQG.

4.2.2. Quü B¶o hiÓm x· héi

4.2.2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Quü b¶o hiÓm x· héi

4.2.2.1.1. Kh¸i niÖm Quü BHXH

Quü BHXH lµ tËp hîp nh÷ng kho¶n ®ãng gãp b»ng

tiÒn cña nh÷ng bªn tham gia BHXH vµ h×nh thµnh nªn mét

quü tiÒn tÖ tËp trung ®Ó chi tr¶ cho nh÷ng ngêi ®ãng

BHXH vµ gia ®×nh hä trong c¸c trêng hîp hä bÞ gi¶m

hoÆc mÊt thu nhËp do bÞ gi¶m, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc

bÞ mÊt viÖc lµm.

Quü BHXH ®îc h×nh thµnh vµ häat ®éng ®Ó gãp phÇn

gi¶i quyÕt nh÷ng “ rñi do x· héi” cña nh÷ng ngêi tham

gia BHXH, gióp cho viÖc san sÎ rñi ro ®îc thùc hiÖn theo

c¶ hai chiÒu kh«ng gian vµ thêi gian, ®ång thêi gióp gi¶m

tèi thiÓu thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ cho ngêi sö dông lao ®éng,

tiÕt kiÖm chi cho c¶ NSNN vµ gia ®×nh.

136

Quü BHXH ®îc h×nh thµnh bëi nhiÒu nguån kh¸c

nhau.

Tríc hÕt, ®ã lµ phÇn ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao

vµ c¬ b¶n nhÊt cña quü BHXH.

Thø hai, lµ phÇn t¨ng thªm do ho¹t ®éng b¶o toµn vµ

t¨ng trëng quü mang l¹i.

kinh tÕ vi ph¹m luËt lÖ vÒ BHXH vµ c¸c nguån vèn kh¸c.

Theo môc ®Ých sö dông do Nhµ níc quy ®Þnh, quü

BHXH ph¶i ®¶m nhËn chi tr¶ nh÷ng kho¶n chi chñ yÕu

nh: Tr¶ trî cÊp cho c¸c chÕ ®é BHXH ( kháan chi nµy

chiÓm tû träng lín nhÊt ); chi phÝ cho bé m¸y qu¶n lý ho¹t

®éng BHXH chuyªn nghiÖp; chi phÝ b¶o ®¶m cho c¬ së vËt

chÊt cÇn thiÕt vµ c¸c chi phÝ qu¶n lý kh¸c.

4.2.2.1.2. §Æc trng c¬ b¶n cña Quü BHXH

Môc ®Ých cña quü BHXH lµ nh»m huy ®éng sù ®ãng

gãp cña ngêi lao ®éng, cña ngêi sö dông lao ®éng vµ

nã, b¶o ®¶m bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi lao ®éng

khi cã nh÷ng sù cè xuÊt hiÖn, cÇn ®îc b¶o hiÓm nh: èm

®au, tai n¹n, hu trÝ, thÊt nghiÖp,… lµm gi¶m hoÆc mÊt h¼n

c¸c kháan thu nhËp thêng xuyªn tõ lao ®éng, nh»m duy

tr× vµ æn ®Þnh cuéc sèng cña hä. Nh vËy ho¹t ®éng cña

quü BHXH kh«ng ph¶i v× môc ®Ých lîi nhuËn mµ v× phóc

lîi, quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng vµ cña c¶ céng ®ång.

lµm hai bé phËn:

137

Thø nhÊt, bé phËn thùc hiÖn chÕ ®é hu trÝ mang tÝnh

chÊt båi hoµn, møc ®é båi hßan phô thuéc vµo møc ®ãng

gãp vµo quü BHXH. V× vËy cã thÓ xem quü BHXH lµ mét

quü “ tiÕt kiÖm dµi h¹n” ( b¾t buéc hoÆc tháa thuËn ) ®ßi

hái ngêi lao ®éng ph¶i ®ãng gãp ®Òu ®Æn liªn tôc míi

®¶m b¶o nguån chi tr¶. Nã chØ kh¸c víi quü tiÕt kiÖm lµ

kh«ng ®îc rót tiÒn tríc lóc nghØ hu.

Thø hai, bé phËn thùc hiÖn c¸c chÕ ®é cßn l¹i võa mang

tÝnh chÊt båi hoµn, võa mang tÝnh chÊt kh«ng båi hoµn.

NghÜa lµ khi ngêi lao ®éng ®ang trong qu¸ tr×nh lao ®éng

kh«ng bÞ èm ®au, tai n¹n…th× kh«ng ®îc båi hoµn; khi bÞ

èm ®au, tai n¹n….th× ®îc båi hoµn, phô thuéc vµo møc ®é

èm ®au, tai n¹n. Bé phËn nµy ph¶n ¸nh tÝnh chÊt céng ®ång

cña quü BHXH. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt

ph¸t triÓn b×nh thêng vµ gãp phÇn thùc hiÖn an toµn x·

héi, ®ßi hái kh«ng chØ ngêi lao ®éng mµ cßn c¶ ngêi sö

dông lao ®éng vµ Nhµ níc cïng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®ãng

gãp vµ tæ chøc qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña quü

BHXH.

Tïy theo m« h×nh qu¶n lý BHXH cña tõng níc, quü

nh: Quü b¶o hiÓm hu trÝ, quü b¶o hiÓm thÊt nghiÖp, quü

thÕ nµo th× quü BHXH còng nh»m thùc hiÖn môc ®Ých chñ

yÕu lµ chi tr¶ trî cÊp c¸c chÕ ®é BHXH cho nh÷ng ®èi

tîng ®îc b¶o hiÓm. Ngoµi ra quü BHXH cßn ph¶i trang

tr¶i cho bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng BHXH chuyªn nghiÖp

vµ c¸c chi phÝ qu¶n lý kh¸c.

4.2.2.1.3. Vai trß cña Quü BHXH

138

Quü BHXH cã vai trß rÊt to lín trong ®êi sèng kinh tÕ,

chÝnh trÞ vµ x· héi cña c¸c quèc gia. Vai trß ®ã ®îc thÓ

XÐt vÒ mÆt kinh tÕ, quü BHXH lµ mét quü tµi chÝnh

®éc lËp ngoµi NSNN do c¸c bªn tham gia b¶o hiÓm ®ãng

khi bÞ mÊt hay gi¶m thu nhËp do t¹m thêi hay vÜnh viÔn

phèi vµ sö dông quü BHXH sÏ gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu

b¶o ®¶m an toµn kinh tÕ cho mäi thµnh viªn trong x· héi.

lÊy cña sè ®«ng bï cho sè Ýt”, BHXH gãp phÇn æn ®Þnh vµ

thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, c¶i thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt,

lao ®éng s¶n xuÊt.

XÐt vÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi, viÖc h×nh thµnh quü BHXH

sÏ gãp phÇn quan träng vµo viÖc b¶o ®¶m an toµn x· héi.

Bëi v×, khi ngêi lao ®éng mÊt viÖc lµm, hoÆc kh«ng cßn

kh¶ n¨ng lao ®éng ph¶i nghØ viÖc, nÕu kh«ng cã nguån tµi

chÝnh ®¶m b¶o cho hä khi mÊt thu nhËp th× cã thÓ ®a hä

tíi con ®êng tÖ n¹n x· héi. TÖ n¹n ®ã gãp phÇn lµm cho

chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi. Víi ý nghÜa ®ã, cã thÓ

BHXH sÏ gãp phÇn lµnh m¹nh ho¸ hÖ thèng an toµn chÝnh

trÞ – x· héi, gi÷ v÷ng trËt tù an ninh cuéc sèng cña céng

®ång.

Ngoµi ra quü BHXH còng lµ mét bé phËn quan träng

cña thÞ trêng tµi chÝnh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi. Nguån

139

vèn tÝch tô cña quü BHXH cã thêi gian nhµn rçi t¬ng ®èi

dµi vµ kh¸ æn ®Þnh, cã thÓ dïng mét phÇn ®Ó ®Çu t ph¸t

triÓn kinh tÕ x· héi theo nguyªn t¾c b¶o toµn vèn vµ cho

phÐp sinh lîi. ViÖc sö dông quü b¶o hiÓm nh vËy sÏ t¹o ra

sù g¾n bã gi÷a lîi Ých cña ChÝnh phñ víi c¸c tæ chøc kinh

4.2.2.2. Thu, chi Quü BHXH

4.2.2.2.1. Nguån thu vµ néi dung thu cña Quü BHXH

Nguån thu quü BHXH bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp

cña ngêi tham gia b¶o hiÓm vµ c¸c tæ chøc sö dông lao

®éng.

Néi dung thu cña Quü BHXH ®îc quy ®Þnh t¹i c¸c

- Thu BHXH b¾t buéc theo tinh thÇn NghÞ ®Þnh sè

152/2006/N§-CP ngµy 22 th¸ng 12 n¨m 2006 cña ChÝnh

phñ híng dÉn mét sè ®iÒu cña luËt BHXH.

- Thu BHYT b¾t buéc vµ tù nguyÖn theo tinh thÇn

NghÞ ®Þnh sè 63/2005/N§-CP ngµy 16 th¸ng 05 n¨m 2005

cña ChÝnh phñ vÒ ban hµnh ®iÒu lÖ BHYT.

4.2.2.2.2. Néi dung chi Quü BHXH

a) Quü BHXH b¾t buéc:

- Chi l¬ng hu ( thêng xuyªn vµ mét lÇn )

- Trî cÊp cho ngêi bÞ tai n¹n lao ®éng vµ ngêi phôc

vô ngêi bÞ tai n¹n lao ®éng, trang cÊp dông cô cho ngêi

bÞ tai n¹n lao ®éng.

- Trî cÊp èm ®au, thai s¶n

- Trî cÊp bÖnh nghÒ nghiÖp vµ ngêi phôc vô, ngêi bÞ

bÖnh nghÒ nghiÖp, trang cÊp dông cô cho ngêi bÞ bÖnh

nghÒ nghiÖp.

140

- Chi dìng søc vµ phôc håi søc kháe

- TiÒn tuÊt ( chi mét lÇn theo ®Þnh xuÊt c¬ b¶n) vµ mai

t¸ng phÝ.

- §ãng BHYT cho ®èi tîng theo quy ®Þnh

- Chi khen thëng ngêi sö dông lao ®éng thùc hiÖn

tèt c¸c b¶o hé lao ®éng, phßng ngõa tai n¹n lao ®éng, bÖnh

nghÒ nghiÖp theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ …

b) Quü BHYT b¾t buéc vµ quü BHYT tù nguyÖn: §-

îc sö dông ®Ó thanh to¸n chi phÝ kh¸m, ch÷a bÖnh cho

nh÷ng ngêi cã thÎ, phiÕu kh¸m, ch÷a bÖnh theo quy ®Þnh

hiÖn hµnh cña Nhµ níc.

4.2.2.3. Nguyªn t¾c qu¶n lý Quü BHXH

Trong qóa tr×nh qu¶n lý quü BHXH cÇn ph¶i qu¸n triÖt

c¸c nguyªn t¾c sau:

a. Nguyªn t¾c tËp trung thèng nhÊt: Trong hÖ thèng

– chi theo tõng quü chuyªn dïng: Quü BHXH b¾t buéc,

quü BHYT b¾t buéc vµ quü BHYT tù nguyÖn

b. Nguyªn t¾c phï hîp gi÷a thu vµ chi BHXH

c. Nguyªn t¾c lÊy sè ®«ng bï sè Ýt

d. Nguyªn t¾c møc trî cÊp ph¶i thÊp h¬n møc tiÒn l-

¬ng ®ang ®i lµm nhng thÊp nhÊt ph¶i ®¶m b¶o møc sèng

tèi thiÓu

e. Nguyªn t¾c kÕt hîp b¾t buéc víi tù nguyÖn.

C¸c ®¬n vÞ BHXH ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý vµ

thùc hiÖn chi tr¶ kÞp thêi, ®Çy ®ñ ®óng chÕ ®é, chÝnh s¸ch

cho ngêi tham gia BHXH b¾t buéc vµ BHYT.

ViÖc chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH do c¬ quan BHXH c¸c

cÊp trùc tiÕp thùc hiÖn hoÆc hîp ®ång víi c¸c ®¬n vÞ sö

141

dông lao ®éng, c¸c c¬ së kh¸m, ch÷a bÖnh vµ ®¹i ®iÖn chi

tr¶ t¹i c¸c x·, phêng, thÞ trÊn.

Khi cã kÕt luËn cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn

vÒ hµnh vi gian lËn, gi¶ m¹o hå s¬, tµi liÖu ®Ó hëng chÕ ®é

BHXH, BHYT, c¸c ®¬n vÞ BHXH c¸c cÊp ph¶i kÞp thêi

ngõng chi tr¶; ®ång thêi th«ng b¸o cho ®èi tîng, ®¬n vÞ sö

dông lao ®éng, c¬ së kh¸m, ch÷a bÖnh hoÆc chÝnh quyÒn

n¬i ®èi tîng c tró cã biÖn ph¸p thu håi ngay sè tiÒn ®·

chi tr¶ sai vµ xö lý theo thÈm quyÒn; phèi hîp vµ chuyÓn

hå s¬ cho c¸c c¬ quan ph¸p luËt ®Ó xö lý theo quy ®Þnh

ph¸p luËt.

4.2.3. Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam

4.2.3.1. NhiÖm vô cña Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt

Nam

Ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ, hµi hßa víi

ph¸t triÓn x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng, cÇn coi ®Çu t b¶o

vÖ m«i trêng lµ ®Çu t cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

Ngµy nay b¶o vÖ m«i trêng kh«ng chØ cßn mang tÝnh

quèc gia mµ cßn cã tÝnh chÊt khu vùc vµ toµn cÇu, v× thÕ

viÖc kÕt hîp gi÷a ph¸t huy néi lùc víi t¨ng cêng hîp t¸c

quèc tÕ trong lÜnh vùc nµy lµ rÊt quan träng. Thµnh lËp quü

b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam ph¶i huy ®éng vèn tõ c¸c tæ

vèn ®Çu t cña Nhµ níc nh»m hç trî c¸c ch¬ng tr×nh, dù

¸n vµ c¸c ho¹t ®éng nh»m môc ®Ých b¶o vÖ m«i trêng trªn

ph¹m vi c¶ níc.

Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam ®îc t¹o lËp tõ

nguån vèn NSNN vµ huy ®éng tõ c¸c nguån vèn kh¸c

nh»m hç trî tµi chÝnh trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i trêng

142

(theo QuyÕt ®Þnh sè 82/2002/Q§-TTg ngµy26/06/2002 cña

Thñ tíng ChÝnh phñ)

Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam lµ tæ chøc tµi chÝnh

íc. Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam ho¹t ®éng kh«ng v×

môc ®Ých lîi nhuËn nhng ph¶i ®¶m b¶o hoµn vèn ®iÒu lÖ

vµ bï ®¾p chi phÝ qu¶n lý.

Ngoµi trô së chÝnh ®Æt t¹i Hµ Néi, quü cßn cã c¸c v¨n

phßng giao dÞch vµ ®¹i diÖn ®Æt t¹i c¸c tØnh, thµnh phè trùc

thuéc trung ¬ng vµ ë níc ngoµi.

NhiÖm vô cña Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam:

1. Huy ®éng c¸c nguån vèn trong vµ ngoµi níc ®Ó b¶o

vÖ m«i trêng;

2. Hç trî tµi chÝnh cho c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n vµ c¸c

ho¹t ®éng phßng, chèng, kh¾c phôc « nhiÔm, suy tho¸i vµ

sù cè m«i trêng mang tÝnh chÊt quèc gia, liªn ngµnh, liªn

vïng hoÆc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i trêng côc bé nhng

ph¹m vi ¶nh hëng lín.

3. TiÕp nhËn vµ qu¶n lý nguån vèn uû th¸c tõ c¸c tæ

c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n, ho¹t ®éng vµ nhiÖm vô b¶o vÖ m«i

trêng.

c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n vµ c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr-

êng ®îc ®Ò nghÞ tµi trî hoÆc hç trî tµi chÝnh..

143

5. Sö dông nguån vèn nhµn rçi theo nguyªn t¾c b¶o

toµn vµ t¨ng trëng, kÓ c¶ viÖc mua tr¸i phiÕu ChÝnh phñ

theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

4.2.3.2. Nguån h×nh thµnh cña Quü b¶o vÖ m«i

trêng

a) Nguån cÊp trùc tiÕp tõ NSNN, bao gåm:

- Vèn ®iÒu lÖ do NSNN cÊp ban ®Çu theo quyÕt ®Þnh

cña Thñ tíng ChÝnh phñ

- Kinh phÝ hµng n¨m cña NSNN dµnh cho häat ®éng

qu¶n lý Nhµ níc vÒ b¶o vÖ m«i trêng theo quyÕt ®Þnh

cña Bé trëng Bé Tµi chÝnh;

b) C¸c kho¶n thu nhËp hîp ph¸p trong qu¸ tr×nh ho¹t

®éng nghiÖp vô, bao gåm:

- Thu l·i cho vay cña c¸c dù ¸n ®Çu t thuéc nguån

kinh phÝ cña quü BVMTVN

- Thu l·i tiÒn göi cña quü BVMTVNgöi t¹i Kho b¹c

Nhµ níc vµ c¸c NHTM.

- Thu phÝ nhËn ñy th¸c cho vay l¹i theo hîp ®ång

- Thu tõ ho¹t ®éng mua,b¸n tr¸i phiÕu ChÝnh phñ

- Thu tõ ho¹t ®éng cho thuª, thanh lý, nhîng b¸n tµi

s¶n cña quü

- Thu do ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n thÕ chÊp khi chñ ®Çu t

kh«ng tr¶ ®îc nî;

- Thu nî ®· xãa nay thu håi ®îc

4.2.3.3. Sö dông Quü b¶o vÖ m«i trêng

VÒ nguyªn t¾c vèn cña quü ph¶i ®îc sö dông ®óng

môc ®Ých,cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o an toµn cho c¸c môc tiªu

144

- Cho vay víi l·i xuÊt u ®·i c¸c dù ¸n b¶o vÖ m«i

trêng theo c¬ chÕ sau:

+ Møc vèn cho vay kh«ng vît qu¸ 70% tæng chi phÝ

cña ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t b¶o vÖ m«i trêng.

+ L·i xuÊt cho vay do Héi ®ång qu¶n lý quü quy ®Þnh

cho tõng nhãm ®èi tîng, nhng kh«ng vît qu¸ 50% møc

l·i xuÊt cho vay th¬ng m¹i.

+ Hç trî l·i xuÊt cho vay vµ tµi trî cho ho¹t ®éng b¶o

vÖ m«i trêng

- §Çu t, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho häat

®éng cña quü kh«ng vît qu¸ 7% vèn ®iÒu lÖ cña quü.

- Mua tr¸i phiÕu ChÝnh phñ tõ nguån vèn t¹m thêi

nhµn rçi kh«ng cã nguån gèc tõ NSNN trªn c¬ së cã sù

Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam ®îc trÝch lËp quü

quan ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nh : tæn thÊt do

thiªn tai, thêi tiÕt, dÞch bªnh, …

Møc trÝch lËp quü dù phßng rñi ro do Héi ®ång qu¶n lý

quyÕt ®Þnh h»ng n¨m nhng tèi thiÓu b»ng 0,2% tÝnh trªn

d nî cho vay hµng n¨m cña quü

4.2.3.4. Tæ chøc qu¶n lý Quü b¶o vÖ m«i trêng

Chªnh lÖch thu, chi tµi chÝnh hµng n¨m sau khi tr¶ tiÒn

nh sau:

- TrÝch 10% vµo quü bæ sung vèn ®iÒu lÖ;

145

- TrÝch 50% vµo quü §Çu t ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t, mua

s¾m tµi s¶n, ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ vµ ®iÒu kiÖn

lµm viÖc;

- TrÝch quü khen thëng vµ quü phóc lîi. Møc trÝch hai

quü thùc hiÖn theo quy ®Þnh nh ®èi víi doanh nghiÖp

Nhµ níc

Sè cßn l¹i sau khi trÝch lËp c¸c quü sÏ ®îc bæ sung vµo

quü ®Çu t ph¸t triÓn.

b) LËp vµ b¸o c¸o kÕ ho¹ch tµi chÝnh

Hµng n¨m, quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam cã tr¸ch

nhiÖm lËp vµ b¸o c¸o Bé Tµi nguyªn vµ m«i trêng, Bé Tµi

chÝnh c¸c kÕ ho¹ch sau:

- KÕ ho¹ch vèn hµng n¨m bao gåm: KÕ ho¹ch cho vay

®Çu t, kÕ ho¹ch hç trî l·i xuÊt, kÕ ho¹ch tµi trî kh«ng

hoµn l¹i.

- KÕ ho¹ch thu – chi tµi chÝnh kÌm theo thuyÕt minh

chi tiÕt vÒ c¸c môc thu, chi vµ c¸c ®Þnh møc chi tiªu cô thÓ.

§Þnh kú (quý, n¨m) quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam

cã tr¸ch nhiÖm göi b¸o c¸o tµi chÝnh cho Bé tµi nguyªn vµ

m«i trêng, Bé Tµi chÝnh theo chÕ ®é quy ®Þnh.

c) KiÓm tra kÕ ho¹ch Tµi chÝnh

Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam chÞu sù kiÓm tra tµi

chÝnh cña Bé tµi chÝnh. Néi dung kiÓm tra:

- KiÓm tra b¸o c¸o kÕ to¸n vµ b¸o c¸o quyÕt to¸n ®Þnh

kú hoÆc ®ét xuÊt;

- KiÓm tra chuyªn ®Ò theo tõng yªu cÇu cña c«ng t¸c

qu¶n lý tµi chÝnh.

146

4.2.4. Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Þa ph¬ng

4.2.4.1.Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña Quü §TPT ®Þa

ph¬ng

C¨n cø nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c ®Þa

cÊu h¹ tÇng vµ hç trî xuÊt khÈu, ngµy 10/9/1996, Thñ

tíng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 644/TTg cho

thµnh lËp Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®« thÞ thµnh phè Hå ChÝ

Minh. Trªn c¬ së ®ã, ngµy 19/6/1997, Bé Tµi chÝnh ®· cÊp

GiÊy phÐp cho Quü chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ gi÷a

n¨m 1997.

Tõ kinh nghiÖm cña thµnh phè Hå ChÝ Minh, mét sè

®Þa ph¬ng kh¸c cã tiÒm lùc tµi chÝnh vµ thùc sù cã nhu

cho phÐp thµnh lËp Quü §TPT. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2007,

c¶ níc ®· cã 16 Quü §TPT ®Þa ph¬ng ®îc thµnh lËp,

bao gåm: TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Hà Tây,

Hải Dương, Ninh Bình, Đà Nẵng, Bình Định, Khánh Hoà,

Đồng Nai, Bình Dương, Tiền Giang, Đồng Tháp, Tây

Ninh, Đắc Lắc, Kon Tum.

Căn cứ vào nhu cầu, tiềm lực và tính đặc thù của các

điạ phương, nguồn tài chính hình thành của Quỹ chủ yếu

từ ngân sách địa phương, tiền tài trợ của các tổ chức, cá

nhân trong và ngoài nước.

4.2.4.2. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt

Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Þa ph¬ng lµ mét tæ chøc tµi

chÝnh cña ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng thùc hiÖn chøc n¨ng

®Çu t tµi chÝnh vµ ®Çu t ph¸t triÓn. Quü §Çu t ph¸t triÓn

147

t¾c tù chñ vÒ tµi chÝnh, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, tù bï

®¾p chi phÝ vµ tù chÞu rñi ro.

C¸c néi dung ho¹t ®éng chñ yÕu cña Quü §TPT ®Þa

ph¬ng:

- Tæ chøc huy ®éng vèn trung h¹n vµ dµi h¹n tõ c¸c tæ

- §Çu t vèn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp vµo c¸c dù ¸n; gãp

vèn liªn doanh, th¹m gia thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp

ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹

tÇng kinh tÕ – x· héi;

- Uû th¸c cho vay vèn ®Çu t, thu håi nî; nhËn uû th¸c

qu¶n lý nguån vèn ®Çu t, cÊp ph¸t vµ cho vay ®Çu t,

tæ chøc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n tr¸i phiÕu ChÝnh

quyÒn ®Þa ph¬ng;

4.2.4.3. §Æc ®iÓm cña Quü §TPT ®Þa ph¬ng

- Quü §TPT ®Þa ph¬ng lµ ®Þnh chÕ tµi chÝnh do ChÝnh

quyÒn ®Þa ph¬ng së h÷u 100% vèn, cha cã sù tham gia

cña c«ng chóng ®Çu t nh c¸c lo¹i h×nh c¸c Quü ®Çu t tµi

chÝnh kh¸c;

- M« h×nh tæ chøc qu¶n lý cña Quü §TPT ®Þa ph¬ng

lµ tù qu¶n lý, víi c¬ cÊu tæ chøc ®Çy ®ñ nh mét doanh

nghiÖp; kh«ng cã sù tham gia cña c¸c tæ chøc trung gian.

hiÖn c¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c ®Þa

ph¬ng; thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p b¶o toµn vµ gia t¨ng gi¸ trÞ

vèn cho chñ së h÷u vµ gi¶m tÝnh bao cÊp trong ho¹t ®éng

®Çu t.

148

cïng hîp vèn ®Çu t, kÓ c¶ h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu

®Ó huy ®éng vèn trong níc vµ ngoµi níc.

4.2.5. Các Quỹ Tài chính công ngoài ngân sách khác

4.2.5.1.Quỹ dự trữ tài chính.

a) Nguån h×nh thµnh Quü dù tr÷ tµi chÝnh:

Theo quy định của Luật NSNN n¨m 2002, quỹ dự trữ

tµi chÝnh được hình thành ở cấp trung ương và cấp tỉnh,

thành phố (trực thuộc Trung ¬ng) tõ c¸c nguån chñ yÕu

sau ®©y:

to¸n;

hµng n¨m;

n¨m (møc cô thÓ do Quèc héi hoÆc H§ND tØnh, thµnh phè

s¸ch hµng n¨m cña cÊp t¬ng øng).

b) Qu¶n lý vµ sö dông Quü dù tr÷ tµi chÝnh:

- Quü dù tr÷ tµi chÝnh ®îc göi t¹i Kho b¹c Nhµ níc

vµ ®îc KBNN tr¶ l·i tiÒn göi theo møc l·i suÊt NHNN tr¶

cho KBNN, kho¶n nµy ®îc bæ sung vµo quü.

- Quü DTTC cña Trung ¬ng do Bé trëng Bé Tµi

chÝnh lµm chñ tµi kho¶n; Quü DTTC cña tØnh do Chñ tÞch

UBND tØnh lµm chñ tµi kho¶n.

- Quỹ dù tr÷ tµi chÝnh được sử dụng trong c¸c trêng

hîp sau ®©y:

149

s¸ch cha tËp trung kÞp vµ ph¶i hoµn tr¶ trong n¨m

kh«ng ®îc vît qu¸ 30% sè d cña Quü t¹i thêi

+ Phßng chèng vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, ho¶

ho¹n, dÞch bÖnh trªn diÖn réng víi møc ®é nghiªm

träng.

+ Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô quan träng vµ cÊp b¸ch vÒ

quèc phßng, an ninh vµ các tổn thất về kinh tế - xã

hội ph¸t sinh ngoµi dù to¸n.

4.2.5.2. Quü dù tr÷ ngo¹i hèi

Quỹ dự trữ ngoại hối bao gồm các loại ngoại tệ tù do

chuyÓn ®æi ( USD, EURO, B¶ng Anh, Yªn NhËt …) vµ c¸c

tµi s¶n quý hiÕm nh vàng, bạc, ngäc trai, kim c¬ng,

v.v…Quỹ DTNH được Chính phủ giao Bộ Tài chính và

Ngân hàng Nhà nước phối hợp quản lý vµ chØ ®îc sö

dông trong c¸c trêng hîp ®Æc biÖt theo quyÕt ®Þnh cña

tËp trung kÞp vµ kh«ng thuéc ph¹m vi sö dông cña c¸c quü

chuyªn dïng kh¸c.

4.2.5.3. Quỹ tích luỹ trả nợ nước ngoài

Quü tÝch luü tr¶ nî níc ngoµi ®îc h×nh thµnh chñ

yÕu b»ng c¸c lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh, chñ yÕu ®îc trÝch tõ quü

ngo¹i tÖ tËp trung cña ChÝnh phñ vµ bè trÝ mét kho¶n trong

ngoµi ®· ®Õn h¹n thanh to¸n (bao gåm c¸c kho¶n nî cña

ChÝnh phñ c¸c níc vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông quèc

tÕ nh IMF, WB, ADB, …)

150

4.2.5.4. Quỹ Quốc gia giải quyết việc làm

Quü Quèc gia GQVL ®îc thµnh lËp n¨m 1992 theo

NghÞ quyÕt sè 120 cña UBTV Quèc héi nh»m môc ®Ých

cho c¸c hé c¸ thÓ, c¸c tæ hîp t¸c vay vèn ®Ó s¶n xuÊt kinh

doanh t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng, xo¸ ®ãi, gi¶m

nghÌo; cho vay c¶i t¹o ®Êt hoang ho¸, phñ trèng ®ßi nói

träc. Nguån h×nh thµnh cña Quü chñ yÕu tõ dù to¸n chi

NSNN vµ mét phÇn tõ nguån viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña

ChÝnh phñ TiÖp Kh¾c ®èi víi sè hîp ®ång lao ®éng cña

vµ cho vay vèn tõ Quü quèc gia GQVL do Kho b¹c Nhµ

®îc thµnh lËp, c«ng t¸c cho vay GQVL cña KBNN vµ cho

héi ®¶m nhiÖm

4.2.5.5. Quỹ phòng chống ma tuý và tệ nạn xã hội

Quü PCMT & tÖ n¹n x· héi ®îc h×nh thµnh chñ yÕu

trong dù to¸n chi cña NSNN vµ c¸c kho¶n ®ãng gãp tù

tµi chÝnh cho c¸c ho¹t ®éng chèng téi ph¹m bu«n b¸n, tµng

tr÷ c¸c chÊt ma tuý; ng¨n chÆn vµ xö lý c¸c lo¹i tÖ n¹n x·

héi.

Quü PCMT & TNXH ®îc lËp ë trung ¬ng vµ c¸c tØnh

thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng do Bé trëng Bé Tµi chÝnh

vµ Chñ tÞch UBND tØnh thµnh phè lµm chñ tµi kho¶n vµ

giao cho c¸c ngµnh chøc n¨ng trùc tiÕp qu¶n lý vµ sö dông.

151

4.2.5.6. ĐÞnh híng ph¸t triÓn của các quỹ TCC

Thứ nhất, huy động thêm các nguồn lực tài chính trong

xã hội để hỗ trợ cho NSNN thực hiện các mục tiêu phát

triển kinh tế - xã hội của đất nước, của các ngành và địa

phương.

Thứ hai, tạo thêm công cụ để phân phối tổng sản phẩm

xã hội và thu nhập quốc dân, thực hiện tốt hơn yêu cầu

phát triển toàn diện và công bằng xã hội.

Thứ ba, giúp Nhà nước khắc phục các khiếm khuyết

phát sinh trong quá trình phát triển nền kinh tế thị trường.

Thứ tư, Nhà nước là chủ thể quyết định cơ chế huy động,

quản lý và sử dụng các quỹ tài chính công.

Thứ năm, tuỳ thuộc vào nhu cầu, quy mô sử dụng và

trình độ quản lý, quỹ tài chính công có thể do trung ương

(Bộ Tài chính) trực tiếp quản lý hoặc phân cấp cho các Bộ

ngành, địa phương quản lý và điều hành.

152

Ch¬ng 5

tÝn dông nhµ níc vµ Qu¶n lý

nî c«ng

5.1. tÝn dông nhµ níc

5.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña tÝn dông Nhµ níc

§Ó b¶o ®¶m sù ho¹t ®éng b×nh thêng cña nÒn kinh tÕ

vµ cña bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc, bÊt kú quèc gia nµo vµ

bÊt kú thêi ®¹i nµo còng ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó t¨ng

cêng tiÒm lùc tµi chÝnh vµ quan träng nhÊt lµ ph¶i b¶o

lµ c«ng viÖc hÕt søc khã kh¨n ®èi víi c¸c níc nghÌo vµ

®ang trong thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ.

Trong hoµn c¶nh c¸c nguån thu kh«ng ®ñ trang tr¶i c¸c

kho¶n chi, Nhµ níc buéc ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p t¨ng

thu, c¾t gi¶m c¸c kho¶n chi, ®ång thêi tÝch cùc huy ®éng

c¸c nguån lùc kh¸c nh t×m kiÕm c¸c kho¶n viÖn trî vµ vay

nî. Trong ®ã gi¶i ph¸p vay nî cña ChÝnh phñ (tÝn dông

Nhµ níc) cã tÇm quan träng chiÕn lîc.

Chøc n¨ng bï ®¾p thiÕu hôt NSNN cña tÝn dông Nhµ

níc ®îc sö dông mét c¸ch thêng xuyªn vµ cã tÝnh tÝch

cùc, bëi nã nh»m môc ®Ých bï ®¾p nh÷ng kháan chi cho

®Çu t ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, t¨ng thªm nguån lùc tµi chÝnh

cho Nhµ níc ®Ó thùc thi c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vÜ

m«.

TÝn dông Nhµ níc lµ quan hÖ sö dông vèn dùa trªn

nguyªn t¾c hoµn tr¶ gi÷a Nhµ níc víi c¸c chñ thÓ kh¸c

153

cña nÒn kinh tÕ, víi ChÝnh phñ c¸c níc, c¸c tæ chøc tµi

chÝnh- tiÒn tÖ quèc tÕ nh»m b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c chøc

n¨ng vµ nhiÖm vô cña Nhµ níc trong qu¶n lý kinh tÕ – x·

héi.

Tõ kh¸i niÖm trªn cho thÊy, tÝn dông Nhµ níc cã sù

kÕt hîp hµi hßa vÒ c¸c môc tiªu vµ lîi Ých kinh tÕ - chÝnh trÞ

- x· héi gi÷a Nhµ níc vµ c¸c thµnh viªn kh¸c. Lîi Ých

kinh tÕ thÓ hiÖn trùc tiÕp trªn c¬ së sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c

nguån vèn tÝn dông – víi t c¸ch lµ ngêi ®i vay vµ tõ c¸c

kho¶n lîi tøc thu ®îc – víi t c¸ch lµ ngêi cho vay; ®ång

thêi thÓ hiÖn gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc thô hëng c¸c phóc

lîi c«ng céng, cã thªm viÖc lµm do kÕt qu¶ ®Çu t cña Nhµ

níc mang l¹i.

chóng vµ c¸c chñ thÓ kh¸c ®èi víi ChÝnh phñ vµ tr¸ch

nhiÖm cña ChÝnh phñ ®èi víi céng ®ång th«ng qua viÖc

hoµn tr¶ vèn vay ®óng thêi h¹n quy ®Þnh còng nh viÖc sö

dông c¸c nguån vèn ®i vay vµo môc ®Ých ®Çu t, gi¶i quyÕt

viÖc lµm, xãa ®ãi gi¶m nghÌo.

Mét lµ, nguån vèn ®i vay cña tÝn dông Nhµ níc ®îc

®a vµo nguån thu cña NSNN; nguån vèn cho vay vµ l·i

suÊt ph¶i tr¶ ®îc chi ra tõ NSNN.

Hai lµ, tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng tÝn dông Nhµ níc lµ

hÖ thèng c¸c NHTM Nhµ níc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn

dông chuyªn ngµnh ®îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo

quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ.

154

Ba lµ, ®èi tîng cña tÝn dông Nhµ níc lµ nh÷ng tæ

môc tiªu chØ ®Þnh kh¸c cña ChÝnh phñ.

Bèn lµ, ho¹t ®éng cña tÝn dông Nhµ níc kh«ng v× môc

®Ých lîi nhuËn

N¨m lµ. l·i suÊt huy ®éng cña tÝn dông Nhµ níc

thêng thÊp nhÊt trªn thÞ trêng vèn v× nã cã ®é an toµn

cao nhÊt; cßn l·i suÊt cho vay lµ l·i xuÊt u ®·i, do Nhµ

níc ®iÒu tiÕt phï hîp víi yªu cÇu, ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn cô

thÓ cña ®Êt níc vµ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t

ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña nhµ níc trong tõng thêi kú.

S¸u lµ, ph¹m vi ho¹t ®éng cña tÝn dông Nhµ níc rÊt

réng, bao gåm c¸c chñ thÓ trong níc, ChÝnh phñ c¸c

níc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh – tiÒn tÖ quèc tÕ.

Nh vËy tÝn dông Nhµ níc chøa ®ùng tæng hîp c¸c

néi dung kinh tÕ – chÝnh trÞ – x· héi, ®ång thêi lµ c«ng cô

tµi chÝnh quan träng ®Ó thùc hiÖn c¸c môc chiÕn lîc cña

nÒn kinh tÕ.

5.1.2. Vai trß cña tÝn dông Nhµ níc

5.1.2.1. TÝn dông Nhµ níc lµ c«ng cô quan träng

trong viÖc t¨ng cêng tiÒm lùc tµi chÝnh vµ lµnh m¹nh

hãa nÒn tµi chÝnh – tiÒn tÖ quèc gia.

Trong lÜnh vùc qu¶n lý tµi chÝnh vµ ®iÒu hµnh NSNN,

tÝn dông Nhµ níc cã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc huy

nguån vèn lu«n lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò, cã t¸c dông hç

trî, thóc ®Èy nhau cïng ph¸t triÓn. NÕu viÖc sö dông nguån

vèn ®îc thùc hiÖn kh«ng cã hiÖu qu¶ díi h×nh thøc cÊp

155

ph¸t th× kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ can thiÖp cña Nhµ níc

vµo nÒn kinh tÕ rÊt h¹n chÕ. NÕu viÖc huy ®éng vèn chØ tËp

trung vµo c¸c gi¶i ph¸p truyÒn thèng nh t¨ng thuÕ vµ c¸c

kho¶n thu cã tÝnh cìng bøc kh¸c th× môc ®Ých, yªu cÇu

huy ®éng vèn khã cã thÓ ®¹t ®îc, mµ nÒn s¶n xuÊt vµ lu

th«ng hµng ho¸ sÏ bÞ ¶nh hëng.Trong c¶ hai trêng hîp sù

ph¸t triÓn cña nÒn tµi chÝnh quèc gia ®Òu bÞ ®e däa.

Ngîc l¹i, c¸c nhiÖm vô chi cña NSNN cã thÓ ®îc

gi¶i quyÕt mét c¸ch hiÖu qu¶ nÕu sö dông hîp lý c¬ chÕ tÝn

dông Nhµ níc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cÇn h¹n chÕ

tÝnh cìng chÕ cña Nhµ níc trong lÜnh vùc huy ®éng vèn.

ViÖc sö dông c¸c c«ng cô nî cña Nhµ níc hiÖn nay nh

tÝn phiÕu Kho b¹c, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, C«ng tr¸i XDTQ

®· cã thÓ tËp trung mét c¸ch nhanh chãng mét khèi lîng

vèn lín theo nhu cÇu víi thêi h¹n dµi vµ chi phÝ kh«ng cao.

Nh÷ng gi¶i ph¸p nµy sÏ gióp Nhµ níc chñ ®éng trong viÖc

®iÒu tiÕt vÜ m«, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, theo ®ã lµ sù

c¶i thiÖn tiÒm lùc cña nÒn tµi chÝnh quèc gia.

§èi víi nhiÖm vô æn ®Þnh lu th«ng tiÒn tÖ, vai trß cña

tÝn dông Nhµ níc còng hÕt søc quan träng. ViÖc xãa bá

hµng, gãp phÇn sù æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn. MÆt

hµng cßn cã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc h¹n chÕ rñi ro vÒ

tÝnh thanh kho¶n cña c¸c NHTM vµ tõng bíc ®o¹n tuyÖt

víi c¬ chÕ bao cÊp tµi chÝnh xa nay.

156

5. 1.2.2. TÝn dông Nhµ níc gãp phÇn ®iÒu chØnh c¬

cÊu kinh tÕ

Môc tiªu quan träng kh¸c ®îc ®Æt ra ®èi víi tÝn dông

Nhµ níc lµ thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh

trong viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ

hçn hîp, nhiÒu thµnh phÇn. §Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc

nh÷ng khuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh thÊt

nghÌo, tÝn dông Nhµ níc mét mÆt ph¶i cã chÝnh s¸ch hç

trî ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc, ngµnh nghÒ then chèt, cÇn

thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng, nh»m trùc tiÕp hoÆc

t vµo c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ, gãp phÇn ®iÒu chØnh c¬

cÊu kinh tÕ theo híng CNH, H§H; mÆt kh¸c, tÝn dông

Nhµ níc cã chÝnh s¸ch u tiªn cho nh÷ng ngµnh nghÒ,

lÜnh vùc c«ng nghÖ míi, cã t¸c dông thóc ®Èy t¨ng n¨ng

thiÖn ®êi sèng, rót ng¾n kho¶ng c¸ch giµu nghÌo víi c¸c

níc, ng¨n chÆn nguy c¬ tôt hËu hoÆc ®i chÖch híng ph¸t

triÓn, thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi

vµ khu vùc.

qu¶ ®Çu t, xãa bao cÊp vÒ ®Çu t.

then chèt ®èi víi tÝn dông Nhµ níc, t¹o nÒn t¶ng cho sù

ph¸t triÓn thÞ trêng nî cña ChÝnh phñ nãi riªng vµ thÞ

qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t, c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý

157

tÝn dông Nhµ níc cÇn ph¶i ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn, t¹o

c¬ chÕ thuËn lîi cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña ChÝnh phñ

trong viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cho vay, sö dông

vèn vay mét c¸ch nghiªm ngÆt. Díi c¸c ¸p lùc nµy, chñ

to¸n kü lìng kh¶ n¨ng t¹o ra nguån thu nhËp ®Ó kh«ng

chØ bï ®¾p ®îc c¸c kho¶n chi phÝ ®· bá ra mµ ph¶i b¶o

toµn ®îc vèn vµ cã tÝch luü.

Ph¸t triÓn häat ®éng tÝn dông Nhµ níc ®i liÒn víi viÖc

gi¶m c¸c ho¹t ®éng bao cÊp vÒ chi NSNN. NÕu nh kh«ng

cã c¬ chÕ tÝn dông, th× mäi kho¶n chi ®Çu t cña NSNN sÏ

®ù¬c thùc hiÖn b»ng c¬ chÕ cÊp ph¸t vµ viÖc kh«ng rµng

buéc nghÜa vô tr¶ nî sÏ kh«ng t¹o ra c¸c ®éng lùc trong

c¹nh ®ã, víi c¬ chÕ tÝn dông, kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña

Nhµ níc sÏ t¨ng lªn v× quy m« nguån vèn dµnh cho ®Çu t

ngµy cµng ®îc t¨ng cêng khi c¸c kho¶n cho vay ®îc

thu håi, thay v× viÖc cÊp ph¸t kh«ng hoµn l¹i theo c¬ chÕ

cò.

5.1.2.3. TÝn dông Nhµ níc gióp c¸c doanh nghiÖp

më réng ®Çu t, ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh

C¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng lu«n t¹o sù lÖch pha gi÷a nhu

cÇu vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ.

TÝn dông ra ®êi nh lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu kh¸ch quan ®Ó

gi¶i quyÕt sù lÖch pha nµy vµ nh vËy nã cã t¸c dông duy

tr× tÝnh liªn tôc còng nh kh¶ n¨ng më réng ®Çu t, ph¸t

triÓn s¶n xuÊt cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. §èi víi tÝn dông Nhµ

158

níc, vai trß më réng ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh

Thø nhÊt: C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc

thuéc diÖn ®Çu t tÝn dông cña Nhµ níc sÏ cã ®iÒu kiÖn

thuËn lîi më réng s¶n xuÊt kinh doanh díi c¸c h×nh thøc

®Çu t míi hoÆc ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, t¨ng quy m«

ho¹t ®éng th«ng qua viÖc trùc tiÕp nhËn ®îc c¸c kho¶n tÝn

dông cña Nhµ níc hoÆc sù b¶o l·nh, b¶o hiÓm tÝn dông

hay ®îc hç trî l·i suÊt sau ®Çu t.

Thø hai: Ho¹t ®éng ®Çu t cña Nhµ níc thu hót c¸c

thµnh phÇn kinh tÕ tham gia më réng s¶n xuÊt kinh doanh

th«ng qua viÖc t¹o ra c¸c c¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu phôc vô

tr×nh s¶n xuÊt.

Ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ ho¹t ®éng cña tÝn dông

Nhµ níc ®· t¹o ra mét thÞ trêng tµi chÝnh n¨ng ®éng,

thùc hiÖn tèt chøc n¨ng chu chuyÓn, ®iÒu hßa c¸c nguån tµi

träng ®èi víi viÖc ®¸p øng nhu cÇu më réng ph¸t triÓn nÒn

s¶n xuÊt hµng hãa.

5.1.2.5. TÝn dông Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy

qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ héi nhËp quèc tÕ. Vai trß nµy cña tÝn

dông Nhµ níc ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc ®µm ph¸n,

ký kÕt vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh vay nî vµ tµi

trî gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ c¸c níc, c¸c

tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ.

5.1.3. Néi dung ho¹t ®éng cña tÝn dông Nhµ níc

5.1.3.1. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn

a) Huy ®éng vèn trong níc

159

§Ó thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi

cña ®Êt níc vµ bï ®¾p mét phÇn c¸c kho¶n thiÕu hôt t¹m

thêi cña NSNN, ChÝnh phñ tæ chøc huy ®éng c¸c nguån

vèn trong níc, chñ yÕu tõ trong c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn

tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, c«ng tr¸i XDTQ, tÝn phiÕu Kho b¹c,

tr¸i phiÕu DNNN vµ tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng

(gäi chung lµ tr¸i phiÕu).

Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ mét kªnh t¹o vèn cã hiÖu qu¶

trong ho¹t ®éng vay nî cña ChÝnh phñ, cña c¸c doanh

nghiÖp vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh, ®Æc biÖt lµ ë c¸c níc cã

thÞ trêng tµi chÝnh ph¸t triÓn.

ViÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cã u ®iÓm lµ kh¶

n¨ng tËp trung vèn nhanh, víi khèi lîng lín vµ chi phÝ

t¬ng ®èi thÊp. Së dÜ nh vËy lµ v×, ®èi víi mét quèc gia th×

Nhµ níc lµ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt. C¸c kho¶n vay nî

cña Nhµ níc díi h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh

phñ thêng cã c¸c ®iÒu kho¶n hÊp dÉn, nhiÒu lo¹i kú h¹n

víi c¸c møc l·i suÊt hîp lý, ®é an tßan vµ tÝnh thanh kháan

ph¸t hµnh ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng cña thÞ

trêng tµi chÝnh, nã ®îc coi lµ c«ng cô an toµn trong ho¹t

®éng kinh doanh cña c¸c trung gian tµi chÝnh vµ trªn thÞ

trêng tiÒn tÖ. V× lý do nµy, viÖc ph¸t hµnh c¸c lo¹i tr¸i

phiÕu ChÝnh phñ ®· trë thµnh mét häat ®éng thêng xuyªn

s¸ch.

Tuy nhiªn, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ còng tiÒm Èn nh÷ng

rñi ro ë c¸c møc ®é nhÊt ®Þnh kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh

160

vËn hµnh cña thÞ trêng vèn, ®Æc biÖt ®èi víi thÞ trêng vèn

cña c¸c quèc gia cha ph¸t triÓn. Víi nh÷ng u thÕ vÒ tÝnh

an tßan vµ kh¶ n¨ng thanh kháan cao, c¸c lo¹i tr¸i phiÕu

ChÝnh phñ cã thÓ trë thµnh n¬i ®Õn an toµn vµ hÊp dÉn ®èi

víi c¸c nhµ ®Çu t, cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi c¸c

ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp còng nh c¸c ho¹t ®éng tÝn dông

kh¸c, nh÷ng lÝnh vùc cã kh¶ n¨ng sinh lîi lín so víi tÝn

dông Nhµ níc.

b) Huy ®éng vèn ngoµi níc

ViÖc huy ®éng vèn theo c¬ chÕ tÝn dông Nhµ níc cßn

®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc vay nî vµ nhËn viÖn trî cña

c¸c ChÝnh phñ, vèn nhËn uû th¸c cña c¸c tæ chøc vµ c¸

hiÓm, c¸c quü hu trÝ, quü kh¸m ch÷a bÖnh b¾t buéc ). C¸c

h×nh thøc huy ®éng vèn chñ yÕu gåm cã:

- Vay tµi trî cho c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x·

héi cña ChÝnh phñ hoÆc c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông quèc

tÕ;

- Vay u ®·i cña ChÝnh phñ, møc l·i suÊt 0,5 % -

3%/n¨m

- Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA;

- Vay th¬ng m¹i bao gåm ph¸t hµnh tr¸i phiÕu Quèc

tÕ, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc

ChÝnh phñ b¶o l·nh.

Tuy nhiªn, ®èi víi viÖc vay nî níc ngoµi, chi phÝ thùc

cßn bao gåm c¶ sù biÕn ®éng vÒ tû gi¸. ChÝnh v× vËy, bªn

cña tû gi¸ ®Ó thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô phßng chèng rñi ro tû

gi¸ hoÆc cã biÖn ph¸p sö dông vèn hiÖu qu¶ h¬n.

161

5.1.3.2. C¸c h×nh thøc sö dông vèn cña TDNN

a) Cho vay ®Çu t

lµ Quü Hç trî ph¸t triÓn) cho c¸c chñ ®Çu t vay vèn ®Ó

thùc hiÖn dù ¸n, ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh b¶o ®¶m

kh¶ n¨ng tr¶ nî. Chñ ®Çu t ph¶i cam kÕt cã ®ñ n¨ng lùc

tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi

phÇn vèn vay tÝn dông ®Çu t cña Nhµ níc theo NghÞ ®Þnh

sè 151/2006/N§-CP ngµy 20/12/2006 cña ChÝnh phñ.

Møc vèn cho vay kh«ng ®îc vît qu¸ 70% tæng møc

vèn ®Çu t ®îc duyÖt cña dù ¸n. Trong phÇn vèn cßn l¹i

cña dù ¸n, phÇn vèn cña chñ së h÷u ph¶i tèi thiÓu b»ng

15% tæng sè vèn ®Çu t TSC§ cña dù ¸n ®ã.

Thêi h¹n cho vay ®îc x¸c ®Þnh theo kh¶ n¨ng thu håi

vèn cña dù ¸n vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña chñ ®Çu t, nhng

kh«ng qu¸ 12 n¨m. Mét sè dù ¸n ®Æc thï (dù ¸n nhãm A,

trång rõng cao su …) cã thÓ cho vay tèi ®a 15 n¨m.

L·i suÊt cho vay tÝnh b¨ng l·i suÊt tr¸i phiÕu ChÝnh phñ

kú h¹n 5 n¨m, céng thªm 0,5% / n¨m. L·i suÊt nî qu¸ h¹n

b»ng 150% l·i suÊt cho vay trong h¹n.

¦u ®iÓm cña h×nh thøc tÝn dông ®Çu t nµy lµ gióp c¸c

chñ ®Çu t cã kh¶ n¨ng triÓn khai thùc hiÖn c¸c dù ¸n s¶n

xuÊt kinh doanh d· ®îc phª duyÖt, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn

cho Nhµ níc cã thÓ tham gi¸ qu¸ tr×nh qu¶n lý, gi¸m s¸t

vµ sau khi cho vay. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn viÖc cho vay

®Çu t th× Nhµ níc cÇn ph¶i cã s½n nguån vèn vµ bè trÝ

theo ®óng môc tiªu, ®èi tîng vµ tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n

®Çu t.

162

b) Hç trî sau ®Çu t

§èi tîng ®îc hç trî sau ®Çu t lµ c¸c dù ¸n n»m

trong danh môc ®îc vay vèn tÝn dông ®Çu t cña Nhµ

kinh tÕ x· héi; ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n; c¸c dù

biªn giíi, h¶i ®¶o …

§iÒu kiÖn hç trî sau ®Çu t lµ c¸c dù ¸n ph¶i cã hiÖu

qu¶ kinh tÕ x· héi, sau khi dù ¸n hoµn thµnh ®a vµo sö

dông ph¶i b¶o ®¶m hoµn tr¶ ®îc nî vay.

Møc hç trî sau ®Çu t b»ng chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt vay

vèn ®Çu t cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ 90% l·i suÊt vay

vèn ®Çu t ¸p dông cho c¸c ®èi tîng quy ®Þnh t¹i NghÞ

®Þnh sè 151/2006/N§-CP ngµy 20/12/2006 cña ChÝnh phñ.

VÝ dô:

L·i suÊt vay vèn ®Çu t cña c¸c tæ chøc tÝn dông lµ

12% / n¨m;

L·i suÊt vay vèn ®Çu t ¸p dông cho c¸c ®èi tîng

quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 151/2006/N§-CP ngµy

20/12/2006 cña ChÝnh phñ lµ 7% / n¨m.

Møc hç trî sau ®Çu t b»ng: 12% - (7% x 90%) = 12%

- 6,3% = 5,7% / n¨m

Hç trî sau ®Çu t thùc chÊt kh«ng ph¶i lµ mét lo¹i h×nh

®éng tÝn dông. Nãi c¸ch kh¸c, nÕu kh«ng cã ho¹t ®éng hç

trî sau ®Çu t cã thÓ sÏ kh«ng cã c¸c ho¹t ®éng tÝn dông

thuéc ®èi tîng ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. Do vËy viÖc hç trî

sau ®Çu t lu«n g¾n liÒn víi ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t cña

Nhµ níc.c)

163

B¶o l·nh tÝn dông ®Çu t

B¶o l·nh tÝn dông ®Çu t lµ cam kÕt cña ChÝnh phñ

tÝn dông cho vay vèn ®Çu t vÒ viÖc tr¶ nî ®Çy ®ñ, ®óng

h¹n cña c¸c chñ ®Çu t (bªn ®i vay). Trong trêng hîp bªn

®i vay kh«ng tr¶ ®îc nî hoÆc tr¶ kh«ng ®ñ nî khi ®Õn

®i vay. Kh¸c víi cho vay ®Çu t, nguån vèn tÝn dông ®Çu t

cña nhµ níc sÏ kh«ng xuÊt hiÖn lóc b¶o l·nh vµ còng

kh«ng xuÊt hiÖn trong ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t ph¸t triÓn

trõ khi con nî kh«ng thùc hiÖn ®îc nghÜa vô tr¶ nî.

d) Cho vay xuÊt khÈu

§èi tîng cho vay xuÊt khÈu lµ c¸c tæ chøc kinh doanh

hµng xuÊt khÈu ®· cã Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸

t¹i ViÖt Nam thuéc Danh môc c¸c mÆt hµng ®îc vay vèn

tÝn dông xuÊt khÈu do Thñ tíng ChÝnh phñ quy ®Þnh trong

tõng thêi kú.

C¸c tæ chøc kinh doanh hµng xuÊt khÈu ph¶i thùc hiÖn

c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay; ph¶i mua b¶o hiÓm tµi

s¶n, hµng ho¸ xuÊt khÈu h×nh thµnh tõ vèn vay t¹i c¸c tæ

chøc B¶o hiÓm ë ViÖt Nam trong suèt thêi h¹n vay vèn.

Møc cho vay tèi ®a b»ng 85% gi¸ trÞ hîp ®ång xuÊt

khÈu hoÆc gi¸ trÞ L/C. Thêi h¹n cho vay tèi ®a kh«ng qu¸

12 th¸ng. L·i suÊt cho vay theo c¬ chÕ thÞ trêng do Bé Tµi

chÝnh quy ®Þnh trong tõng thêi kú. §ång tiÒn cho vay lµ

®ång ViÖt Nam hoÆc ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi theo nhu

cÇu cña nhµ xuÊt khÈu.

164

§èi tîng ®îc b¶o l·nh tÝn dông xuÊt khÈu lµ c¸c tæ

chøc kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®· cã Hîp ®ång xuÊt nhËp

khÈu hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam thuéc Danh môc c¸c mÆt hµng

®îc vay vèn tÝn dông xuÊt khÈu nhng kh«ng vay vèn tÝn

dông xuÊt khÈu cña Nhµ níc.

C¸c tæ chøc kinh doanh hµng xuÊt khÈu ph¶i thùc hiÖn

c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay; ph¶i mua b¶o hiÓm tµi

s¶n, hµng ho¸ xuÊt khÈu h×nh thµnh tõ vèn vay t¹i c¸c tæ

chøc B¶o hiÓm ë ViÖt Nam.

Thêi h¹n b¶o l·nh tèi ®a lµ 12 th¸ng. Møc b¶o l·nh

kh«ng vît qu¸ 85% gi¸ trÞ hîp ®ång xuÊt khÈu hoÆc gi¸

trÞ L/C.

§ång tiÒn b¶o l·nh lµ ®ång ViÖt Nam.

5.2. Qu¶n lý nî c«ng

5.2.1. Qu¶n lý nî vay trong níc cña ChÝnh phñ

5.2.1.1. Nguyªn t¾c vay vèn

a) ChiÕn lîc vay nî ph¶i phï hîp víi chÝnh s¸ch tµi

chÝnh - tiÒn tÖ QG

C«ng t¸c huy ®éng vèn cña Nhµ níc gi÷ vÞ trÝ rÊt

quan träng ®èi víi viÖc ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ vÜ m« vµ

thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tµi chÝnh – tiÒn tÖ.

Tuy nhiªn, viÖc x¸c ®Þnh quy m« cña nguån vèn cÇn huy

®éng ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu vµ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh

tÕ x· héi cña ®Êt níc trong tõng thêi kú. Trong mét nÒn

kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn, tÝn dông Nhµ níc

vÉn ph¸t huy vai trß quan träng cña nã trong mét giíi

h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®iÒu tiÕt vÜ m« ®èi víi

nÒn kinh tÕ.

165

ViÖc huy ®éng nguån vèn tÝn dông Nhµ níc cã liªn

quan ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tµi

chÝnh - tiÒn tÖ quèc gia, cô thÓ lµ:

- Huy ®éng vèn cña Nhµ níc ph¶i ®Æt trong quan hÖ

tÝch lòy - tiªu dïng - ®Çu t cña nÒn kinh tÕ.

trong tæng nî níc ngoµi ®Ó b¶o ®¶m an toµn vµ kh¶

n¨ng tr¶ nî cña Nhµ níc ®îc bè trÝ trong dù to¸n

NSNN hµng n¨m, theo nguyªn t¾c:

+ Tæng d nî níc ngoµi kh«ng ®îc vît qu¸ 50 %

GDP;

+ Tæng d nî níc ngoµi kh«ng ®îc vît qu¸

150% kim ng¹ch xuÊt khÈu;

+ Tæng nghÜa vô tr¶ nî kh«ng ®îc vît qu¸ 20%

kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ 12 % thu NSNN;

®èi víi nhu cÇu sö dông vèn thùc tÕ, trªn c¬ së tiÕn ®é

triÓn khai c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t cña Nhµ níc

nh»m h¹n chÕ t×nh tr¹ng vèn chê dù ¸n.

b) B¶o ®¶m hµi hoµ gi÷a chÝnh s¸ch vay vµ tr¶ nî

ViÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vay vµ tr¶ nî cña ChÝnh

phñ ph¶i ®îc xem xÐt toµn diÖn trªn nhiÒu lÜnh vùc nh

môc ®Ých sö dông vèn vay, ®èi tîng vay, t×nh h×nh biÕn

®éng cña thÞ trêng ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch

vay vµ tr¶ nî.

Trong mét nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi theo c¬ chÕ thÞ

trêng, c¸c nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng vay tr¶ nî lu«n chÞu sù t¸c

166

ViÖc huy ®éng vèn cña Nhµ níc chØ cã thÓ thùc hiÖn

thµnh c«ng nÕu c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®îc nghiªn cøu kü

lìng, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña thÞ trêng tµi

chÝnh – tiÒn tÖ. Hµng lo¹t c¸c ®ßi hái cã tÝnh hÖ qu¶ cÇn

®îc xem xÐt nh:

- C¸c môc tiªu, ch¬ng tr×nh ®Çu t b»ng nguån vèn

TDNN;

- ThÞ trêng vµ ®èi tîng huy ®éng;

- Thêi h¹n vµ l·i suÊt tiÒn vay;

- C¬ chÕ ph¸t hµnh vµ giao dÞch c¸c lo¹i tr¸i phiÕu

ChÝnh phñ trªn thÞ trêng s¬ cÊp vµ thø cÊp …

c) X¸c ®Þnh chÝnh x¸c l·i suÊt huy ®éng vèn

L·i suÊt huy ®éng vèn do tÝn dông Nhµ níc thùc hiÖn

lµ l·i suÊt thÞ trêng, thùc hiÖn th«ng qua viÖc ®Êu thÇu vµ

ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng kho¸n trùc tiÕp ra c«ng chóng. C¬

chÕ ®Êu thÇu trong huy ®éng nguån vèn tÝn dông Nhµ níc

võa gióp tËp trung nguån vèn nhanh, chi phÝ huy ®éng vèn

thÊp, võa b¶o ®¶m viÖc h×nh thµnh mét ®êng cong l·i

suÊt, cã t¸c dông ®Ó Nhµ níc tham kh¶o vµ chØ ®¹o trªn

thÞ trêng. H¬n n÷a, viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ ®Êu thÇu cßn lµ

nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn thÞ trêng thø cÊp cña tr¸i phiÕu

ChÝnh phñ, lµm t¨ng tÝnh thanh kháan cho tr¸i phiÕu ChÝnh

phñ, kh«ng ngõng t¨ng quy m« c¸c kho¶n vay trung vµ dµi

h¹n cña ChÝnh phñ tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông tiÒm

n¨ng. Ngoµi ra, ChÝnh phñ cã thÓ ph¸t hµnh trùc tiÕp ra

c«ng chóng c¸c lo¹i chøng kho¸n cã môc ®Ých, chñ yÕu

díi h×nh thøc C«ng tr¸i XDTQ, ®Ó huy ®éng c¸c nguån

167

hîp nµy, l·i suÊt huy ®éng vèn võa ph¶i t«n träng nguyªn

t¾c cña thÞ trêng, ®ång thêi cßn chøa ®ùng c¶ néi dung

vËn ®éng chÝnh trÞ.

5.2.1.2. Nguyªn t¾c sö dông vèn

- Nguån vèn TDNN ph¶i ®îc sö dông ®óng môc ®Ých

vµ tiÕn ®é ®Çu t cña tõng ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®· ®îc cÊp

cã thÈm quyÒn phª duyÖt;

- Nguån vèn TDNN ph¶i ®îc sö dông cã hiÖu qu¶,

chÞu sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ

b¶o ®¶m kh¶ n¨ng båi hoµn vèn;

- L·i suÊt cho vay ph¶i t«n träng nguyªn t¾c thÞ trêng,

®ång thêi b¶o ®¶m tÝnh hîp lý vµ linh ho¹t, thÓ hiÖn râ

chÝnh s¸ch tµi trî, u ®·i cña Nhµ níc.

- Ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p b¶o toµn vµ t¨ng trëng nguån

vèn huy ®éng cña ChÝnh phñ, b¶o ®¶m an ninh tµi chÝnh

quèc gai trong mäi hoµn c¶nh.

5.2.2. Qu¶n lý nî vay níc ngoµi cña Quèc gia

5.2.2.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt

Vay nî níc ngoµi lµ c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n, trung

h¹n vµ dµi h¹n víi nhiÒu møc l·i suÊt kh¸c nhau, kÓ c¶ l·i

suÊt b»ng “ 0 “ do Nhµ níc ViÖt Nam, ChÝnh phñ ViÖt

c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, vay cña c¸c

cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh – tÝn dông Quèc tÕ.

Vay níc ngoµi cña ChÝnh phñ bao gåm c¸c kho¶n vay

u ®·i hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA), vay th¬ng m¹i

(ph¸t hµnh tr¸i phiÕu quèc tÕ cña ChÝnh phñ, cña DNNN,

cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®îc ChÝnh phñ b¶o l·nh

168

thanh to¸n, kÓ c¶ tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi nî vµ tÝn dông xuÊt

nhËp khÈu).

5.2.2.2. C¸c h×nh thøc vay níc ngoµi

a) Vay ODA

ODA ®îc hiÓu lµ ho¹t ®éng hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a

Nhµ níc hoÆc ChÝnh phñ ViÖt Nam víi c¸c nhµ tµi trî

níc ngoµi, bao gåm ChÝnh phñ c¸c níc, c¸c tæ chøc liªn

ChÝnh phñ hoÆc liªn Quèc gia.

C¸c kho¶n vay ODA ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së môc

tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña Nhµ níc, c¸c

ch¬ng tr×nh quèc gia, c¸c dù ¸n ®Çu t c«ng céng, chiÕn

lîc vay tr¶ nî níc ngoµi, c¸c dù ¸n ph¸t triÓn cña c¸c

ngµnh, ®Þa ph¬ng cã liªn quan ®Õn tiÕp nhËn khoa häc

cÊp hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, c¶i

t¹o vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i.

C¸c Bé ngµnh ®îc ChÝnh phñ uû quyÒn trong viÖc chñ

ký kÕt c¸c ®iÒu íc quèc tÕ vÒ ODA lµ Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu

c¸c ®Þa ph¬ng cã liªn quan trong viÖc phèi hîp qu¶n lý vµ

triÓn khai thùc hiÖn c¸c dù ¸n sö dông ODA.

b) Ph¸t hµnh TPCP hoÆc tr¸i phiÕu ®îc ChÝnh phñ

b¶o l·nh

Tr¸i phiÕu quèc tÕ lµ chøng chØ vay nî cã mÖnh gi¸, cã

thêi h¹n vµ cã l·i ®îc ph¸t hµnh ®Ó vay vèn trªn thÞ

trêng vèn quèc tÕ, nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t ph¸t

®Þa ph¬ng.

169

Tr¸i phiÕu Quèc tÕ bao gåm: Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ,

Tr¸i phiÕu ®îc ChÝnh phñ b¶o l·nh (tr¸i phiÕu cña c¸c

tr¸i phiÕu ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cÊp TØnh, Thµnh phè).

Tr¸i phiÕu chÝnh phñ ViÖt Nam ph¸t hµnh trªn thÞ trêng

vèn Quèc tÕ ®îc thùc hiÖn theo tõng ®ît theo quyÕt ®Þnh

cña Thñ tíng ChÝnh phñ. C¸c chñ thÓ ph¸t hµnh, c¸c nhµ

b¶o l·nh, c¸c tæ chøc ®¹i lý thanh to¸n, lu ký, niªm yÕt

tr¸i phiÕu ®îc thùc hiÖn theo th«ng lÖ quèc tÕ vµ phï hîp

víi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña ViÖt Nam. HiÖn nay, viÖc

ph¸t hµnh c¸c lo¹i tr¸i phiÕu quèc tÕ cña ViÖt Nam ®îc

thùc hiÖn trªn c¬ së NghÞ ®Þnh sè 23/CP ngµy 12/9/1994

cña ChÝnh phñ vµ NghÞ quyÕt sè 07/NQ/CP ngµy 01/6/2007

cña ChÝnh phñ.

Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu

quèc tÕ:

- HÖ sè tÝn nhiÖm cña nhµ ph¸t hµnh ph¶i ®¹t ®îc ë

cña C«ng ty S & P, hÖ sè tÝn nhiÖm ph¶i ®¹t BB – hoÆc B +.

- Ph¶i cã mét hoÆc hai c«ng ty chøng kho¸n cã uy tÝn

b¶o l·nh ph¸t hµnh.

- Ph¶i lùa chän ®îc c¸c nhµ ®Çu t tiÒm n¨ng tham

c¸c nhµ ®¹i lý cÊp 1.

- Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc lo¹i tiÒn ph¸t hµnh vµ thÞ trêng

lu ký tr¸i phiÕu.

- T×nh h×nh kinh tÕ – chÝnh trÞ – x· héi ph¶i æn ®Þnh.

170

§èi víi ViÖt Nam, khi thiÕt kÕ c¸c ®iÒu kho¶n cña tr¸i

- Khèi lîng tiÒn ph¸t hµnh lÇn ®Çu kh«ng qu¸ lín,

nªn vµo kho¶ng 200 – 500 triÖu USD (ho¨c EURO) vµ ph¶i

x¸c ®Þnh cô thÓ môc ®Ých sö dông;

- Kú h¹n tr¸i phiÕu trong kho¶ng 5 n¨m ®Õn díi 30

n¨m;

- L·i suÊt tr¸i phiÕu nªn cè ®Þnh vµ thanh to¸n mét lÇn

khi ®Õn h¹n;

- Cho phÐp ChÝnh phñ ViÖt Nam ®îc quyÒn mua l¹i

tr¸i phiÕu tríc khi ®Õn h¹n thanh to¸n.

5.2.2.3. Tr¶ nî tiÒn vay

ViÖc tr¶ nî tiÒn vay ®îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c

tho¶ thuËn gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay vµ ®îc thÓ

hiÖn cô thÓ trong hiÖp ®Þnh vay nî. §ång tiÒn tr¶ nî thêng

dïng lµ USD, EURO hoÆc c¸c lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh ®îc tù

do chuyÓn ®æi. Trong mét sè trêng hîp cô thÓ, cã thÓ sö

dông ®ång tiÒn cña níc cho vay, níc ®i vay hoÆc níc

thø ba do c¸c bªn tho¶ thuËn.

cã uy tÝn vµ cã c¸c chi nh¸nh hoÆc c¸c ®¹i lý toµn cÇu.

Thêi h¹n hoµn tr¶ vèn gèc c¨n cø vµo hiÖp ®Þnh ®É ®îc ký

kÕt (t¹i mét thêi ®iÓm quy ®Þnh cô thÓ hoÆc khi bªn vay nî

cã nguån thu hîp ph¸p tõ dù ¸n ®Çu t, hîp ®ång xuÊt

®Çu t, nhµ xuÊt khÈu, nhµ nhËp khÈu) cha ph¶i tr¶ nî gèc

nhng ph¶i tr¶ l·i ®Þnh kú theo hiÖp ®Þnh ®· ®îc ký kÕt.

171

NÕu ngêi ®i vay cã khã kh¨n t¹m thêi vÒ tµi chÝnh, hai

bªn cã thÓ dµm ph¸n gia h¹n nî, chuyÓn sang nî qu¸ h¹n.

Th«ng thêng viÖc gia h¹n nî kh«ng ®îc vît qu¸ thêi

gian quy ®Þnh lµ 6 thµng.

Trong trêng hîp c¸c chñ ®Çu t, c¸c nhµ xuÊt khÈu,

nhµ nhËp khÈu gÆp ph¶i c¸c rñi ro, tæn thÊt bÊt kh¶ kh¸ng,

hµng hoÆc tæ chøc b¶o l·nh thanh to¸n hé theo chÕ ®é quy

®Þnh. Riªng ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp Nhµ níc, Bé Tµi

chÝnh thay mÆt ChÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n c¸c

kho¶n vay ®Õn h¹n. Sau ®ã, c¸c ngµnh cã liªn quan (Bé Tµi

Nhµ níc …) sÏ xem xÐt, xö lý khi thùc hiÖn chuyÓn ®æi

së h÷u doanh nghiÖp (cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN).

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/86

| | Tải xuống

Preview text:

Trêng ®¹i häc kinh doanh vµ c«ng nghÖ hµ néi Khoa tµi chÝnh ng©n hµng ------------- Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh c«ng
Chñ biªn: GS.,TS. Vò V¨n Ho¸ PGS.,TS. Lª V¨n Hng Hµ néi – 2009 Lêi nãi ®Çu
Ng©n hµng vµ PGS.,TS. Lª V¨n Hng, Phã Chñ nhiÖm
Khoa Tµi chÝnh Ng©n hµng ®ång Chñ biªn.
C¸c t¸c gi¶ trùc tiÕp biªn so¹n vµ chØnh lý gi¸o
§Ó ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu gi¶ng d¹y vµ häc tËp tr×nh nµy gåm cã:
theo ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cña Trêng §¹i häc Kinh
GS.,TS. Vò V¨n Ho¸, Chñ nhiÖm Khoa Tµi chÝnh
doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi, Khoa Tµi chÝnh Ng©n
Ng©n hµng, chÞu tr¸ch nhiÖm chØnh lý Gi¸o tr×nh vµ trùc
hµng tæ chøc biªn so¹n Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh c«ng ®Ó gi¶ng
tiÕp biªn so¹n Ch¬ng 1;
cho c¸c hÖ §¹i häc, Cao ®¼ng vµ Trung cÊp cña trêng.
PGS.,TS. Lª V¨n Hng, Phã Chñ nhiÖm Khoa Tµi
Là một m«n học nghiệp vụ chuyªn ngành, m«n
chÝnh Ng©n hµng, tham gia chØnh lý Gi¸o tr×nh vµ trùc tiÕp
học Tài chÝnh c«ng tr×nh bày những vấn đề lý luận và
biªn so¹n c¸c Ch¬ng 2, 4 vµ 5;
nghiệp vụ qu¶n lý tài chÝnh Nhµ níc cã sù liªn hệ chặt
PGS.,TS. Hµ §øc Trô, Phã HiÖu trëng, Chñ
chẽ với c¸c cơ chế chÝnh s¸ch trong hoạt động tài chÝnh
nhiÖm Khoa Cao ®¼ng vµ Trung cÊp chuyªn nghiÖp, biªn
vµ ng©n s¸ch hiện hành. Nghiªn cứu m«n học Tài chÝnh so¹n Ch¬ng 3;
c«ng sÏ gióp ngêi ®äc n©ng cao hiểu biết về lý luận
cũng như kinh nghiệm về c«ng t¸c qu¶n lý tài chÝnh,
Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh c«ng ®îc biªn so¹n trong
nhận thức được cơ sở và cơ chế của việc khai th¸c và sử
®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trªn ®µ thùc hiÖn
dụng c¸c nguồn tài chÝnh trong quan hệ gi÷a c¸c chñ thÓ
®êng lèi ®æi míi theo híng më cöa vµ héi nhËp. NhiÒu
trong qu¸ tr×nh t¹o lËp, qu¶n lý vµ sö dông c¸c nguån tµi
c¬ chÕ chÝnh s¸ch trong lÜnh vùc qu¶n lý tµi chÝnh vµ ®iÒu
chÝnh c«ng. Trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay.
hµnh ng©n s¸ch Nhµ níc ®ang tõng bíc hoµn thiÖn. MÆc
dï c¸c t¸c gi¶ ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong qu¸ tr×nh nghiªn
Qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ biªn so¹n gi¸o tr×nh nµy
cøu vµ biªn so¹n, song néi dung vµ h×nh thøc cña gi¸o tr×nh
®îc thùc hiÖn trªn c¬ së kÕ thõa c¸c gi¸o tr×nh cña trêng
khã tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ khiÕm khuyÕt. Khoa Tµi
vµ tham kh¶o c¸c gi¸o tr×nh Qu¶n lý Tµi chÝnh c«ng cña
chÝnh Ng©n hµng vµ c¸c t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®îc c¸c ý
Häc viÖn Tµi chÝnh; gi¸o tr×nh båi dìng nghiÖp vô qu¶n lý
kiÕn nhËn xÐt vµ ®ãng gãp cña c¸c nhµ khoa häc, c¸n bé
ng©n s¸ch cña Kho b¹c Nhµ níc vµ c¸c tµi liÖu cã liªn
qu¶n lý, gi¶ng d¹y còng nh b¹n ®äc trong vµ ngoµi trêng
quan ®Õn viÖc híng dÉn thùc hiÖn LuËt ng©n s¸ch Nhµ
®Ó gi¸o tr×nh ®îc bæ sung hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt níc.
lîng trong nh÷ng lÇn xuÊt b¶n sau.
ChÞu tr¸ch nhiÖm biªn so¹n vµ chØnh lý gi¸o tr×nh
Tµi chÝnh c«ng lµ c¸c nhµ khoa häc vµ gi¶ng viªn ®ang
gi¶ng d¹y c¸c m«n häc thuéc lÜnh vùc Tµi chÝnh Ng©n
Hµ Néi, ngµy 10 th¸ng 2 n¨m 2009
hµng cña Trêng §¹i häc Kinh doanh & C«ng nghÖ Hµ
Chñ nhiÖm Khoa Tµi chÝnh Ng©n hµng
Néi. GS.,TS. Vò V¨n Ho¸, Chñ nhiÖm Khoa Tµi chÝnh GS.,TS. Vò V¨n Hãa 3 4 Môc lôc
1.4.3. TCC gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ 27
b¶o ®¶m c«ng b»ng cña x· héi
Ch¬ng 1.Tæng quan vÒ Tµi chÝnh c«ng
Ch¬ng 2. Ng©n s¸ch Nhµ níc
1.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tµi chÝnh c«ng
2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ng©n s¸ch Nhµ 9 29 níc
1.1.1. Sù h×nh thµnh vµ ®Þnh nghÜa vÒ Tµi chÝnh 9 c«ng
2.1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña NSNN 29
1.1.2. Sù ph¸t triÓn cña Tµi chÝnh c«ng 13 2.1.2. HÖ thèng NSNN 31
1.1.3. C¸c ®Æc trng cña tµi chÝnh c«ng 15 2.1.3. Ph©n cÊp NSNN 34
1.2. CÊu thµnh cña Tµi chÝnh c«ng 19
2.2. Thu ng©n s¸ch Nhµ níc 37
1.2.1. Theo chñ thÓ qu¶n lý 19
2.2.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm thu NSNN 37
1.2.2. C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh vµ c¬ chÕ
2.2.2. Néi dung c¸c nguån thu cña NSNN 40 21 sö dông c¸c quü tiÒn tÖ
2.2.3. ThuÕ – nguån thu chñ yÕu cña NSNN 41
1.2.3. C¨n cø vµo sù ph©n cÊp theo hÖ thèng 22
2.2.4. Båi dìng nguån thu tõ NSNN 49 chÝnh quyÒn
2.3. Chi ng©n s¸ch Nhµ níc 50
1.3. Chøc n¨ng cña Tµi chÝnh c«ng 23
2.3.1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm chi NSNN 50
1.3.1. Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh trong 23 2.3.2.Néi dung chi NSNN nÒn kinh tÕ quèc d©n 52
1.3.2. §iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ 24 2.3.3.Qu¶n lý chi NSNN 54
1.3.3. Gi¸m s¸t vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh ph©n
2.4. C©n ®èi ng©n s¸ch Nhµ níc 56 25
phèi vµ sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh
2.4.1. C¸c quan niÖm vÒ c©n ®èi NSNN 56
1.4. Vai trß cña Tµi chÝnh c«ng 25
2.4.2. Xö lý mÊt c©n ®èi NSNN 58
1.4.1. Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh theo LuËt
2.5. Qu¶n lý quü NSNN qua KBNN 61
®Þnh, t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung 25
2.5.1. TËp trung c¸c kho¶n thu NSNN qua KBNN 61
theo môc tiªu Nhµ níc ®· ho¹ch ®Þnh
2.5.2. CÊp ph¸t, thanh to¸n c¸c kho¶n chi NSNN
1.4.2. TCC ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ 68 qua KBNN
®iÒu chØnh vÜ m« c¸c quan hÖ trong nÒn kinh tÕ 26 quèc d©n 5 6
Ch¬ng 3. Tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ
Ch¬ng 4. C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi thô hëng nsnn NSNN
3.1. Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ hµnh
4.1 Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¸c quü TCC ngoµi 77 127 chÝnh sù nghiÖp NSNN
3.1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®¬n vÞ hµnh
4.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm 77 127 chÝnh sù nghiÖp 4.1.2. Sù cÇn thiÕt 128
3.1.2. Néi dung thu, chi vµ quyÕt to¸n thu – chi
4.2. C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN 129
tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù 81 nghiÖp
4.2.1. Quü Dù tr÷ quèc gia 129
3.1.3. Qu¶n lý quü l¬ng trong ®¬n vÞ HCSN 84
4.2.2. Quü B¶o hiÓm x· héi 135
3.1.4. Qu¶n lý tµi s¶n trong ®¬n vÞ HCSN 88
4.2.3. Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam 141
3.2: Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬ quan nhµ
4.2.4. Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Þa ph¬ng 146 92 níc
4.2.5. C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi ng©n s¸ch 148
3.2.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ qu¶n lý hµnh kh¸c 92
chÝnh tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬ quan Nhµ níc
Ch¬ng 5. TÝn dông nhµ níc vµ
3.2.2. Néi dung c¬ chÕ tù chñ, tù chÞu tr¸ch qu¶n lý nî c«ng
nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh 94 5.1. TÝn dông Nhµ níc 152
chÝnh cña c¬ quan Nhµ níc
5.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm TDNN
3.2.3. V¹i trß, tr¸ch nhiÖm cña chñ tµi kho¶n vµ 152 103
kÕ to¸n trëng trong c¬ quan Nhµ níc 5.1.2. Vai trß cña TDNN 154
3.3: Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù
5.1.3. Néi dung ho¹t ®éng cña TDNN 158 104 nghiÖp c«ng lËp 5.2. Qu¶n lý nî c«ng 164
3.3.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®¬n vÞ sù nghiÖp 104
5.2.1. Qu¶n lý nî vay trong níc cña ChÝnh phñ 164 c«ng lËp
5.2.2. Qu¶n lý nî vay níc ngoµi cña Quèc gia 167
3.3.2. Néi dung ®æi míi c¬ chÕ tù chñ tµi chÝnh 107
trong c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp
3.3.3. Vai trß cña chñ tµi kho¶n vµ kÕ to¸n 124
trëng trong ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp 7 8 Ch¬ng 1 .
Trong ®iÒu kiÖn t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, c¸c chñ thÓ
trong nÒn kinh tÕ, kÓ c¶ Nhµ Níc,muèn tËp trung ®îc
Tæng quan vÒ tµi chÝnh c«ng
mét khèi lîng tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh, ®Òu ph¶i th«ng qua qu¸
tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi.Th«ng qua
1.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tµi
qu¸ tr×nh nµy c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung vµ kh«ng tËp trung chÝnh c«ng .
®îc h×nh thµnh. §ã lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ thùc hiÖn
1.1.1. Sù h×nh thµnh tµi chÝnh c«ng vµ ®Þnh nghÜa vÒ
c¸c quan hÖ tµi chÝnh. C¸c quü tiÒn tÖ ®îc t¹o lËp th«ng tµi chÝnh c«ng.
qua qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i tæng s¶n phÈm x·
S¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn c¸c
héi vµ thu nhËp quèc d©n lµ c¸c quü tµi chÝnh. BiÓu hiÖn
quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. C¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ tån
bªn ngoµi cña c¸c quü tµi chÝnh lµ mét sè lîng tiÒn nhÊt
t¹i vµ ph¸t triÓn tríc Nhµ Níc.LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ
®Þnh. §Ó cã ®îc sè lîng tiÒn nµy c¸c chñ thÓ ®Òu ph¶i
- x· héi cho thÊy, ph©n c«ng lao ®éng vµ s¶n xuÊt hµng ho¸
th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c quan hÖ kinh tÕ - tµi chÝnh
ph¸t triÓn ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, th× tiÒn tÖ xuÊt hiÖn.
trong khu«n khæ chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña m×nh trong
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, tiÒn võa lµ ph¬ng tiÖn trao nÒn kinh tÕ.
®æi,võa lµ c«ng cô h¹ch to¸n kinh doanh.TiÒn kh«ng nh÷ng
Víi c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c hé gia ®×nh, quü tiÒn tÖ
biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña mäi hµng ho¸,mµ nã cßn cã thÓ trao
cña c¸c chñ thÓ nµy ®îc h×nh thµnh chñ yÕu th«ng qua
®æi trùc tiÕp ®îc víi mäi hµng ho¸ trªn thÞ trêng.NÒn
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh.
kinh tÕ hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn th× quyÒn lùc cña tiÒn
Víi Nhµ Níc, ®Ó t¹o lËp c¸c quü tiÒn tÖ cña m×nh, chñ
cµng trë nªn m¹nh mÏ vµ râ rµng h¬n. V× vËy c¸c c¸ nh©n,
thÓ nµy ph¶i th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i
tæ chøc kÓ c¶ Nhµ Níc,muèn ®¹t ®îc môc ®Ých cña m×nh
cña c¶i vËt chÊt,díi c¸c h×nh thøc nh: thu lîi nhuËn tõ
®Òu ph¶i tÝch luü ®îc mét khèi lîng tiÒn víi møc ®é nhÊt
c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc; c¸c kho¶n thu tõ cung cÊp
®Þnh. V× tiÒn tÖ kh«ng nh÷ng lµ biÓu trng cho mäi gi¸ trÞ
hµng ho¸ - dÞch vô c«ng (dÞch vô hµnh chÝnh, ®¶m b¶o m«i
vµ cña c¶i, mµ cßn tËp trung vµ thÓ hiÖn quyÒn lùc tèi ®a
trêng, an ninh, quèc phßng …), c¸c kho¶n thuÕ, phÝ; thu
cña c¸c chñ thÓ së h÷u nã. Do ®ã khi Nhµ Níc xuÊt
tõ ph¸t hµnh c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu …; c¸c kho¶n
hiÖn,víi t c¸ch lµ ngêi cã toµn quyÒn vÒ kinh tÕ vµ chÝnh
vay; viÖn trî tõ níc ngoµi…
trÞ cña quèc gia, Nhµ Níc ®· tËp trung ngay c¸c quyÒn lùc
Víi c¸c chñ thÓ kh¸c, nh c¸c tæ chøc thuéc lÜnh vùc
tiÒn tÖ vÒ tay m×nh, nh ®óc tiÒn, in tiÒn, quy ®Þnh c¸c chÕ
v¨n ho¸ gi¸o dôc,®oµn thÓ x· héi ... quü tiÒn tÖ cña nh÷ng
®é lu th«ng tiÒn vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ trong nÒn
tæ chøc nµy ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh: cÊp ph¸t tõ kinh tÕ.
NSNN; ®ãng gãp cña héi viªn,c¸c kho¶n thu kh¸c … 9 10
Nh÷ng néi dung tr×nh bÇy trªn võa mang tÝnh kh¸i
m×nh nh÷ng quü tiÒn tÖ kh¸c nhau. Nh÷ng quü nµy ®îc
qu¸t, võa thÓ hiÖn nh÷ng kÕt qu¶ cô thÓ. TÝnh kh¸i qu¸t lµ ë
h×nh thµnh tõ c¸c nguån tµi chÝnh ®Æc thï vµ viÖc sö dông
chç c¸c chñ thÓ thùc hiÖn c¸c quan hÖ kinh tÕ – tµi chÝnh,
c¸c quü nµy, ®Òu theo môc ®Ých riªng cña tõng chñ thÓ .
theo ®ã lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ
Trong nÒn Kinh TÕ Quèc D©n, Nhµ Níc lµ chñ thÓ
ph©n phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt ... Sau qu¸ tr×nh nµy lµ sù
kinh tÕ lín nhÊt. Chñ thÓ nµy võa cã chøc n¨ng qu¶n lý
hiÖn diÖn cña c¸c quü tiÒn tÖ, c¸c chñ thÓ cã thÓ sö dông
kinh tÕ, võa cã chøc n¨ng qu¶n lý x· héi, víi ®Çy ®ñ quyÒn
chóng vµo c¸c môc ®Ých cña m×nh. §ã lµ kÕt qu¶ cô thÓ
lùc ph¸p lý. Do ®ã ®Ó h×nh thµnh c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung
cña qu¸ tr×nh ph©n phèi. Nh÷ng néi dung nµy lµ biÓu hiÖn
thuéc së h÷u cña m×nh, Nhµ Níc chØ cÇn dùa trªn c¬ së
kh¸i niÖm cña Tµi ChÝnh trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸.
quyÒn lùc ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ
VËy Tµi ChÝnh lµ c¸c quü tiÒn tÖ thuéc quyÒn së h÷u
ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi. Cßn c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c,
cña c¸c chñ thÓ, ®îc h×nh thµnh th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n
c¸c tæ x· héi vµ mäi c«ng d©n, ®Òu cã nghÜa vô thùc hiÖn
phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi trong mét thêi kú nhÊt
c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i theo luËt ®Þnh . ®Þnh.
C¸c quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ Níc ®îc h×nh
Tõ ph©n tÝch trªn cho thÊy mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a
thµnh tõ c¸c nguån thu theo luËt ®Þnh. Quü tiÒn tÖ tËp trung
tiÒn tÖ vµ tµi chÝnh. Thùc tiÔn cho thÊy qui m« cña s¶n xuÊt
lín nhÊt cña Nhµ Níc lµ Ng©n S¸ch Nhµ Níc (NSNN).
vµ trao ®æi hµng ho¸, quyÕt ®Þnh qui m« cña quan hÖ hµng
Bªn c¹nh ®ã c¸c c¬ quan c«ng quyÒn thuéc HÖ thèng hµnh
ho¸ - tiÒn tÖ, ®Õn lît nã – quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, l¹i
chÝnh Quèc gia (Bé, Ngµnh, TØnh, HuyÖn, X·…), ®îc
quyÕt ®Þnh sù më réng vµ tÝnh ®a d¹ng cña c¸c quan ph©n
Nhµ Níc ph©n cÊp qu¶n lý, c¸c chñ thÓ nµy cã quyÒn thùc
phèi, tøc lµ c¸c quan hÖ tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ nµy.
hiÖn c¸c kho¶n thu - chi trong ph¹m vi qui ®Þnh. C¸c kho¶n
Tuy nhiªn trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, c¸c quan hÖ kinh tÕ
thu cña c¸c chñ thÓ c«ng quyÒn díi Nhµ Níc, cïng víi
vµ quy tr×nh ph©n phèi cña c¶i vËt chÊt lµ rÊt ®a d¹ng vµ
c¸c kho¶n ®îc ®iÒu tiÕt tõ NSNN, h×nh thµnh c¸c quü tiÒn
phøc t¹p. Nhng ®¹i bé phËn c¸c quan hÖ vµ quy tr×nh ph©n
tÖ kh«ng tËp trung. Tõ c¸c quü nµy Nhµ Níc vµ c¸c c¬
phèi ®Òu ®îc thÓ chÕ ho¸ b»ng c¸c v¨n b¶n ph¸p qui cña
quan c«ng quyÒn thùc hiÖn c¸c kho¶n chi ®Ó duy tr× ho¹t
Nhµ Níc. Do vËy cã thÓ nãi trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸
®éng cña bé m¸y hµnh chÝnh, chi cho an ninh quèc phßng,
Nhµ Níc lµ chñ thÓ kinh tÕ lín nhÊt, quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc
chi cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi … Nh÷ng
h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña mäi quan hÖ kinh tÕ –
kho¶n chi nµy lµ ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña Nhµ tµi chÝnh.
Níc.Nh vËy c¸c kho¶n chi cña Nhµ Níc lµ c¸c kho¶n
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, xuÊt ph¸t tõ chÕ ®é t h÷u
chi v× lîi Ých cña c¶ céng ®ång. C¸c kho¶n chi nµy ®îc
vÒ t liÖu s¶n xuÊt, mçi chñ thÓ kinh tÕ ®Òu t¹o lËp cho
gäi lµ c¸c kho¶n chi tiªu c«ng. 11 12
Tõ ph©n tÝch trªn cho thÊy th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n
hiÖn bªn ngoµi lµ c¸c quü tiÒn tÖ thuéc quyÒn së h÷u cña
phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt x· héi dùa trªn c¬ së
Nhµ níc. Tuy nhiªn néi dung bªn trong cña Tµi ChÝnh
c«ng quyÒn ®Ó thùc hiÖn c¸c kho¶n thu, Nhµ Níc ®· t¹o
C«ng l¹i hµm chøa nh÷ng quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi
lËp ®îc c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung vµ kh«ng tËp trung.
l¹i cña c¶i vËt chÊt rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p gi÷a c¸c chñ thÓ
§ång thêi tõ c¸c quü tiÒn tÖ nµy Nhµ Níc sö dông cho
trong nÒn kinh tÕ. ViÖc t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ
môc ®Ých chi tiªu c«ng, ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña
thuéc Tµi ChÝnh C«ng mÆc dï ®a d¹ng vµ phøc t¹p, nhng
m×nh. Qu¸ tr×nh t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ cña
®Òu bÞ ®iÒu chØnh bëi luËt ph¸p hiÖn hµnh. ChØ cã nh÷ng
Nhµ níc nªu trªn lµ néi dung c¬ b¶n cña Tµi ChÝnh c«ng.
Nhµ Níc ë c¸c quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao míi cã
VËy Tµi ChÝnh C«ng lµ c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung vµ
n¨ng lùc thùc hiÖn vµ kiÓm so¸t Tµi ChÝnh C«ng trong
kh«ng tËp trung thuéc së h÷u vµ chi phèi cña Nhµ Níc,
khu«n khæ ph¸p lý cña m×nh.
®îc h×nh thµnh vµ sö dông trªn c¬ së c«ng quyÒn th«ng
§èi diÖn víi Tµi ChÝnh C«ng lµ Tµi ChÝnh T. BiÓu
qua c¸c v¨n b¶n ph¸p quy trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
hiÖn cña tµi chÝnh t lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c quan hÖ
1.1.2. Sù ph¸t triÓn cña tµi chÝnh c«ng .
ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt, ®Ó h×nh thµnh
Tµi chÝnh c«ng lµ mét kh¸i niÖm míi. Nã ra ®êi vµ ph¸t
c¸c quü tiÒn tÖ thuéc quyÒn së h÷u cña c¸ nh©n,gia
triÓn cïng víi c¸c Nhµ Níc hiÖn ®¹i, khi chÕ ®é c«ng
®×nh,tËp thÓ,doanh nghiÖp, tËp ®oµn… Sù h×nh thµnh c¸c
quyÒn ®· t¬ng ®èi hoµn chØnh vµ chøc n¨ng kinh tÕ – x·
quü tiÒn tÖ cña c¸c chñ thÓ nµy ®¹i bé phËn ®îc thùc hiÖn
héi cña Nhµ Níc ®· ®¹t t¬Ý ®Ønh cao cña quyÒn lùc. Tµi
theo luËt ®Þnh, mét sè kh¸c cã thÓ kh«ng bÞ ph¸p luËt ®iÒu
chÝnh c«ng cßn thÓ hiÖn quyÒn lùc tËp trung vÒ tµi chÝnh
chØnh. Nh÷ng néi dung kh¸c biÖt quan träng gi÷a Tµi
cña Nhµ Níc, th«ng qua luËt ®Þnh vµ b»ng quyÒn lùc hîp
ChÝnh C«ng vµ Tµi ChÝnh T lµ ë chç : quan hÖ thu chi
ph¸p cña m×nh ®Ó thùc hiÖn c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n
thuéc Tµi ChÝnh T kh«ng kh«ng liªn quan ®Õn ®iÒu tiÕt vÜ
phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt vµ ®iÒu phèi c¸c quan hÖ tµi chÝnh
m« nÒn kinh tÕ,c¸c kho¶n chi cña Tµi ChÝnh T kh«ng liªn
nãi chung. Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn c¸c quan hÖ tµi chÝnh
quan trùc tiÕp ®Õn thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng thuéc c«ng
kh«ng ph¶i chØ tËp trung t¹i Trung ¬ng, mµ ®îc uû th¸c quyÒn.
cho c¸c c¬ quan c«ng quyÒn cÊp díi. B»ng luËt ph¸p vµ
MÆc dï cã sù kh¸c biÖt nªu trªn, nhng trong nÒn kinh tÕ
th«ng qua c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña m×nh, Nhµ Níc
thÞ trêng gi÷a Tµi ChÝnh C«ng vµ Tµi ChÝnh T l¹i cã quan
thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t c¸c quan hÖ ph©n phèi cña c¶i vËt
hÖ h÷u c¬. Tµi ChÝnh T lµ c¬ së cña nÒn tµi chÝnh quèc gia.
chÊt vµ viÖc sö dông c¸c quü tiÒn tÖ thuéc së h÷u m×nh.
Nhng Tµi ChÝnh C«ng l¹i lµ ®éng lùc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn
Nh vËy, Tµi chÝnh c«ng lµ sù ph¸t triÓn cao h¬n, tËp
kinh tÕ, hç trî vµ thóc ®Èy sù t¨ng trëng cña Tµi ChÝnh T.
trung h¬n cña tµi chÝnh nãi chung. Tµi chÝnh c«ng biÓu
Trong mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng gi÷a hai lo¹i tµi 13 14
chÝnh nµy lµ mét thÓ thèng nhÊt, biÓu hiÖn tiÒm lùc kinh tÕ –
trong ®iÒu kiÖn hiÖn hµnh. Kh«ng bá sãt nguån thu, nhng tµi chÝnh cña quèc gia .
còng kh«ng thu qu¸ søc chÞu ®ùng cña c¸c chñ thÓ.
1.1.3. C¸c ®Æc trng cña Tµi chÝnh c«ng .
- Kh«ng hoµn l¹i, c¸c kho¶n thu cña Nhµ Níc bao
Trong hÖ thèng Tµi ChÝnh quèc gia, Tµi ChÝnh C«ng
gåm nhiÒu lo¹i, trõ c¸c kho¶n vay ( c«ng tr¸i, tÝn phiÕu…),
thÓ hiÖn nh÷ng ®Æc trng sau:
mÆc dï còng lµ nh÷ng kho¶n thu, nhng Nhµ Níc ph¶i
1.1.3.1. QuyÒn së h÷u vµ sö dông Tµi ChÝnh C«ng
hoµn tr¶ l¹i cho c¸c chñ thÓ cho vay sau mét thêi gian nhÊt
thuéc vÒ Nhµ Níc.
®Þnh, cßn c¸c kho¶n thu kh¸c cña Nhµ Níc lµ c¸c kho¶n
a/ Thu cña Nhµ Níc.
thu kh«ng hoµn l¹i. Kho¶n thu lín nhÊt trong sè nµy lµ
Nhµ Níc lµ chñ thÓ lín nhÊt cña quèc gia, cã ®Çy ®ñ
thuÕ. ThuÕ lµ kho¶n thu tõ c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng s¶n xuÊt
quyÒn lùc vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. Dùa trªn c¬ së c«ng
– kinh doanh vµ c¸c c«ng d©n cã thu nhËp chÞu thuÕ. §©y
quyÒn Nhµ Níc thùc hiÖn c¸c kho¶n thu ®Ó t¹o lËp c¸c
lµ kho¶n thu mang tÝnh cìng chÕ theo luËt ®Þnh.
quü tiÒn tÖ tËp trung thuéc së h÷u cña m×nh.
b / C¸c kho¶n chi cña Nhµ Níc.
C¸c kho¶n thu cña Nhµ Níc ®îc thùc hiÖn trªn c¸c
Trªn c¬ së c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung vµ kh«ng tËp trung nguyªn t¾c sau:
thuéc së h÷u cña m×nh , Nhµ Níc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô
- C«ng khai, TÊt c¶ c¸c kho¶n thu cña Nhµ Níc ®Òu
chi theo luËt ®Þnh.§ã lµ c¸c kho¶n chi thùc hiÖn c¸c chøc
®îc thÓ chÕ ho¸ b»ng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, phï hîp víi
n¨ng cña Nhµ Níc trong tõng thêi kú ®· ®îc ho¹ch
®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt níc trong tõng thêi kú
®Þnh.Nhµ Níc dùa vµo quyÒn lùc cña m×nh ®Ó quyÕt ®Þnh
nhÊt ®Þnh. C¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ, kÓ c¶ mäi c«ng
néi dung vÒ c¸c kho¶n chi,nh : môc tiªu, ®èi tîng, sè
d©n, tuú theo ®iÒu kiÖn vµ ®Þa vÞ cña m×nh, ®Òu cã quyÒn
lîng tiÒn chi ra …TÝnh ®éc lËp cña Nhµ Níc khi quyÕt
tham gia x©y dùng nh÷ng v¨n b¶n ph¸p quy nµy. Sau khi
®Þnh c¸c kho¶n chi, kh«ng mang tÝnh chÊt t lîi, mµ v× lîi
c¸c v¨n b¶n ®· thÓ chÕ ho¸, th× mäi ®èi tîng chÞu sù ®iÒu
Ých cña c¶ céng ®ång v× sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Do
chØnh cña nh÷ng v¨n b¶n nµy ®Òu ph¶i thùc hiÖn v« ®iÒu
®ã mÆc dï dùa vµo quyÒn lùc ®Ó Nhµ Níc quyÕt ®Þnh chi, kiÖn.
nhng c¸c kho¶n chi ®Òu mang tÝnh chÊt c«ng vµ phôc vô
- C«ng b»ng, trong quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i
cho môc tiªu cña nÒn kinh tÕ – x· héi.
cña cña vËt chÊt x· héi, Nhµ Níc lu«n lu«n c¨n cø vµo
Tõ viÖc ®Þnh ®o¹t c¸c kho¶n thu, chi nªu trªn cho thÊy
®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi trong tõng thêi kú ®Ó thùc hiÖn
®Æc tÝnh cèt lâi cña Tµi ChÝnh C«ng lµ c«ng quyÒn. Nã võa
c¸c kho¶n thu. Tríc hÕt lµ thu theo luËt ®Þnh. Sau ®ã lµ
mang tÝnh chÊt kinh tÕ võa thÓ hiÖn ®êng lèi chÝnh trÞ cña
thu trªn ®iÒu kiÖn thu nhËp kh¸ch quan cña c¸c chñ thÓ
Nhµ Níc trong tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. 15 16
1.1.3.2. Tµi ChÝnh C«ng lµ nÒn tµi chÝnh cña c¶ céng
1.1.3.3. TÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cµng më réng trong ®ång. Tµi ChÝnh C«ng.
Kh¸c víi tµi chÝnh cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c, Tµi
Khi nãi ®Õn Tµi ChÝnh C«ng nhiÒu quan ®iÓm cùc ®oan
ChÝnh C«ng lµ tËp hîp c¸c quan hÖ ph©n phèi cña c¶i vËt
chØ xuy nghÜ theo híng cìng chÕ, kh«ng båi hoµn …
chÊt trong toµn bé nÒn kinh tÕ, ®Ó h×nh thµnh c¸c quü tiÒn
ViÖc thùc hiÖn c¸c kho¶n thu cho Tµi ChÝnh C«ng cña mét
tÖ thuéc së h÷u cña Nhµ Níc. Nh vËy:
sè c¬ quan c«ng quyÒn ®· ®Ó l¹i nh÷ng h×nh ¶nh kh«ng
- C¸c kho¶n thu h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung cña Tµi
mÊy thiÖn c¶m vÒ nÒn tµi chÝnh c«ng trong c«ng chóng.
ChÝnh C«ng, lµ kho¶n thu tõ sù ®ãng gãp cña tÊt c¶ c¸c chñ
Nh÷ng Ên tîng kh«ng tèt nµy ®· theo b¸m x· héi trong c¶
thÓ trong nÒn kinh tÕ. C¸c kho¶n thu nµy cã thÓ lµ c¸c
thêi gian dµi. §ã kh«ng ph¶i lµ khuyÕt ®iÓm cña Tµi ChÝnh
kho¶n b¾t buéc, nh: thuÕ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh
C«ng,mµ lµ cña c¸c c¬ quan c«ng quyÒn khi thùc hiÖn c¸c
doanh; c¸c kho¶n phÝ do c¸c chñ thÓ kinh tÕ vµ mäi c«ng
chÝnh s¸ch vÒ Tµi ChÝnh C«ng. Nhng trªn thùc tÕ Tµi
d©n thô hëng c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng tr¶; c¸c kho¶n
ChÝnh C«ng l¹i lµ mét nÒn tµi chÝnh ®a d¹ng, mÒm dÎo vµ
®ãng gãp vµ cho vay tù nguyÖn cña mäi thµnh viªn trong
mang tÝnh céng ®ång rÊt cao. §ã lµ mét nÒn tµi chÝnh thÓ x· héi …
hiÖn sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a nghÜa vô vµ quyÒn lîi,gi÷a
- C¸c khoÈn chi, ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña Nhµ
cìng chÕ vµ tù nguyÖn. Tuy nhiªn khi tr×nh ®é d©n trÝ
Níc lµ c¸c kho¶n chi v× lîi Ých cña c¶ céng ®ång. Trong
®îc n©ng lªn,kÕt hîp víi sù tuyªn truyÒn gi¸o dôc vµ
®ã c¸c chñ thÓ kinh tÕ vµ mäi c«ng d©n cã ®ãng gãp, hoÆc
nh÷ng viÖc lµm thùc tÕ cña Nhµ Níc phï hîp víi sù ph¸t
kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®ãng gãp vµo sè thu cña NSNN còng
triÓn kinh tÕ – x· héi, ®· lµm cho h×nh ¶nh cña Tµi ChÝnh
®Òu ®îc hëng lîi. Nãi c¸ch kh¸c lµ mäi thµnh viªn cña
C«ng ®îc c¶i thiÖn râ rÖt. Nh÷ng tiÕn bé nµy ®îc thÓ
x· héi ®Òu ®îc Nhµ Nø¬c ph©n phèi l¹i mét kho¶n nhÊt
hiÖn ngµy cµng ®Ëm nÐt ë c¸c ®Æc trng cña Tµi ChÝnh
®Þnh, th«ng qua c¸c kho¶n chi ®Çu t, trî cÊp, hoÆc phóc
C«ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng , ®ã lµ: lîi c«ng céng …
- Tù nguyÖn ®ãng gãp. §ã lµ c¸c kho¶n tù nguyÖn ®ãng
Tõ ph©n tÝch trªn cã thÓ kÕt luËn r»ng Tµi ChÝnh C«ng
gãp cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ – x· héi vµ c«ng d©n, ®Ó chi
lµ tµi chÝnh cña c¶ céng ®ång. Trong nÒn tµi chÝnh nµy,
cho môc tiªu gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ – x· héi, mµ ®¸ng lÏ
mÆc dï Nhµ Níc lµ chñ thÓ,nhng thùc chÊt chØ ®ãng vai
c¸c kho¶n nµy NSNN ph¶i ®¶m tr¸ch.Trong ®iÒu kiÖn
trß lµ träng tµi gi¸m s¸t chu tr×nh tµi chÝnh trong nÒn kinh
NSNN cßn khã kh¨n, nhiÒu quü do tù nguyÖn ®ãng gãp ®·
tÕ.Thùc tiÔn cho thÊy, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, khi
h×nh thµnh,nh : Quü ®Òn ¬n ®¸p nghÜa, Quü kh¾c phôc
quyÒn lùc tËp trung vµo Nhµ Níc cµng cao, th× Tµi ChÝnh
hËu qu¶ thiªn tai, Quü xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo … Nh÷ng quü
C«ng thÓ hiÖn tÝnh céng ®ång cµng râ nÐt.
nµy tuy sè lîng kh«ng lín so víi quü tiÒn tÖ tËp trung cña 17 18
Nhµ Níc, nhng ®· gãp phÇn kh«ng nhá hç trî quan
1.2.1.1. Tµi ChÝnh C«ng thuéc Nhµ Níc.
träng cho NSNN,gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ - x·
Tµi ChÝnh C«ng thuéc Nhµ Níc gåm ba bé phËn cÊu
héi trong nh÷ng thêi kú nhÊt ®Þnh. thµnh:
- KÕt hîp gi÷a Nhµ Níc vµ nh©n d©n cïng lµm. §©y lµ
- Ng©n s¸ch Nhµ Níc.
m« h×nh míi cña mét trong c¸c ®Æc trng së h÷u cña Tµi
C¸c kho¶n thu,chi cña NSNN ®îc h×nh thµnh vµ thùc
ChÝnh C«ng. §ã lµ vÊn ®Ò x· héi ho¸ mét sè kho¶n chi cho
hiÖn theo luËt ®Þnh. ViÖc qu¶n lý NSNN ®îc ph©n cÊp
mét sè lÜnh vùc, mµ Nhµ Níc cha thùc hiÖn ®îc, hoÆc
theo c¸c cÊp hµnh chÝnh do Nhµ Níc ®iÒu hµnh vµ kiÓm
kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc hoµn toµn. Nh viÖc x· héi ho¸ so¸t.
gi¸o dôc; y tÕ; Nhµ Níc vµ nh©n d©n cïng lµm trong x©y
- TÝn dông Nhµ Níc.
dùng cÇu phµ, ®êng giao th«ng, b¶o vÖ m«i trêng
Kho¶n thu cña tÝn dông Nhµ Níc bao gåm hai nguån :
…Nh÷ng tµi s¶n (h÷u h×nh, hoÆc v« h×nh) ®îc kiÕn t¹o
Vay trong níc vµ vay, nhËn viÖn trî tõ bªn ngoµi.Nhµ
trong qu¸ tr×nh x· héi ho¸, ®· thÓ hiÖn ®Æc trng míi cña
Níc qu¶n lý toµn bé nguån vèn tÝn dông nµy vµ sö dông
Tµi ChÝnh C«ng trong ®iÒu kiÖn d©n trÝ ph¸t triÓn.
theo nh÷ng môc tiªu cña quèc gia ®îc ho¹ch ®Þnh c«ng khai.
1.2. CÊu thµnh cña Tµi ChÝnh C«ng .
- Quü dù tr÷ Quèc gia.
Tµi ChÝnh C«ng lµ sù ph¸t triÓn cao h¬n vµ tËp trung
Quü dù tr÷ Quèc gia lµ mét bé phËn cña NSNN,nhng
h¬n cña tµi chÝnh nãi chung. Lo¹i h×nh tµi chÝnh nµy hoµn
mang tÝnh chÊt chuyªn dïng ®Ó sö dông trong nh÷ng
toµn thuéc quyÒn chi phèi cña Nhµ níc vµ viÖc sö dông
trêng hîp ®Æc biÖt cña Nhµ Níc.Quü Dù tr÷ Quèc gia
c¸c quü tiÒn tÖ thuéc Tµi ChÝnh C«ng lµ do Nhµ Níc
bao gåm hai bé phËn : tiÒn vµ hiÖn vËt.Quü nµy lµ lo¹i h×nh
quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn tuú theo môc ®Ých qu¶n lý vµ sö
®Æc biÖt cña quü tiÒn tÖ ngoµi NSNN.
dông, cÊu thµnh cña Tµi ChÝnh C«ng ®îc chia theo c¸c
1.2.1.2. Tµi ChÝnh C«ng thuéc c¸c ®¬n vÞ hµnh tiªu chÝ sau ®©y: chÝnh.
1.2.1. Theo chñ thÓ qu¶n lý .
HÖ thèng hµnh chÝnh ë ViÖt Nam bao gåm ba bé phËn
Tiªu chÝ ph©n lo¹i nµy kh«ng xem xÐt ®Õn quan hÖ
cÊu thµnh ®ã lµ: HÖ thèng c¸c c¬ quan lËp ph¸p, HÖ thèng c¸c
ph©n phèi cña Tµi ChÝnh C«ng, mµ trùc tiÕp xem xÐt viÖc
c¬ quan hµnh ph¸p vµ HÖ thèng c¸c c¬ quan t ph¸p. Mçi hÖ
qu¶n lý c¸c quü tiÒn tÖ thuéc Tµi ChÝnh C«ng. Theo tiªu
thèng ®Òu cã c¸c tæ chøc ho¹t ®éng thèng nhÊt tõ Trung ¬ng
chÝ nµy Tµi ChÝnh C«ng ®îc cÊu thµnh bëi: ®Õn ®Þa ph¬ng.
- HÖ thèng c¬ quan lËp ph¸p bao gåm: Quèc Héi, Héi ®ång Nh©n d©n c¸c cÊp. 19 20
- HÖ thèng c¬ quan hµnh ph¸p bao gåm: ChÝnh Phñ; + Quü B¶o hiÓm x· héi.
Bé, ngµnh vµ c¸c c¬ quan t¬ng ®¬ng; UBND c¸c
+ Quü B¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam cÊp.
+ Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Þa ph¬ng
- HÖ thèng c¬ quan t ph¸p bao gåm: ViÖn kiÓm s¸t
+ C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi ng©n s¸ch kh¸c (Quü
Nh©n d©n tèi cao vµ Toµ ¸n Nh©n d©n c¸c cÊp.
Dù tr÷ tµi chÝnh vµ c¸c quü chuyªn dïng kh¸c cña Nhµ
TÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ thuéc c¸c hÖ thèng trªn ®Òu lµ nh÷ng Níc).
®¬n vÞ dù to¸n,nhu cÇu chi tiªu cña nh÷ng ®¬n vÞ nµy,®îc
C¸c quü ngoµi NSNN ®îc sö dông mang tÝnh chÊt
lËp theo n¨m ng©n s¸ch. Trªn c¬ së nhu cÇu chi ®· ®îc
chuyªn dïng theo tõng lÜnh vùc.Nguån h×nh thµnh c¸c quü
duyÖt, NSNN sÏ ®¶m b¶o nhu cÇu chi cho ho¹t ®éng cña
nµy mét phÇn ®îc trÝch tõ NSNN,phÇn cßn l¹i tù t¹o lËp
bé m¸y hµnh chÝnh quèc gia.
theo c¬ chÕ tµi chÝnh hiÖn hµnh.
1.2.1.3. Tµi ChÝnh C«ng thuéc c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp.
1.2.3. C¨n cø vµo sù ph©n cÊp theo hÖ thèng chÝnh
C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp rÊt ®a d¹ng. Ho¹t ®éng cña chóng quyÒn.
lµ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng phÇn kh¸c nhau thuéc chøc n¨ng cña
Theo tiªu chÝ nµy Tµi ChÝnh C«ng ®îc chia thµnh:
Nhµ Níc vÒ c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸ - x· héi, b¶o vÖ m«i
- Tµi ChÝnh C«ng thuéc cÊp Trung ¬ng.
trêng, cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng …
- Tµi ChÝnh C«ng thuéc cÊp ®Þa ph¬ng. Tµi C«ng
C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®îc NSNN cÊp mét phÇn kinh
thuéc cÊp nµy l¹i ®îc chia thµnh :
phÝ ho¹t ®éng. Sè kinh phÝ cßn thiÕu c¸c ®¬n vÞ nµy ®îc
+ Tµi ChÝnh C«ng cÊp tØnh vµ t¬ng ®¬ng.
quyÒn thu phÝ ®Ó bï ®¾p, v× vËy chóng ®îc gäi lµ ®¬n vÞ
+ Tµi ChÝnh C«ng cÊp huyÖn vµ t¬ng ®¬ng.
sù nghiÖp cã thu. Nh÷ng ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®îc tù
+ Tµi ChÝnh C«ng cÊp x· vµ t¬ng ®¬ng. chñ vÒ tµi chÝnh.
Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña TCC c¸c cÊp,®Òu thùc hiÖn
1.2.2. C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh vµ c¬ chÕ sö dông
theo luËt ®Þnh. Tuy nhiªn ë ®©y còng cÇn ph©n biÖt sù kh¸c c¸c quü tiÒn tÖ.
nhau gi÷a TCC víi NSNN. NSNN lµ tæng hîp c¸c kho¶n thu
C¨n cø vµo tiªu chÝ nµy, Tµi ChÝnh C«ng ®îc chia
chi cña Nhµ Níc ®· ®îc dù to¸n trong mét thêi kú nhÊt thµnh c¸c lo¹i sau:
®Þnh, ®ã lµ kÕt qu¶ sù vËn ®éng cña TCC. Cßn TCC lµ qu¸ - Ng©n S¸ch Nhµ Níc.
tr×nh thùc hiÖn c¸c quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i cña - TÝn dông Nhµ Níc.
c¶i vËt chÊt trong nÒn kinh tÕ ®Ó h×nh thµnh c¸c quü tiÒn tÖ, - C¸c quü ngoµi NSNN: trong ®ã cã NSNN. + Quü Dô tr÷ Quèc gia. 21 22
1.3. Chøc n¨ng cña Tµi ChÝnh C«ng.
phèi nhiÒu quü tiÒn tÖ ®îc h×nh thµnh, tuú thuéc vµo c¸c
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng TCC cã nh÷ng chøc n¨ng
chñ thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n phèi. sau ®©y:
Thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi cña TCC, ®îc ®Æt ra
1.3.1. Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh trong nÒn
trong c¸c ®iÒu kiÖn: tËp trung, c«ng khai, c«ng b»ng vµ kinh tÕ quèc d©n.
d©n chñ. Do ®ã chøc n¨ng ph©n phèi cña TCC g¾n liÒn víi
Dùa trªn c¬ së c«ng quyÒn ®Ó sö dông chøc n¨ng ph©n
quyÒn lùc cña Nhµ Níc vµ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
phèi cña tµi chÝnh, Nhµ Níc chiÕm h÷u mét phÇn cña c¶i thÞ trêng.
vËt chÊt cña x· héi,®Ó t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ
1.3.2. §iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ.
thuéc së h÷u cña m×nh. §ã lµ chøc n¨ng ph©n phèi cña Tµi
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hÇu hÕt c¸c quan hÖ ph©n ChÝnh C«ng.
phèi cña c¶i vËt chÊt trong x· héi ®Òu bÞ ®iÒu chØnh bëi luËt
ph¸p. §Æc biÖt víi TCC lµ c«ng cô kinh tÕ quan träng víi
VÒ ph¹m vi, chøc n¨ng ph©n phèi cña TCC hÑp h¬n
chøc n¨ng ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ, trªn c¬ së chøc
chøc n¨ng ph©n phèi cña tµi chÝnh nãi chung vÒ c¸c
n¨ng nµy Nhµ Níc cã thÓ:
ph¬ng diÖn: §èi tîng ph©n phèi (nguån cña c¶i vËt
- §iÒu chØnh l¹i quan hÖ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i
chÊt); Chñ thÓ ph©n phèi ( ngêi cã quyÒn së h÷u, sö dông
cña c¶i vËt chÊt) vµ kÕt qu¶ ph©n phèi (c¸c quü tiÒn tÖ ®îc
cña c¶i vËt chÊt phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ –
h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh ph©n phèi).
x· héi trong tõng thêi kú th«ng qua c¸c luËt vµ v¨n b¶n
- VÒ ®èi tîng ph©n phèi: TCC chØ thùc hiÖn ph©n phèi
ph¸p quy, nh: LuËt NSNN,c¸c luËt thuÕ, ph¸p lÖnh vµ c¸c
v¨n b¶n vÒ phÝ vµ lÖ phÝ, c¸c luËt vÒ s¶n xuÊt kinh doanh
mét bé phËn nhÊt ®Þnh cña c¶i vËt chÊt x· héi theo luËt
cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp …ViÖc ®iÒu chØnh c¸c v¨n
®Þnh,chñ yÕu lµ bé phËn cña c¶i míi ®ù¬c t¹o ra (GDP)
b¶n ph¸p quy nµy t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh ph©n
thuéc mét sè ®èi tîng, chø kh«ng ph¶i lµ toµn bé cña c¸i
phèi vµ ph©n phèi l¹i cña c¶i vËt chÊt vµ do ®ã ®Õn sù ph¸t x· héi.
triÓn cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ.
- Chñ thÓ ph©n phèi: ChØ cã mét sè chñ thÓ chÞu t¸c
- §iÒu chØnh c¸c kho¶n chi tiªu cña NSNN, ®éng th¸i
®éng cña TCC, trong ®ã Nhµ Níc, víi t c¸ch lµ ngêi cã
nµy ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
toµn quyÒn së h÷u vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ sau qu¸ tr×nh
quèc d©n.Nh÷ng chñ thÓ, khu vùc, thµnh phÇn kinh ph©n phèi.
tÕ…®îc Nhµ Níc gia t¨ng ®Çu t nguån lùc tµi chÝnh, sÏ
- KÕt qu¶ ph©n phèi: kÕt qu¶ ph©n phèi cña TCC h×nh cã c¬ héi ph¸t triÓn.
thµnh mét sè quü tiÒn tÖ tËp trung, trong ®ã quü lín nhÊt lµ
Nh vËy ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ph©n phèi, ®Æc biÖt lµ
NSNN. Cßn víi tµi chÝnh nãi chung, sau qu¸ tr×nh ph©n
®iÒu chØnh c¸c kho¶n chi tiªu cña NSNN, sÏ ¶nh hëng vÜ 23 24
m« tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. §©y lµ chøc n¨ng
- Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh theo luËt ®Þnh. Ph©n
quan träng cña TCC g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ Níc trong
phèi lµ chøc n¨ng vèn cã cña tµi chÝnh.Nhng víi TCC mäi nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
quan hÖ ph©n phèi thuéc lÜnh vùc tµi chÝnh nµy ®Òu ®îc
1.3.3. Gi¸m s¸t vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ sö
thùc hiÖn theo luËt ®Þnh.§Æc ®iÓm trong quan hÖ ph©n phèi
dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh. cña TCC lµ:
§èi tîng ®Ó gi¸m s¸t vµ kiÓm tra cña TCC lµ qu¸ tr×nh
+ Ph©n phèi cña TCC mang tÝnh toµn diÖn, nghÜa lµ c¸c
ph©n phèi vµ sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh cña c¸c chñ
chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ vµ mäi c«ng d©n ®Òu chÞu t¸c
thÓ trong nÒn kinh tÕ. Môc tiªu cña qu¸ tr×nh nµy lµ xem
®éng cña c¸c quan hÖ ph©n phèi thuéc TCC.
xÐt ®Õn sù c©n ®èi,tÝnh hîp lý, tiÕt kiÖm, hiÖu qu¶ …cña
+ Ph©n phèi cña TCC thÓ hiÖn nguyªn t¾c: c«ng khai, TCC. d©n chñ, c«ng b»ng.
Gi¸m s¸t vµ kiÓm tra lµ hai néi dung ®ång thêi trong
- H×nh thµnh c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung thuéc së h÷u cña
chøc n¨ng cñaTCC. NÕu trong qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ sö
Nhµ Níc, ®Ó ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu chi: duy tr× bé m¸y
dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh,cã nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng
c«ng quyÒn; cho an ninh quèc phßng; cho v¨n ho¸, gi¸o
®óng nh÷ng môc tiªu nªu trªn, Nhµ Níc sÏ ®iÒu chØnh,
dôc, y tÕ; cho ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi…§ã lµ c¸c kho¶n
kh¾c phôc nh÷ng sai sãt vµ nh÷ng néi dung bÊt hîp lý cña
chi mang l¹i lîi Ých cho c¶ céng ®ång. ChØ cã TCC míi thÓ qu¸ tr×nh nµy. hiÖn ®îc vai trß nµy.
C¸c chøc n¨ng cña TCC cã quan hÖ h÷u c¬,lµ mét thÓ
Nh vËy TCC mét mÆt thÓ hiÖn lµ c«ng cô cña bé m¸y
thèng nhÊt trong mét nÒn tµi chÝnh díi sù ®iÒu hµnh cña
c«ng quyÒn, nhng mÆt kh¸c l¹i thÓ hiÖn quyÒn lùc cña nã, Nhµ Níc.
®ã lµ quyÒn lùc tµi chÝnh cña TCC trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
1.4. Vai trß cña Tµi ChÝnh C«ng.
1.4.2. TCC ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ
Vai trß cña TCC trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®îc xem
®iÒu chØnh vÜ m« c¸c quan hÖ trong nÒn kinh tÕ quèc
xÐt trong ®iÒu kiÖn TCC ®· ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n cao vµ d©n.
®¹t ®Õn møc ®é quyÒn lùc tµi chÝnh. §ã lµ:
Trong qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i c¸c nguån
1.4.1. Ph©n phèi c¸c nguån lùc tµi chÝnh theo luËt
lùc tµi chÝnh,u tiªn hµng ®Çu cña TCC lµ ®¶m b¶o sù ph¸t
®Þnh, t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung theo
triÓn kinh tÕ – x· héi. Nh÷ng u tiªn nµy thÓ hiÖn râ trong
môc tiªu Nhµ Níc ®· ho¹ch ®Þnh.
viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, nh:
gi¶m dÇn tû lÖ ®ãng gãp cña c¸c chñ thÓ vµo NSNN, ®ång
thêi Nhµ Níc l¹i kh«ng ngõng t¨ng tû träng vµ sè lîng 25 26
chi tµi chÝnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi.ChØ cã sù c¶i
Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p truyÒn thèng vÉn lµ: gi¶m mét sè
c¸ch thu chi trong quan hÖ ph©n phèi cña TCC cã lîi cho
kho¶n ®ãng gãp vµ t¨ng chi hç trî theo nh÷ng tiªu chÝ nhÊt
c¸c chñ thÓ kinh tÕ míi lµ c¬ së ®¶m b¶o ch¾c ch¾n nhÊt ®Þnh, nh:
cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c cña mäi nÒn kinh
- T¨ng chi ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c vïng n«ng th«n, tÕ.
miÒn nói ... ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ h¹ tÇng cßn nhiÒu khã
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, do nhiÒu nguyªn kh¨n.
nh©n ®· lµm cho nÒn kinh tÕ bÞ mÊt c©n ®èi tæng thÓ hoÆc
- Cho vay u ®·i, gi¶m thuÕ víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ
côc bé. §Ó lËp l¹i thÕ c©n ®èi míi cho sù ph¸t triÓn,Nhµ míi khëi nghiÖp.
Níc chØ cã thÓ sö dông c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt lµ TCC. §ã
- Trî cÊp cho c¸c ®èi tîng ë nh÷ng vïng bÞ thiªn tai.
lµ t¨ng hoÆc gi¶m thu chi tµi chÝnh ®Ó xö lý c¸c quan hÖ
- Cho vay, ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ víi môc tiªu xo¸
c©n ®èi lín trong nÒn kinh tÕ, nh: gi÷a tÝch luü vµ tiªu ®ãi gi¶m nghÌo.
dïng; gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ; c«ng nghiÖp vµ n«ng
- LËp c¸c quü ®¶m b¶o an sinh x· héi: Quü b¶o hiÓm y
nghiÖp; xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu… HiÖu qu¶ cña sù ®iÒu
tÕ, Quü b¶o hiÓm x· héi, Quü phßng ngõa thiªn tai…
chØnh vÜ m« nµy lµ lËp l¹i thÕ c©n ®èi míi cho sù ph¸t triÓn
Tõ nh÷ng néi dung nªu trªn cho thÊy TCC thùc sù lµ
cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
c«ng cô ®Æc biÖt quan träng cña Nhµ Níc ®Ó duy tr× sù
1.4.3. Tµi ChÝnh C«ng gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn æn
ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ - x· héi.
®Þnh vµ c«ng b»ng cña x· héi.
Thùc tÕ ®· cho thÊy, kinh tÕ – x· héi cµng ph¸t triÓn th× vai
C¬ së ®Ó x· héi ph¸t triÓn æn ®Þnh lµ sù c«ng
trß cña TCC cµng quan träng. Tuy nhiªn sö ®ông TCC nh
b»ng.C«ng b»ng x· héi bao gåm nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã
thÕ nµo l¹i cßn tuú thuéc vµo vai trß cña Nhµ Níc trong
c«ng b»ng vÒ kinh tÕ lµ quan träng nhÊt. Tuy nhiªn trong mçi quèc gia.
tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ, kÓ c¶ c¸c quèc gia ph¸t triÓn
nhÊt,còng kh«ng thÓ cã sù c«ng b»ng tuyÖt ®èi. Mµ lu«n
lu«n xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng giÇu nghÌo, tõ ®ã dÉn ®Õn bÊt
b×nh ®¼ng vÒ ®Þa vÞ vµ quyÒn lîi gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ.
Trong thùc tÕ ë mäi quèc gia, TCC ®· ®ãng vai trß quyÕt
®Þnh gi¶m bít sù bÊt b×nh ®¼ng nµy, gãp phÇn vµo sù ph¸t
triÓn æn ®Þnh cña x· héi.
Tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, ë mçi quèc gia, ph¬ng ph¸p
sö dông TCC ®Ó t¹o sù c«ng b»ng x· héi cã sù kh¸c nhau. 27 28 Ch¬ng 2
mét lín. C¸c kho¶n thu thuÕ kh«ng ®¶m b¶o ®îc nhu cÇu
chi tiªu, buéc Nhµ níc ph¶i vay nî b»ng c¸ch ph¸t hµnh Ng©n s¸ch nhµ níc
c«ng tr¸i ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt cña NSNN.
Nh vËy, viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh NSNN lu«n g¾n
2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ng©n s¸ch
liÒn víi Nhµ níc, trong ®ã Quèc héi thùc hiÖn quyÒn lËp nhµ níc
ph¸p vÒ NSNN, cßn quyÒn hµnh ph¸p giao cho ChÝnh phñ
2.1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña NSNN
thùc hiªn. MÆc dï vËy, cho ®Õn nay, ngêi ta vÉn cßn cã
Ng©n s¸ch nhµ níc (NSNN) lµ ph¹m trï kinh tÕ vµ lµ
nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau khi ®a ra kh¸i niÖm vÒ NSNN:
ph¹m trï lÞch sö. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ng©n s¸ch
Thø nhÊt: NSNN lµ b¶n dù to¸n thu – chi tµi chÝnh cña
Nhµ níc g¾n liÒn víi sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña nÒn
Nhµ níc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, thêng lµ
kinh tÕ hµng hãa – tiÒn tÖ trong c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt mét n¨m.
do Nhµ níc trùc tiÕp qu¶n lý. Nãi c¸ch kh¸c, sù ra ®êi vµ
Thø hai: NSNN lµ quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ níc,
ph¸t triÓn cña Nhµ níc cïng víi sù tån t¹i cña nÒn kinh tÕ
lµ kÕ ho¹ch tµi chÝnh c¬ b¶n cña Nhµ níc.
hµng hãa – tiÒn tÖ lµ nh÷ng tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi, tån t¹i vµ
Thø ba: NSNN lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh
ph¸t triÓn cña ng©n s¸ch Nhµ níc.
trong qu¸ tr×nh Nhµ níc huy ®éng vµ sö dông c¸c nguån
Trong t¸c phÈm “Nguån gèc cña gia ®×nh, chÕ ®é t tµi chÝnh kh¸c nhau.
h÷u vµ Nhµ níc”, F. ¡ngghen ®· chØ ra r»ng, Nhµ níc ra
NSNN lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp vµ trõu tîng.
®êi trong cuéc ®Êu tranh cña x· héi cã giai cÊp. Nhµ níc
Kh¸i niÖm NSNN ph¶i thÓ hiÖn ®îc néi dung kinh tÕ – x·
xuÊt hiÖn víi t c¸ch lµ c¬ quan c«ng quyÒn ®Ó duy tr× vµ
héi cña NSNN, ph¶i ®îc xem xÐt trªn c¸c mÆt h×nh thøc,
ph¸t triÓn x· héi. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng ®ã, Nhµ níc ®·
thùc thÓ vµ quan hÖ kinh tÕ chøa ®ùng trong NSNN.
Ên ®Þnh c¸c thø thuÕ, b¾t buéc mäi tæ chøc vµ thµnh viªn
XÐt vÒ h×nh thøc: NSNN lµ mét b¶n dù to¸n thu vµ chi
trong x· héi ph¶i ®ãng gãp ®Ó lËp ra quü tiÒn tÖ riªng cã
do ChÝnh phñ lËp ra, ®Ö tr×nh Quèc héi phª chuÈn vµ giao
cña Nhµ níc - quü NSNN - ®Ó chi tiªu cho bé m¸y Nhµ
cho ChÝnh phñ tæ chøc thùc hiÖn.
níc, qu©n ®éi, c¶nh s¸t... Khi c¸c quèc gia ®· ph¸t triÓn
XÐt vÒ thùc thÓ: NSNN bao gåm nh÷ng nguån thu vµ
nhng kh«ng cã sù ®ång ®Òu vÒ søc m¹nh, nh÷ng tham
nh÷ng kho¶n chi cô thÓ vµ ®îc ®Þnh lîng. C¸c nguån thu
väng vÒ l·nh thæ vµ chñ quyÒn ®· dÉn ®Õn viÖc chuÈn bÞ vµ
®Òu ®îc nép vµo mét quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ níc;
thùc hiÖn c¸c cuéc chiÕn tranh x©m lîc, c¸c kho¶n chi
c¸c kho¶n chi ®Òu ®îc xuÊt ra tõ quü tiÒn tÖ tËp trung Êy.
tiªu giµnh cho bé m¸y thèng trÞ vµ qu©n ®éi ®ßi hái ngµy 29 30
C¸c kho¶n thu chi cña NSNN ®Òu ph¶n ¸nh nh÷ng mèi
Quèc héi phª chuÈn dù to¸n vµ quyÕt to¸n ng©n s¸ch.
quan hÖ kinh tÕ nhÊt ®Þnh gi÷a Nhµ níc víi c¸c chñ thÓ ho¹t
ChÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm thèng nhÊt qu¶n lý vµ ®iÒu
®éng trªn mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ - x· héi, bao gåm: hµnh NSNN.
- Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a Nhµ níc víi d©n c.
Bé m¸y Nhµ níc cña ta ®îc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh dùa
- Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a Nhµ níc víi c¸c tæ chøc tµi
trªn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ. Ng©n s¸ch lµ c«ng cô
chÝnh, tÝn dông vµ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn
cña Nhµ níc, v× vËy hÖ thèng NSNN còng ®îc x©y dùng kinh tÕ;
theo nguyªn t¾c ®ã. ë c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng,
- Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a Nhµ níc víi c¸c tæ chøc
Héi ®ång nh©n d©n th¶o luËn ng©n s¸ch cÊp m×nh, nhng chÝnh trÞ - x· héi.
ph¶i ®îc Uû ban nh©n d©n cÊp trªn vµ ChÝnh phñ xÐt
- Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a Nhµ níc víi c¸c Quèc gia vµ
duyÖt l¹i ®Ó thèng nhÊt vµ ®a vµo NSNN trªn c¬ së tu©n c¸c tæ chøc quèc tÕ.
thñ c¸c quy ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é thu chi, c¸c ®Þnh
Tõ sù ph©n tÝch trªn, ta cã thÓ ®a ra kh¸i niÖm vÒ
møc, tiªu chuÈn chi tiªu, môc lôc ng©n s¸ch vµ c¸c quy NSNN nh sau:
®Þnh kh¸c cã liªn quan ®Õn NSNN.
NSNN lµ b¶n dù to¸n thu – chi tµi chÝnh tæng hîp cña
Hai lµ, nguyªn t¾c b¶o ®¶m tÝnh phï hîp gi÷a cÊp
Nhµ níc, ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh g¾n liÒn
ng©n s¸ch víi cÊp chÝnh quyÒn Nhµ níc.
víi qu¸ tr×nh t¹o lËp, ph©n phèi vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ
Nguyªn t¾c nµy xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu b¶o ®¶m nguån tµi
tËp trung cña Nhµ níc nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña
chÝnh cho viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô cña mçi cÊp
Nhµ níc trªn c¬ së luËt ®Þnh.
chÝnh quyÒn Nhµ níc. V× vËy, cÇn ph¶i x©y dùng cho mçi
2.1.2. HÖ thèng Ng©n s¸ch Nhµ níc
cÊp chÝnh quyÒn cã ng©n s¸ch cña cÊp m×nh, cã nguån thu
HÖ thèng NSNN lµ tæng thÓ c¸c cÊp Ng©n s¸ch cã quan
vµ c¸c kho¶n chi, cã quyÒn quyÕt ®Þnh ng©n s¸ch cña cÊp
hÖ mËt thiÕt víi nhau trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô
m×nh trªn c¬ së chÊp hµnh ph¸p luËt cña Nhµ níc. C¸ch thu chi cñÊyNNN mçi cÊp.
lùa chän nµy ph¸t huy ®îc quyÒn d©n chñ, tÝnh chñ ®éng
Trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p vµ LuËt NSNN,
vµ tÝch cùc trong viÖc khai th¸c nguån thu, qu¶n lý c¸c
hÖ thèng ng©n s¸ch Nhµ níc ViÖt nam ®îc thiÕt lËp dùa kho¶n chi cña NSNN.
trªn hai nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y:
HiÖn nay theo quy ®Þnh cña LuËt NSNN 1996, hÖ thèng
Mét lµ, nguyªn t¾c thèng nhÊt vµ tËp trung d©n chñ
NSNN gåm ng©n s¸ch trung ¬ng vµ ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng
Níc ta lµ mét quèc gia thèng nhÊt, quyÒn lùc nhµ n- theo s¬ ®å díi ®©y:
íc lµ thèng nhÊt, do ®ã chØ cã mét NSNN thèng nhÊt do 31 32
ph¬ng vµ hç trî chuyÓn giao nguån tµi chÝnh cho chÝnh quyÒn cÊp díi.
2.1.3. Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN
2.1.3.1. Kh¸i niÖm ph©n cÊp qu¶n lý NSNN
Khi ®· h×nh thµnh hÖ thèng NSNN gåm nhiÒu cÊp th×
viÖc ph©n cÊp qu¶n lý NSNN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan.
NSNN lµ mét thÓ thèng nhÊt gåm nhiÒu cÊp ng©n s¸ch;
mçi cÊp ng©n s¸ch võa ph¶i tu©n thñ c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch
theo luËt ®Þnh, võa ph¶i cã tÝnh ®éc lËp, tù chÞu tr¸ch
nhiÖm trong ph¹m vi quyÒn h¹n cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn
trong qu¸ tr×nh thùc thi c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc ph©n c«ng.
Ng©n s¸ch trung ¬ng bao gåm c¸c ®¬n vÞ dù tãan cña
XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa nãi trªn, ph©n cÊp qu¶n lý NSNN
cÊp nµy. Mçi bé, mçi c¬ quan trung ¬ng lµ mét ®¬n vÞ dù
lµ gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ gi÷a chÝnh quyÒn Nhµ níc to¸n cña NSTW.
Trung ¬ng víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng trong qu¸
NSTW cung øng nguån tµi chÝnh cho c¸c nhiÖm vô,
tr×nh qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng NSNN.
môc tiªu chung cho c¶ níc trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: kinh
2.1.3.2. Yªu cÇu ph©n cÊp qu¶n lý NSNN
tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi, quèc phßng, an ninh, ®èi
Ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch ®îc thùc hiÖn theo c¸c
ngo¹i vµ hç trî chuyÓn giao nguån tµi chÝnh cho ng©n s¸ch yªu cÇu sau ®©y:
tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng.
- §¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña NSNN. Ph©n cÊp qu¶n
NS§P lµ tªn chung ®Ó chØ ng©n s¸ch cu¶ c¸c cÊp chÝnh
lý ®Ó ph¸t huy quyÒn d©n chñ, tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña
quyÒn ®Þa ph¬ng phï hîp víi ®Þa giíi hµnh chÝnh c¸c cÊp.
c¸c cÊp chÝnh quyÒn trong viÖc khai th¸c vµ båi dìng c¸c
Ng©n s¸ch x·, phêng, thÞ trÊn võa lµ mét cÊp ng©n s¸ch,
nguån thu; sö dông tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ c¸c kho¶n chi
võa lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña ng©n s¸ch huyÖn vµ NSNN.
quËn. Ng©n s¸ch huyÖn, quËn võa lµ mét cÊp ng©n s¸ch,
- Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN ph¶i phï hîp víi c¸c lÜnh
võa lµ mét bé phËn cÊu thµnh cu¶ ng©n s¸ch tØnh, thµnh
vùc ph©n cÊp kh¸c cña Nhµ níc, t¹o ra mét sù ®ång bé
phè trùc thuéc trung ¬ng.
trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ho¹t ®éng c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc
Ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng cung øng nguån tµi chÝnh ®Ó cña nÒn kinh tÕ.
thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn nhµ níc ë ®Þa 33 34
- Néi dung ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch ph¶i dùa trªn
Ph©n cÊp ng©n s¸ch lµ ph¶i x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ
c¬ së c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô
quyÒn h¹n cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn trong viÖc lËp, chÊp
vµ quyÒn h¹n cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn, b¶o ®¶m mçi cÊp
hµnh vµ quyÕt to¸n ng©n s¸ch, møc vay nî trong d©n, c¸c
ng©n s¸ch ®Òu cã c¸c kho¶n thu – chi t¬ng xøng víi
kho¶n phô thu bæ sung cho ng©n s¸ch cÊp díi; thêi h¹n nhiÖm vô ®îc giao.
lËp, xÐt duyÖt, b¸o c¸o NSNN ra Héi ®ång nh©n d©n vµ göi
§iÓm míi trong LuËt NSNN ban hµnh n¨m 1996 (söa
lªn cÊp trªn sao cho võa n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña chÝnh
®æi n¨m 2002) lµ Quèc héi quyÕt ®Þnh dù to¸n NSNN,
quyÒn trung ¬ng, võa ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o
ph©n bæ ng©n s¸ch trung ¬ng, phª chuÈn quyÕt to¸n ng©n cña chÝnh quyÒn c¬ së.
s¸ch Nhµ níc; Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp ®îc chñ ®éng
2.1.3.4. Nguyªn t¾c ph©n cÊp qu¶n lý NSNN
quyÕt ®Þnh dù to¸n ng©n s¸ch cña cÊp m×nh, quyÕt ®inh
a) Ph©n cÊp ng©n s¸ch ph¶i ®îc tiÕn hµnh ®ång bé víi
ph©n bæ dù to¸n ng©n s¸ch cho cÊp díi.
ph©n cÊp kinh tÕ vµ tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh.
2.1.3.3. Néi dung ph©n cÊp qu¶n lý NSNN
Tu©n thñ nguyªn t¾c nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
a) Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ quyÒn lùc gi÷a c¸c cÊp chÝnh
viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ vËt chÊt gi÷a c¸c cÊp chÝnh
quyÒn trong viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é thu chi,
quyÒn, x¸c ®Þnh râ nguån thu vµ nhiÖm vô chi cu¶ c¸c cÊp chÕ ®é qu¶n lý NSNN.
chÝnh quyÒn mét c¸ch chÝnh x¸c.
§©y lµ mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu cña ph©n cÊp
Ph©n cÊp kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó
qu¶n lý NSNN. Qua ph©n cÊp ph¶i x¸c ®Þnh râ quyÒn h¹n
thùc hiÖn ph©n cÊp qu¶n lý NSNN; tæ chøc bé m¸y Nhµ
cña mçi cÊp trong viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch, chÕ ®é, tiªu
níc lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ph¹m vi, møc ®é cña NSNN ë
chuÈn , ®Þnh møc, ph¹m vi, møc ®é qu¶n lý ng©n s¸ch.
mçi cÊp chÝnh quyÒn. Trong t¬ng lai, cïng víi viÖc hoµn
b) Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ vËt chÊt trong qu¸ tr×nh ph©n
thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vµ c¶i c¸ch bé m¸y hµnh
giao nhiÖm vô thu, chi vµ c©n ®èi NSNN.
chÝnh, nguyªn t¾c ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch còng sÏ ®-
§Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ nµy, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ
îc thay ®æi mét c¸ch t¬ng øng.
nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ cu¶ mçi cÊp chÝnh quyÒn, kh¶
b) §¶m b¶o thÓ hiÖn vai trß chñ ®¹o cña NSTW vµ vÞ
n¨ng t¹o ra nguån thu trªn tõng ®Þa bµn mµ chÝnh quyÒn ®ã
trÝ ®éc lËp NS§P trong hÖ thèng NSNN thèng nhÊt.
qu¶n lý, ®ång thêi nghiªn cøu, sö dông c¸c biÖn ph¸p ®iÒu
§¶m b¶o vai trß chñ ®¹o cu¶ NSTW lµ mét ®ßi hái
hoµ thÝch hîp cho tõng cÊp ng©n s¸ch.
kh¸ch quan, b¾t nguån tõ vÞ trÝ, vai trß cña chÝnh quyÒn
c) Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chu
trung ¬ng ®· ®îc HiÕn ph¸p vµ LuËt NSNN quy ®Þnh ®èi tr×nh ng©n s¸ch.
víi viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña ®Êt níc. 35 36
NSTW trªn thùc tÕ lµ ng©n s¸ch cña c¶ níc, tËp trung
thøc gi¸ trÞ. Thu NSNN ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ kinh tÕ n¶y
®¹i bé phËn nguån thu cña quèc gia vµ thùc hiÖn c¸c kho¶n
sinh trong qu¸ tr×nh ph©n chia c¸c nguån tµi chÝnh quèc gia chi chñ yÕu cña quèc gia.
gi÷a Nhµ níc vµ c¸c chñ thÓ trong x· héi. Sù ph©n chia ®ã
VÞ trÝ ®éc lËp cña NS§P ®îc thÓ hiÖn: c¸c cÊp chÝnh
lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu tån t¹i vµ
quyÒn cã quyÒn lËp, chÊp hµnh vµ quyÕt to¸n ng©n s¸ch
ph¸t triÓn cña bé m¸y nhµ níc còng nh yªu cÇu thùc
cña m×nh trªn c¬ së chÝnh s¸ch, chÕ ®é Nhµ níc ®· ban
hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ - x· héi cña Nhµ níc. §èi t-
hµnh. MÆt kh¸c, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ph¶i chñ ®éng, s¸ng
îng ph©n chia nguån tµi chÝnh quèc gia lµ kÕt qu¶ lao
t¹o trong viÖc ®éng viªn, khai th¸c c¸c thÕ m¹nh cña ®Þa
®éng s¶n xuÊt trong níc t¹o ra ®îc thÓ hiÖn díi h×nh
ph¬ng ®Ó t¨ng nguån thu, ®¶m b¶o chi, thùc hiÖn c©n ®èi thøc tiÒn tÖ. ng©n s¸ch cña cÊp m×nh.
VÒ mÆt néi dung, thu NSNN chøa ®ùng c¸c quan hÖ
c) §¶m b¶o nguyªn t¾c c«ng b»ng trong ph©n cÊp ng©n
ph©n phèi díi h×nh thøc gi¸ trÞ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh s¸ch.
Nhµ níc dïng quyÒn lùc tËp trung mét phÇn nguån tµi
§Ó gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ vËt chÊt gi÷a c¸c
chÝnh quèc gia h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung cña Nhµ n-
cÊp chÝnh quyÒn, viÖc giao nhiÖm vô thu, chi cho ®Þa ph- íc.
¬ng ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu c©n ®èi chung cña c¶ níc,
Thu NSNN g¾n chÆt víi thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ vµ
nhng ph¶i cè g¾ng h¹n chÕ sù chªnh lÖch vÒ kinh tÕ, v¨n
sù vËn ®éng cña c¸c ph¹m trï gi¸ trÞ nh gi¸ c¶, l·i suÊt,
ho¸, x· héi do hËu qu¶ cña ph©n cÊp bÊt hîp lý tríc ®©y
thu nhËp, tiÒn l¬ng. Sù vËn ®éng cña c¸c ph¹m trï ®ã võa gi÷a c¸c vïng l·nh thæ.
t¸c ®éng ®Õn sù t¨ng gi¶m møc thu, võa ®Æt ra yªu cÇu
n©ng cao t¸c dông ®iÒu tiÕt cña c¸c c«ng cô thu NSNN.
b) §Æc ®iÓm thu NSNN
2.2. Thu ng©n s¸ch nhµ níc
Thu NSNN cã hai ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau ®©y:
2.2.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm thu NSNN
- TÝnh ph¸p lý vµ tÝnh cìng chÕ rÊt cao: Mét sè kho¶n
a) Kh¸i niÖm: Thu NSNN lµ viÖc Nhµ níc dïng quyÒn
thu chñ yÕu cña NSNN nh thuÕ, phÝ, lÖ phÝ, thu tõ c¸c
lùc cña m×nh ®Ó tËp trung mét phÇn c¸c nguån tµi chÝnh
ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhµ níc ®Òu lµ c¸c kho¶n thu theo
quèc gia ®Ó h×nh thµnh quü NSNN nh»m tháa m·n c¸c nhu
nghÜa vô b¾t buéc ®èi víi c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n, ®îc
cÇu cña chi tiªu cña Nhµ níc.
quy ®Þnh b»ng c¸c v¨n b¶n cã gi¸ trÞ ph¸p lý cao nhÊt nh
Nguån tµi chÝnh ®îc tËp trung vµo NSNN lµ nh÷ng
HiÕn ph¸p, LuËt, Ph¸p lÖnh do Quèc héi hoÆc Uû ban
kho¶n thu nhËp cña Nhµ níc ®îc h×nh thµnh trong qu¸
thêng vô Quèc héi th«ng qua.
tr×nh Nhµ níc tham gia ph©n phèi cña c¶i x· héi díi h×nh 37 38
- TÝnh kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp: ViÖc nép thuÕ vµ c¸c
C¸ch ph©n lo¹i nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ sù lµnh m¹nh vµ
kho¶n ph¶i nép theo nghÜa vô kh¸c kh«ng g¾n víi lîi Ých
tiÒm lùc cña nÒn tµi chÝnh quèc gia vµ rÊt cã ý nghÜa trong
cô thÓ cña ngêi nép, mµ hä ®îc hëng c¸c lîi Ých gi¸n tæ chøc ®iÒu hµnh NSNN.
tiÕp díi h×nh thøc c¸c dÞch vô c«ng do Nhµ níc cung
2.2.2. Néi dung c¸c nguån thu NSNN
cÊp. Gi¸ trÞ hµng ho¸ dÞch vô mµ hä ®îc hëng kh«ng
a) ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ:
t¬ng øng víi sè thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c.
§©y lµ c¸c kho¶n thu chñ yÕu vµ thêng xuyªn cña
c) Ph©n lo¹i thu NSNN
Nhµ níc do c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n nép theo quy ®Þnh cña
ViÖc ph©n lo¹i c¸c kho¶n thu NSNN cã ý nghÜa thiÕt ph¸p luËt.
thùc trong viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ qu¶n lý c¸c nguån
Hệ thống thuế, phí và lệ phí hiện nay ở Việt Nam gồm
thu NSNN. Cã hai c¸ch ph©n lo¹i phæ biÕn lµ: có:
Mét lµ, ph©n lo¹i theo néi dung kinh tÕ:
- Thuế thu nhập doanh nghiệp;
Ph©n lo¹i c¸c kho¶n thu NSNN theo néi dung kinh tÕ lµ
- Thuế giá trị gia tăng;
cÇn thiÕt ®Ó thÊy râ sù ph¸t triÓn vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña nÒn
- Thuế tiêu thụ đặc biệt;
kinh tÕ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, cã thÓ chia c¸c kho¶n thu
- Thuế xuất nhập khẩu; NSNN thµnh hai nhãm:
- Thuế thu nhập cá nhân;
- Nhãm thu thêng xuyªn cã tÝnh chÊt b¾t buéc gåm
- Thuế sử dụng đất nông nghiệp;
thuÕ, phÝ, lÖ phÝ víi nhiÒu h×nh thøc cô thÓ do luËt ®Þnh. - Thuế nhà đất;
- Nhãm thu kh«ng thêng xuyªn bao gåm c¸c kho¶n - Thuế tài nguyên;
thu tõ ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhµ níc, thu tõ ho¹t ®éng sù - Thuế môn bài;
nghiÖp, thu tiÒn b¸n hoÆc cho thuª tµi s¶n thuéc së h÷u
- Các loại phí: Giao thông, phí cầu đường, phí bay qua
Nhµ níc vµ c¸c kho¶n thu kh¸c ®· kÓ ë trªn. bầu trời;
Hai lµ, ph©n lo¹i theo yªu cÇu ®éng viªn vèn vµo
- Các loại lệ phí: Trước bạ, hải quan, chứng thư, công NSNN: chứng …
Cã thÓ chia c¸c kho¶n thu NSNN thµnh:
b) C¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhµ níc:
- Thu trong c©n ®èi NSNN: Bao gåm c¸c kho¶n thu th-
êng xuyªn vµ thu kh«ng thêng xuyªn.
- Thu nhËp tõ gãp vèn cæ phÇn cña Nhµ níc vµo c¸c
- Thu bï ®¾p thiÕu hôt NSNN: khi sè thu NSNN kh«ng c¬ së kinh tÕ;
®¸p øng ®îc nhu cÇu chi tiªu, Nhµ níc ph¶i ®i vay, bao
- TiÒn thu håi phÇn vèn gãp cña Nhµ níc vµo c¸c c¬
gåm vay trong níc vµ vay tõ níc ngoµi. së kinh tÕ; 39 40
- Thu tõ huy ®éng vèn ®Çu t x©y dùng c¸c c«ng tr×nh
Nguån nép thuÕ lµ mét phÇn thu nhËp do lao ®éng, s¶n kÕt cÊu h¹ tÇng;
xuÊt kinh doanh, ®Çu t tµi chÝnh vµ do chuyÓn dÞch tµi s¶n
- Thu nhËp tõ b¸n hoÆc cho thuª tµi s¶n thuéc së h÷u mang l¹i. cña Nhµ níc;
ThuÕ cã mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y:
- Thu håi tiÒn ®Çu t vµ cho vay cña Nhµ níc;
- Lµ h×nh thøc ®éng viªn mang tÝnh cìng chÕ theo luËt
- TiÒn sö dông ®Êt, tiÒn thu hoa lîi vµ ®Êt c«ng Ých;
®Þnh. §ãng thuÕ lµ nghÜa vô b¾t buéc; ngêi cã nghÜa vô
- TiÒn cho thuª ®Êt vµ mÆt níc; …
nép thuÕ kh«ng ®îc tho¸i th¸c nghjÜa vô. ViÖc ph©n phèi
c) Thu nhËp tõ khai th¸c vµ b¸n tµi nguyªn thiªn nhiªn
c¸c kho¶n thu nhËp qua thuÕ g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ
d) Thu tõ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp v¨n ho¸, thÓ thao
níc. Nhµ níc dùa vµo quyÒn lùc to lín cña m×nh ®Ó ban
®) Thu tõ c¸c kho¶n vay nî vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i
hµnh c¸c s¾c thuÕ, b¾t buéc ngêi nép thuÕ ph¶i thùc hiÖn
cña c¸c ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc Quèc tÕ, quµ tÆng cña c¸c
®Ó Nhµ níc cã nguån tµi chÝnh æn ®Þnh, thêng xuyªn,
nhµ h¶o t©m trong níc vµ quèc tÕ;
®¶m b¶o trang tr¶i c¸c kho¶n chi, phôc vô c¸c ho¹t ®éng
e) C¸c nguån thu kh¸c: tiÒn ph¹t, tÞch thu, tÞch biªn tµi
hµng ngµy cña bé m¸y Nhµ níc. s¶n…
- ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp cho
2.2.3. ThuÕ – nguån thu chñ yÕu cña NSNN
ngêi nép. Nã vËn ®éng mét chiÒu, kh«ng ph¶i lµ kho¶n
a) Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ
thï lao mµ ngêi nép thuÕ ph¶i tr¶ cho Nhµ níc do ®îc
hëng c¸c dÞch vô ®· ®îc Nhµ níc cung cÊp.
ThuÕ lµ mét h×nh thøc huy ®éng nguån tµi chÝnh cho
- ThuÕ lµ mét h×nh thøc ®ãng gãp ®· ®îc x¸c ®Þnh tr-
Nhµ níc ®· cã tõ l©u ®êi. Khi Nhµ níc ra ®êi, thuÕ lµ
íc vµ mang nÆng tÝnh giai cÊp. Khi vËn dông c¸c ®Æc
nguån thu chñ yÕu ®Ó trang tr¶i c¸c kho¶n chi tiªu cña Nhµ
®iÓm vèn cã cña thuÕ ®Òu ph¶i t×m c¸ch b¶o vÖ lîi Ých cña
níc. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi cña lÞch sö, c¸c
giai cÊp mµ Nhµ níc ®ã ®¹i diÖn.
Nhµ níc ®Òu sö dông quyÒn lùc cña m×nh ®Ó ban hµnh c¸c
b) C¸c yÕu tè cÊu thµnh cña mét s¾c thuÕ
luËt thuÕ, b¾t buéc d©n c vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ph¶i cã
nghÜa vô ®ãng gãp cho Nhµ níc.
Mét luËt thuÕ th«ng thêng cã c¸c yÕu tè cÊu thµnh
Nh vËy, thuÕ lµ h×nh thøc ®ãng gãp nghÜa vô cña c¸c sau:
- Ngêi nép thuÕ: lµ chñ thÓ cña thuÕ, lµ mét ph¸p
ph¸p nh©n vµ thÓ nh©n cho Nhµ níc theo luËt ®Þnh nh»m
nh©n hay thÓ nh©n cã nghÜa vô ph¶i nép mét kho¶n thuÕ do
®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc.
luËt thuÕ quy ®Þnh. Ngêi nép thuÕ lu«n ®îc quy ®Þnh râ
Tõ kh¸i niÖm trªn cho thÊy: ViÖc nép thuÕ vµo NSNN
rµng trong tÊt c¶ c¸c luËt thuÕ.
lµ nghÜa vô, lµ sù ®ãng gãp mang nÆng tÝnh cìng chÕ ®èi
víi c¸c chñ thÓ nép thuÕ (c¸c doanh nghiÖp vµ d©n c). 41 42
- §èi tîng ®¸nh thuÕ: lµ c¸c kh¸ch thÓ cña thuÕ, lµ
- Gi¸ tÝnh thuÕ: lµ trÞ gi¸ cña ®èi tîng ®¸nh thuÕ, nã cã
nh÷ng kho¶n thu nhËp mµ mét luËt thuÕ t¸c ®éng vµo vµ
liªn quan mËt thiÕt ®Õn møc thuÕ ph¶i nép. VÝ dô: thuÕ
®iÒu tiÕt nã. §èi tîng ®¸nh thuÕ cã thÓ lµ lîi nhuËn, lîi
®¸nh vµo tµi s¶n chuyÓn nhîng: tríc hÕt ph¶i ®Þnh gi¸ tµi
tøc vµ c¸c kho¶n thu nhËp nhËn ®îc, mét lo¹i hµng ho¸,
s¶n theo mé møc gi¸ nµo ®ã ®Ó tÝnh thuÕ, nã cã thÓ lµ gi¸
dÞch vô hoÆc tµi s¶n ®em b¸n. Trong nhiÒu trêng hîp ng-
thÞ trêng, cã thÓ lµ gi¸ do c¬ quan thuÕ Ên ®Þnh. Mét khèi
êi ta thêng lÊy ®èi tîng ®¸nh thuÕ ®Ó ®Æt tªn cho thuÕ.
lîng hµng hãa nh nhau, gi¸ tÝnh thuÕ kh¸c nhau sÏ dÉn
VÝ dô: thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n,
®Õn møc thuÕ ph¶i nép kh¸c nhau.
thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ m«n bµi ...
- Khëi ®iÓm ®¸nh thuÕ: lµ møc thu nhËp b¾t ®Çu ph¶i
- C¨n cø tÝnh thuÕ: lµ nh÷ng yÕu tè mµ ngêi thu thuÕ
®¸nh thuÕ, thu nhËp díi møc ®ã kh«ng ph¶i nép thuÕ. Khi
dùa vµo ®ã ®Ó tÝnh sè thuÕ ph¶i nép. C¸c lo¹i thuÕ kh¸c
thiÕt kÕ khëi ®iÓm ®¸nh thuÕ ph¶i tÝnh ®Õn diÖn ngêi nép
nhau th× c¨n cø tÝnh thuÕ còng kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, thuÕ
thuÕ. Khëi ®iÓm ®¸nh thuÕ cµng cao, diÖn ngêi nép thuÕ
gi¸ trÞ gia t¨ng cã c¨n cø tÝnh thuÕ lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ
cµng hÑp vµ ngîc l¹i, khëi ®iÓm ®¸nh thuÕ cµng thÊp, diÖn
suÊt; thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã c¨n cø tÝnh thuÕ lµ thu
ngêi nép thuÕ cµng réng.
nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt; thuÕ xuÊt nhËp khÈu cã c¨n cø
- MiÔn, gi¶m thuÕ: Lµ mét biÖn ph¸p Nhµ níc gióp ®ì
tÝnh thuÕ lµ sè lîng, chñng lo¹i hµng hãa xuÊt nhËp khÈu,
nh÷ng ngêi cã hoµn c¶nh khã kh¨n. Nh÷ng ®èi tîng
gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt....
thuéc diÖn u ®·i b»ng c¸ch cho phÐp hä kh«ng ph¶i nép
- ThuÕ suÊt: lµ phÇn thuÕ ph¶i nép tÝnh trªn mçi ®¬n vÞ
kho¶n thuÕ ®¸ng lÏ ph¶i nép.
cña ®èi tîng ®¸nh thuÕ. Trong c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña
- Thëng ph¹t: Thëng lµ h×nh thøc Nhµ níc khuyÕn
mét luËt thuÕ, thuÕ suÊt cã vÞ trÝ quan träng nhÊt. Ngêi ta
khÝch ®èi víi nh÷ng tæ chøc hoÆc c¸ nh©n cã thµnh tÝch
vÝ nã nh “linh hån” cña mét s¾c thuÕ. ThuÕ suÊt ph¶n ¸nh
trong qu¸ tr×nh chÊp hµnh c¸c luËt thuÕ. Ph¹t lµ h×nh thøc
møc nép thuÕ cao hay thÊp, nÆng hay nhÑ, ®ång thêi liªn
kû luËt ®èi víi c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n vi ph¹m luËt thuÕ.
quan ®Õn sè thuÕ Nhµ níc thu ®îc lµ bao nhiªu vµo ng©n
- Thñ tôc vÒ thuÕ: lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ nh÷ng giÊy tê
s¸ch Nhµ níc. Do vËy, viÖc thiÕt kÕ thuÕ suÊt lµ mét vÊn
vµ tr×nh tù thu nép mang tÝnh hµnh chÝnh ®Ó thi hµnh luËt
®Ò ph¶i ®îc xem xÐt cÈn träng.
thuÕ (nh thñ tôc kª khai, tÝnh thuÕ vµ nép thuÕ).
- §¬n vÞ tÝnh thuÕ: lµ ®¬n vÞ ®îc sö dông lµm ph¬ng
Ngoµi c¸c yÕu tè trªn ®©y, trong luËt thuÕ bao giê còng
tiÖn tÝnh to¸n cña ®èi tîng ®¸nh thuÕ. VÝ dô: ®¬n vÞ tÝnh
quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña ChÝnh phñ, Bé
thuÕ cña thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ ®ång ViÖt Nam
Tµi chÝnh, c¬ quan thuÕ, cña UBND c¸c cÊp vµ nghÜa vô
(VND); ®¬n vÞ tÝnh thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp lµ kg
cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n nép thuÕ. thãc tÝnh theo h¹ng ®Êt. 43 44 c) HÖ thèng thuÕ
- ThuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu (XNK): lµ lo¹i thuÕ gi¸n
HÖ thèng thuÕ bao gåm nhiÒu s¾c thuÕ mµ Nhµ níc sö
thu ®¸nh vµo gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu hîp ph¸p qua
dông, nã t¹o lËp nguån thu cho NSNN vµ thùc hiÖn nh÷ng
biªn giíi quèc gia nh»m t¨ng cêng qu¶n lý ho¹t ®éng
môc tiªu nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý kinh tÕ.
xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi
ViÖt Nam ®· hoµn thµnh c¸c giai ®o¹n c¶i c¸ch thuÕ
ngo¹i, b¶o vÖ s¶n xuÊt vµ híng dÉn tiªu dïng trong níc.
bíc mét (1990 – 1995); bíc hai ( 1996 – 2001 ) vµ ®ang
§èi tîng chÞu thuÕ XNK lµ hµng ho¸ XNK qua cöa
thùc hiÖn lé tr×nh c¶i c¸ch thuÕ bíc ba b¾t ®Çu tõ n¨m
khÈu biªn giíi, hµng ho¸ ra vµo thÞ trêng phi thuÕ quan
2002. HÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh cña níc ta bao gåm: trong níc.
- ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ( GTGT): lµ lo¹i thuÕ tÝnh trªn
§èi tîng nép thuÕ XNK lµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n cã
kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¸t sinh
hµng ho¸ XNK thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ xuÊt khÈu, nhËp
trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt ®Õn lu th«ng vµ tiªu dïng. khÈu.
§èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸, dÞch vô dïng
- ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN): lµ lo¹i thuÕ
cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam, trõ c¸c
trùc thu ®¸nh vµo thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp.
lo¹i hµng ho¸ dÞch vô ®ang gÆp khã kh¨n trong s¶n xuÊt,
§èi tîng nép thuÕ DNDN lµ c¸c c¬ së kinh doanh
kinh doanh, cÇn ®îc Nhµ níc khuyÕn khÝch
hµng ho¸, dÞch vô cã thu nhËp chÞu thuÕ TNDN. Nh÷ng ®èi
§èi tîng nép thuÕ GTGT lµ c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n cã
tîng ®îc miÔn trõ nép thuÕ TNDN bao gåm hé gia ®×nh,
ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô vµ ngêi
c¸ nh©n, tæ hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n
nhËp khÈu, kh«ng ph©n biÖt ngµnh nghÒ kinh doanh.
phÈm trång trät, ch¨n nu«i, thuû h¶i s¶n trõ nh÷ng gia ®×nh
- ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt(TT§B): lµ lo¹i thuÕ tiªu dïng
vµ c¸ nh©n s¶n xuÊt hµng ho¸ lín.
®¸nh vµo mét sè hµng ho¸ , dÞch vô ®Æc biÖt mà Nhà nước
- ThuÕ thu nhËp cá nhân (trước đây gọi là Thuế thu
không khuyến khích hoặc hạn chế tiêu dùng n»m trong
nhập ®èi víi ngêi cã thu nhËp cao) lµ lo¹i thuÕ trùc thu,
danh môc do Nhµ níc quy ®Þnh.
®iÒu tiÕt vµo thu nhËp chÞu thuÕcña ngêi cã thu nhËp
§èi tîng chÞu thuÕ TT§B lµ c¸c lo¹i hµng ho¸ (thuèc
nh»m gãp phÇn b¶o ®¶mc«ng b»ng x· héi vÒ thu nhËp gi÷a
l¸, rîu bia, « t«, x¨ng, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, bµi l¸, vµng m·
c¸c c¸ nh©n trong x· héi.
…) vµ c¸c dÞch vô ( kinh doanh ca-si-n«, vò trêng, xæ sè,
§èi tîng nép thuÕ lµ c¸c c¸ nh©n cã thu nhËp chÞu
ch¬i golf, m¸t-xa, ka-ra-«-kª …)
thuÕ, bao gåm c«ng d©n ViÖt Nam ë trong níc hoÆc c«ng
§èi tîng nép thuÕ lµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n co¸ s¶n
t¸c, lao ®éng ë níc ngoµi vÒ cã thu nhËp cao; ngêi níc
xuÊt, nhËp khÈu hµng ho¸ vµ kinh doanh dÞch vô thuéc ®èi
ngoµi lµm viÖc hoÆc ®Þnh c, sinh sèng cã thu nhËp ë ViÖt
tîng chÞu thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng. Nam 45 46
Ngoµi ra cßn cã mét sè lo¹i thu kh¸c nh: ThuÕ sö
lo¹i thuÕ gi¸n thu hiÖn nay gåm cã: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,
dông ®Êt n«ng nghiÖp, ThuÕ nhµ ®Êt, ThuÕ tµi nguyªn,
thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu....
ThuÕ m«n bµi vµ mét sè lo¹i thu kh¸c cã tÝnh chÊt thuÕ,
- Ph©n lo¹i theo ®èi tîng ®¸nh thuÕ:
nh phÝ vµ lÖ phÝ ( PhÝ giao th«ng, phÝ cÇu ®êng, phÝ bay
Dùa vµo ®èi tîng ®¸nh thuÕ, nghÜa lµ thuÕ ®¸nh trªn
qua bÇu trêi; lÖ phÝ tríc b¹, lÖ phÝ h¶i quan, chøng th, )
c¸i g×, thuÕ ®îc chia thµnh c¸c lo¹i: d) Ph©n lo¹i thuÕ
+ ThuÕ thu nhËp: ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp
BÊt cø hÖ thèng thuÕ cña quèc gia nµo còng ®Òu ®îc doanh nghiÖp...
ph©n lo¹i ®Ó qu¶n lý. Mét sè c¸ch ph©n lo¹i phæ biÕn gåm
+ ThuÕ tµi s¶n: ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp; thuÕ tµi cã:
nguyªn, thuÕ chuyÓn giao quyÒn sö dông ®Êt; thuÕ mua,
- Ph©n lo¹i theo tiªu thøc chuyÓn giao: b¸n nhµ cöa, xe cé...
ViÖc ph©n lo¹i nµy nh»m x¸c ®Þnh ai lµ ngêi nép thuÕ,
đ) Vai trò của thuế đối với nền kinh tế
ai lµ ngêi thùc sù ph¶i g¸nh chÞu thuÕ. Theo tiªu thøc nµy
- Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách Nhà nước,
thuÕ ®îc chia thµnh hai lo¹i lµ thuÕ trùc thu vµ thuÕ gi¸n
là yếu tố quyết định tiềm lực của nền tài chính quốc gia; thu.
- Thuế là công cụ điều tiết vĩ mô của Nhà nước đối với
+ ThuÕ trùc thu: lµ c¸c thø thuÕ trùc tiÕp huy ®éng mét nền kinh tế;
phÇn thu nhËp cña ngêi lµm nghÜa vô nép thuÕ. §Æc ®iÓm
- Thuế là đòn bẩy kinh tế quan trọng kích thích các
c¬ b¶n cña thuÕ trùc thu lµ ngêi nép thuÕ vµ ngêi chÞu
đơn vị, tổ chức kinh tế tăng cường quản lý hoạt động sản
thuÕ lµ mét. Nã ®¸nh trùc tiÕp vµo ngêi nép thuÕ, tøc lµ
xuất kinh doanh dịch vụ nhằm mang lại hiệu quả kinh tế
ngêi cã thu nhËp chÞu thuÕ. ë ®©y kh«ng cã sù chuyÓn cao nhất;
giao g¸nh nÆng thuÕ cho ngêi kh¸c chÞu. C¸c lo¹i thuÕ
- Thuế là nguồn lực đầu tư chủ yếu của Nhà nước để
trùc thu hiÖn nay gåm cã: ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp,
thúc đẩy tăng nhanh tóc độ tăng trưởng và phát triển kinh
thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp. tế;
+ ThuÕ gi¸n thu: lµ c¸c thø thuÕ mµ ngêi nép thuÕ
- Thuế đảm bảo tính công bằng xã hội; tạo điều kiện
gi¸n tiÕp nép thuÕ cho ngêi tiªu dïng, hä kh«ng ph¶i lµ
cho các thành viên trong xã hội thực hiện đầy đủ các nghĩa
ngêi chÞu thuÕ. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thuÕ gi¸n thu lµ
vụ và trách nhiệm trước Nhà nước;
®îc cÊu thµnh trong gi¸ c¶ hµng hãa, dÞch vô ®Ó b¸n ra. ë
- Thuế góp phần thúc đẩy tiến trình mở cửa và hội
®©y cã sù chuyÓn giao g¸nh nÆng thuÕ tõ ngêi nép thuÕ
nhập với các nước trong khu vực và thế gới.
theo luËt ®Þnh sang ngêi tiªu dïng qua c¬ chÕ gi¸ c¶. C¸c 47 48
2.2.4. Båi dìng nguån thu NSNN
Bèn lµ: Nhµ níc dïng vèn NSNN ®Çu t trùc tiÕp vµo
Muèn t¨ng trëng kinh tÕ ph¶i cã nguån lùc dåi dµo,
mét sè doanh nghiÖp quan träng thuéc nh÷ng ngµnh vµ
trong ®ã yÕu tè quan träng hµng ®Çu lµ ph¶i huy ®éng tèi
nh÷ng lÜnh vùc then chèt ®Ó võa thùc hiÖn c¸c môc tiªu
®a c¸c nguån tµi chÝnh ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó b¶o
ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, võa t¹o ra nguån tµi chÝnh míi.
®¶m thùc hiÖn ®ång thêi c¸c môc tiªu t¨ng trëng nhanh
MÆt kh¸c, Nhµ níc cÇn ph¶i chó träng ®Çu t vµo con ng-
chãng vµ bÒn v÷ng, vÊn ®Ò båi dìng nguån thu cho ng©n
êi, n©ng cao d©n chÝ, ph¸t triÓn khoa häc, ch¨m lo søc
s¸ch nhµ níc cã tÇm quan träng quyÕt ®Þnh.
kháe ®Ó cã mét ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ giái vµ n¨ng
Nh÷ng ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó båi dìng suÊt lao ®éng cao. nguån thu gåm cã:
N¨m lµ: CÇn ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh chÝnh s¸ch
Mét lµ: Trong qu¸ tr×nh khai th¸c, cho thuª, nhîng
tiÕt kiÖm, khuyÕn khÝch mäi ngêi tiÕt kiÖm tiªu dïng,
b¸n tµi s¶n, tµi nguyªn quèc gia ®Ó t¨ng thu cho ng©n s¸ch,
dµnh vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn. Nhµ níc ph¶i nghiªn cøu,
Nhµ níc cÇn ph¶i bè trÝ nguån kinh phÝ tháa ®¸ng ®Ó nu«i
bè trÝ c¬ cÊu chi NSNN mét c¸ch hîp lý, trong ®iÒu kiÖn
dìng, t¸i t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i tµi s¶n vµ tµi nguyªn;
ng©n s¸ch cã h¹n, cÇn tiÕt kiÖm chi tiªu cho tiªu dïng, c¶i
kh«ng lµm c¹n kiÖt vµ ph¸ hñy c¸c lo¹i tµi s¶n vµ tµi
c¸ch vµ tinh gi¶n bé m¸y hµnh chÝnh ®Ó tÝch lòy vèn cho
nguyªn v× môc ®Ých tríc m¾t. ®Çu t ph¸t triÓn.
Hai lµ: ChÝnh s¸ch thuÕ ph¶i b¶o ®¶m thùc hiÖn ®ång
thêi hai yªu cÇu c¬ b¶n: Võa huy ®éng ®îc nguån tµi
2.3. Chi ng©n s¸ch nhµ níc
chÝnh cho Nhµ níc, võa khuyÕn khÝch tÝch tô vèn cña
2.3.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm chi NSNN
doanh nghiÖp vµ d©n c. V× vËy, cÇn ph¶i æn ®Þnh møc huy
Chi NSNN lµ viÖc ph©n phèi vµ sö dông quü NSNN
®éng cña Nhµ níc, ®ång thêi ph¶i thêng xuyªn nghiªn
nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô cña Nhµ
cøu t×nh h×nh thùc tÕ ®Ó söa ®æi, bæ sung chÝnh s¸ch thuÕ
níc theo LuËt ph¸p quy ®Þnh.
cho phï hîp víi thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña d©n
Chi NSNN lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i c¸c nguån tµi c.
chÝnh ®· ®îc tËp trung vµo quü NSNN vµ bè trÝ chóng vµo
Ba lµ: ChÝnh s¸ch vay d©n ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt Ng©n
nh÷ng môc ®Ých sö dông kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ. V×
s¸ch nhµ níc cµn ®îc ®Æt trªn c¬ së thu nhËp vµ møc
vËy, chi NSNN lµ nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ, kh«ng chØ dõng
sèng cña d©n. NÕu Nhµ níc vay (møc huy ®éng) qu¸ lín,
l¹i trªn c¸c ®Þnh híng mµ ph¶i ph©n bæ cho c¸c ch¬ng
ngêi d©n sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n, kh«ng c¶i thiÖn ®îc
tr×nh, môc tiªu, tõng ho¹t ®éng vµ tõng c«ng viÖc thuéc
møc sèng, kh«ng cßn kh¶ n¨ng tù ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn ®Ó chøc n¨ng cña Nhµ níc.
t¹o ra nguån tµi chÝnh míi.
Chi NSNN lµ sù phèi hîp thùc hiÖn hai qu¸ tr×nh: 49 50
Qu¸ tr×nh ph©n phèi lµ qu¸ tr×nh cÊp ph¸t kinh phÝ tõ
nguyªn t¾c cã hoµn tr¶, ®ã lµ c¸c kho¶n tÝn dông tµi trî cña
NSNN ®Ó h×nh thµnh c¸c lo¹i quü cña c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ
ChÝnh phñ ®Ó thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu ®îc u
tríc khi ®a vµo sö dông.
tiªn ®Çu t nh cho vay gi¶i quyÕt viÖc lµm, xãa ®ãi gi¶m
Qu¸ tr×nh sö dông lµ qu¸ tr×nh c¸c c¬ quan ®¬n vÞ trùc
nghÌo, hç trî häc ®êng....
tiÕp chi dïng kinh phÝ ®· ®îc NSNN cÊp ph¸t theo c¸c
- Chi NSNN lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña khèi lîng
môc tiªu, nhiÖm vô ®· ®îc x¸c ®Þnh.
tiÒn tÖ trong lu th«ng, nã g¾n liÒn víi sù vËn ®éng cña c¸c
Mçi mét chÕ ®é x· héi, mçi mét giai ®o¹n lÞch sö, chi
ph¹m trï gi¸ trÞ kh¸c nh gi¸ c¶, tiÒn l¬ng, tÝn dông, thuÕ,
NSNN cã néi dung, c¬ cÊu kh¸c nhau, song chóng cã tû gi¸ hèi ®o¸i....
nh÷ng ®Æc ®iÓm chung díi ®©y:
Chi NSNN cã quy m« lín, phøc t¹p, g¾n liÒn víi sù vËn
- Chi NSNN g¾n víi bé m¸y Nhµ níc vµ nh÷ng
®éng ®a d¹ng cña c¸c lo¹i vËt t, hµng hãa, dÞch vô . Do
nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi mµ Nhµ níc ph¶i ®¶m
vËy, nã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn m«i trêng tµi chÝnh vÜ m«
®¬ng thùc hiÖn trong tõng thêi kú.
vµ vi m«; ®Õn tæng cung, tæng cÇu vÒ vèn tiÒn tÖ. NÕu thu,
- Chi NSNN g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ níc. Quèc héi
chi NSNN b¶o ®¶m c©n ®èi, tæng cung vµ tæng cÇu vÒ tµi
lµ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt quyÕt ®Þnh quy m«, néi
chÝnh vÒ c¬ b¶n còng sÏ c©n ®èi vµ do ®ã tæng cung tæng
dung, c¬ cÊu chi NSNN vµ ph©n bæ nguån vèn ng©n s¸ch
cÇu vÒ hµng hãa, dÞch vô cña x· héi sÏ æn ®Þnh.
cho c¸c môc tiªu, nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña 2.3.2. Néi dung chi NSNN
quèc gia. ChÝnh phñ lµ c¬ quan hµnh ph¸p, cã nhiÖm vô
2.3.2.1. Chi ®Çu t ph¸t triÓn
qu¶n lý, ®iÒu hµnh c¸c kho¶n chi NSNN.
Chi cho ®Çu t ph¸t triÓn cña NSNN bao gåm nhiÒu
- HiÖu qu¶ chi NSNN kh¸c víi hiÖu qu¶ sö dông vèn
kho¶n chi víi nh÷ng môc ®Ých, tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm kh¸c
cña c¸c doanh nghiÖp, nã ®îc xem xÐt trªn tÇm vÜ m« vµ
nhau. §Ó phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý, ngêi ta thêng c¨n cø
lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi, quèc phßng, an ninh, ....dùa vµo
vµo môc ®Ých c¸c kho¶n chi ®Ó x¸c ®Þnh c¸c néi dung chi,
viÖc hoµn thµnh c¸c môc tiªu, nhiÖm vô ®· ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ nh sau:
vµ phª duyÖt trong dù to¸n chi Ng©n s¸ch Nhµ níc.
- Chi ®Çu t x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuéc kÕt cÊu h¹
- Chi NSNN lµ nh÷ng kho¶n chi kh«ng hoµn tr¶ trùc
tÇng kinh tÕ x· héi cña nÒn kinh tÕ, kh«ng cã kh¶ n¨ng thu
tiÕp. C¸c kho¶n cÊp ph¸t tõ NSNN cho c¸c ngµnh, c¸c cÊp,
håi vèn. Lo¹i nµy bao gåm c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, ®ª
cho c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa, x· héi, gióp ®ì ngêi
®iÒu, kªnh m¬ng, cÊp tho¸t níc, th«ng tin – viÔn th«ng,
nghÌo...kh«ng ph¶i hoµn l¹i cho Nhµ níc. §Æc ®iÓm nµy
nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ, y tÕ v¨n ho¸ thÓ thao, x©y
gióp ph©n biÖt c¸c kho¶n chi NSNN víi c¸c kho¶n tÝn
dùng c«ng së c¬ quan Nhµ níc …
dông. Tuy nhiªn, NSNN còng cã nh÷ng kho¶n chi theo 51 52
- Chi ®Çu t vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ
H§ND); Hµnh ph¸p (ChÝnh phñ, Uû ban nh©n d©n) vµ T
chøc kinh tÕ cña Nhµ níc; chi gãp vèn cæ phÇn vµo c¸c
ph¸p (ViÖn kiÓm s¸t, Toµ ¸n nh©n d©n) tõ Trung ¬ng ®Õn
thµnh phÇn kinh tÕ. Nh÷ng kho¶n chi nµy nh»m thùc hiÖn ®Þa ph¬ng.
vai trß dÉn d¾t vµ ®Þnh híng cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh
- Chi cho c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, ®oµn thÓ - x· héi: Bao
tÕ theo ®óng môc tiªu cña Nhµ níc trong tõng thêi kú, b¶o
gåm c¸c tæ chøc chÝnh trÞ (c¸c §¶ng ph¸i, t«n gi¸o), c¸c
®¶m tÝnh æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
®oµn thÓ, tæ chøc x· héi (§oµn thanh niªn, Héi LHPN, Héi
- Chi ®Çu t ph¸t triÓn c¸c ch¬ng tr×nh, môc tiªu quèc
cùu chiÕn binh, Héi n«ng d©n, MÆt trËn Tæ quèc) tõ trung
gia nh gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, trång ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.
rõng, giao th«ng thuû lîi, kiªn cè ho¸ trêng líp häc.
- Chi cho quèc phßng, an ninh: Kho¶n chi nµy chñ yÕu
- Chi mua hµng ho¸ vËt t chiÕn lîc cña Dù tr÷ quèc
phôc vô yªu cÇu ho¹t ®éng vµ s½n sµng chiÕn ®Êu cña c¸c gia …
lùc lîng vò trang, bao gåm c¸c ®¬n vÞ thuéc 3 hÖ thèng:
2.3.2.2. Chi thêng xuyªn cña NSNN
Qu©n ®éi nh©n d©n, C«ng an nh©n d©n vµ C¶nh s¸t nh©n
- Chi cho sù nghiÖp kinh tÕ cña Nhµ níc: Ng©n s¸ch
d©n tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.
Nhµ níc cÊp kinh phÝ ho¹t ®éng cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp
- C¸c kho¶n chi kh¸c, bao gåm chi hç trî c¸c quü tµi
kinh tÕ do c¸c ngµnh qu¶n lý, nhng néi dung ho¹t ®éng cã
chÝnh ngoµi NSNN (Dù tr÷ Quèc gia, B¶o hiÓm x· héi, B¶o
liªn quan hç trî cho toµn bé nÒn kinh tÕ nh c¸c ®¬n vÞ sù
vÖ m«i trêng …); chi trî gi¸ theo quyÕt ®Þnh cña ChÝnh
nghiÖp giao th«ng, sù nghiÖp n«ng, l©m, thuû h¶i s¶n, khÝ phñ.
tîng thuû v¨n, ch¬ng tr×nh ®Þnh canh ®Þnh c, b¶o vÖ 2.3.3. Qu¶n lý chi NSNN m«i trêng…
2.3.3.1. Nguyªn t¾c chung
- Chi cho v¨n hãa – x· héi: Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp
Chi NSNN cã vai trß quan träng trong sù nghiÖp ph¸t
kinh phÝ ho¹t ®éng cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp thuèc c¸c lÜnh
triÓn kinh tÕ- x· héi cña c¸c Quèc gia. V× vËy, viÖc qu¶n lý
vùc Gi¸o dôc ®µo t¹o, v¨n ho¸ nghÖ thuËt, thÓ dôc thÓ thao,
c¸c kho¶n chi NSNN ph¶i dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c c¬
th«ng tin truyÒn th«ng, th«ng tÊn b¸o chÝ …C¬ chÕ tµi b¶n sau ®©y:
chÝnh ¸p dông ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu lµ NSNN
Mét lµ, dùa trªn c¬ së nguån thu ®Ó bè trÝ c¸c kho¶n
chØ cÊp kinh phÝ hç trî, b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó chi.
cho c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng thuËn lîi vµ cã hiÖu qu¶.
Chi NSNN ph¶i dùa trªn c¬ së cã nguån thu thùc tÕ cña
- Chi cho bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc. Kho¶n chi nµy
nÒn kinh tÕ. Nã ®ßi hái møc ®é chi vµ c¬ cÊu c¸c kho¶n chi
nh»m ®¸p øng yªu cÇu ho¹t ®éng cña bé m¸y qu¶n lý Nhµ
ph¶i dùa vµo kh¶ n¨ng t¨ng trëng GDP. NÕu vi ph¹m
níc víi ba hÖ thèng quyÒn lùc: LËp ph¸p (Quèc héi,
nguyªn t¾c nµy sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng béi chi NSNN, mét 53 54
nguyªn nh©n dÉn ®Õn kh¶ n¨ng bïng næ l¹m ph¸t, g©y mÊt
t¹o nªn c«ng cô tæng hîp cïng t¸c ®éng ®Õn c¸c vÊn ®Ò cña
æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. nÒn kinh tÕ vÜ m«.
Hai lµ, ®¶m b¶o yªu cÇu tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ trong
2.3.3.2. §èi víi chi ®Çu t ph¸t triÓn
viÖc bè trÝ c¸c kho¶n chi tiªu cña NSNN
CÇn ph¶i qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c cã tÝnh ®Æc thï sau
C¸c kho¶n chi NSNN cã ®Æc ®iÓm chung lµ bao cÊp víi ®©y:
khèi lîng rÊt lín vµ rÊt khã kh¨n trong viÖc kiÓm so¸t,
Mét lµ, viÖc cÊp ph¸t vèn ®Çu t ph¶i cã kÕ hoach,
®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n chi cho ®Çu t XDCB. Do vËy, cÇn
®óng môc ®Ých vµ ®èi tîng;
ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ trong c¸c
Hai lµ, thùc hiÖn nghiªm chØnh tr×nh tù ®Çu t x©y dùng
c¬ b¶n, b¶o ®¶m ®Çy ®ñ c¸c tµi liÖu thiÕt kÕ vµ dù to¸n kho¶n chi NSNN. ®îc duyÖt;
§Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy, c¬ quan qu¶n lý
Ba lµ, cÊp ph¸t theo khèi lîng thùc tÕ hoµn thµnh vµ
cÇn ph¶i s¾p xÕp, bè trÝ c¸c kho¶n chi NSNN víi mét c¬
trong ph¹m vi dù to¸n ®· ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª
cÊu hîp lý, theo c¸c ch¬ng tr×nh cã môc tiªu ®· ®îc phª duyÖt.
duyÖt; ®ång thêi ph¶i dùa trªn c¸c chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh
Bốn là, chịu sự kiểm tra, giám sát trực tiếp của Kho
møc chi tiªu cã c¨n cø khoa häc vµ thùc tiÔn. bạc Nhà nước,
Ba lµ, viÖc bè trÝ c¸c kho¶n chi cÇn tËp trung vµ cã
2.3.3.3. §èi víi chi thêng xuyªn träng ®iÓm.
Ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n
Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái viÖc ph©n bæ dù to¸n NSNN sau ®©y:
ph¶i u tiªn cho c¸c ch¬ng tr×nh, môc tiªu träng ®iÓm cña
Mét lµ, c¸c kho¶n chi ph¶i trªn c¬ së dù to¸n NSNN ®·
Nhµ níc, nh»m thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o ®îc phª duyÖt;
®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn.
Hai lµ, c¸c kho¶n chi ph¶i ®îc sö dông tiÕt kiÖm vµ cã
Bèn lµ, ph©n biÖt râ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi hiÖu qu¶;
cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn theo luËt ®Þnh ®Ó bè trÝ c¸c kho¶n
Ba lµ, chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t trùc tiÕp cña Kho b¹c
chi cho thÝch hîp. ¸p dông nguyªn t¾c nµy tr¸nh ®îc viÖc Nhµ níc;
bè trÝ c¸c kho¶n chi chång chÐo, khã kiÓm tra, gi¸m s¸t,
n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ tÝnh chñ ®éng cña c¸c ngµnh, c¸c
2.4. C©n ®èi ng©n s¸ch nhµ níc
cÊp tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.
2.4.1. C¸c quan niÖm vÒ c©n ®èi NSNN
N¨m lµ, tæ chøc chi NSNN trong sù phèi hîp chÆt chÏ
a) Kh¸i niÖm: C©n ®èi ng©n s¸ch lµ viÖc vËn dông tæng
víi t×nh h×nh lu th«ng tiÒn tÖ, l·i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i ®Ó
hîp c¸c chÝnh s¸ch, c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ - tµi chÝnh nh»m 55 56
b¶o ®¶m cho sù c©n b»ng gi÷a tæng thu vµ tæng chi NSNN
2.4.2. Xö lý mÊt c©n ®èi NSNN
trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, thêng lµ mét n¨m.
a) Kh¸i niÖm vµ nguyªn nh©n
b) Mét sè quan niÖm vÒ c©n ®èi NSNN
Béi chi NSNN lµ sè chªnh lÖch gi÷a chi lín h¬n thu
- Lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ sù th¨ng b»ng ng©n s¸ch (thÞnh
trong n¨m ng©n s¸ch.
hµnh ë Ch©u ¢u thÕ kû 19) : Mçi n¨m ng©n s¸ch , tæng sè
Nguyªn nh©n cña béi chi ng©n s¸ch b¾t nguån chñ yÕu
thu ph¶i ngang b»ng tæng sè chi.
tõ hoµn c¶nh cña nÒn kinh tÕ, thu nhËp kh«ng ®ñ bï ®¾p
§iÒu ®¸ng chó ý cña lý thuyÕt nµy lµ ChÝnh phñ kh«ng
c¸c kho¶n chi phÝ. Béi chi ng©n s¸ch còng cã thÓ x¶y ra do
®îc ®i vay (ph¸t hµnh c«ng tr¸i) ®Ó c©n ®èi ng©n s¸ch,
sù thay ®æi chÝnh s¸ch thu- chi cña Nhµ níc, ngêi ta gäi
c«ng traÝ chØ ph¸t hµnh khi ®Êt níc cã chiÕn tranh. Nhµ
lµ béi chi c¬ cÊu; hoÆc còng cã thÓ sù thay ®æi chu kú kinh
níc chØ ®îc phÐp sö dông thuÕ ®Ó tµi trî – c©n ®èi ng©n
tÕ, ngêi ta gäi lµ béi chi chu kú. Ngµy nay, béi chi NSNN s¸ch.
trë thµnh phæ biÕn ®èi víi hÇu hÕt c¸c quèc gia, tuy ë
- Lý thuyÕt vÒ ng©n s¸ch chu kú: Sù th¨ng b»ng cña nh÷ng møc ®é kh¸c nhau.
ng©n s¸ch sÏ kh«ng duy tr× trong khu«n khæ mét n¨m, mµ
§èi víi c¸c níc ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, sè thu
sÏ duy tr× trong khu«n khæ cña mét chu kú kinh tÕ.
NSNN cã h¹n, trong khi nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc l¹i
§iÒu ®¸ng chó ý cña lý thuÕt nµy lµ trong thêi kú kinh
rÊt lín vµ kh«ng ngõng t¨ng lªn, dÉn ®Õn sù mÊt c©n b»ng
tÕ thÞnh vîng, Nhµ níc cÇn lËp quü dù tr÷ (nhng ph¶i
gi÷a thu vµ chi, béi chi NSNN thêng xuyªn x¶y ra.
cã gi¶i ph¸p b¶o toµn vsf t¨ng trëng); khi nÒn kinh tÕ suy
Béi chi NSNN trªn quy m« lín, tèc ®é cao ®îc coi lµ
tho¸i, Nhµ níc ®îc phÐp chi vît qu¸ sè thu hiÖn cã, kÓ
mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu, trùc tiÕp vµ quyÕt
c¶ viÖc sö dông quü dù tr÷, nghÜa lµ kh«ng yªu cÇu th¨ng
®Þnh dÉn ®Õn l¹m ph¸t, g©y t¸c h¹i nghiªm träng ®Õn sù b»ng thu chi ng©n s¸ch.
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ – x· héi, ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng
- Lý thuyÕt vÒ cè ý thiÕu hôt ng©n s¸ch: T¹o ra mét sù
cña d©n c vµ sù æn ®Þnh cña nÒn tµi chÝnh quèc gia.
mÊt th¨ng b»ng vÒ tµi chÝnh ®Ó ®èi lËp víi sù mÊt th¨ng
Th¨ng b»ng gi÷a thu vµ chi NSNN hay c©n ®èi NSNN b»ng vÒ kinh tÕ.
lµ nguyªn t¾c qu¶n lý NSNN, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu kh¸ch
§iÒu ®¸ng chó ý cña lý thuyÕt nµy lµ sù thõa nhËn vµ
quan cña æn ®Þnh tiÒn tÖ, æn ®Þnh s¶n xuÊt, ®êi sèng vµ nã
duy tr× sù tån t¹i cña l¹m ph¸t, cã thÓ g©y hiÓm ho¹ ®èi víi
cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¹o dùng m«i trêng tµi chÝnh vÜ m« æn
nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, mÆt sau cña thuyÕt nµy lµ thóc ®Èy
®Þnh. V× vËy, th¨ng b»ng thu, chi NSNN ph¶i ®îc coi lµ
më mang ho¹t ®éng kinh tÕ, t¹o viÖc lµm, t¹o nguån thu
quèc s¸ch vµ cÇn ph¶i ®îc gi÷ v÷ng. cho ng©n s¸ch. 57 58
Trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch béi chi, Nhµ níc ph¶i t×m
n÷a vµ t¹m thêi ®¹t ®îc sù th¨ng b»ng, dï lµ th¨ng b»ng
mäi gi¶i ph¸p ®Ó khèng chÕ béi chi, t×m nguån bï ®¾p béi
nhÊt thêi, b»ng c¸ch b¾t c¸c giai cÊp giµu cã nhÊt ph¶i chi.
g¸nh nh÷ng kho¶n ®¶m phô bÊt thêng”.
C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó bï ®¾p béi chi, tiÕn tíi th¨ng
Tuy thêi ®¹i ngµy nay ®· kh¸c, nhng vÉn cã thÓ t×m ra
b»ng thu chi ng©n s¸ch thêng ®îc c¸c quèc gia vËn dông
c¸c gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng thu, gi¶m chi, ch¼ng h¹n nh Nhµ lµ:
níc cã thÓ cho thuª hoÆc nhîng b¸n mét bé phËn
- Gi¶i ph¸p thêng xuyªn trong mäi hoµn c¶nh lµ
tµi s¶n, tµi nguyªn quèc gia cã thêi h¹n, tiÕp tôc c¶i
khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ më réng lu th«ng
c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, tinh gi¶m bé m¸y Nhµ níc. §Æc
hµng ho¸, ®«ng thêi khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån thu, t¨ng
biÖt lµ ph¶i kiªn tr× ®êng lèi ®æi míi, ph¸t triÓn m¹nh mÏ
cêng tiÕt kiÖm chi tiªu NSNN;
nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®Ó khai th¸c vµ sö dông cã
- Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vay nî trong vµ ngoµi nø¬c
hiÖu qu¶ c¸c nguån néi lùc vµ ngo¹i lùc; sö dông ®ång bé ®Ó bï ®¾p béi chi;
c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong ®iÒu kiÖn cña nÒn
- T¹m øng tõ Ng©n hµng trung ¬ng theo yªu cÇu cña
kinh tÕ thÞ trêng, theo ®Þnh híng XHCN mµ §¶ng vµ
Bé Tµi chÝnh ®Ó gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c nhu cÇu chi tiªu cÇn
Nhµ níc ta ®· lùa chän. thiÕt, cÊp b¸ch cña NSNN.
T¨ng thu, gi¶m chi lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó t×m c¸ch c©n
Ph¸t hµnh thªm tiÒn giÊy ®Ó chi tiªu ng©n s¸ch vît
®èi ng©n s¸ch nh»m æn ®Þnh t×nh h×nh tµi chÝnh vÜ m«.
qu¸ yªu cÇu cña lu th«ng tiÒn tÖ sÏ lµm mÊt c©n ®èi vÒ
Song kh«ng ph¶i bao giê còng thùc hiÖn thuËn lîi. Bëi lÏ,
cung vµ cÇu vÒ hµnh ho¸ vµ tiÒn tÖ. HËu qu¶ trùc tiÕp lµ
trong bèi c¶nh møc t¨ng GDP cha lín, nÕu tËp trung vµo
®ång tiÒn mÊt gi¸ nhanh chãng, gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô sÏ
ng©n s¸ch vît qu¸ giíi h¹n cho phÐp sÏ h¹n chÕ ®Õn kh¶
t¨ng vät, l¹m ph¸t x¶y ra. V× thÕ, tõ nhiÒu n¨m nay, Quèc
n¨ng tÝch luü ®Ó ®Çu t vµ quü tiªu dïng ë khu vùc t nh©n,
héi vµ ChÝnh phñ kh«ng cho phÐp vµ hÕt søc h¹n chÕ sö
lµm gi¶m ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ. §èi víi nhiÖm vô c¾t dông gi¶i ph¸p nµy.
gi¶m chi tiªu còng cã nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh, nÕu gi¶m
§Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng béi chi ng©n s¸ch vµ vay nî
chi vît qu¸ giíi h¹n cÇn thiÕt sÏ ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn
triÒn miªn, ®Æc biÖt lµ vay nî níc ngoµi, vÒ nguyªn t¾c,
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, an ninh, quèc phßng
C¸c M¸c ®· chØ ra r»ng: “ Muèn tho¸t khái t×nh tr¹ng nî cña ®¸t níc.
nÇn Êy th× Nhµ níc ph¶i hoÆc gi¶m bít c¸c kho¶n chi tiªu,
HiÖn nay, ®Ó xö lý béi chi NSNN, bªn c¹nh biÖn ph¸p
nghÜa lµ ®¬n gi¶n ho¸, thu hÑp bé m¸y chÝnh quyÒn, thu
t¨ng thu, gi¶m chi, hÇu hÕt c¸c Quèc gia ®Òu sö dông ®Õn
hÑp ph¹m vi qu¶n lý cña m×nh l¹i, ph¶i sö dông hÕt søc Ýt biÖn ph¸p vay nî.
nh©n viªn, hoÆc lµ Nhµ níc ph¶i t×m c¸ch kh«ng vay nî 59 60
Vay nî trong níc vµ ngoµi níc lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n vµ
C¸c tæ chøc, c¸ nh©n, kÓ c¶ c¸c tæ chức, c¸ nh©n níc
cã ý nghÜa chiÕn lîc, cã thÓ tr¸nh ®îc viÖc ph¸t hµnh
ngoµi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ níc Céng hoµ x· héi chñ
thªm tiÒn giÊy. Nhng nÕu viÖc vay nî bÞ l¹m dông th× hËu
nghÜa ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô nép ®Çy ®ñ,
qu¶ sÏ kh«n lêng. Mét khi nî ®Õn h¹n mµ kh«ng tr¶ ®îc,
®óng h¹n c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép
Nhµ níc ph¶i khÊt nî th× sÏ g©y tæn h¹i ®Õn lßng tin cña kh¸c vµo NSNN qua KBNN.
d©n ®èi víi Nhµ níc. §èi víi nî cña níc ngoµi, nã lµm
C¬ quan ThuÕ nhµ níc, H¶i quan, Tµi ChÝnh vµ c¸c c¬
¶nh hëng ®Õn thÓ diÖn quèc gia. NÕu kh«ng t¨ng ®îc
quan kh¸c ®îc ChÝnh phñ cho phÐp hoÆc ®îc Bé tµi
thuÕ ®Ó tr¶ nî th× ph¶i vay nî míi ®Ó tr¶ nî cò vµ nguy c¬
chÝnh uû quyÒn thu NSNN (gäi chung lµ c¬ quan thu) phèi
vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒm Èn trong c¸c kho¶n nî cò
hîp víi Kho b¹c Nhµ níc tæ chøc qu¶n lý, tËp trung c¸c
cha ®ù¬c hoµn tr¶. V× vËy, vÊn ®Ò quan träng ®îc ®Æt ra
kho¶n thu NSNN, thêng xuyªn kiÓm tra, ®«n ®èc, ®¶m
lµ vay nî ®Õn møc nµo ®Ó ®¶m b¶o sù an toµn, tr¸nh ®îc
b¶o mäi kho¶n thu NSNN ph¶i ®îc tËp trung ®Çy ®ñ, kÞp
nguy c¬ khñng ho¶ng nî vµ nhÊt lµ tiÒn vay nî ph¶i ®îc thêi vµo KBNN.
sö dông cã hiÖu qu¶ ®Ó t¹o thªm nhiÒu nguån thu nhËp míi
b) Mọi kho¶n thu NSNN ph¶i nép trùc tiÕp vµo kho
cho NSNN, b¶o ®¶m kh¶ n¨ng tr¶ nî ®óng h¹n vµ gãp phÇn b¹c Nhµ níc.
thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ.
§Ó thực hiện vay nî trong níc có hiệu quả, cÇn
ChØ ®èi víi mét sè kho¶n phÝ, lÖ phÝ, thuÕ cña c¸c hé
nghiªn cøu mét c¸ch ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng thu nhËp vµ møc
kinh doanh kh«ng cè ®Þnh, c¸c hé s¶n xuÊt kinh doanh nhá
sèng cu¶ d©n c, vÊn ®Ò l·i suÊt huy ®éng, thêi h¹n hoµn
vµ mét sè kho¶n thu NSNN ë ®Þa bµn mµ viÖc nép trùc tiÕp
tr¶. §Ó thùc hiÖn viÖc vay nî níc ngoµi, ®iÒu quan träng
vµo Kho b¹c Nhµ níc khã kh¨n, th× c¬ quan thu ®îc trùc
lµ ph¶i nghiªn cøu hiÖu qu¶ sö dông tiÒn vay, sù biÕn ®éng
tiÕp thu, sau ®ã ®Þnh kú nép vµo Kho b¹c Nhµ níc theo
của thị trường tài chính tiền tệ, l·i suÊt, tỷ giá hối đoái, lùa quy ®Þnh.
chän h×nh thøc vay, còng nh c¸c điều kiện về m«i trêng
c) Mäi kho¶n thu NSNN ®îc h¹ch to¸n b»ng ®ång
kinh tÕ, luËt ph¸p, t¹o thuËn lîi ®Ó thu hót vèn vay.
ViÖt Nam, chi tiÕt theo niªn ®é Ng©n s¸ch, cÊp ng©n s¸ch,
môc lôc NSNN vµ m· sè ®èi tîng nép thuÕ.
2.5. Qu¶n lý quü NSNN qua Kho b¹c Nhµ
C¸c kho¶n thu NSNN b»ng ngo¹i tÖ, b»ng hiÖn vËt, níc
b»ng ngµy c«ng lao ®éng ®îc quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam
2.5.1. TËp trung c¸c kho¶n thu NSNN qua KBNN
theo tû gi¸ h¹ch to¸n ngo¹i tÖ do Bé tµi chÝnh quy ®Þnh,
hoÆc gi¸ hiÖn vËt, gi¸ ngµy c«ng lao ®éng ®îc c¬ quan
2.5.1.1. Nguyªn t¾c chung
a) C¸c kho¶n thu NSNN ®îc nép vào KBNN ®Çy ®ñ
Nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh ®Ó h¹ch to¸n thu ng©n và ®óng h¹n.
s¸ch t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh. 61 62
d) C¸c kho¶n thu NSNN ®îc ph©n chia cho ng©n s¸ch
th¸ng sau, göi Kho b¹c NN ®ång cÊp ®Ó lËp kÕ ho¹ch phèi
c¸c cÊp theo ®óng tØ lÖ phÇn tr¨m (%) ph©n chia do Uû ban
hîp tæ chøc thu ng©n s¸ch.
thêng vô Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n cÊp tØnh quyÕt Tæ chøc thu nép.
®Þnh ®èi víi c¸c kho¶n thu.
- Yªu cÇu tæ chøc, c¸ nh©n cung cÊp th«ng tin, tµi
®) C¸c kho¶n thu kh«ng ®óng chÕ ®é ph¶i ®îc hoµn
liÖu liªn quan ®Õn x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ ®Ó thùc hiÖn tr¶ cho ®èi tîng nép. ph¸p luËt vÒ thuÕ.
C¸c kho¶n thu ®· tËp trung vµo NSNN, nhng ®îc
- Phèi hîp víi Kho b¹c NN thèng nhÊt ph©n ®Þnh ®èi
miÔn gi¶m hoÆc hoµn tr¶, Kho b¹c nhµ níc phải làm thủ
tîng nép trùc tiÕp qua Kho b¹c NN vµ ®èi tîng nép t¹i
tục hoµn tr¶ kịp thời cho c¸c ®èi tîng nép theo yêu cầu
c¬ quan ThuÕ, h¶i quan; bè trÝ vµ th«ng b¸o lÞch thu t¹i c¸c cña c¬ quan tµi chÝnh.
®Þa ®iÓm hîp lý, tr¸nh tËp trung qu¸ lín vµo chØ mét sè
e) C«ng khai ho¸ quy tr×nh tËp trung, qu¶n lý c¸c ngµy. kho¶n thu NSNN.
- Trùc tiÕp tæ chøc thu ng©n s¸ch ®èi víi nh÷ng ®èi
Quy tr×nh, thñ tôc, c¸c hå s¬ cÇn thiÕt khi thu, nép,
tîng ®îc ph©n c«ng nép ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµo Kho b¹c
miÔn, gi¶m hoµn tr¶ c¸c kho¶n thu NSNN ph¶i ®îc th«ng Nhµ níc.
b¸o vµ niªm yÕt c«ng khai t¹i c¬ quan thu vµ Kho b¹c Nhµ
- Tríc khi lµm thñ tôc hoµn tr¶ c¸c kho¶n thuÕ vµ
níc n¬i giao dÞch trùc tiÕp víi ®èi tîng nép.
thu kh¸c cho ®èi tîng nép thuÕ, nÕu ®èi tîng nép thuÕ
2.5.1.2. Trách nhiệm cña c¸c c¬ quan trong viÖc tæ
cßn nî thuÕ, nî ph¹t t¹i c¬ quan thu kh¸c th× chñ ®éng chøc thu NSNN.
th«ng b¸o cho c¬ quan thu ®ã biÕt ®Ó cßn cã biÖn ph¸p xö
a) C¬ quan thuÕ và h¶i quan lý. LËp dù to¸n thu -
Tæ chøc kÕ to¸n thu, kiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu thu
C¨n cø nhiÖm vô thu c¶ n¨m ®îc giao, nhiÖm vô thu
ng©n s¸ch víi Kho b¹c Nhµ níc.
hµng quý do c¬ quan tµi chÝnh cÊp trªn th«ng b¸o, sè ®¨ng
b) Kho b¹c Nhµ níc
ký thuÕ vµ dù kiÕn c¸c kho¶n ph¶i nép NSNN, các c¬ quan
- TËp trung c¸c kho¶n thu NSNN vµ ph©n chia c¸c
ThuÕ và H¶i quan (n¬i trùc tiÕp qu¶n lý ®èi tîng nép
kho¶n thu cho ng©n s¸ch c¸c cÊp theo ®óng tû lÖ phÇn tr¨m
thuÕ) lËp dù to¸n thu thuéc ph¹m vi qu¶n lý, chi tiÕt theo
(%) ph©n chia ®îc cÊp cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®èi víi
tõng ®Þa bµn, lo¹i h×nh doanh nghiÖp, hé kinh doanh…, tõng kho¶n thu;
thêi h¹n nép, ph©n lo¹i theo h×nh thøc nép trùc tiÕp vµo
- Tæng hîp, lËp b¸o c¸o thu NSNN göi c¬ quan tµi
Kho b¹c NN vµ nép t¹i c¬ quan ThuÕ, H¶i quan. §Þnh kú
chÝnh vµ c¸c c¬ quan h÷u quan theo chÕ ®é quy ®Þnh.
hµng th¸ng, c¬ quan ThuÕ, H¶i quan lËp kÕ ho¹ch thu 63 64
- Phèi hîp kiÓm tra vµ ®èi chiÕu sè liÖu thu NSNN víi
Cã quyÒn khiÕu n¹i c¸c vÊn ®Ò vi ph¹m chÕ ®é thu nép
c¸c c¬ quan thu ®¶m b¶o chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞp thêi; x¸c
NSNN cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng.
nhËn sè liÖu thu NSNN theo yªu cÇu cña c¸c c¬ quan Nhµ
®) Ng©n hµng n¬i ®èi tîng nép më tµi kho¶n níc cã thÈm quyÒn.
Cã tr¸ch nhiÖm chuyÓn tiÒn theo yªu cÇu cña ®èi tîng
- Thùc hiÖn hoµn tr¶ c¸c kho¶n thu NSNN theo yêu cầu
nép vµo Kho b¹c Nhµ níc ®Ó nép NSNN; lËp vµ göi c¸c cña c¬ quan tµi chÝnh.
chøng tõ ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®óng mÉu biÓu do Bé tµi chÝnh
Kho b¹c Nhµ níc n¬i ®èi tîng nép më tµi kho¶n cã
quy ®Þnh ®Ó Kho b¹c Nhµ níc lµm c¨n cø h¹ch to¸n thu
tr¸ch nhiÖm trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña ®èi tîng nép theo NSNN.
yªu cÇu (b»ng v¨n b¶n) cña c¬ quan thu ®Ó nép NSNN theo
Thùc hiÖn trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña ®èi tîng nép quy ®Þnh.
theo yªu (b»ng v¨n b¶n) cña c¬ quan thu ®Ó nép NSNN
c) C¬ quan tµi chÝnh theo quy ®Þnh.
- Phèi hîp víi c¬ quan thu, Kho b¹c Nhµ níc trong
2.5.1.3. Ph¬ng thøc thu NSNN
viÖc tËp trung c¸c kho¶n thu NSNN; ®«n ®èc c¸c dèi tîng
a) Đối với c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ
thuéc ph¹m vi qu¶n lý nép ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c kho¶n thu
Kho b¹c Nhµ níc trùc tiÕp thu: c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ
NSNN vµo Kho b¹c Nhµ níc.
phÝ cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n, hé
- KiÓm tra, ®èi chiÕu vµ ra lÖnh hoµn tr¶ hoÆc ®Ò nghÞ
kinh doanh ho¹t ®éng thêng xuyªn, cã ®Þa ®iÓm cè ®Þnh,
cÊp cã thÈm quyÒn hoµn tr¶ c¸c kho¶n thu NSNN theo chÕ
thuËn lîi cho viÖc nép tiÒn, th× ph¶i nép trùc tiÕp vµo Kho ®é quy ®Þnh. b¹c Nhµ níc.
- Phèi hîp víi Kho b¹c Nhµ níc rµ so¸t, ®èi chiÕu c¸c
C¬ quan thu trùc tiÕp thu: thuÕ, phÝ, lÖ phÝ cña c¸c hé
kho¶n thu ng©n s¸ch, ®¶m b¶o h¹ch to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh
kinh doanh kh«ng cè ®Þnh, kh«ng thêng xuyªn hoÆc ®Þa
x¸c, ®óng môc lôc NSNN vµ tû lÖ ph©n chia cho ng©n s¸ch
®iÓm ë xa mµ viÖc nép tiÒn trùc tiÕp vµo Kho b¹c Nhµ níc c¸c cÊp.
cã khã kh¨n. C¬ quan thu cã tr¸ch nhiÖm thu tiÒn mÆt tõ
- ThÈm ®Þnh b¸o c¸o quyÕt to¸n thu NSNN cña ng©n
®èi tîng nép vµ nép toµn bé sè tiÒn ®· thu vµo Kho b¹c
s¸ch cÊp díi; tæng hîp vµ lËp b¸o c¸o quyÕt to¸n thu Nhµ níc theo quy ®Þnh.
NSNN thuéc ph¹m vi qu¶n lý theo chÕ ®é quy ®Þnh.
§èi víi c¸c kho¶n thu ng©n s¸ch x·: viÖc tæ chøc thu,
d) Tæ chøc c¸ nh©n cã nghÜa vô nép NSNN
nép ng©n s¸ch x· ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Bé tµi
Kª khai vµ nép ®Çy ®ñ c¸c kho¶n ph¶i nép NSNN theo
chÝnh theo quy ®Þnh vÒ qu¶n lü ng©n s¸ch x· vµ c¸c ho¹t
®óng chÕ ®é; chÊp hµnh nghiªm th«ng b¸o thu NSNN cña c¬
®éng tµi chÝnh cña x·, phêng, thÞ trÊn.
quan thu; thùc hiÖn ®óng quy tr×nh, thñ tôc nép NSNN. 65 66
b) Đối với c¸c kho¶n thu tiÒn ph¹t
do Bé tµi chÝnh quy ®Þnh vµ h¹ch to¸n thu Ng©n s¸ch trung
§èi víi c¸c kho¶n thu ph¹t do ®èi tîng nép ph¹t trùc ¬ng.
tiÕp vµo kho b¹c Nhµ níc; Kho b¹c Nhµ níc thùc hiÖn
Trêng hîp vay ngo¹i tÖ kh«ng chuyÓn vÒ quü ngo¹i tÖ thu NSNN theo quy ®Þnh.
cña NSNN: c¨n cø lÖnh ghi thu, lÖnh ghi chi cña Bé tµi
Trêng hîp c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn xö ph¹t
chÝnh, Kho b¹c NN quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸
trùc tiÕp thu tiÒn ph¹t tõ ®èi tîng nép, c¬ quan thu cã
h¹ch to¸n do Bé tµi chÝnh quy ®Þnh vµ h¹ch to¸n ghi thu,
tr¸ch nhiÖm nép ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµo NSNN qua Kho b¹c ghi chi NSNN;
Nhµ níc trªn ®Þa bµn theo quy ®Þnh.
§èi víi kho¶n vay b»ng vËt t, thiÕt bÞ, hµng ho¸ cã gi¸
c) Đối với c¸c kho¶n vay trong níc vµ ngoµi níc
gèc ngo¹i tÖ: c¨n cø lÖnh thu cña c¬ quan tµi chÝnh, Kho
- C¸c kho¶n vay trong níc
b¹c Nhµ níc h¹ch to¸n thu NSNN theo quy ®Þnh.
§èi víi c¸c kho¶n vèn huy ®éng trong níc b»ng h×nh
d) §èi víi c¸c kho¶n thu kh¸c
thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, c«ng tr¸i x©y dung Tæ
Thu tõ quü dù tr÷ tµi chÝnh, thu bæ sung c©n ®èi tõ
quèc cho ng©n s¸ch trung ¬ng, c¨n cø vµo sè vèn ®· huy
ng©n s¸ch cÊp trªn, thu kÕt d NSNN, thu chuyÓn nguån tõ
®éng, Kho b¹c Nhµ níc h¹ch to¸n cho vay bï ®¾p béi chi
ng©n s¸ch n¨m tríc: Kho b¹c Nhµ níc c¨n cø quyÕt ®Þnh ng©n s¸ch trung ¬ng;
cña c¬ quan tµi chÝnh ®Ó h¹ch to¸n thu NSNN.
§èi víi c¸c kho¶n vèn huy ®éng cho ng©n s¸ch cÊp
Thu tõ ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhµ níc, thu håi tiÒn
tØnh ®Ó cÊp ph¸t ®Çu t x©y dung c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹
cho vay, ho¹t ®éng sù nghiÖp, thu tiÒn sö dông ®Êt, tiÒn
tÇng, c¨n cø vµo sè vèn ®· huy ®éng, Kho b¹c Nhµ níc
thuª ®Êt, tiÒn b¸n hoÆc cho thuª tµi s¶n thuéc së h÷u Nhµ
h¹ch to¸n thu ng©n s¸ch cÊp tØnh.
níc, thu hoµn vèn, thu tõ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch trong
§èi víi kho¶n vay trong níc kh¸c, c¨n cø vµo giÊy
ho¹t ®éng ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, thu tõ c¸c di s¶n nhµ
b¸o cã cña Ng©n hµng, Kho b¹c Nhµ níc h¹ch to¸n thu
níc ®îc hëng, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, thanh lý tµi s¶n,
NSNN. C¸c kho¶n vay cña ng©n s¸ch cÊp nµo, th× h¹ch
b¸n tµi s¶n tÞch thu…viÖc nép trùc tiÕp vµo Kho b¹c Nhµ
to¸n thu ng©n s¸ch cÊp ®ã.
níc hoÆc nép qua c¬ quan thu ®îc thùc hiÖn theo quy
- C¸c kho¶n vay níc ngoµi ®îc ®a vµo c©n ®èi
®Þnh ®èi víi tõng kho¶n thu. NSNN.
2.5.2. CÊp ph¸t, thanh to¸n c¸c kho¶n chi NSNN
C¸c kho¶n vay b»ng ngo¹i tÖ chuyÓn vÒ quü ngo¹i tÖ qua KBNN
cña NSNN: C¨n cø giÊy b¸o Cã cña Ng©n hµng, Kho b¹c
2.5.2.1. Nguyªn t¾c chung
Nhµ níc quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ h¹ch to¸n
a) TÊt c¶ c¸c kho¶n chi NSNN ph¶i ®Òu ®îc kiÓm tra,
kiÓm so¸t trong qu¸ tr×nh cÊp ph¸t, thanh to¸n. 67 68
C¸c kho¶n chi ph¶i cã trong dù to¸n NSNN ®îc ph©n
néi dung trong dù to¸n do c¬ quan Nhµ níc cã thÈm
bæ, ®óng chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc do cÊp cã thÈm
quyÒn giao, kh«ng ®óng chÝnh s¸ch, chÕ ®é, tiªu chuÈn,
quyÒn quy ®Þnh vµ ®· ®îc thñ trëng ®¬n vÞ sö dông NSNN
®Þnh møc, th× yªu cÇu c¬ quan ph©n bæ ng©n s¸ch ®iÒu
hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn quyÕt ®Þnh chi. Trêng hîp ph¶i chØnh l¹i.
qua ®Êu thÇu hoÆc thÈm ®Þnh gi¸ th× ph¶i tæ chøc ®Êu thÇu
Bè trÝ nguån ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi, trêng hîp nhu
hoÆc thÈm ®Þnh gi¸ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸c kho¶n
cÇu chi vît qu¸ kh¶ n¨ng thu vµ huy ®éng cña quü NSNN,
chi cã tÝnh chÊt thêng xuyªn ®îc chia ®Òu trong n¨m ®Ó
th× c¬ quan tµi chÝnh ph¶i chñ ®éng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p
chi; c¸c kho¶n chi cã tÝnh chÊt thêi vô hoÆc chØ ®Ó ph¸t sinh
vay t¹m thêi theo quy ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o nguån; trêng hîp
vµo mét sè thêi ®iÓm nh ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m,
®· thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p trªn mµ vÉn kh«ng ®¸p øng ®ñ
söa ch÷a lín vµ c¸c kho¶n chi cã tÝnh chÊt kh«ng thêng
nhu cÇu chi, c¬ quan tµi chÝnh ®îc yªu cÇu (b»ng v¨n b¶n)
xuyªn kh¸c ph¶i thùc hiÖn theo dù to¸n quý ®îc ®¬n vÞ dù
Kho b¹c Nhµ níc t¹m dõng viÖc thanh to¸n mét sè kho¶n
to¸n cÊp I giao cïng víi giao dù to¸n n¨m.
chi vÒ mua s¾m, söa ch÷a theo tõng nhiÖm vô cô thÓ ®Ó
b) Mäi kho¶n chi NSNN ®îc h¹ch to¸n b»ng ®ång
®¶m b¶o c©n ®èi quü NSNN, nhng kh«ng ¶nh hëng ®Õn
ViÖt Nam theo niªn ®é ng©n s¸ch, cÊp ng©n s¸ch vµ môc
viÖc tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh ®îc giao cña ®¬n lôc ng©n s¸ch. vÞ.
C¸c kho¶n chi NSNN b»ng ngo¹i tÖ, hiÖn vËt, ngµy
KiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chi tiªu vµ sö dông
c«ng lao ®éng ®îc quy ®æi vµ h¹ch to¸n b»ng ®ång ViÖt
Nam theo tû gi¸ ngo¹i tÖ, gi¸ hiÖn vËt, ngµy c«ng lao ®éng
ng©n s¸ch ë c¸c ®¬n vÞ sö dông NSNN, trêng hîp ph¸t
do c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.
hiÖn c¸c kho¶n chi vît nguån cho phÐp, sai chÕ ®é hoÆc
c) C¸c kho¶n chi NSNN sai chÕ ®é ph¶i ®îc thu håi.
®¬n vÞ kh«ng chÊp hµnh chÕ ®é b¸o c¸o, th× cã quyÒn yªu
C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan tµi chÝnh hoÆc
cÇu Kho b¹c Nhµ níc t¹m dõng thanh to¸n.
quyÕt ®Þnh cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn, Kho b¹c
b) C¬ quan Nhµ níc ë trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng
Nhµ níc thùc hiÖn viÖc thu håi c¸c kho¶n chi sai chÕ ®é
Híng dÉn, theo dâi, kiÓm tra viÖc sö dông NSNN cho NSNN.
thuéc ngµnh, lÜnh vùc do c¬ quan qu¶n lý vµ cña c¸c ®¬n vÞ
2.5.2.2. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ trong
trùc thuéc; ®Þnh kú b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn chi NSNN
viÖc qu¶n lý, cÊp ph¸t vµ thanh to¸n c¸c kho¶n chi
vµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c theo chÕ ®é quy ®Þnh. NSNN
§¬n vÞ sö dông NSNN
a) C¬ quan tµi chÝnh
TÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ sö dông NSNN vµ c¸c tæ chøc ®îc
ThÈm tra viÖc ph©n bæ dù to¸n NSNN cho c¸c ®¬n vÞ sö
NSNN hç trî thêng xuyªn ph¶i më tµi kho¶n t¹i Kho b¹c
dông NSNN. Trêng hîp viÖc ph©n bæ kh«ng phï hîp víi
Nhµ níc, chÞu sù kiÓm tra, kiÓm so¸t cña c¬ quan tµi 69 70
chÝnh, Kho b¹c Nhµ níc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù to¸n
Kho b¹c Nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm t¹m dõng thanh to¸n
NSNN ®îc giao vµ quyÕt to¸n NSNN theo ®óng chÕ ®é
yªu cÇu cña c¬ quan tµi chÝnh (b»ng v¨n b¶n) ®èi víi c¸c quy ®Þnh.
trêng hîp quy ®Þnh ®· nãi ë trªn.
Thñ trëng c¸c ®¬n vÞ sö dông NSNN cã tr¸ch nhiÖm:
2.5.2.3. KiÓm so¸t các khoản t¹m øng và thanh to¸n
- QuyÕt ®Þnh chi theo chÕ ®é, tiªu chuÈn vµ ®Þnh møc
vèn cho khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh
chi trong ph¹m vi dù to¸n chi NSNN ®îc cÊp cã thÈm
a. KiÓm so¸t t¹m øng vèn quyÒn giao.
NhËn ®îc ®Ò nghÞ t¹m øng, c¸n bé thanh to¸n kiÓm tra
- Qu¶n lý, sö dông NSNN vµ tµi s¶n Nhµ níc the o
tÝnh hîp lý, hîp lÖ, møc vèn ®Ò nghÞ t¹m øng theo quy
®óng chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc chi NSNN; ®óng môc
®Þnh, ghi ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu, ký vµo GiÊy ®Ò nghÞ t¹m øng,
®Ých, tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶. Trêng hîp vi ph¹m, tuú theo
GiÊy rót vèn ®Çu t vµ b¸o c¸o Trëng phßng thanh to¸n
tÝnh chÊt vµ møc ®é, sÏ bÞ xö lý kû luËt, xö ph¹t hµnh chÝnh
vèn ®Çu t. Trªn c¬ së nguån vèn hiÖn cã, Trëng phßng
hoÆc bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh cña
thanh to¸n vèn ®Çu t ký vµ tr×nh Gi¸m ®èc Kho b¹c Nhµ ph¸p luËt.
níc duyÖt. Sau khi ®îc phª duyÖt, phßng Thanh to¸n vèn Kho b¹c Nhµ níc
®Çu t chuyÓn GiÊy rót vèn ®Çu t cho phßng KÕ to¸n.
KiÓm so¸t c¸c hå s¬, chøng tõ chi vµ thùc hiÖn chi tr¶,
Sauk hi lµm xong thñ tôc t¹m øng, kÕ to¸n lu 1 liªn giÊy
thanh to¸n kÞp thêi c¸c kho¶n chi NSNN cã ®ñ ®iÒu kiÖn
rót vèn ®Çu t, 2 liªn cßn l¹i phßng KÕ to¸n chuyÓn l¹i
thanh to¸n theo quy ®Þnh; tham gia víi c¬ quan tµi chÝnh,
phßng thanh to¸n vèn ®Çu t ®Ó lu hå s¬ dù ¸n vµ tr¶ chñ
c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc cã thÈm quyÒn trong viÖc kiÓm
®Çu t. Trêng hîp vãn chÊp nhËn t¹m øng kh¸c møc ®Ò
tra t×nh h×nh sö dông NSNN, x¸c nhËn sè chi NSNN qua
nghÞ t¹m øng, sau khi b¸o c¸o Tráng phßng Thanh to¸n
Kho b¹c Nhµ níc cña c¸c ®¬n vÞ sö dông NSNN.
vèn ®Çu t, c¸n bé thanh to¸n tr¶ l¹i tµi liÖu ®Ó chñ ®Çu t
Kho b¹c Nhµ níc cã quyÒn t¹m ®×nh chØ, tõ chèi chi
lËp l¹i GiÊy rót vèn ®Çu t.
tr¶, thanh to¸n vµ th«ng b¸o cho ®¬n vÞ sö dông NSNN
b. KiÓm so¸t thanh to¸n vèn cho khèi lîng c«ng viÖc
biÕt; ®ång thêi, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ quyÕt ®Þnh cña m×nh hoµn thµnh. trong c¸c trêng hîp sau:
Nãi chung, khi nhËn ®ñ tµi liÖu, c¸n bé thanh to¸n tiÕn
- Chi kh«ng ®óng môc ®Ých, ®èi tîng theo dù to¸n
hµnh kiÓm tra, thèng nhÊt sè liÖu vµ kÕt qu¶ tÝnh to¸n víi ®îc duyÖt.
chñ ®Çu t, x¸c ®Þnh sè vèn thanh to¸n, sè vèn t¹m øng cÇn
- Chi kh«ng ®óng chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc chi do
ph¶i thu håi, tªn ®¬n vÞ ®îc hëng; ghi ®Çy ®ñ c¸c chØ
c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.
tiªu, ký vµo PhiÕu gi¸ hoÆc b¶ng kª thanh to¸n, GiÊy rót
- Kh«ng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn chi theo quy ®Þnh.
vèn ®Çu t, GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n t¹m øng vèn ®Çu t 71 72
(nÕu cã thanh to¸n t¹m øng) vµ b¸o c¸o Trëng phßng -
Trêng hîp ®¬n vÞ sù nghiÖp cha göi QuyÕt ®Þnh
Thanh to¸n vèn ®Çu t. Trªn c¬ së nguån vèn hiÖn cã,
giao quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tµi chÝnh cña c¬
Trëng phßng Thanh vèn ®Çu t ký tr×nh Gi¸m ®èc Kho
quan cã thÈm quyÒn, Quy chÕ chi tiªu néi bé cho Kho b¹c
b¹c Nhµ níc duyÖt. Sau khi ®îc duyÖt, phßng thanh to¸n
Nhµ níc n¬i ®¬n vÞ më tµi kho¶n giao dÞch; Kho b¹c Nhµ
vèn ®Çu t chuÓyn GiÊy rót vèn ®Çu t, GiÊy ®Ò nghÞ thanh
níc thùc hiÖn kiÓm so¸t, thanh to¸n cho ®¬n vÞ theo c¸c
to¸n t¹m øng vèn ®Çu t (nÕu cã thanh to¸n t¹m øng) cho
chÕ ®é, chØ tiªu hiÖn hµnh do c¬ quan nhµ níc cã thÈm
phßng kÕ to¸n. Sau khi lµm xong thñ tôc thanh to¸n, thu quyÒn ban hµnh.
håi t¹m øng, kÕ to¸n lu 1 liªn GiÊy rót vèn ®Çu t, 1 liªn -
§· cã trong dù to¸n ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn
GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n t¹m øng vèn ®Çu t (nÕu cã thanh giao.
to¸n t¹m øng), tµi liÖu cßn l¹i phßng KÕ to¸n chuyÓn l¹i
Trêng hîp ®Çu n¨m ng©n s¸ch, dù to¸n ng©n s¸ch vµ
phßng Thanh to¸n vèn ®Çu t ®Ó lu hå s¬ dù ¸n vµ tr¶ chñ
ph¬ng ¸n ph©n bæ dù to¸n ng©n s¸ch cha ®îc c¬ quan
®Çu t. Trêng hîp vèn chÊp nhËn t¹m øng kh¸c møc ®Ò
cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh hoÆc ph¶i ®iÒu chØnh dù to¸n
nghÞ t¹m øng, sau khi b¸o c¸o Trëng phßng Thanh to¸n
ng©n s¸ch theo quy ®Þnh, Kho b¹c Nhµ níc t¹m cÊp kinh
vèn ®Çu t, c¸n bé thanh to¸n tr¶ l¹i tµi liÖu ®Ó chñ ®Çu t
phÝ cho ®¬n vÞ theo quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh.
lËp l¹i GiÊy rót vèn ®Çu t. -
§· ®îc thñ trëng ®¬n vÞ hoÆc ngêi ®îc ñy
2.5.2.4. §èi víi c¸c kho¶n chi thêng xuyªn thuéc quyÒn quyÕt ®Þnh chØ.
quyÒn tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp -
§óng tiªu chuÈn, ®Þnh møc, chÕ ®é chi tiªu do c¬
a) §iÒu kiÖn cÊp ph¸t thanh to¸n
quan nhµ níc cã thÈm quyÒn hoÆc ®¬n vÞ quy ®Þnh.
Kho b¹c Nhµ níc chØ thùc hiÖn cÊp ph¸t, thanh to¸n -
Cã ®Çy ®ñ hå s¬, chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ theo
cho ®¬n vÞ khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau
quy ®Þnh liªn quan ®Õn tõng kho¶n chi, kÓ c¶ ®èi víi c¸c
- §· cã quyÕt ®Þnh giao quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch
kho¶n chi thùc hiÖn theo quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ
nhiÖm vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô, tæ chøc bé m¸y, biªn chÕ tµi
(trõ c¸c kho¶n thanh to¸n v¨n phßng phÈm, thanh to¸n
chÝnh; quyÕt ®Þnh ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp; møc NSNN
c«ng t¸c phÝ ®îc ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ kho¸n
b¶o ®¶m thêng xuyªn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn cho ®¬n
theo quy chÕ chi tiªu néi bé; kho¶n thanh to¸n tiÒn cíc sö
vÞ sù nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ (®èi víi ®¬n vÞ ®¶m
dông ®iÖn tho¹i c«ng vô t¹i nhµ riªng vµ ®iÖn tho¹i di ®éng
b¶o mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng, ®¬n vÞ sù nghiÖp ®îc
hµng th¸ng theo híng dÉn cña Bé tµi chÝnh.
NSNN b¶o ®¶m toµn bé kinh phÝ ho¹t ®éng). -
Tµi kho¶n tiÒn göi, tµi kho¶n dù to¸n cña ®¬n vÞ sù
nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cßn ®ñ sè d ®Ó thanh to¸n. 73 74
b) KiÓm so¸t thanh to¸n
- Sau khi kiÓm so¸t hå s¬, chøng tõ chi ®¬n vÞ thùc Hå s¬ thanh to¸n
hiÖn chÕ ®é tù chñ, Kho b¹c Nhµ níc thùc hiÖn;
Khi cã nhu cÇu thanh to¸n, ngoµi c¸c hå s¬ göi mét lÇn
- Trêng hîp ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn chi tr¶
vµo ®Çu n¨m nh: dù to¸n chi NSNN, Quy chÕ chi tiªu néi
theo quy ®Þnh, Kho b¹c Nhµ níc thùc hiÖn chi tr¶, thanh
bé (göi vµo n¨m ®Çu thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ vµ göi khi cã
to¸n cho ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ theo quy ®Þnh.
bæ sung, söa ®æi)…; ®¬n vÞ sù nghiÑp thùc hiÖn chÕ ®é tù -
Trêng hîp cha ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n, nhng thuéc
chñ göi Kho b¹c Nhµ níc n¬i giao dÞch c¸c hå s¬, tµi liÖu,
®èi tîng ®îc t¹m øng, Kho b¹c Nhµ níc lµm thñ tôc t¹m
chøng tõ cã liªn quan ®Õn tõng lÇn thanh to¸n, bao gåm:
øng cho ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ theo quy ®Þnh.
- GiÊy rót dù to¸n NSNN ghi râ néi dung chi thuéc
- Trêng hîp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn chØ theo quy ®Þnh.
nguån kinh phÝ chi thêng xuyªn vµ chi tiÕt theo ®óng quy
Kho b¹c Nhµ níc ®îc phÐp tõ chèi chi tr¶, thanh to¸n vµ
®Þnh cña môc lôc NSNN lµm c¨n cø ®Ó Kho b¹c Nhµ níc
th«ng b¸o râ lý do ®Ó ®¬n vÞ sù nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é tù
kiÓm so¸t vµ h¹ch to¸n chi NSNN;
chñ biÕt; ®ång thêi, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ quyÕt ®Þnh tõ chèi
- C¸c hå s¬, chøng tõ kh¸c phï hîp tÝnh chÊt cña tu thanh to¸n cña m×nh.
õng kho¶n chi theo quy ®Þnh.
Kho b¹c Nhµ níc kiÓm so¸t hå s¬ thanh to¸n cña ®¬n vÞ, bao gåm:
- KiÓm so¸t, ®èi chiÕu c¸c kho¶n chi so víi dù to¸n
NSNN ®îc giao, ®¶m b¶o c¸c kho¶n chi cã trong dù to¸n
chi NSNN ®îc c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn giao cho
®¬n vÞ sù nghiÖp ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ;
- KiÓm tra, kiÓm so¸t tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña c¸c
hå s¬, chøng tõ theo quy ®Þnh ®èi víi tõng kho¶n chi.
- KiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c kho¶n chi ®¶m b¶o ®óng
chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc chi NSNN do c¬ quan NN cã
thÈm quyÒn quy ®Þnh hoÆc theo chÕ tù chñ;
- §èi víi c¸c kho¶n chi b»ng tiÒn mÆt, ngoµi viÖc
kiÓm so¸t theo c¸c quy ®Þnh nªu trªn, Kho b¹c Nhµ níc
cßn ph¶i thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt theo ®óng quy ®Þnh. 75 76 Ch¬ng 3
mét ngµnh theo mét hÖ thèng däc ®îc chia thµnh c¸c ®¬n
vÞ dù to¸n c¸c cÊp nh sau:
Tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sö dông
+ §¬n vÞ dù to¸n cÊp I lµ cÊp trªn trùc tiÕp duyÖt vµ cÊp
kinh phÝ ng©n s¸ch nhµ níc
dù to¸n cho ®¬n vÞ dù to¸n cÊp II vµ cÊp III trùc thuéc;
+ §¬n vÞ dù to¸n cÊp II lµ cÊp trªn trùc tiÕp duyÖt vÕp
cÊp dù to¸n cho ®¬n vÞ dù to¸n cÊp III;
3.1. Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n
+ §¬n vÞ dù to¸n cÊp III lµ ®¬n vÞ dù to¸n trùc tiÕp chi vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp tiªu;
3.1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù
Vµ ®¬n vÞ dù to¸n cÊp díi cña cÊp III. nghiÖp
3.1.1.3. Ph©n lo¹i ®¬n vÞ HCSN 3.1.1.1. Kh¸i niÖm
ViÖc ph©n lo¹i ®¬n vÞ HCSN nh»m x¸c ®Þnh râ vai trß
§¬n vÞ HCSN lµ ®¬n vÞ do Nhµ níc quyÕt ®Þnh
vÞ trÝ mµ mçi cÊp chÝnh quyÒn cña c¬ quan sö dông kinh
thµnh lËp nh»m thùc hiÖn mét nhiÖm vô chuyªn m«n
phÝ ng©n s¸ch nhµ níc theo ®Þnh møc, tiªu chuÈn chÕ ®é
nhÊt ®Þnh hay qu¶n lý nhµ níc vÒ mét lÜnh vùc nµo ®ã hiÖn hµnh theo luËt NSNN.
(c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn, c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc,
3.1.1.3.1. C¸c c¬ quan Nhµ níc bao gåm
c¬ quan qu¶n lý nhµ níc theo ngµnh, c¸c tæ chøc ®oµn
- C¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ;
thÓ…) ho¹t ®éng b»ng nguån kinh phÝ ng©n s¸ch nhµ
 Dù to¸n cÊp II vµ cÊp III trùc thuéc
níc cÊp, cÊp trªn cÊp toµn bé hoÆc cÊp mét phÇn kinh
- V¨n phßng Quèc héi, V¨n phßng Chñ tÞch níc;
phÝ vµ c¸c nguån kh¸c ®¶m b¶o theo nguyªn t¾c kh«ng
- Tßa ¸n nh©n d©n c¸c cÊp; ViÖn KiÓm so¸t nh©n d©n
båi hoµn trùc tiÕp nh»m thùc hiÖn nhiÖm vô cña §¶ng vµ c¸c cÊp;
Nhµ níc giao cho tõng giai ®o¹n.
- V¨n phßng Héi ®ång nh©n d©n, V¨n phßng Uû ban
- §¬n vÞ HCSN lµ ®¬n vÞ ®îc NSNN trang tr¶i toµn bé
nh©n d©n; c¸c c¬ quan chuyªn m«n thuéc UBND c¸c tØnh,
hoÆc mét phÇn nguån tµi chÝnh nªn cã ®Æc ®iÓm sau ®©y: thµnh phè trùc thuéc TW. 3.1.1.2. §Æc ®iÓm
- V¨n phßng H§ND, V¨n phßng UBND; C¸c c¬ quan
- Nguån chi tr¶ cho c¸c ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ HCSN
chuyªn m«n thuéc UBND c¸c quËn, huyÖn, thµnh phè, thÞ
theo dù to¸n ®îc cÊp cã thÈm quyÒn giao vµ ®îc NSNN
x· thuéc tØnh, thµnh phè thuéc TW; UBND x·, phêng.
cÊp toµn bé hoÆc mét phÇn dù to¸n ®îc duyÖt. §¬n vÞ
3.1.1.3.2. C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp trong lÜnh vùc
ph¶i lËp dù to¸n thu, chi theo c¸c ®Þnh møc, chÕ ®é tiªu
Gi¸o dôc - §µo t¹o, Y tÕ, V¨n hãa - Th«ng tin, ThÓ dôc thÓ
chuÈn do Nhµ níc qui ®Þnh. C¸c ®¬n vÞ HCSN trong cïng
thao, sù nghiÖp N«ng - L©m, Ng nghiÖp, Thuû lîi, sù 77 78
nghiÖp kinh tÕ kh¸c.
3.1.1.5. Nguyªn t¾c qu¶n lý tµi chÝnh
Theo quyÕt ®Þnh cña cÊp cã thÈm quyÒn th× c¸c ®¬n vÞ
- Ph¶i ®¶m b¶o kinh phÝ thêng xuyªn theo chÕ ®é,
sù nghiÖp c«ng lËp gåm: §¬n vÞ sù nghiÖp kh«ng cã nguån
®Þnh møc, tiªu chuÈn cña Nhµ níc hoÆc theo chÕ ®é, ®Þnh
thu vµ ®¬n vÞ sù nghiÖp tù ®¶m b¶o mét phÇn chi thêng
møc, tiªu chuÈn chi tiªu néi bé ®Ó c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng
xuyªn vµ ®¬n vÞ thu ®¶m b¶o toµn bé chi thêng xuyªn.
liªn tôc ®ång thêi ph¶i triÖt ®Ó tiÕt kiÖm chi;
3.1.1.3.3. C¸c tæ chøc ®oµn thÓ x· héi ®îc NSNN hç
- Qu¶n lý kinh phÝ thuéc c¬ quan, ®¬n vÞ nµo lµ tr¸ch
trî mét phÇn kinh phÝ ®Ó ho¹t ®éng gåm:
nhiÖm cña ®¬n vÞ mµ tríc hÕt lµ tr¸ch nhiÖm cña Thñ
+ MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam; trëng c¬ quan, ®¬n vÞ;
+ Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt Nam;
- T«n träng dù to¸n n¨m ®îc duyÖt: Trong qu¸ tr×nh
+ §oµn Thanh nhiªn céng s¶n Hå ChÝ Minh;
chÊp hµnh dù to¸n c¸c ®¬n vÞ ph¶i tu©n thñ dù to¸n n¨m ®·
+ Héi Cùu chiÕn binh ViÖt Nam;
®îc duyÖt. Trong trêng hîp cÇn ®iÒu chØnh dù to¸n th× + Héi N«ng d©n ViÖt Nam;
ph¶i ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp nhng kh«ng
+ Héi, ®oµn thÓ kh¸c ®îc NSNN hç trî kinh phÝ theo quy
®îc lµm thay ®æi tæng møc dù to¸n do cÊp thÈm quyÒn ®Þnh cña ph¸p luËt.
phª duyÖt. Trong trêng hîp cã biÕn ®éng kh¸ch quan lµm
3.1.1.4. NhiÖm vô qu¶n lý tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ
thay ®æi dù to¸n sÏ ®îc NSNN bæ sung theo thñ tôc quy HCSN
®Þnh cña LuËt NSNN ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c ®¬n vÞ HCSN
- LËp dù to¸n thu, chi NSNN trong ph¹m vi ®îc cÊp
hoµn thµnh tèt c¸c nhiÖm vô ®îc giao. thÈm quyÒn giao hµng n¨m;
3.1.1.6. Ph¬ng ph¸p qu¶n lý tµi chÝnh
- Tæ chøc chÊp hµnh dù to¸n thu, chi tµi chÝnh hµng
ViÖc qu¶n lý tµi chÝnh c¸c ®¬n vÞ sö dông kinh phÝ
n¨m theo chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ níc; chñ tr× hoÆc
NSNN cÇn ph¶i ¸p dông nh÷ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp ®èi
phèi hîp víi c¸c ngµnh h÷u quan x©y dùng c¸c chÕ ®é chi
víi tõng ®¬n vÞ dù to¸n theo chÕ ®é tµi chÝnh do c¬ quan cã
tiªu ®Æc thï cña ngµnh, lÜnh vùc, ®Þa ph¬ng theo sù uû
thÈm quyÒn ban hµnh - HiÖn nay cã 4 ph¬ng ph¸p qu¶n lý
quyÒn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn; tµi chÝnh sau:
- Thùc hiÖn qu¶n lý sö dông tµi s¶n Nhµ níc giao cho
3.1.1.6.1. Ph¬ng ph¸p thu ®ñ, chi ®ñ c¬ quan, ®¬n vÞ;
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng ®¬n vÞ HCSN cã
- ChÊp hµnh chÕ ®é kÕ to¸n thèng kª theo ph¸p luËt;
nguån thu kh«ng lín theo ®ã mäi nhu cÇu chi tiªu cña ®¬n
- LËp b¸o c¸o quyÕt to¸n thu chi tµi chÝnh quý vµ n¨m
vÞ ®îc NSNN cÊp ph¸t theo dù to¸n ®· ®îc duyÖt. §ång
vÒ t×nh h×nh sö dông c¸c nguån tµi chÝnh cña c¬ quan, ®¬n
thêi mäi kho¶n thu ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®¬n vÞ theo luËt NSNN.
vÞ ph¶i nép vµo NSNN theo quy ®Þnh. Ph¬ng ph¸p nµy 79 80
hiÖn nay kh«ng phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh míi,
Ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng bao gåm Ng©n s¸ch cña ®¬n vÞ hµnh
h¹n chÕ quyÒn tù chñ, s¸ng t¹o cña ®¬n vÞ vµ t¹o t©m lý û
chÝnh c¸c cÊp cã H§ND vµ UBND theo quy ®Þnh cña LuËt l¹i tr«ng chê vµo NSNN. Tæ chøc H§ND.
3.1.1.6.2. Ph¬ng ph¸p thu, chi chªnh lÖch
3.1.2.1.2. Nguån thu sù nghiÖp cña ®¬n vÞ (Cßn gäi lµ
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng ®¬n vÞ HCSN cã
nguån tù thu cña c¸c ®¬n vÞ) díi hai h×nh thøc:
nguån thu kh¸ lín, ph¸t sinh thêng xuyªn vµ æn ®Þnh,
- Thu phÝ, lÖ phÝ thuéc NSNN (PhÇn ®îc ®Ó l¹i cho
theo ®ã ®¬n vÞ ®îc quyÒn gi÷ l¹i c¸c kho¶n thu cña m×nh
®¬n vÞ theo quy ®Þnh) møc thu phÝ, lÖ phÝ, tû lÖ nguån thu
®Ó chi tiªu theo dù to¸n vµ chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh Nhµ
®îc ®Ó l¹i c¬ quan, ®¬n vÞ sö dông vµ néi dung chi thùc
níc quy ®Þnh, NSNN chØ ®¶m b¶o phÇn chªnh lÖch thiÕu,
hiÖn theo quy ®Þnh cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn
c¸c ®¬n vÞ ph¶i lµm nghÜa vô ®èi víi NSNN (nÕu cã).
®èi víi tõng lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ;
Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp víi yªu cÇu ®æi míi c¬ chÕ
- Thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô (Chñ yÕu
qu¶n lý tµi chÝnh ë níc ta hiÖn nay, ph¸t huy ®îc tÝnh
®èi víi c¸c ®¬n vÞ SN ®îc cÊp bæ sung mét phÇn kinh phÝ
tÝch cùc, chñ ®éng cña c¸c ®¬n vÞ trong qu¸ tr×nh khai th¸c
hoÆc tù trang tr¶i kinh phÝ) chÕ ®é thu tõ c¸c ho¹t ®éng nµy
nguån thu, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu chi tiªu cña ®¬n vÞ.
¸p dông theo NghÞ ®Þnh 43/2006/N§-CP ngµy 25/4/2006 cña
3.1.1.6.3. Ph¬ng ph¸p qu¶n lý theo ®Þnh møc
ChÝnh phñ, møc thu do Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo
§Ó t¨ng cêng qu¶n lý chi tiªu ng©n s¸ch cã hiÖu qu¶
nguyªn t¾c ®¶m b¶o bï ®¾p chi phÝ, lµm nghÜa vô víi Nhµ
cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý theo ®Þnh møc cho tõng nhãm chi,
níc (NÕu cã) vµ cã tÝch luü.
môc chi hoÆc cho mçi ®èi tîng cô thÓ, theo ®ã cã c¸c
3.1.2.1.3. C¸c nguån thu kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p
®Þnh møc tæng hîp vµ ®Þnh møc chi tiÕt cho tõng lÜnh vùc
luËt nh: ViÖn trî, vay (KÓ c¶ ODA), kinh phÝ ñng hé cña chi tiªu HCSN.
c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
3.1.2. Néi dung thu, chi vµ quyÕt to¸n thu – chi tµi 3.1.2.2. Néi dung chi
chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp.
- §¬n vÞ HCSN sö dông kinh phÝ NSNN cÊp ®Ó chi tiªu
3.1.2.1. Néi dung thu: §Ó ®¶m b¶o cho ®¬n vÞ HCSN
ph¶i tu©n thñ c¸c c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh theo luËt NSNN
ho¹t ®éng b×nh thêng nh»m hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc
vµ theo ®óng ®Þnh møc, tiªu chuÈn chÕ ®é hiÖn hµnh. ViÖc
giao; v× vËy cÇn ph¶i cã nguån tµi chÝnh cña NSNN cÊp
chi tiªu ®îc thùc hiÖn theo néi dung sau ®©y:
ph¸t theo dù to¸n ®îc duyÖt hµng n¨m vµ nguån thu do
3.1.2.2.1. Chi ho¹t ®éng thêng xuyªn:
®¬n vÞ thùc hiÖn. C¸c nguån thu ®ã gåm cã:
- Chi cho con ngêi: TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp
3.1.2.1.1. Thu tõ NSNN: Nguån ®¶m b¶o chi HCSN
l¬ng, ®ãng BHXH, BHYT, kinh phÝ c«ng ®oµn, phóc lîi
bao gåm: Ng©n s¸ch Trung ¬ng vµ Ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng. tËp thÓ, tiÒn thëng… 81 82
- Chi qu¶n lý hµnh chÝnh: VËt t v¨n phßng, dÞch vô
vèn ®èi øng dù ¸n tõ NSNN…
c«ng céng, th«ng tin liªn l¹c, ®iÖn níc c¬ quan, c«ng t¸c
3.1.2.3. QuyÕt to¸n thu, chi tµi chÝnh phÝ, héi nghÞ phÝ…
QuyÕt to¸n lµ qu¸ tr×nh nh»m kiÓm tra, rµ so¸t, chØnh lý
- Chi ho¹t ®éng nghiÖp vô (cßn gäi lµ chi ®Æc thï cña
c¸c sè liÖu ®· ®îc ph¶n ¸nh sau mét kú chÊp hµnh dù
tõng ®¬n vÞ), nh: chi thuèc, m¸u, dÞch truyÒn cña ngµnh Y
to¸n, qua ®ã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ chÊp hµnh dù to¸n
tÕ, chi biªn so¹n gi¸o tr×nh, tµi liÖu häc tËp cña ngµnh Gi¸o
nh»m rót ra nh÷ng kinh nghiÖm vµ bµi häc cÇn thiÕt cho kú
dôc - §µo t¹o,… chi cho vËn ®éng viªn, huÊn luyÖn viªn
chÊp hµnh dù to¸n tiÕp sau.
cña ngµnh ThÓ dôc thÓ thao…
Trong qu¸ tr×nh quyÕt to¸n ®¬n vÞ ph¶i lËp ®Çy ®ñ c¸c
- Chi mua s¾m tµi s¶n söa ch÷a, duy tu, b¶o dìng
b¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh, b¸o c¸o quyÕt to¸n cña
thêng xuyªn c¬ së vËt chÊt, nhµ cöa, m¸y mãc thiÕt bÞ…
®¬n vÞ kh«ng ®îc ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng quyÕt to¸n chi lín - Chi thêng xuyªn kh¸c.
h¬n dù to¸n ®îc giao vµ ph¶i cã b¶n thuyÕt minh chi tiÕt
Chi thêng xuyªn cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu, kÌm theo.
ngoµi c¸c kho¶n trªn ®©y cßn thªm 2 kho¶n sau:
VÒ mÉu biÓu, tr×nh tù vµ ph¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o
- Chi tæ chøc thu phÝ vµ lÖ phÝ;
quyÕt to¸n, duyÖt vµ th«ng b¸o quyÕt to¸n, thÈm ®Þnh quyÕt
- Chi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô, kÓ c¶ chi
to¸n ®¬n vÞ HCSN thùc hiÖn theo quy ®Þnh c¬ chÕ qu¶n lý
nép thuÕ, trÝch khÊu hao TSC§ (nÕu cã).
tµi chÝnh cña Bé Tµi chÝnh.
3.1.2.2.2. Chi ho¹t ®éng kh«ng thêng xuyªn:
3.1.3. Qu¶n lý quü l¬ng trong ®¬n vÞ HCSN
- Chi thùc hiÖn c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp
Trong ®¬n vÞ HCSN tiÒn l¬ng gi÷ vÞ trÝ quan träng, lµ
Nhµ níc, cÊp Bé, cÊp Ngµnh;
khèi lîng tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh bï ®¾p l¹i hao phÝ søc lao ®éng
- Chi ch¬ng tr×nh, môc tiªu quèc gia, chi dù ¸n do cÊp
cña c«ng chøc nhµ níc. Quü tiÒn l¬ng n»m trong tæng dù thÈm quyÒn giao;
to¸n cña ®¬n vÞ HCSN ®îc cÊp trªn phª duyÖt.
- Chi thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ theo chñ tr¬ng cña
3.1.3.1. Néi dung quü tiÒn l¬ng Nhµ níc quy ®Þnh;
3.1.3.1.1. TiÒn l¬ng chÝnh: Lµ phÇn tiÒn l¬ng tr¶ cho
- Chi ®Çu t ph¸t triÓn gåm: Chi ®Çu t x©y dùng c¬ së
c«ng chøc, viªn chøc theo ng¹ch bËc do Nhµ níc quy
vËt chÊt; mua s¾m trang thiÕt bÞ, söa ch÷a lín TSC§ theo
®Þnh. Theo quy ®Þnh hiÖn nay hÖ thèng b¶ng l¬ng ¸p dông dù to¸n ®îc giao;
cho c¸c ®¬n vÞ HCSN nh sau:
- Chi thùc hiÖn nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã thÈm
- HÖ thèng b¶ng l¬ng c«ng chøc, viªn chøc ®îc quy quyÒn giao;
®Þnh theo ngµnh cã c¸c ng¹ch vµ trong mçi ng¹ch cã c¸c
- C¸c kho¶n chi kh«ng thêng xuyªn kh¸c nh: Chi bËc l¬ng th©m niªn; 83 84
- Ng¹ch ph¶n ¸nh néi dung c«ng viÖc vµ tr×nh ®é c«ng
+ Phô cÊp ®Æc thï theo nghÒ hoÆc c«ng viÖc.
chøc, viªn chøc theo tiªu chuÈn chuyªn m«n nghiÖp vô;
3.1.3.2. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý quü l¬ng
- BËc l¬ng theo ng¹ch thÓ hiÖn th©m niªn cña c«ng
- §¶m b¶o sö dông quü tiÒn l¬ng hîp lý, ®óng môc
chøc, viªn chøc theo ng¹ch ®ã. C¨n cø vµo ng¹ch, bËc cña
®Ých vµ tiÕt kiÖm. §¶m b¶o thùc hiÖn ®óng c¸c chÝnh s¸ch,
c«ng chøc ®Ó x¸c ®Þnh tiÒn l¬ng chÝnh t¬ng øng cña
chÕ ®é vµ nguyªn t¾c vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng;
c«ng chøc ®ã dùa vµo c«ng thøc sau:
- Th«ng qua c«ng t¸c qu¶n lý quü tiÒn l¬ng gãp phÇn
TiÒn l¬ng chÝnh; 1 ngêi/1 th¸ng =
vµo viÖc thùc hiÖn c¶i tiÕn c«ng t¸c tæ chøc vµ lÒ lèi lµm
Møc l¬ng; tèi thiÓu x HÖ sè l¬ng; cña c«ng chøc
viÖc. ViÖc thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu trªn nh»m gãp phÇn
- Thµnh phÇn tiÒn l¬ng chÝnh bao gåm:
vµo viÖc æn ®Þnh lu th«ng tiÒn tÖ, æn ®Þnh kinh tÕ, x· héi,
+ TiÒn l¬ng biªn chÕ cña c«ng chøc theo ng¹ch bËc;
n©ng cao ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. + TiÒn l¬ng tËp sù;
3.1.3.3. Nguyªn t¾c qu¶n lý quü l¬ng trong c¸c ®¬n
+ TiÒn l¬ng hîp ®ång dµi h¹n; vÞ HCSN
+ TiÒn l¬ng d«i ra ngoµi biªn chÕ;
§¬n vÞ ph¶i chÊp hµnh ®óng quü tiÒn l¬ng ®îc duyÖt + TiÒn l¬ng kh¸c.
t¬ng øng víi sè c«ng chøc, viªn chøc ®îc giao theo chØ
3.1.3.1.2. Phô cÊp l¬ng: Lµ phÇn tiÒn l¬ng tr¶ thªm
tiªu biªn chÕ hµng n¨m. Nghiªm cÊm viÖc sö dông quü tiÒn
ngoµi phÇn tiÒn l¬ng chÝnh nh»m bï ®¾p thªm hao phÝ søc
l¬ng cho c¸c môc ®Ých kh¸c vµ ngîc l¹i.
lao ®éng cho ngêi lao ®éng theo yªu cÇu cña c«ng viÖc
ViÖc chi tr¶ quü tiÒn l¬ng thùc hiÖn ®ång thêi víi viÖc
trong nh÷ng trêng hîp riªng theo quy ®Þnh, gåm 2 lo¹i:
trÝch nép BHXH, BHYT vµ c¸c kho¶n trÝch nép kh¸c theo
(1) Phô cÊp thêng xuyªn: Lµ kho¶n phô cÊp ®îc tÝnh
quy ®Þnh. ViÖc lËp dù to¸n, cÊp ph¸t vµ h¹ch to¸n quü tiÒn
vµ tr¶ cho tÊt c¶ c¸c th¸ng trong n¨m.
l¬ng ph¶i ®óng ch¬ng, lo¹i, kho¶n, nhãm môc, môc, tiÓu
(2) Phô cÊp kh«ng thêng xuyªn: Lµ kho¶n phô cÊp chØ
môc cña môc lôc NSNN. ViÖc cÊp ph¸t, thanh to¸n quü
®îc tÝnh khi cã sù viÖc, ho¹t ®éng ®ã x¶y ra.
tiÒn l¬ng ë ®¬n vÞ HCSN ph¶i chÞu sù kiÓm tra, kiÓm so¸t
(3) Phô cÊp l¬ng bao gåm:
cña c¬ quan Tµi chÝnh vµ c¬ quan KBNN theo quy ®Þnh
+ Phô cÊp th©m niªn vît khung; hiÖn hµnh.
+ Phô cÊp kiªm nhiÖm chøc danh l·nh ®¹o;
3.1.3.4. Tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý quü tiÒn l¬ng + Phô cÊp khu vùc; trong ®¬n vÞ HCSN + Phô cÊp thu hót;
ViÖc tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý quü tiÒn l¬ng trong ®¬n + Phô cÊp lu ®éng;
vÞ HCSN lµ mét m¾t kh©u nghiÖp vô qu¶n lý cÇn thiÕt theo
+ Phô cÊp ®éc h¹i nguy hiÓm;
quy tr×nh ®· ®îc quy ®Þnh; trong ®ã cã 2 kh©u quan träng 85 86
lµ lËp dù to¸n quü tiÒn l¬ng vµ tæ chøc chi tr¶ tiÒn l¬ng:
- Bíc 6: C¨n cø vµo sæ thanh to¸n víi CBCNVC ®Ó
3.1.3.4.1. LËp dù to¸n quü tiÒn l¬ng n¨m kÕ ho¹ch
chi tr¶ tiÒn l¬ng (®Þnh kú).
Tæng quü tiÒn l¬ng cña ®¬n vÞ trong n¨m kÕ ho¹ch
3.1.3.4.3. Riªng ®èi víi c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ níc
®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:
thùc hiÖn tù chñ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh Tæng quü Tæng tiÒn Tæng c¸c kho¶n
phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp th× l¬ng n¨m = l¬ng chÝnh + phô cÊp l¬ng
c¸ch x¸c ®Þnh quü l¬ng, c«ng thøc tÝnh quü l¬ng cho ®¬n kÕ ho¹ch n¨m kÕ ho¹ch n¨m kÕ ho¹ch
vÞ vµ c¸ nh©n, quy chÕ tr¶ l¬ng ¸p dông theo c¸c v¨n b¶n Trong ®ã:
hiÖn hµnh do cÊp cã thÈm quyÒn ban hµnh.
- Tæng tiÒn l¬ng chÝnh cã hai c¸ch tÝnh:
3.1.4. Qu¶n lý tµi s¶n trong ®¬n vÞ HCSN - C¸ch 1:
TSC§ trong ®¬n vÞ HCSN do nhiÒu nguån h×nh thµnh TiÒn l¬ng TiÒm l¬ng Sè lao ®éng cã
do mua s¾m, biÕu tÆng, ®iÒu ®éng tõ ®¬n vÞ kh¸c ®Õn… Cã chÝnh n¨m = chÝnh b×nh qu©n x mÆt b×nh qu©n
gi¸ trÞ tµi chÝnh kh¸ lín. Do vËy qu¶n lý TSC§ trong ®¬n vÞ kÕ ho¹ch mét CBCNV n¨m kÕ ho¹ch
HCSN ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu sau ®©y: - C¸ch 2: 3.1.4.1. Yªu cÇu TiÒn
- Thóc ®Èy tiÕt kiÖm chi NSNN, gãp phÇn lµm cho ®¬n TiÒn TiÒn TiÒn l¬ng l¬ng
vÞ hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc giao; l¬ng l¬ng chÝnh t¨ng chÝnh
- Tµi s¶n ph¶i ®îc sö dông ®óng môc ®Ých, chÕ ®é tiªu chÝnh = chÝnh + trong - gi¶m
chuÈn, ®Þnh møc. Kh«ng ®îc sö dông vµo môc ®Ých c¸ n¨m kÕ ®Çu n¨m n¨m kÕ trong n¨m
nh©n, kinh doanh vµ c¸c môc ®Ých kh¸c, trõ trêng hîp cã ho¹ch kÕ ho¹ch ho¹ch kÕ ho¹ch quy ®Þnh riªng;
3.1.3.4.2. Tæ chøc chi tr¶ tiÒn l¬ng
- Tµi s¶n ®îc qu¶n lý c¶ vÒ mÆt sè lîng, chÊt lîng
C«ng t¸c chi tr¶ tiÒn l¬ng ë ®¬n vÞ ®îc tiÕn hµnh theo
vµ gi¸ trÞ. Trªn c¬ së ®ã cã kÕ ho¹ch x©y dùng, mua s¾m, c¸c bíc sau:
söa ch÷a, c¶i t¹o, sö dông vµ thanh lý theo ®óng quy ®Þnh
- Bíc 1: LËp sæ thanh to¸n víi CBCNV; cña Nhµ níc.
- Bíc 2: LËp giÊy ®Ò nghÞ rót tiÒn l¬ng (®Þnh kú);
3.1.4.2. Qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh
- Bíc 3: LËp giÊy rót kinh phÝ tr¶ l¬ng kiªm lÜnh tiÒn
Theo chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh vµ chuÈn mùc kÕ to¸n mÆt (®Þnh kú);
hiÖn hµnh cña Bé Tµi chÝnh vÒ chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ
- Bíc 4: LËp phiÕu thu tiÒn mÆt (®Þnh kú);
tÝnh hao mßn TSC§: TSC§ lµ t liÖu lao ®éng vµ tµi s¶n
- Bíc 5: LËp phiÕu chi tiÒn mÆt (®Þnh kú);
kh¸c cã ®ñ tiªu chuÈn sau: 87 88
+ Cã gi¸ trÞ (nguyªn gi¸) tõ 10.000.000 ®ång (Mêi
s©n ph¬i, bÓ chøa, cÇu cèng, hÖ thèng cÊp tho¸t níc, ®ª, triÖu ®ång) trë lªn;
®Ëp, ®êng x¸ (do ®¬n vÞ ®Çu t x©y dùng), s©n vËn ®éng,
+ Ch¾c ch¾n ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶.
bÓ b¬i, trêng b¾n, c¸c l¨ng tÈm, tîng ®µi, têng rµo bao
+ Thêi gian sö dông tõ mét n¨m trë lªn. quanh,…
- §èi víi c¸c t liÖu lao ®éng cã thêi gian sö dông trªn
- M¸y mãc, thiÕt bÞ: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ c¸c lo¹i TSC§ lµ
1 n¨m nhng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn vÒ mÆt gi¸ trÞ (díi 10
m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng cho c«ng t¸c chuyªn m«n cña ®¬n
triÖu) vÉn ®îc quy ®Þnh lµ TSC§ theo quy ®Þnh cña cÊp cã
vÞ, nh: M¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô trong ngµnh v¨n hãa, thÈm quyÒn.
th«ng tin, tuyªn truyÒn, phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu,
Riªng ®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp ¸p dông NghÞ
thùc hµnh, thÝ nghiÖm, phôc vô c«ng t¸c kh¸m, ch÷a bÖnh,
®Þnh 43/2006/N§-CP ngµy 25/4/2006 cña ChÝnh phñ vÒ
häc tËp, gi¶ng d¹y, th¨m dß, kh¶o s¸t… vµ kÓ c¶ nh÷ng
quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô,
m¸y mãc thiÕt bÞ sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh
tæ chøc bé m¸y, biªn chÕ tµi chÝnh th× TSC§ ®a vµo bé
doanh phôc vô nhu cÇu phóc lîi cña ®¬n vÞ.
phËn s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô ®îc qu¶n lý, sö dông vµ
- Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ c¸c
trÝch khÊu hao theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC ngµy
ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn dïng cho c«ng t¸c chuyªn
12/12/2003 cña Bé Tµi chÝnh vÒ chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ
m«n vµ c¸c c«ng viÖc kh¸c (s¶n xuÊt, kinh doanh, phóc lîi trÝch khÊu hao TSC§.
®êi sèng…) cña ®¬n vÞ, gåm: xe m¸y, « t«, tµu, thuyÒn, xe
3.1.4.2.1. Néi dung qu¶n lý TSC§
bß, xe ngùa, xe lam, ®êng èng… vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn
3.1.4.2.1.1. Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn
dÉn (th«ng tin, ®iÖn níc….)
(1) TSC§ h÷u h×nh: Lµ TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt, bao
- ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ c¸c lo¹i gåm:
thiÕt bÞ vµ dông cô sö dông trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ v¨n
- Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña c¸c
phßng, nh: KÐt ®ùng tiÒn, ti vi, tñ l¹nh, m¸y tÝnh, ®å gç
TSC§ lµ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, gåm:
cao cÊp cã ®ñ tiªu chuÈn TSC§, thiÕt bÞ, dông cô ®o lêng,
+ Nhµ cöa: Nhµ lµm viÖc, nhµ h¸t, nhµ b¶o tµng, th
kiÓm tra chÊt lîng, hót Èm, hót bôi, chèng mèi mät…
viÖn, héi trêng, c©u l¹c bé, cung v¨n hãa, nhµ thi ®Êu thÓ
- C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm: Ph¶n
thao, phßng nghiªn cøu, thÝ nghiÖm, thùc hµnh, líp häc,
¸nh gi¸ trÞ c¸c lo¹i TSC§ lµ c¬ thÓ sèng, c©y l©u n¨m, sóc
nhµ trÎ, nhµ mÉu gi¸o, nhµ ®Ó kh¸m bÖnh vµ ®iÒu trÞ cho
vËt lµm viÖc vµ sóc vËt cho s¶n phÈm, vên c©y c¶nh, sóc
bÖnh nh©n, nhµ nghØ, nhµ an dìng, nhµ ®Ó xe, m¸y, thiÕt vËt c¶nh…
bÞ, khÝ tµi, nhµ kho, chuång tr¹i gia sóc,…
- TSC§ kh¸c: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ c¸c lo¹i TSC§ h÷u
+ VËt kiÕn tróc: Gåm giÕng khoan, giÕng ®µo, s©n ch¬i,
h×nh kh¸c cha ph¶n ¸nh ë c¸c tµi kho¶n nªu trªn (Chñ 89 90
yÕu lµ TSC§ mang tÝnh ®Æc thï) nh: T¸c phÈm nghÖ niªn ®é
thuËt, s¸ch b¸o khoa häc, kü thuËt trong c¸c th viÖn vµ
3.1.4.3. Qu¶n lý vËt liÖu, dông cô
s¸ch b¸o phôc vô cho c«ng t¸c chuyªn m«n, c¸c vËt
VËt liÖu, dông cô ë c¸c ®¬n vÞ HCSN lµ mét yÕu tè vËt
phÈm trng bµy trong c¸c nhµ b¶o tµng…
chÊt cÇn thiÕt phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng HCSN theo chøc
3.1.1.2.1.2. Ph©n lo¹i TSC§ theo môc ®Ých vµ t×nh h×nh
n¨ng nhiÖm vô ®îc giao. §Ó ®¶m b¶o vËt liÖu cho qu¸ sö dông
tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ còng nh n©ng cao hiÖu qu¶ sö
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, TSC§ cña ®¬n vÞ gåm c¸c lo¹i
dông kinh phÝ cho Nhµ níc, ®¬n vÞ cÇn ph¶i x©y dùng sau:
®Þnh møc sö dông vËt liÖu cho tõng lo¹i c«ng viÖc trong
+ TSC§ dïng cho ho¹t ®éng hµnh chÝnh - sù nghiÖp;
tõng thêi gian nhÊt ®Þnh. Cïng víi viÖc x©y dùng ®Þnh møc
+ TSC§ dïng cho ho¹t ®éng ch¬ng tr×nh, dù ¸n, ®Ò
sö dông vËt liÖu, ®¬n vÞ ph¶i x©y dùng quy chÕ qu¶n lý qu¸ tµi;
tr×nh mua, b¶o qu¶n vµ sö dông. §èi víi nh÷ng ®¬n vÞ lín,
+ TSC§ chuyªn dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung
cÇn ph¶i dù tr÷ vËt liÖu th× ph¶i cã kho b¶o qu¶n vµ khi øng dÞch vô;
nhËp vËt liÖu ph¶i tiÕn hµnh kiÓm nghiÖm vËt liÖu, c¨n cø
+ TSC§ dïng cho môc ®Ých phóc lîi;
vµo biªn b¶n kiÓm nghiÖm ®Ó lËp phiÕu nhËp kho vËt liÖu
+ TSC§ chê xö lý (kh«ng cßn sö dông ®îc hoÆc
vµ khi xuÊt kho ph¶i cã phiÕu xuÊt kho. XuÊt vËt liÖu sö kh«ng cÇn dïng).
dông ph¶i c¨n cø vµo ®Þnh møc sö dông vËt liÖu, dông cô
C¸ch ph©n lo¹i nµy nh»m x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng thùc tÕ
hoÆc c¨n cø vµo b¶ng dù trï vËt liÖu ®· ®îc thñ trëng c¬
TSC§ sö dông vµo c¸c môc ®Ých ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. quan xÐt duyÖt.
3.1.4.2.1.3. §Þnh kú tiÕn hµnh trÝch khÊu hao TSC§
theo quy ®Þnh hiÖn hµnh
3.2. Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬
3.1.4.2.2. §¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh quan nhµ níc
§¸nh gi¸ TSC§ lµ viÖc tÝnh to¸n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ
3.2.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh
TSC§ theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Theo nguyªn t¾c
tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬ quan nhµ níc.
tÝnh gi¸, TSC§ ®îc ph¶n ¸nh theo 3 chØ tiªu: 3.2.1.1. Kh¸i niÖm
- Nguyªn gi¸ (gi¸ trÞ ban ®Çu);
C¬ quan nhµ níc lµ: C¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¬ - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§;
quan thuéc ChÝnh phñ; V¨n phßng Quèc héi, V¨n phßng - Gi¸ trÞ cßn l¹i.
Chñ tÞch níc; Tßa ¸n nh©n d©n c¸c cÊp; ViÖn KiÓm so¸t
3.1.4.2.3. KiÓm kª TSC§: Hµng n¨m tiÕn hµnh viÖc
nh©n d©n c¸c cÊp; V¨n phßng Héi ®ång nh©n d©n, V¨n
kiÓm kª TSC§ cïng víi thêi gian khãa sæ lµm quyÕt to¸n 91 92
phßng Uû ban nh©n d©n; c¸c c¬ quan chuyªn m«n thuéc
- C¸c v¨n b¶n, hÖ thèng ®Þnh møc, tiªu chuÈn, chÕ ®é sö
UBND c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW; V¨n phßng
dông kinh phÝ thêng xuyªn cña NSNN theo quy ®Þnh hiÖn
H§ND, V¨n phßng UBND; C¸c c¬ quan chuyªn m«n
hµnh nh: ChÕ ®é c«ng t¸c phÝ, héi nghÞ phÝ, sö dông ®iÖn
thuéc UBND c¸c quËn, huyÖn, thµnh phè, thÞ x· thuéc tØnh,
tho¹i c«ng vô t¹i nhµ riªng vµ ®iÖn tho¹i di ®éng v.v… thµnh phè thuéc TW.
3.2.2. Néi dung c¬ chÕ tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm
C¬ quan Nhµ níc ho¹t ®éng b»ng nguån kinh phÝ
vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh cña c¬ quan
NSNN cÊp, cÊp trªn cÊp hoÆc c¸c nguån kh¸c theo nguyªn nhµ níc.
t¾c kh«ng båi hoµn trùc tiÕp ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô Nhµ
3.2.2.1. §iÒu kiÖn thùc hiÖn tù chñ, tù chÞu tr¸ch níc giao.
nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh
3.2.1.2. Môc ®Ých vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi c¬ chÕ
C¬ quan hµnh chÝnh c¸c cÊp tõ TW ®Õn ®Þa ph¬ng vµ
qu¶n lý tµi chÝnh c¬ quan Nhµ níc
c¸c tæ chøc trùc tiÕp sö dông NSNN cã chøc n¨ng, nhiÖm
Ph©n ®Þnh râ c¬ quan Nhµ níc vµ ®¬n vÞ sù nghiÖp
vô vµ tæ chøc æn ®Þnh do c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn
c«ng lËp nh»m tiÕt kiÖm chi hµnh chÝnh, tinh gi¶n bé m¸y
quyÕt ®Þnh viÖc thùc hiÖn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm biªn
biªn chÕ ®Ó n©ng cao chÊt lîng c«ng vô; Thùc hiÖn c¶i
chÕ vµ kinh phÝ hµnh chÝnh.
c¸ch hµnh chÝnh vÒ thñ tôc ®èi víi d©n, gi¶m c¬ chÕ "xin -
Cã sè biªn chÕ ®îc giao æn ®Þnh vµ dù kiÕn kh«ng cã
cho" vµ n©ng cao chÊt lîng, tr×nh ®é c«ng t¸c chuyªn m«n
biÕn ®éng trong 03 n¨m tù chñ: LÊy sè biªn chÕ ®îc Nhµ
cña ®éi ngò c«ng chøc Nhµ níc.
níc giao cuèi n¨m tríc thùc hiÖn tù chñ ®Ó tÝnh dù ¸n tù
3.2.1.3. C¬ së ph¸p lý cña tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm chñ cho ®¬n vÞ.
vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh
C¬ quan x©y dùng ®Ò ¸n thùc hiÖn tù chñ, tù chÞu tr¸ch
Nhµ níc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý quy ®Þnh c¬
nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh theo
chÕ vÒ viÖc c¬ quan, nhµ níc (thuéc lÜnh vùc qu¶n lý hµnh
mÉu kÌm theo Th«ng t liªn tÞch nªu trªn.
chÝnh) ®îc tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ
C«ng khai d©n chñ vµ b¶o ®¶m quyÒn lîi cña c¸n bé qu¶n lý hµnh chÝnh.
c«ng chøc c¬ quan theo quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong
(C¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh: nghÞ ®Þnh sè 130/2005/N§-CP
ho¹t ®éng c¬ quan ban hµnh kÌm theo v¨n b¶n cña cÊp cã
vÒ chÕ ®é tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sö dông biªn chÕ thÈm quyÒn ban hµnh.
vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh ®èi víi c¬ quan nhµ níc;
3.2.2.2. Thêi gian kho¸n, c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc giao
Th«ng t liªn tÞch sè 03/2006/TTLT/BTC -BNV ngµy
tù chñ biªn chÕ vµ møc kho¸n kinh phÝ qu¶n lý hµnh
17/1/2006 híng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè chÝnh 130/2005/N§-CP).
3.2.2.2.1. Thêi gian kho¸n: 03 n¨m do cÊp thÈm quyÒn 93 94 quyÕt ®Þnh cô thÓ.
- Chi mua s¾m tµi s¶n, trang thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn, vËt t,
3.2.2.2.2. C¬ së x¸c ®Þnh møc tù chñ lµ sè biªn chÕ vµ
söa ch÷a thêng xuyªn tµi s¶n cè ®Þnh (Ngoµi kinh phÝ mua
møc kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh (chi thêng xuyªn).
s¾m vµ söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh); Trong ®ã:
- C¸c kho¶n chi cã tÝnh chÊt thêng xuyªn kh¸c;
+ ChØ tiªu biªn chÕ ®îc cÊp cã thÈm quyÒn giao tÝnh
- C¸c kho¶n chi phôc vô cho c«ng t¸c thu phÝ vµ lÖ phÝ
®Õn 31/12 cña n¨m tríc thùc hiÖn; theo quy ®Þnh
+ Tæng quü l¬ng theo ng¹ch bËc l¬ng, phô cÊp (nÕu
3.2.2.3.2. C¸c néi dung chi kh«ng thùc hiÖn chÕ ®é tù
cã) cña c¸n bé c«ng chøc theo quy ®Þnh t¹i c¸c v¨n b¶n do chñ
c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh.
Ngoµi kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh giao ®Ó thùc hiÖn
+ HÖ thèng ®Þnh møc, tiªu chuÈn, chÕ ®é chi tiªu hµnh
chÕ ®é tù chñ, hµng n¨m c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ
chÝnh cña Nhµ níc vµ t×nh h×nh thùc tÕ sö dông kinh phÝ
cßn ®îc ng©n s¸ch Nhµ níc bè trÝ kinh phÝ ®Ó thùc hiÖn
cña c¬ quan trong 03 n¨m tríc liÒn kÒ tríc n¨m thùc hiÖn
mét sè nhiÖm vô theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm
tù chñ cã xem xÐt ®Õn c¸c yÕu tè t¨ng, gi¶m ®ét biÕn. quyÒn giao, gåm:
3.2.2.3. Néi dung c¸c kho¶n chi kinh phÝ giao tù chñ
a. Chi söa ch÷a lín, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, gåm:
vµ c¸c kho¶n chi kinh phÝ kh«ng giao tù chñ
- Kinh phÝ ®Ó mua c¸c tµi s¶n cè ®Þnh cã gi¸ trÞ lín,
3.2.2.3.1. Néi dung c¸c kho¶n chi kinh phÝ giao thùc
kinh phÝ söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh mµ kinh phÝ thêng hiÖn tù chñ
xuyªn kh«ng ®¸p øng ®îc;
- C¸c kho¶n chi thanh to¸n cho c¸ nh©n: TiÒn l¬ng,
- Kinh phÝ thùc hiÖn ®Ò ¸n trang cÊp trang thiÕt bÞ vµ
tiÒn c«ng, phô cÊp l¬ng, c¸c kho¶n ®ãng gãp theo l¬ng,
ph¬ng tiÖn lµm viÖc ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt
tiÒn thëng, phóc lîi tËp thÓ vµ c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c (nÕu cã).
cho c¸ nh©n theo quy ®Þnh;
b. Chi ®ãng niªn liÔm cho c¸c tæ chøc quèc tÕ, vèn ®èi
- Chi thanh to¸n dÞch vô c«ng céng, chi phÝ thuª mín,
øng c¸c dù ¸n theo hiÖp ®Þnh (nÕu cã).
chi vËt t v¨n phßng, th«ng tin, tuyªn truyÒn, liªn l¹c;
c. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã
- Chi héi nghÞ, c«ng t¸c phÝ trong níc, chi c¸c ®oµn ®i thÈm quyÒn giao:
c«ng t¸c níc ngoµi vµ ®ãn c¸c ®oµn kh¸ch níc ngoµi vµo
- Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã ViÖt Nam;
thÈm quyÒn giao sau thêi ®iÓm c¬ quan ®· ®îc giao kinh
- C¸c kho¶n chi nghiÖp vô chuyªn m«n;
phÝ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ;
- C¸c kho¶n chi ®Æc thï cña ngµnh, chi may s¾m trang
- Kinh phÝ bè trÝ ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®Æc thï
phôc (Theo quy ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn);
nh: Kinh phÝ hç trî, båi dìng, phô cÊp cho tæ chøc, c¸ 95 96
nh©n ngoµi c¬ quan theo quy ®Þnh;
chÕ chi tiªu néi bé vµ thùc hiÖn qu¶n lý, gi¸m s¸t chi tiªu
- Kinh phÝ tæ chøc c¸c héi nghÞ, héi th¶o quèc tÕ lín theo Quy chÕ ®· ban hµnh;
®îc bè trÝ kinh phÝ riªng.
- §îc quyÕt ®Þnh sö dông toµn bé kinh phÝ tiÕt kiÖm;
d. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, môc tiªu quèc
- §îc chuyÓn kinh phÝ giao tù chñ cuèi n¨m cha sö gia.
dông hÕt sang n¨m sau tiÕp tôc sö dông (Trõ trêng hîp
®. Kinh phÝ thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ
ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c).
e. Kinh phÝ ®µo t¹o c¸n bé, c«ng chøc.
- Sö dông c¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ ®îc ®Ó l¹i theo ®óng
g. Kinh phÝ nghiªn cøu khoa häc.
néi dung chi, kh«ng ®îc vît qu¸ møc chi do c¬ quan cã
h. Vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n theo dù ¸n ®îc duyÖt. thÈm quyÒn quy ®Þnh.
ViÖc ph©n bæ, qu¶n lý, sö dông c¸c kho¶n kinh phÝ vµ
3.2.2.4.2. Sö dông kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh tiÕt
vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc giao nªu trªn thùc hiÖn kiÖm ®îc
theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc.
- KÕt thóc n¨m ng©n s¸ch, sau khi ®· hoµn thµnh c¸c
3.2.2.4. ChÕ ®é sö dông kinh phÝ ®Ó thùc hiÖn tù chñ
nhiÖm vô c«ng viÖc ®îc giao, c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù
3.2.2.4.1. Sö dông kinh phÝ ®îc giao ®Ó thùc hiÖn chÕ
chñ cã sè chi thùc tÕ thÊp h¬n dù to¸n kinh phÝ qu¶n lý ®é tù chñ
hµnh chÝnh ®îc giao thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ th× phÇn
Trong ph¹m vi kinh phÝ ®îc giao, thñ trëng c¬ quan
chªnh lÖch nµy ®îc x¸c ®Þnh lµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh
thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cã quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm: chÝnh tiÕt kiÖm ®îc.
- Chñ ®éng bè trÝ, sö dông kinh phÝ theo c¸c néi dung,
Kho¶n kinh phÝ ®· ®îc giao nhng cha hoµn thµnh
yªu cÇu c«ng viÖc ®îc giao cho phï hîp ®Ó hoµn thµnh
c«ng viÖc trong n¨m ph¶i ®îc chuyÓn sang n¨m sau ®Ó
nhiÖm vô, b¶o ®¶m tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶;
hoµn thµnh c«ng viÖc ®ã, kh«ng ®îc x¸c ®Þnh lµ kinh phÝ
- §îc quyÕt ®Þnh møc chi cho tõng néi dung c«ng
qu¶n lý hµnh chÝnh tiÕt kiÖm ®îc.
viÖc phï hîp víi ®Æc thï cña c¬ quan nhng kh«ng ®îc
- Kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc sö dông cho c¸c néi dung
vît qu¸ chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc chi hiÖn hµnh do c¬ sau:
quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh (Trong trêng hîp
+ Bæ sung thu nhËp cho c¸n bé, c«ng chøc theo hÖ sè
quy ®Þnh khung møc chi th× kh«ng ®îc vît qu¸ møc chi
t¨ng thªm quü tiÒn l¬ng nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 1,0 (mét)
cô thÓ do Bé trëng, thñ trëng c¸c c¬ quan ë trung ¬ng
lÇn so víi møc tiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc vô do Nhµ níc
hoÆc Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc quy ®Þnh; trung ¬ng quy ®Þnh).
+ Chi khen thëng cho tËp thÓ vµ c¸ nh©n cã thµnh
ViÖc quyÕt ®Þnh c¸c møc chi ®îc quy ®Þnh t¹i Quy tÝch; 97 98
+ Chi cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi trong c¬ quan;
hµnh do Nhµ níc quy ®Þnh;
+ Chi trî cÊp khã kh¨n ®ét xuÊt cho ngêi lao ®éng kÓ
K1: Lµ hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm møc l¬ng tèi thiÓu
c¶ nh÷ng trêng hîp nghØ hu, nghØ mÊt søc;
cña ®¬n vÞ ®îc x¸c ®Þnh theo kÕt qu¶ c«ng viÖc (Tèi ®a
+ Chi thªm cho ngêi lao ®éng khi thùc hiÖn tinh gi¶n kh«ng qu¸ 1,0 lÇn); biªn chÕ;
K2: Lµ hÖ sè l¬ng cÊp bËc chøc vô b×nh qu©n cña c¬
+ Trêng hîp xÐt thÊy kh¶ n¨ng kinh phÝ tiÕt kiÖm quan;
kh«ng æn ®Þnh, c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cã thÓ trÝch
K3: Lµ hÖ sè phô cÊp l¬ng b×nh qu©n cña c¬ quan.
mét phÇn sè tiÕt kiÖm ®îc ®Ó lËp Quü dù phßng æn ®Þnh
HÖ sè phô cÊp l¬ng b×nh qu©n ®Ó x¸c ®Þnh quü tiÒn thu nhËp.
l¬ng, tiÒn c«ng tr¶ thu nhËp t¨ng thªm tèi ®a nªu trªn bao
Thñ trëng c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ quyÕt ®Þnh
gåm c¸c kho¶n phô cÊp tÝnh theo l¬ng tèi thiÓu vµ c¸c
viÖc sö dông kinh phÝ tiÕt kiÖm theo c¸c néi dung nªu trªn
kho¶n phô cÊp tÝnh theo l¬ng cÊp bËc, chøc vô cña c¸c ®èi
sau khi thèng nhÊt víi tæ chøc c«ng ®oµn vµ ®îc c«ng
tîng ®îc hëng ®îc tr¶ hµng th¸ng cïng víi tiÒn l¬ng khai trong toµn c¬ quan.
th¸ng theo quy ®Þnh. Kh«ng bao gåm c¸c lo¹i phô cÊp
- Cuèi n¨m kinh phÝ tiÕt kiÖm cha sö dông hÕt ®îc
kh«ng ®îc x¸c ®Þnh tr¶ cïng víi tr¶ tiÒn l¬ng hµng th¸ng
chuyÓn sang n¨m sau tiÕp tôc sö dông.
nh: Phô cÊp lµm ®ªm, lµm thªm giê, phô cÊp trùc.
3.2.2.4.3. Chi tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho c¸n bé, c«ng
L: Lµ sè biªn chÕ bao gåm c¶ sè lao ®éng hîp ®ång tr¶ chøc
l¬ng theo thang, b¶ng l¬ng do Nhµ níc quy ®Þnh. - C¸ch x¸c ®Þnh:
Quü tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng n¨m cña c¬ quan ®Ó tÝnh tr¶
Trong ph¹m vi nguån kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc, c¬ quan
thu nhËp t¨ng thªm nªu trªn kh«ng bao gåm kho¶n tiÒn
thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ ®îc ¸p dông hÖ sè t¨ng thªm quü
c«ng tr¶ theo hîp ®ång vô viÖc.
tiÒn l¬ng tèi ®a kh«ng qu¸ 1,0 (mét) lÇn so víi møc tiÒn - Tr¶ thu nhËp t¨ng thªm:
l¬ng cÊp bËc, chøc vô do Nhµ níc quy ®Þnh ®Ó tr¶ thu
ViÖc tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho tõng ngêi lao ®éng
nhËp t¨ng thªm cho c¸n bé c«ng chøc. Quü tiÒn l¬ng tr¶
b¶o ®¶m theo nguyªn t¾c g¾n víi chÊt lîng vµ hiÖu qu¶
thu nhËp t¨ng thªm ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
c«ng viÖc; ngêi nµo, bé phËn nµo cã thµnh tÝch ®ãng gãp
QTL = Lmin x K1 x (K2 + K3) x L x 12 th¸ng
®Ó tiÕt kiÖm chi, cã hiÖu suÊt c«ng t¸c cao th× ®îc tr¶ thu Trong ®ã:
nhËp t¨ng thªm cao h¬n. Møc chi tr¶ cô thÓ do Thñ trëng
QTL: Lµ quü tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng cña c¬ quan ®îc
c¬ quan quyÕt ®Þnh sau khi thèng nhÊt ý kiÕn víi tæ chøc
phÐp tr¶ t¨ng thªm tèi ®a trong n¨m; c«ng ®oµn c¬ quan.
Lmin: Lµ møc l¬ng tèi thiÓu chung (®ång/th¸ng) hiÖn
- T¹m chi tríc thu nhËp t¨ng thªm: 99 100
§Ó ®éng viªn c¸n bé c«ng chøc phÊn ®Êu hoµn thµnh
3.2.2.5.2. C¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn
nhiÖm vô, thùc hµnh tiÕt kiÖm chèng l·ng phÝ, c¨n cø t×nh
- Ban hµnh c¸c tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó lµm c¨n cø ®¸nh gi¸
h×nh thùc hiÖn cña quý tríc, nÕu xÐt thÊy c¬ quan cã kh¶
kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô cña c¬ quan trùc thuéc theo
n¨ng tiÕt kiÖm ®îc kinh phÝ, Thñ trëng c¬ quan c¨n cø
quy ®Þnh t¹i kho¶n 4, §iÒu 11 NghÞ ®Þnh sè 130/2005/N§-
vµo sè kinh phÝ cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc ®Ó quyÕt ®Þnh t¹m chi
CP ngµy 17/10/2005 cña ChÝnh phñ;
tríc thu nhËp t¨ng thªm cho c¸n bé, c«ng chøc trong c¬
- Híng dÉn, chØ ®¹o, ®«n ®èc, kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ trùc
quan theo quý. Møc t¹m chi hµng quý tèi ®a kh«ng qu¸
thuéc thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ vÒ sö dông biªn chÕ vµ kinh
60% quü tiÒn l¬ng mét quý cña c¬ quan.
phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh ®îc giao theo quy ®Þnh;
Vµo quý 4 hµng n¨m, sau khi x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè
- Hµng n¨m b¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hiÖn chÕ ®é tö vÒ sö
kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc sÏ xem xÐt ®iÒu chØnh l¹i chi tr¶
dông biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh víi c¬ quan
thu nhËp t¨ng thªm cho c¸n bé, c«ng chøc, b¶o ®¶m kh«ng
tµi chÝnh vµ c¬ quan néi vô cïng cÊp ®Ó tæng hîp tríc
®îc vît qu¸ sè kinh phÝ thùc tÕ tiÕt kiÖm ®îc trong ngµy 25 th¸ng 2 n¨m sau.
n¨m. Trêng hîp c¬ quan ®· chi qu¸ sè tiÕt kiÖm ®îc, sÏ
3.2.2.5.3. Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp
ph¶i gi¶m trõ vµo sè tiÕt kiÖm ®îc cña n¨m sau.
- Ban hµnh c¸c tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó lµm c¨n cø ®¸nh gi¸
3.2.2.5. QuyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan thùc
kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô cña c¬ quan trùc thuéc theo
hiÖn chÕ ®é tù chñ
quy ®Þnh t¹i kho¶n 4, §iÒu 11 NghÞ ®Þnh sè 130/2005/N§-
3.2.2.5.1. C¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ
CP ngµy 17/10/2005 cña ChÝnh phñ;
Cã tr¸ch nhiÖm sö dông biªn chÕ vµ kinh phÝ ®îc giao
- Tæ chøc, chØ ®¹o, kiÓm tra c¸c c¬ quan hµnh chÝnh trùc
®óng môc ®Ých, tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶, tæ chøc thùc hiÖn vµ
thuéc triÓn khai vµ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ vÒ sö dông biªn
hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®îc giao, x©y dùng Quy chÕ chi
chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh;
tiªu néi bé, quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n c«ng.
- Hµng n¨m b¸o cao víi Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n, cÊp
Thùc hiÖn c«ng khai d©n chñ trong c¬ quan vÒ sö dông
trªn hoÆc Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn chÕ ®é
biªn chÕ vµ kinh phÝ ®îc giao, Quy chÕ chi tiªu néi bé,
tù chñ cña c¸c c¬ quan trùc thuéc, ®ång göi Bé Tµi chÝnh,
Quy chÕ qu¶n lý sö dông tµi s¶n c«ng, chi tr¶ thu nhËp t¨ng
Bé Néi vô ®Ó tæng hîp b¸o c¸o Thñ tíng ChÝnh phñ tríc
thªm b¶o ®¶m quyÒn lîi hîp ph¸p cña ngêi lao ®éng.
ngµy 25 th¸ng 2 n¨m sau theo.
- Hµng n¨m b¸o c¸o kÕt qu¶ viÖc thùc hiÖn chÕ ®é tù
3.2.2.5.4. Tr¸ch nhiÖm cña Kho b¹c nhµ níc c¸c cÊp
chñ víi c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn hoÆc c¬ quan tµi chÝnh,
- T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ
néi vô cïng cÊp (Trêng hîp c¬ quan kh«ng cã ®¬n vÞ cÊp
rót dù to¸n kinh phÝ ®îc nhanh chãng vµ thuËn tiÖn; díi trùc thuéc).
- Thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t chi theo quy ®Þnh hiÖn 101 102
hµnh (hiÖn nay ®ang thùc hiÖn Th«ng t sè 18/2006/TT -
nh»m tiÕt kiÖm kinh phÝ, tinh gi¶m biªn chÕ vµ thùc hiÖn
BTC ngµy 13- th¸ng 3 n¨m 2006 cña Bé Tµi chÝnh) ®îc nhiÖm vô Nhµ níc giao.
quyÒn tõ chèi chÊp nhËn thanh to¸n c¸c kho¶n chi vît
3.2.3.2. Vai trß, tr¸ch nhiÖm cña kÕ to¸n trëng
®Þnh møc do c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh. Trêng
KÕ to¸n trëng ®¬n vÞ tù chñ cã tr¸ch nhiÖm: Tham
hîp c¬ quan cã sè chi vît qu¸ møc quy ®Þnh t¹i Quy
mu cho Thñ trëng ®¬n vÞ lËp ®Ò ¸n tù chñ, tù chÞu tr¸ch
chÕ chi tiªu néi bé nhng kh«ng vît qu¸ møc chi do c¬
nhiÖm vÒ biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh; Tæ chøc
quan cã thÈm quyÒn ban hµnh th× Kho b¹c nhµ níc chØ
®iÒu hµnh bé m¸y kÕ to¸n ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng ®Ò
chÊp nhËn cho thanh to¸n khi cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ cña
¸n tù chñ ®îc giao; Tham mu cho ®¬n vÞ vÒ thùc hiÖn
Thñ trëng c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ;
c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch lµm néi dung tù chñ kinh phÝ qu¶n
- Trêng hîp c¬ quan thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cha göi
lý hµnh chÝnh cña ®¬n vÞ.
Quy chÕ chi tiªu néi bé ®Õn Kho b¹c nhµ níc n¬i ®¬n vÞ
KÕ to¸n trëng ph¶i: §Ò xuÊt c¸c ph¬ng ¸n sö dông
më tµi kho¶n giao dÞch, Kho b¹c nhµ níc thùc hiÖn viÖc
tiÒn tiÕt kiÖm chi ®Ó sö dông theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn
kiÓm so¸t chi theo c¸c chÕ ®é chi tiªu hiÖn hµnh do c¬
hµnh vµ ®Ò cao tÝnh trung thùc, chÝnh x¸c, khoa häc vµ thùc
quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ban hµnh.
hiÖn kÕ to¸n theo quy ®Þnh cña Nhµ níc.
- Cuèi n¨m, thùc hiÖn chuyÓn sè kinh phÝ thùc hiÖn chÕ
®é tù chñ, kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc cña c¬ quan cha sö dông
3.3. Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n
hÕt sang n¨m sau tiÕp tôc sö dông. vÞ sù nghiÖp c«ng lËp
3.2.3. Vai trß, tr¸ch nhiÖm cña chñ tµi kho¶n vµ kÕ
3.3.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng
to¸n trëng trong c¬ quan nhµ níc lËp
3.2.3.1. Vai trß, tr¸ch nhiÖm cña chñ tµi kho¶n
3.3.1.1. Vai trß, vÞ trÝ ®¬n vÞ SN c«ng lËp trong tiÕn
Chñ tµi kho¶n ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ cã tr¸ch
tr×nh ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc
nhiÖm. QuyÕt ®Þnh ®Ò ¸n tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ
§¬n vÞ SN c«ng lËp gi÷ mét vai trß quan träng trong
biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh cña ®¬n vÞ, Chñ
viÖc cung cÊp dÞch vô c«ng vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o, y tÕ, v¨n
tr×, phèi hîp víi C«ng ®oµn ®Ò ra c¸c quy chÕ vÒ tiÒn
hãa, thÓ thao, khoa häc c«ng nghÖ, sù nghiÖp kinh tÕ tr¹m
l¬ng, tr¶ l¬ng, trÝch lËp vµ sö dông c¸c quü khen thëng,
tr¹i, n«ng l©m thñy lîi,… ®¸p øng nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn
phóc lîi, dù phßng æn ®Þnh thu nhËp trong ®¬n vÞ; Thùc
nguån nh©n lùc, ch¨m sãc søc kháe, n©ng cao thÓ lùc cho
hiÖn c«ng khai, d©n chñ c¸c chÕ ®é tù chñ chi vµ ph©n phèi
nh©n d©n, ®¸p øng yªu cÇu vÒ ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ x·
thu nhËp, c¸c quü cho toµn thÓ c¸n bé, c«ng chøc trong héi cña ®Êt níc.
®¬n vÞ vµ QuyÕt ®Þnh møc tù chñ, møc chi tiªu trong néi bé 103 104
§¬n vÞ SN c«ng lËp cã vai trß tù chñ trong ®iÒu hµnh
3.3.1.3. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®¬n vÞ SN
ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vµ qu¶n lý tµi chÝnh vµ x· héi hãa c«ng lËp
nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn c¸c sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o, y
3.3.1.3.1. Sù cÇn thiÕt tÕ, v¨n hãa, thÓ thao…
- Ph©n biÖt râ c¬ quan hµnh chÝnh c«ng quyÒn víi tæ
3.3.1.1.1. C¨n cø vµo nguån thu sù nghiÖp, ®¬n vÞ sù
chøc sù nghiÖp, dÞch vô c«ng.
nghiÖp ®îc ph©n lo¹i ®Ó thùc hiÖn quyÒn tù chñ, tù chÞu
- §æi míi c¬ b¶n c¬ chÕ tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ SN
tr¸ch nhiÖm vÒ tµi chÝnh nh sau:
cña Nhµ níc trong c¸c lÜnh vùc: gi¸o dôc, ®µo t¹o, y tÕ,
a. §¬n vÞ cã nguån thu sù nghiÖp tù ®¶m b¶o toµn bé
v¨n hãa, thÓ thao, nghiªn cøu khoa häc, sù nghiÖp n«ng
chi phÝ ho¹t ®éng thêng xuyªn (gäi t¾t lµ ®¬n vÞ sù nghiÖp
l©m thñy lîi, gi¶m c¬ chÕ "xin - cho", t¨ng cêng tÝnh tù
tù b¶o ®¶m chi phÝ ho¹t ®éng);
chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña Thñ trëng ®¬n vÞ.
b. §¬n vÞ cã nguån thu sù nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn
- Sö dông tiÕt kiÖm kinh phÝ hµnh chÝnh, nghiÖp vô,
chi phÝ ho¹t ®éng thêng xuyªn, phÇn cßn l¹i ®îc ng©n
t¨ng cêng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô c«ng vµ khuyÕn
s¸ch nhµ níc cÊp (gäi t¾t lµ ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m
khÝch ®¬n vÞ tæ chøc, s¾p xÕp biªn chÕ theo híng tinh
mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng).
gi¶n bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc ph¸t triÓn ho¹t ®éng sù
c. §¬n vÞ cã nguån thu sù nghiÖp thÊp, ®¬n vÞ sù
nghiÖp cã nguån thu ®Ó n©ng cao chÊt lîng c«ng viÖc,
nghiÖp kh«ng cã nguån thu, kinh phÝ ho¹t ®éng thêng
t¨ng thu nhËp cho ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n.
xuyªn theo chøc n¨ng, nhiÖm vô do ng©n s¸ch nhµ níc 3.3.1.3.2. Môc ®Ých
b¶o ®¶m toµn bé kinh phÝ ho¹t ®éng (gäi t¾t lµ ®¬n vÞ sù
- T¹o quyÒn chñ ®éng, tù quyÕt, tù chÞu tr¸ch nhiÖm
nghiÖp do ng©n s¸ch nhµ níc b¶o ®¶m toµn bé chi phÝ
cho ®¬n vÞ SN, mµ tríc hÕt lµ Thñ trëng ®¬n vÞ vµ t¨ng ho¹t ®éng).
cêng tr¸ch nhiÖm qu¶n lý Nhµ níc vµ ®Çu t cho c¸c
3.3.1.1.2. §èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp ®Æc thï trùc ho¹t ®éng sù nghiÖp.
thuéc §µi tiÕng nãi ViÖt Nam, Th«ng tÊn x· ViÖt Nam, c¸c
- Thóc ®Èy ph¸t triÓn ho¹t ®éng SN theo híng ®a d¹ng
®¬n vÞ cã quy tr×nh ho¹t ®éng ®Æc thï, viÖc x¸c ®Þnh quyÒn hãa c¸c lo¹i h×nh.
tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ sù
- S¾p xÕp bé m¸y tæ chøc vµ lao ®éng hîp lý; T¨ng thu
nghiÖp thùc hiÖn theo lo¹i cña ®¬n vÞ sù nghiÖp cÊp trªn.
nhËp, t¨ng phóc lîi, khen thëng cho ngêi lao ®éng.
3.3.1.1.3. ViÖc ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp theo quy ®Þnh
c. C¬ së ph¸p lý: C¨n cø vµo c¸c v¨n b¶n ph¸p lý do c¬
trªn ®îc æn ®Þnh trong thêi gian 3 n¨m. Sau thêi h¹n 3 n¨m
quan cã thÈm quyÒn ban hµnh:
sÏ xem xÐt ph©n lo¹i l¹i cho phï hîp.
(HiÖn nay lµ NghÞ ®Þnh 43/2006/N§-CP ngµy
25/4/2006 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ quyÒn tù chñ, tù chÞu 105 106
tr¸ch nhiÖm vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô, tæ chøc bé m¸y, biªn
h. Vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, kinh phÝ mua s¾m trang
chÕ vµ tµi chÝnh ®èi víi sù nghiÖp c«ng lËp).
thiÕt bÞ, söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô ho¹t ®éng sù
3.3.2. Néi dung ®æi míi c¬ chÕ tù chñ tµi chÝnh trong
nghiÖp theo dù ¸n ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt trong
c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp
ph¹m vi dù to¸n ®îc giao hµng n¨m;
A. §èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp tù ®¶m b¶o Toµn bé
i. Vèn ®èi øng thùc hiÖn c¸c dù ¸n níc ngoµi ®îc cÊp
hoÆc mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng cã thÈm quyÒn phª duyÖt;
1. Néi dung tù chñ trong ®iÒu hµnh ng©n s¸ch cña
j. Kinh phÝ kh¸c (nÕu cã). ®¬n vÞ
1.1.2. Nguån thu sù nghiÖp, gåm:
1.1. Nguån tµi chÝnh cña ®¬n vÞ
a. PhÇn ®îc ®Ó l¹i tõ sè thu phÝ, lÖ phÝ thuéc ng©n s¸ch
1.1.1. Kinh phÝ ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, gåm:
nhµ níc theo quy ®Þnh cña Nhµ níc më tµi kho¶n t¹i
a. Kinh phÝ b¶o ®¶m ho¹t ®éng thêng xuyªn thùc hiÖn
KBNN, kh«ng ph¶i nép thuÕ;
chøc n¨ng, nhiÖm vô ®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m
b. Thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô ph¶i nép thuÕ, ®îc më tµi
mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng (sau khi ®· c©n ®èi víi nguån kho¶n t¹i ng©n hµng;
thu sù nghiÖp); ®îc c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn trùc tiÕp
c. Thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp kh¸c (nÕu cã);
giao, trong ph¹m vi dù to¸n ®îc cÊp cã thÈm quyÒn giao;
d. L·i ®îc chia tõ c¸c ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt; l·i
b. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô khoa häc vµ c«ng tiÒn göi ng©n hµng.
nghÖ (®èi víi ®¬n vÞ kh«ng ph¶i lµ tæ chøc khoa häc c«ng
1.1.3. Nguån vèn viÖn trî, quµ biÕu, tÆng theo quy ®Þnh nghÖ); cña ph¸p luËt
c. Kinh phÝ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o båi dìng,
1.1.4. Nguån kh¸c, gåm:
n©ng cao tr×nh ®é vÒ chuyªn m«n cho c¸n bé, viªn chøc;
a. Nguån vèn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông, vèn huy
d. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc
®éng cña c¸n bé, viªn chøc trong ®¬n vÞ theo quy ®Þnh cña gia; ph¸p luËt.
®. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô do c¬ quan nhµ
b. Nguån vèn liªn doanh, liªn kÕt cña c¸c tæ chøc, c¸
níc cã thÈm quyÒn ®Æt hµng (®iÒu tra, quy ho¹ch, kh¶o
nh©n trong vµ ngoµi níc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. s¸t, kh¸c);
1.2. NhiÖm vô chi cña ®¬n vÞ
e. Kinh phÝ thùc hiÖn nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã
1.2.1. Chi thêng xuyªn, gåm: thÈm quyÒn giao;
a. Chi ho¹t ®éng theo chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc cÊp cã
g. Kinh phÝ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tinh gi¶n biªn chÕ thÈm quyÒn giao;
theo chÕ ®é do nhµ níc quy ®Þnh;
b. Chi phôc vô cho viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc, dÞch vô 107 108 thu phÝ, lÖ phÝ;
theo møc thu vµ ®èi tîng thu do c¬ quan nhµ níc cã
c. Chi cho c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (kÓ c¶ chi thùc hiÖn thÈm quyÒn quy ®Þnh.
nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ níc, trÝch khÊu hao tµi s¶n cè
Trêng hîp nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh khung
®Þnh theo quy ®Þnh, chi tr¶ vèn, tr¶ l·i tiÒn vay theo quy
møc thu, ®¬n vÞ c¨n cø nhu cÇu chi phôc vô cho ho¹t ®Þnh cña ph¸p luËt).
®éng, kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña x· héi ®Ó quyÕt ®Þnh møc
1.2.2. Chi kh«ng thêng xuyªn, gåm:
thu cô thÓ cho phï hîp víi tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng ®èi
a. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô khoa häc vµ c«ng nghÖ;
tîng, nhng kh«ng ®îc vît qu¸ khung møc thu do c¬
b. Chi thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o båi dìng c¸n
quan cã thÈm quyÒn quy ®Þnh. bé, viªn chøc;
§¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é miÔn, gi¶m cho c¸c ®èi tîng
c. Chi thùc hiÖn ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia;
chÝnh s¸ch - x· héi theo quy ®Þnh cña nhµ níc.
d. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô do nhµ níc ®Æt hµng
b. §èi víi s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô ®îc c¬ quan
(®iÒu tra, quy ho¹ch, kh¶o s¸t, nhiÖm vô kh¸c) theo gi¸
nhµ níc ®Æt hµng th× møc thu theo ®¬n gi¸ do c¬ quan nhµ
hoÆc khung gi¸ do nhµ níc quy ®Þnh;
níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh; trêng hîp s¶n phÈm cha
®. Chi vèn ®èi øng thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã nguån vèn
®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh gi¸, th×
níc ngoµi theo quy ®Þnh;
møc thu ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së dù to¸n chi phÝ ®îc c¬
e. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã
quan tµi chÝnh cïng cÊp thÈm ®Þnh chÊp thuËn. quyÒn giao;
c. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô theo hîp ®ång víi
g. Chi thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ theo chÕ ®é do nhµ níc
c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc, c¸c ho¹t ®éng quy ®Þnh(nÕu cã);
liªn doanh, liªn kÕt, ®¬n vÞ ®îc quyÕt ®Þnh c¸c kho¶n thu,
h. Chi ®Çu x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m trang thiÕt bÞ, söa
møc thu cô thÓ theo nguyªn t¾c b¶o ®¶m bï ®¾p chi phÝ vµ
ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®îc cÊp cã cã tÝch luü. thÈm quyÒn phª duyÖt;
1.4. Tù chñ vÒ sö dông nguån tµi chÝnh
i. Chi thùc hiÖn c¸c dù ¸n tõ nguån vèn viÖn trî níc
1.4.1. C¨n cø vµo nhiÖm vô ®îc giao vµ kh¶ n¨ng ngoµi;
nguån tµi chÝnh, ®èi víi c¸c kho¶n chi thêng xuyªn quy
k. Chi cho c¸c ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt;
®Þnh Thñ trëng ®¬n vÞ ®îc quyÕt ®Þnh mét sè møc chi
l. C¸c kho¶n chi kh¸c theo quy ®Þnh (nÕu cã).
qu¶n lý, chi ho¹t ®éng nghiÖp vô cao hoÆc thÊp h¬n møc
1.3. Tù chñ vÒ c¸c kho¶n thu, møc thu
chi do c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.
a. §¬n vÞ sù nghiÖp ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm
1.4.2. C¨n cø tÝnh chÊt c«ng viÖc, thñ trëng ®¬n vÞ
quyÒn giao thu phÝ, lÖ phÝ ph¶i thùc hiÖn thu ®óng, thu ®ñ
®îc quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc kho¸n chi phÝ cho tõng bé 109 110
phËn, ®¬n vÞ trùc thuéc.
níc ®Æt hµng cã ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng trong ®¬n gi¸ s¶n
1.4.3. QuyÕt ®Þnh ®Çu t x©y dùng, mua s¾m míi vµ
phÈm ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt, ®¬n vÞ tÝnh
söa ch÷a lín tµi s¶n thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
theo ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng quy ®Þnh. Trêng hîp s¶n phÈm vµ quy ®Þnh
cha ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn quy ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn
2. Huy ®éng vèn vµ vay vèn tÝn dông
l¬ng, ®¬n vÞ tÝnh theo l¬ng cÊp bËc, chøc vô do nhµ níc
§¬n vÞ sù nghiÖp cã ho¹t ®éng dÞch vô ®îc vay vèn quy ®Þnh;
cña c¸c tæ chøc tÝn dông, ®îc huy ®éng vèn cña c¸n bé,
c. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô cã h¹ch to¸n chi
viªn chøc trong ®¬n vÞ ®Ó ®Çu t më réng vµ n©ng cao chÊt
phÝ riªng, th× chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng cho ngêi lao
lîng ho¹t ®éng sù nghiÖp, tæ chøc ho¹t ®éng dÞch vô phï
®éng ®îc ¸p dông theo chÕ ®é tiÒn l¬ng trong doanh
hîp víi chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ nî
nghiÖp nhµ níc. Trêng hîp kh«ng h¹ch to¸n riªng chi
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
phÝ, ®¬n vÞ tÝnh theo l¬ng cÊp bËc, chøc vô do nhµ níc
3. Qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n quy ®Þnh.
§¬n vÞ thùc hiÖn ®Çu t, mua s¾m, qu¶n lý, sö dông tµi
4.2. Nhµ níc khuyÕn khÝch ®¬n vÞ sù nghiÖp t¨ng thu,
s¶n nhµ níc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ qu¶n lý tµi s¶n
tiÕt kiÖm chi, thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ, t¨ng thªm thu
nhµ níc t¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh sö
nhËp cho ngêi lao ®éng trªn c¬ së hoµn thµnh nhiÖm vô
dông vµo ho¹t ®éng dÞch vô ph¶i thùc hiÖn trÝch khÊu hao
®îc giao, sau khi thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi ng©n s¸ch
thu håi vèn theo quy ®Þnh ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp
nhµ níc; tuú theo kÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh trong n¨m,
nhµ níc. Sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ tiÒn thu
®¬n vÞ ®îc x¸c ®Þnh tæng møc chi tr¶ thu nhËp trong n¨m
tõ thanh lý tµi s¶n thuéc nguån vèn ng©n s¸ch nhµ níc cña ®¬n vÞ trong ®ã:
®¬n vÞ ®îc ®Ó l¹i bæ sung Quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng sù
a. §èi víi ®¬n vÞ tù b¶o ®¶m chi phÝ ho¹t ®éng ®îc nghiÖp.
quyÕt ®Þnh tæng møc thu nhËp trong n¨m cho ngêi lao
4. C¬ chÕ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp
®éng sau khi ®· thùc hiÖn trÝch lËp quü ph¸t triÓn ho¹t
4.1. TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ®éng sù nghiÖp;
a. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm
b. §èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn chi
vô nhµ níc giao, chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng cho c¸n bé,
phÝ ho¹t ®éng, ®îc quyÕt ®Þnh tæng møc thu nhËp trong
viªn chøc vµ ngêi lao ®éng (gäi t¾t lµ ngêi lao ®éng),
n¨m cho ngêi lao ®éng, nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 3 lÇn quü
®¬n vÞ tÝnh theo l¬ng cÊp bËc, chøc vô do nhµ níc quy
tiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc vô trong n¨m do nhµ níc quy ®Þnh;
®Þnh sau khi ®· thùc hiÖn trÝch lËp quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng
b. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng cung cÊp s¶n phÈm do nhµ sù nghiÖp 111 112
ViÖc chi tr¶ thu nhËp cho ngêi lao ®éng trong ®¬n vÞ hiÖn trong n¨m.
thùc hiÖn theo nguyªn t¾c: ngêi nµo cã hiÖu suÊt c«ng t¸c
Møc tr¶ thu nhËp t¨ng thªm, trÝch lËp c¸c quü do Thñ
cao, ®ãng gãp nhiÒu cho viÖc t¨ng thu, tiÕt kiÖm chi ®îc
trëng ®¬n vÞ sù nghiÖp quyÕt ®Þnh theo quy chÕ chØ tiªu
tr¶ nhiÒu h¬n. Thñ trëng ®¬n vÞ chi tr¶ thu nhËp theo quy néi bé cña ®¬n vÞ.
chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.
b. §èi víi ®¬n vÞ tù chñ ®¶m b¶o mét phÇn chi phÝ ho¹t
4.3. Khi nhµ níc ®iÒu chØnh c¸c quy chÕ vÒ tiÒn l¬ng, ®éng:
n©ng møc l¬ng tèi thiÓu; kho¶n tiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc
- TrÝch tèi thiÓu 25% ®Ó lËp Quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng
vô t¨ng thªm theo chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh (gäi t¾t lµ tiÒn sù nghiÖp;
l¬ng t¨ng thªm theo chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh) do ®¬n vÞ
- Tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho ngêi lao ®éng theo quy
sù nghiÖp tù b¶o ®¶m tõ c¸c kho¶n thu sù nghiÖp vµ c¸c ®Þnh;
kho¶n kh¸c theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.
- TrÝch lËp Quü khen thëng, Quü phóc lîi, Quü dù
Trêng hîp sau khi ®· sö dông c¸c nguån trªn nhng
phßng æn ®Þnh thu nhËp. §èi víi 2 Quü khen thëng vµ
vÉn kh«ng b¶o ®¶m ®ñ tiÒn l¬ng t¨ng thªm theo chÕ ®é
Quü phóc lîi, møc trÝch tèi ®a kh«ng qu¸ 3 th¸ng tiÒn
nhµ níc quy ®Þnh, phÇn cßn thiÕu sÏ ®îc ng©n s¸ch nhµ
l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp t¨ng thªm b×nh qu©n thùc
níc xem xÐt, bæ sung ®Ó b¶o ®¶m møc l¬ng tèi thiÓu hiÖn trong n¨m.
chung theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.
Trêng hîp chªnh lÖch thu lín h¬n chi trong n¨m b»ng
5. Sö dông kÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh trong n¨m
hoÆc nhá h¬n mét lÇn quü tiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc vô
5.1. Hµng n¨m sau khi trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ, nép
trong n¨m, ®¬n vÞ ®îc sö dông ®Ó tr¶ thu nhËp t¨ng thªm
thuÕ vµ c¸c kho¶n nép kh¸c theo quy ®Þnh, phÇn chªnh
cho ngêi lao ®éng, trÝch lËp 4 Quü: Quü dù phßng æn ®Þnh
lÖch thu lín h¬n chi (nÕu cã), ®¬n vÞ ®îc sö dông theo
thu nhËp, Quü khen thëng, Quü phóc lîi, Quü ph¸t triÓn tr×nh tù nh sau:
ho¹t ®éng sù nghiÖp, trong ®ã, ®èi víi 2 Quü khen thëng
a. §èi víi ®¬n vÞ tù b¶o ®¶m chi phÝ ho¹t ®éng:
vµ Quü phóc lîi møc trÝch tèi ®a kh«ng qu¸ 3 th¸ng tiÒn
- TrÝch tèi thiÓu 25% ®Ó lËp Quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng
l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp t¨ng thªm b×nh qu©n thùc hiÖn sù nghiÖp;
trong n¨m. Møc tr¶ thu nhËp t¨ng thªm, trÝch lËp c¸c quü
- Tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho ngêi lao ®éng;
do Thñ trëng ®¬n vÞ sù nghiÖp quyÕt ®Þnh theo quy chÕ
- TrÝch lËp Quü khen thëng, Quü phóc lîi, Quü dù
chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.
phßng æn ®Þnh thu nhËp. §èi víi 2 Quü khen thëng vµ
5.2. §¬n vÞ sù nghiÖp kh«ng ®îc chi tr¶ thu nhËp t¨ng
Quü phóc lîi, møc trÝch tèi ®a kh«ng qu¸ 3 th¸ng tiÒn
thªm vµ trÝch lËp c¸c quü tõ c¸c nguån kinh phÝ quy ®Þnh
l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp t¨ng thªm b×nh qu©n thùc
t¹i c¸c ®iÓm c, d, e, g, h, i, k kho¶n 1 §iÒu 14 NghÞ ®Þnh 113 114
nµy vµ kinh phÝ cña nhiÖm vô ph¶i chuyÓn tiÕp sang n¨m
B. §èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp ®îc ng©n sau thùc hiÖn.
s¸ch nhµ níc b¶o ®¶m toµn bé kinh phÝ ho¹t ®éng. 6. Sö dông c¸c quü
1. Néi dung tù chñ trong ®iÒu hµnh ng©n s¸ch cña
6.1. Quü ph¸t triÓn ho¹t ®éng sù nghiÖp dïng ®Ó ®Çu
®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp.
t, ph¸t triÓn n©ng cao ho¹t ®éng sù nghiÖp, bæ sung vèn
1.1. Nguån tµi chÝnh cña ®¬n vÞ
®Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt, mua s¾m trang thiÕt bÞ,
1.1.1. Kinh phÝ do ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, gåm:
ph¬ng tiÖn lµm viÖc, chi ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü
a. Kinh phÝ b¶o ®¶m ho¹t ®éng thêng xuyªn thùc hiÖn
thuËt c«ng nghÖ, trî gióp thªm ®µo t¹o, huÊn luyÖn n©ng
chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc giao; ®îc c¬ quan qu¶n lý cÊp
cao tay nghÒ n¨ng lùc c«ng t¸c cho c¸n bé, viªn chøc ®¬n
trªn tiÕp giao, trong ph¹m vi dù to¸n ®îc cÊp cã thÈm
vÞ; ®îc sö dông gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c tæ quyÒn giao;
chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng
b. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô khoa häc vµ c«ng
dÞch vô phï hîp víi chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc giao vµ kh¶
nghÖ (®èi víi ®¬n vÞ kh«ng ph¶i lµ tæ chøc khoa häc vµ
n¨ng cña ®¬n vÞ vµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ViÖc sö c«ng nghÖ);
dông Quü do Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo quy chÕ
c. Kinh phÝ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o båi dìng
chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ. c¸n bé, viªn chøc;
6.2. Quü dù phßng æn ®Þnh thu nhËp ®Ó b¶o ®¶m thu
d. Kinh phÝ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc nhËp cho ngêi lao ®éng. gia;
6.3. Quü khen thëng dïng ®Ó thëng ®Þnh kú, ®ét xuÊt
®. Kinh phÝ thùc hiÖn nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã
cho tËp thÓ, c¸ nh©n trong vµ ngoµi ®¬n vÞ theo hiÖu qu¶ thÈm quyÒn giao;
c«ng viÖc vµ thµnh tÝch ®ãng gãp vµo ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
e. Kinh phÝ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tinh gi¶n biªn chÕ
Møc thëng do Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo quy chÕ
theo chÕ ®é do nhµ níc quy ®Þnh (nÕu cã);
chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.
g. Vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, kinh phÝ mua s¾m
6.4. Quü phóc lîi dïng ®Ó x©y dùng, söa ch÷a c¸c c«ng
trang, thiÕt bÞ, söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô ho¹t
tr×nh phóc lîi, chi cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi tËp thÓ cña
®éng sù nghiÖp theo dù ¸n ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª
ngêi lao ®éng trong ®¬n vÞ; trî cÊp khã kh¨n ®ét xuÊt cho
duyÖt trong ph¹m vi dù to¸n ®îc giao hµng n¨m;
ngêi lao ®éng, kÓ c¶ trêng hîp nghØ hu, nghØ mÊt søc,
h. Vèn ®èi øng thùc hiÖn dù ¸n cã nguån vèn níc
chi thªm cho ngêi lao ®éng trong biªn chÕ thùc hiÖn tinh
ngoµi ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt;
gi¶n biªn chÕ. Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh viÖc sö dông
i. Kinh phÝ kh¸c (nÕu cã).
quü theo quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ. 115 116
1.1.2. Nguån thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp (®èi víi c¸c thÈm quyÒn giao;
®¬n vÞ cã nguån thu thÊp), gåm:
e. Chi thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ theo chÕ ®é do nhµ
a. PhÇn ®îc ®Ó l¹i tõ sè thu phÝ, lÖ phÝ cho ®¬n vÞ sö níc quy ®Þnh (nÕu cã);
dông theo quy ®Þnh cña Nhµ níc;
g. Chi ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m trang thiÕt bÞ,
b. Thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô;
söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®îc cÊp c. Thu kh¸c (nÕu cã). cã thÈm quyÒn phª duyÖt;
1.1.3. Nguån viÖn trî, tµi trî, quµ biÕu tÆng, cho (nÕu
h. Chi thùc hiÖn c¸c dù ¸n tõ nguån viÖn trî ngoµi
cã) theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. níc;
1.1.4. Nguån kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (nÕu
i. C¸c kho¶n chi kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (nÕu cã). cã).
1.2. NhiÖm vô chi cña ®¬n vÞ
1.3. Tù chñ vÒ c¸c kho¶n thu, møc thu (®èi víi ®¬n vÞ
1.2.1. Chi thêng xuyªn, gåm cã nguån thu thÊp)
a. Chi ho¹t ®éng theo chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc cÊp cã
1.3.1. §¬n vÞ sù nghiÖp ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm thÈm quyÒn giao;
quyÒn giao thu phÝ, lÖ phÝ ph¶i thùc hiÖn thu ®óng, thu ®ñ
b. Chi ho¹t ®éng phôc vô cho thùc hiÖn c«ng viÖc, dÞch
theo møc thu, ®èi tîng thu do c¬ quan nhµ níc cã thÈm vô thu phÝ, lÖ phÝ; quyÒn quy ®Þnh.
c. Chi cho c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (kÓ c¶ c¸c kho¶n chi
Trêng hîp c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh
thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ níc, trÝch khÊu hao
khung møc thu phÝ, ®¬n vÞ c¨n cø nhu cÇu chi phôc vô cho
tµi s¶n cè ®Þnh theo quy ®Þnh, chi tr¶ vèn, tr¶ l·i tiÒn vay
ho¹t ®éng, kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña x· héi ®Ó quyÕt ®Þnh
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt).
møc thu cô thÓ cho phï hîp víi tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng
1.2.2. Chi kh«ng thêng xuyªn
®èi tîng, nhng kh«ng ®îc vît qu¸ khung møc thu do
c¬ quan cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.
a. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu khoa häc vµ
§¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é miÔn gi¶m møc thu cho c¸c c«ng nghÖ;
®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi theo quy ®Þnh cña nhµ níc.
b. Chi thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o båi dìng c¸n
1.3.2. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô theo hîp ®ång bé, viªn chøc;
víi c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc, ®¬n vÞ
c. Chi thùc hiÖn ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia;
®îc quyÕt ®Þnh c¸c kho¶n thu, møc thu cô thÓ, theo
d. Chi vèn ®èi øng thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã vèn níc
nguyªn t¾c b¶o ®¶m ®ñ bï ®¾p chi phÝ vµ cã tÝch luü. ngoµi;
®. Chi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt ®îc cÊp cã 117 118
1.4. Tù chñ vÒ sö dông nguån tµi chÝnh
t¨ng thªm theo quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ.
1.4.1. C¨n cø vµo nhiÖm vô ®îc giao vµ kh¶ n¨ng
2.3. Khi nhµ níc ®iÒu chØnh c¸c quy ®Þnh vÒ tiÒn
nguån tµi chÝnh, ®èi víi c¸c kho¶n chi thêng xuyªn quy
l¬ng, n©ng møc l¬ng tèi thiÓu; kho¶n tiÒn l¬ng cÊp bËc,
®Þnh, Thñ trëng ®¬n vÞ ®îc quyÕt ®Þnh mét sè møc chi
chøc vô t¨ng thªm theo chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh (gäi t¾t
qu¶n lý, chi ho¹t ®éng nghiÖp vô, nhng tèi ®a kh«ng vît
lµ tiÒn l¬ng t¨ng thªm theo chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh)
qu¸ møc chi do c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh.
®îc ®¶m b¶o tõ c¸c nguån theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ
1.4.2. C¨n cø tÝnh chÊt c«ng viÖc, Thñ trëng ®¬n vÞ
®Ó ®¶m b¶o møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu chung do nhµ níc
®îc quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc kho¸n chi phÝ cho tõng bé quy ®Þnh.
phËn, ®¬n vÞ trùc thuéc.
3. Sö dông kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc tõ kho¶n chªnh
1.4.3. QuyÕt ®Þnh ®Çu t x©y dùng, mua s¾m míi vµ lÖch thu lín h¬n chi
söa ch÷a lín tµi s¶n thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
3.1. Hµng n¨m, sau khi trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ,
vµ quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh nµy.
nép thuÕ vµ c¸c kho¶n nép kh¸c theo quy ®Þnh; phÇn kinh
2. TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ thu nhËp
phÝ tiÕt kiÖm chi, chªnh lÖch thu lín h¬n chi cña ho¹t
2.1. §¬n vÞ sù nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m chi tr¶ tiÒn l¬ng
®éng dÞch vô (nÕu cã); ®¬n vÞ ®îc sö dông theo tr×nh tù
cho gnêi lao ®éng theo l¬ng cÊp bËc vµ chøc vô do nhµ nh sau: níc quy ®Þnh.
a. Chi tr¶ thu nhËp t¨ng thªm cho ngêi lao ®éng, tæng
2.2. Nhµ níc khuyÕn khÝch ®¬n vÞ sù nghiÖp t¨ng thu,
møc chi tr¶ thu nhËp trong n¨m cña ®¬n vÞ tèi ®a theo møc
tiÕt kiÖm chi, thùc hiÖn tinh gi¶n biªn chÕ, ®Ó t¨ng thªm
quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 25 NghÞ ®Þnh nµy;
thu nhËp do ngêi lao ®éng trªn c¬ së hoµn thµnh nhiÖm vô
b. Chi khen thëng cho tËp thÓ, c¸ nh©n trong vµ
®îc giao, sau khi thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi ng©n s¸ch
ngoµi ®¬n vÞ theo hiÖu qu¶ c«ng viÖc vµ thµnh tÝch ®ãng nhµ níc.
gãp vµo ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Møc thëng cô thÓ do Thñ
C¨n cø kÕt qu¶ tµi chÝnh, sè kinh phÝ tiÕt kiÖm ®îc;
trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo quy chÕ chi tiªu néi bé
®¬n vÞ ®îc x¸c ®Þnh tæng møc chi tr¶ thu nhËp trong n¨m cña ®¬n vÞ;
cña ®¬n vÞ tèi ®a kh«ng qu¸ 2 lÇn quü tiÒn l¬ng cÊp bËc,
c. Chi phóc lîi, trî cÊp khã kh¨n ®ét xuÊt cho ngêi lao
chøc vô do nhµ níc quy ®Þnh.
®éng, kÓ c¶ trêng hîp nghØ hu, nghØ mÊt søc; chi thªm
ViÖc chi tr¶ thu nhËp cho tõng ngêi lao ®éng trong
cho ngêi lao ®éng trong biªn chÕ thùc hiÖn tinh gi¶n biªn
®¬n vÞ thùc hiÖn theo nguyªn t¾c: ngêi nµo cã hiÖu suÊt
chÕ. Møc chi cô thÓ do Thñ trëng ®¬n vÞ quyÕt ®Þnh theo
c«ng t¸c cao, ®ãng gãp nhiÒu cho viÖc t¨ng thu, tiÕt kiÖm
quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ;
chi ®îc tr¶ nhiÒu h¬n. Thñ trëng ®¬n vÞ chi tr¶ thu nhËp
d. Chi t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt cña ®¬n vÞ. 119 120
®. §èi víi ®¬n vÞ xÐt thÊy kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm kinh
®éng thêng xuyªn thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc
phÝ kh«ng æn ®Þnh, cã thÓ lËp Quü dù phßng æn ®Þnh thu
cÊp cã thÈm quyÒn giao cña n¨m tríc liÒn kÒ vµ nhiÖm vô
nhËp ®Ó b¶o ®¶m thu nhËp cho ngêi lao ®éng.
t¨ng hoÆc gi¶m cña n¨m kÕ ho¹ch, ®¬n vÞ lËp dù to¸n thu,
3.2. §¬n vÞ sù nghiÖp kh«ng ®îc chi tr¶ thu nhËp t¨ng
chi ho¹t ®éng thêng xuyªn cña n¨m kÕ ho¹ch. §èi víi
thªm tõ c¸c nguån kinh phÝ quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÓm c, d, ®, e,
kinh phÝ ho¹t ®éng kh«ng thêng xuyªn, ®¬n vÞ lËp dù to¸n
g, h, i kho¶n 1 §iÒu 21 NghÞ ®Þnh nµy vµ c¸c kho¶n kinh theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.
phÝ cña nhiÖm vô ph¶i chuyÓn tiÕp sang n¨m sau thùc hiÖn.
1.3. Dù to¸n kinh phÝ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ sù
C. Quy ®Þnh vÒ lËp, chÊp hµnh dù to¸n thu, chi tµi chÝnh
nghiÖp, göi c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn theo quy ®Þnh hiÖn
ViÖc lËp dù to¸n, chÊp hµnh dù to¸n thu, chi ng©n s¸ch hµnh.
nhµ níc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp thùc hiÖn theo quy
2. LËp dù to¸n cña c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn
®Þnh cña LuËt Ng©n s¸ch Nhµ níc vµ quy ®Þnh t¹i NghÞ
2.1. C¨n cø vµo dù to¸n thu, chi n¨m ®Çu thêi kú æn ®Þnh nµy.
®Þnh do ®¬n vÞ lËp, c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn dù kiÕn ph©n
1. LËp dù to¸n cña ®¬n vÞ sù nghiÖp
lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp trùc thuéc theo quy ®Þnh vµ tæng hîp
1.1. LËp dù to¸n n¨m ®Çu thêi kú æn ®Þnh ph©n lo¹i
dù to¸n thu, dù to¸n ng©n s¸ch b¶o ®¶m chi ho¹t ®éng ®¬n vÞ sù nghiÖp:
thêng xuyªn, kh«ng thêng xuyªn (nÕu cã) cho ®¬n vÞ göi
C¨n cø vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô ®îc cÊp cã thÈm
c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp vµ c¸c c¬ quan liªn quan theo
quyÒn giao, nhiÖm vô cña n¨m kÕ ho¹ch; chÕ ®é chi tiªu tµi quy ®Þnh hiÖn hµnh.
chÝnh hiÖn hµnh; c¨n cø kÕt qu¶ ho¹t ®éng sù nghiÖp, t×nh
Sau khi cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan tµi chÝnh
h×nh thu, chi tµi chÝnh cña n¨m tríc liÒn kÒ; ®¬n vÞ lËp dù
cïng cÊp, Bé chñ quan (®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp trùc thuéc
to¸n thu, chi n¨m kÕ ho¹ch; x¸c ®Þnh ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù
trung ¬ng), c¬ quan chñ qu¶n ®Þa ph¬ng (®èi víi c¸c ®¬n
nghiÖp theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 9 cña NghÞ ®Þnh nµy, sè kinh
vÞ sù nghiÖp trùc thuéc ®Þa ph¬ng) quyÕt ®Þnh hoÆc tr×nh
phÝ ®Ò nghÞ ng©n s¸ch nhµ níc b¶o ®¶m ho¹t ®éng thêng
Uû ban nh©n d©n quyÕt s¸ch nhµ níc b¶o ®¶m ho¹t ®éng
xuyªn (®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn chi
thêng xuyªn n¨m ®Çu thêi kú æn ®Þnh (®èi víi ®¬n vÞ sù
phÝ ho¹t ®éng vµ ®¬n vÞ sù nghiÖp do ng©n s¸ch nhµ níc
nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn chi phÝ ho¹t ®éng vµ ®¬n vÞ sù
b¶o ®¶m toµn bé chi phÝ ho¹t ®éng); lËp dù to¸n kinh phÝ
nghiÖp do ng©n s¸ch nhµ níc b¶o ®¶m toµn bé kinh phÝ
chi kh«ng thêng xuyªn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. ho¹t ®éng).
1.2. LËp dù to¸n 2 n¨m tiÕp theo trong thêi kú æn
2.2. Hµng n¨m, trong thêi kú æn ®Þnh ph©n lo¹i ®¬n vÞ
®Þnh ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù nghiÖp:
sù nghiÖp, c¬ quan chñ qu¶n c¨n cø vµo dù to¸n thu, chi
C¨n cø møc kinh phÝ ng©n s¸ch nhµ níc b¶o ®¶m ho¹t
cña ®¬n vÞ sù nghiÖp lËp, xem xÐt tæng hîp dù to¸n ng©n 121 122
s¸ch nhµ níc, göi c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp.
thanh to¸n vµ quyÕt to¸n. KÕt thóc n¨m ng©n s¸ch, kinh
3. Giao dù to¸n vµ thùc hiÖn dù to¸n
phÝ do ng©n s¸ch chi phÝ ho¹t ®éng thêng xuyªn vµ c¸c
3.1. Giao dù to¸n thu, chi:
kho¶n thu sù nghiÖp cha sö dông hÕt, ®¬n vÞ ®îc
a. Bé chñ qu¶n (®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp trùc thuéc
chuyÓn sang n¨m sau ®Ó tiÕp tôc sö dông;
Trung ¬ng); c¬ quan chñ qu¶n ®Þa ph¬ng (®èi víi ®¬n vÞ
b. §èi víi kinh phÝ chi cho ho¹t ®éng kh«ng thêng
sù nghiÖp trùc thuéc ®Þa ph¬ng) quyÕt ®Þnh giao dù to¸n
xuyªn: khi ®iÒu chØnh c¸c nhãm môc chi, nhiÖm vô chi,
thu, chi ng©n s¸ch n¨m ®Çu thêi kú æn ®Þnh ph©n lo¹i cho
kinh phÝ cuèi n¨m cha sö dông hoÆ cha sö dông hÕt, thùc
®¬n vÞ sù nghiÖp, trong ph¹m vi dù to¸n thu, chi ng©n s¸ch
hiÖn theo quy ®Þnh cña LuËt Ng©n s¸ch nhµ níc vµ c¸c
®îc cÊp cã thÈm quyÒn giao, sau khi cã ý kiÕn thèng nhÊt
v¨n b¶n híng dÉn hiÖn hµnh.
b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp; 4. QuyÕt to¸n
b. Hµng n¨m, trong thêi kú æn ®Þnh ph©n lo¹i ®¬n vÞ sù
Cuèi quý, cuèi n¨m, ®¬n vÞ sù nghiÖp lËp b¸o c¸o kÕ
nghiÖp, c¬ quan chñ qu¶n quyÕt ®Þnh giao dù to¸n thu, chi
to¸n, b¸o c¸o quyÕt to¸n thu, chi ng©n s¸ch nhµ níc göi
ng©n s¸ch cho ®¬n vÞ sù nghiÖp, trong ®ã kinh phÝ b¶o ®¶m
c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn xÐt duyÖt theo quy ®Þnh hiÖn
ho¹t ®éng thêng xuyªn theo møc n¨m tríc liÒn kÒ vµ hµnh.
kinh phÝ ®îc t¨ng thªm (bao gåm c¶ kinh phÝ thùc hiÖn
3.3.3. Vai trß cña chñ tµi kho¶n vµ kÕ to¸n trëng trong
nhiÖm vô t¨ng thªm) hoÆc gi¶m theo quy ®Þnh cña cÊp cã
®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp.
thÈm quyÒn (®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp tù b¶o ®¶m mét phÇn
3.3.3.1. ThÈm quyÒn cña Chñ tµi kho¶n
chi phÝ ho¹t ®éng vµ ®¬n vÞ sù nghiÖp do ng©n s¸ch nhµ
3.3.3.1.1. ChÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ
níc b¶o ®¶m toµn bé kinh phÝ ho¹t ®éng) trong ph¹m vi
ph¬ng ¸n SN cña ®¬n vÞ tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn phª
dù to¸n thu, chi ng©n s¸ch ®îc cÊp cã thÈm quyÒn giao,
duyÖt; Chñ tr× phèi hîp víi tæ chøc C«ng ®oµn ®¬n vÞ th¶o
sau khi cã ý kiÕn thèng nhÊt b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan tµi
luËn, quyÕt ®Þnh quy chÕ chi tiªu néi bé cña ®¬n vÞ; thùc chÝnh cïng cÊp.
hiÖn c«ng khai, d©n chñ c¬ chÕ tù chñ tµi chÝnh vµ ph©n
3.2. Thùc hiÖn dù to¸n thu, chi:
phèi thu nhËp, c¸c quü cho toµn thÓ c¸n bé, c«ng chøc
a. §èi víi kinh phÝ chi ho¹t ®éng thêng xuyªn:
trong ®¬n vÞ vµ quyÕt ®Þnh møc chi tiªu, møc kho¸n phï
trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®¬n vÞ ®îc ®iÒu chØnh c¸c néi
hîp víi quy chÕ chi tiªu néi bé;
dung chi, c¸c nhãm môc chi trong dù to¸n chi ®îc cÊp
3.3.3.1.2. S¾p xÕp l¹i c¸n bé c«ng chøc, viªn chøc
cã thÈm quyÒn cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ®¬n
®îc giao kÓ c¶ nh÷ng ngêi ®· ký hîp ®ång lao ®éng
vÞ, ®ång thêi göi c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn vµ Kho b¹c
trong chØ tiªu biªn chÕ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶, chÊt lîng
Nhµ níc n¬i ®¬n vÞ më tµi kho¶n ®Ó theo dâi, qu¶n lý,
ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Nh÷ng ngêi trong diÖn gi¶m biªn 123 124
chÕ ®îc hëng chÝnh s¸ch chÕ ®é theo quy ®Þnh hiÖn
3.3.3.1.5. Thñ trëng ®¬n vÞ ®îc chÊm døt hîp ®ång hµnh;
lao ®éng ®èi víi nh÷ng ngêi do ®¬n vÞ ký hîp ®ång lao
3.3.3.1.3. §èi víi ®¬n vÞ tù ®¶m b¶o toµn bé chi phÝ
®éng. Tr×nh tù, thñ tôc chÊm døt hîp ®ång lao ®éng theo
ho¹t ®éng thêng xuyªn, c¨n cø nhu cÇu c«ng viÖc vµ kh¶
qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng.
n¨ng tµi chÝnh cña ®¬n vÞ, Thñ trëng ®îc ký hîp ®ång
3.3.3.2. Tr¸ch nhiÖm cña kÕ to¸n trëng
lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng; nh÷ng
KÕ to¸n trëng ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng lËp cã tr¸ch
ngêi ®îc ký hîp ®ång kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n ph¶i cã
nhiÖm: Tham mu cho Thñ trëng x¸c ®Þnh, ph©n lo¹i ®¬n
®ñ tiªu chuÈn, c¬ cÊu chøc danh nghiÖp vô, chuyªn m«n
vÞ SN; Tæ chøc ®iÒu hµnh bé m¸y kÕ to¸n ®Ó ®¶m b¶o thùc
theo quy ®Þnh cña c¬ quan qu¶n lý ngµnh, lÜnh vùc vµ ®îc
hiÖn ®óng c¬ chÕ tù chñ tµi chÝnh; Tham mu cho ®¬n vÞ vÒ
xÕp theo b¶ng l¬ng hµnh chÝnh sù nghiÖp quy ®Þnh t¹i
x©y dùng quy chÕ chi tiªu néi bé ®Ó tr×nh thñ trëng th¶o
NghÞ ®Þnh sè 204/2004/N§-CP cña ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é
luËn víi c«ng ®oµn vµ ra quyÕt ®Þnh; §Ò xuÊt c¸c ph¬ng
tiÒn l¬ng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc, lùc lîng
¸n sö dông tiÒn tiÕt kiÖm chi thêng xuyªn vµ t¨ng thu sù
vò trang vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn vµ ®îc hëng c¸c
nghiÖp vµ thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô; §Ò
quyÒn lîi, nghÜa vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;
cao tÝnh trung thùc, chÝnh x¸c, khoa häc trong c«ng t¸c kÕ
3.3.3.1.4. §èi víi c¸c ®¬n vÞ tù ®¶m b¶o mét phÇn
to¸n cña ®¬n vÞ theo quy ®Þnh cña Nhµ níc.
chi phÝ ho¹t ®éng thêng xuyªn, c¨n cø nhu cÇu c«ng viÖc
vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ®¬n vÞ, Thñ trëng ®îc ký hîp
®ång lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng
nhng ph¶i phï hîp víi ®Þnh møc biªn chÕ do c¬ quan cã
thÈm quyÒn ban hµnh; nh÷ng ngêi ®îc ký hîp ®ång
kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n ph¶i cã ®ñ tiªu chuÈn, c¬ cÊu chøc
danh nghiÖp vô, chuyªn m«n theo quy ®Þnh cña bé qu¶n lý
ngµnh, lÜnh vùc vµ ®îc xÕp theo b¶ng l¬ng hµnh chÝnh sù
nghiÖp quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 204/2004/N§-CP cña
ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é tiÒn l¬ng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc,
viªn chøc, lùc lîng vò trang vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn vµ
®îc hëng quyÒn lîi, nghÜa vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 125 126 Ch¬ng 4
- C¬ chÕ sö dông c¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN
thùc hiÖn theo ®óng ph¬ng ch©m“TiÒn nµo dïng vµo viÖc
C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN
Êy” theo ®óng môc tiªu cña quü.
- ChÝnh s¸ch chÕ ®é ®iÒu chØnh c¸c quü TCC ngoµi
4.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¸c quü
NSNN thêng ®îc quy ®Þnh b»ng c¸c v¨n b¶n díi luËt. tcc ngoµi NSnn
C¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c lo¹i quü nµy cã phÇn linh ho¹t
4.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm h¬n so víi quü NSNN. a) Kh¸i niÖm:
- Ph¹m vi ho¹t ®éng cña quü TCC ngoµi Ng©n s¸ch th-
Quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN lµ mét bé phËn cña hÖ
êng bÞ giíi h¹n trong c¸c ch¬ng tr×nh, môc tiªu nh tªn
thèng tµi chÝnh Quèc gia, ®îc h×nh thµnh ®Ó hỗ trợ cho gäi cña Quü.
NSNN trong việc xử lý những khó khăn về tài chính do 4.1.2. Sù cÇn thiÕt
những biến động thất thường trong quá trình phát triển
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn hÖ thèng tµi
kinh tế xã hội, gãp phÇn thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm
chÝnh Quèc gia, Quü TCC ngoµi NSNN cã vai trß hÕt søc
vô cña Chính phủ, của các Bộ, ngành vµ ®Þa ph¬ng, phï
quan träng ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô
cña Nhµ níc trong tõng thêi kú.
hîp víi c¸c môc tiªu ch¬ng tr×nh do Nhµ níc ®Ò xíng.
Môc ®Ých thiÕt lËp c¸c lo¹i quü nµy lµ ®Ó cho c¸c ®Þa
ViÖc thµnh lËp ho¹t ®éng cña c¸c quü tµi chÝnh c«ng
ph¬ng, c¸c Bé ngµnh, c¸c ®¬n vÞ cã thÓ huy ®éng c¸c
ngoµi NSNN lµ sù thÓ hiÖn nguyªn t¾c tËp trung, d©n chñ
kho¶n thu vµ sö dông chi tiªu mét c¸ch linh ho¹t, chñ
trong qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh cña Nhµ níc.
®éng, phï hîp víi c¸c môc tiªu ch¬ng tr×nh mµ Nhµ níc b) §Æc ®iÓm:
®Ò xíng. §©y lµ sù thÓ hiÖn nguyªn t¾c tËp trung, d©n chñ
- Môc ®Ých h×nh thµnh c¸c lo¹i quü nµy lµ nh»m t¨ng
trong qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ.
cêng sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo c¸c lÜnh vùc ho¹t
Cïng víi viÖc ph¸t triÓn c¸c quü TCC ngoµi NSNN cÇn
®éng cña nÒn kinh tÕ – x· héi.
®¶m b¶o tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o, x· héi hãa c¸c ho¹t ®éng
- C¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý,
cña Nhµ níc. ViÖc nghiªn cøu hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý
®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña c¸c quü trªn c¬ së c¬ chÕ, chÝnh
c¸c quü nµy lµ hÕt søc quan träng, ®¶m b¶o niÒm tin cho
s¸ch do Nhµ níc quy ®Þnh.
c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®· tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh
h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña quü, gãp phÇn thùc hiÖn cã 127 128
hiÖu qu¶ c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x·
tr÷ quèc gia vµ ®îc tæ chøc theo hÖ thèng däc. ë trung - héi cña ®Êt níc.
¬ng cã Côc Dù tr÷ quèc gia; ë mét sè ®Þa ph¬ng vµ ®Þa
Ph¹m vi cña ch¬ng nµy chØ giíi thiÖu nh÷ng vÊn ®Ò c¬
bµn chiÕn lîc bè trÝ c¸c ®¬n vÞ dù tr÷ quèc gia khu vùc.
b¶n vÒ néi dung vµ c¬ chÕ qu¶n lý cña mét sè quü TCC ngoµi
- §¬n vÞ dù tr÷ quèc gia khu vùc cã c¸c Tæng kho dù
NSNN chñ yÕu lµ quü Dù tr÷ Quèc gia b»ng hiÖn vËt; Quü
tr÷ trùc thuéc, trùc tiÕp qu¶n lý, b¶o qu¶n hµng dù tr÷ quèc
B¶o hiÓm X· héi vµ Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt nam.
gia vµ xuÊt, nhËp kho, mua vµo, b¸n ra hµng dù tr÷ quèc gia.
4.2. C¸c quü tµi chÝnh c«ng ngoµi NSNN
- C¸c ®¬n vÞ dù tr÷ quèc gia thuéc bé, ngµnh chÞu
tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp qu¶n lý, b¶o qu¶n hµng dù tr÷ quèc
4.2.1. Quü dù tr÷ Quèc gia gia. 4.2.1.1. Kh¸i niÖm
4.2.1.3. Nguyªn t¾c qu¶n lý Quü dù tr÷ quèc gia
Quü dù tr÷ quèc gia lµ nguån dù tr÷ chiÕn lîc cña
Quü dù tr÷ quèc gia lµ mét lo¹i quü dù tr÷ tËp trung
Nhµ níc, ®îc h×nh thµnh cïng víi quü NSNN, do Nhµ
cña Nhµ níc, cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc ®¶m
níc thèng nhÊt qu¶n lý vµ sö dông nh»m ®¸p øng nh÷ng
b¶o lùc lîng hµng hãa ®Ó can thiÖp vµo thÞ trêng khi x¶y
yªu cÇu cÊp b¸ch vÒ phßng, chèng, kh¾c phôc hËu qu¶
ra c¸c hiÖn tîng mÊt c©n ®èi vÒ cung cÇu hµng ho¸ hay
thiªn tai, háa ho¹n, dÞch bÖnh; b¶o ®¶m quèc phßng, an
nh÷ng biÕn cè vÒ gi¸ c¶ do t¸c ®éng kh¸ch quan cña t×nh
ninh; tham gia b×nh æn thÞ trêng, gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ
h×nh kinh tÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ cña thÕ giíi vµ khu vùc. ViÖc
vÜ m« vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ét xuÊt bøc thiÕt kh¸c
qu¶n lý quü DTQG cÇn ph¶i qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c sau cña Nhµ níc. ®©y:
Quü dù tr÷ quèc gia ®îc h×nh thµnh b»ng hiÖn vËt -
a) Nguyªn t¾c tËp trung thèng nhÊt
chñ yÕu b»ng thãc vµ gi¸ trÞ - b»ng tiÒn ®ång ViÖt Nam.
MÆc dï quü dù tr÷ quèc gia do nhiÒu ®¬n vÞ thùc hiÖn.
ViÖc tæ chøc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh Quü dù tr÷ quèc gia
Nhng viÖc xuÊt, nhËp quü, b¸n ®æi hµng ph¶i chÞu sù chØ
ph¶i b¶o ®¶m sù tËp trung, thèng nhÊt vµo mét ®Çu mèi cña
®¹o tËp trung thèng nhÊt cña ChÝnh phñ, ®ång thêi ph¶i b¶o
Nhµ níc, cã ph©n c«ng vµ trùc tiÕp tham gia cña c¸c bé,
®¶m tÝnh chñ ®éng, kÞp thêi khi x¶y ra nh÷ng sù cè bÊt
ngµnh qu¶n lý hµng dù tr÷ quèc gia theo quy ®Þnh cña
ngê. Trong trêng hîp cÇn thiÕt ®ßi hái ph¶i cã sù can ChÝnh phñ.
thiÖp cña Nhµ níc. TÊt c¶ c¸c lo¹i dù tr÷ quèc gia ®Òu
4.2.1.1. HÖ thèng tæ chøc Quü dù tr÷ Quèc gia
ph¶i nghiªm chØnh thùc hiÖn chÕ ®é qu¶n lý cña Nhµ níc
- C¬ quan chuyªn tr¸ch qu¶n lý dù tr÷ quèc gia thuéc
trong tõng thêi kú. C«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra cña c¸c c¬
Bé Tµi chÝnh, thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc vÒ dù
quan chøc n¨ng cÇn hÕt søc coi träng trong qu¶n lý quü 129 130
nµy nh»m tr¸nh thÊt tho¸t, h háng, ®¶m b¶o cã ®Çy ®ñ
chñ tr×, phèi hîp víi Bé tµi chÝnh rµ so¸t danh môc hµng dù
nguån lùc ®Ó ®èi phã víi mäi t×nh huèng rñi ro bÊt ngê x¶y
tr÷ quèc gia, tæng hîp, c©n ®èi tr×nh ChÝnh phñ bæ sung, ra .
®iÒu chØnh danh môc hµng dù tr÷ quèc gia, x¸c ®Þnh mÆt
b) Nguyªn t¾c bÝ mËt
hµng dù tr÷ quèc gia, møc dù tr÷ tõng lo¹i hµng, tæng møc
CÇn ph¶i ®¶m b¶o bÝ mËt kh«ng nh÷ng vÒ chñng lo¹i
dù tr÷ quèc gia vµ tæng møc t¨ng dù tr÷ quèc gia ®Ó ChÝnh
mµ cßn vÒ sè lîng c¸c mÆt hµng dù tr÷. Gi÷ v÷ng nguyªn
phñ tr×nh Quèc héi xem xÐt, quyÕt ®Þnh.
t¾c nµy sÏ tr¸nh ®îc nh÷ng trêng hîp c¸c lùc lîng thï
Dù to¸n kinh phÝ NSNN giµnh cho dù tr÷ quèc gia bao
®Þch lîi dông ph¸ ho¹i an ninh, quèc phßng, kinh tÕ, chÝnh
gåm: C¸c kho¶n chi cho mua hµng dù tr÷ quèc gia, chi cho trÞ.
®Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt – kü thuËt; chi phÝ cho bé
c. Nguyªn t¾c s½n sµng
m¸y qu¶n lý Quü dù tr÷ quèc gia.
Dù tr÷ quèc gia ph¶i ®îc Nhµ níc quan t©m kiÓm tra
a) NSNN chi cho mua hµng dù tr÷ quèc gia bao gåm:
thêng xuyªn nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®ét xuÊt mét c¸ch tèt
- Vèn mua hµng ho¸ dù tr÷ quèc gia trong ph¹m vi dù
nhÊt, kÞp thêi nhÊt. Quü dù tr÷ quèc gia sau khi xuÊt ph¶i
to¸n NSNN ®· ®îc Quèc héi phª duyÖt;
®îc bæ sung, bï ®¾p ®Çy ®ñ, kÞp thêi.
- Vèn mua thªm hµng ho¸ ®Ó t¨ng dù tr÷ quèc gia
HÖ thèng kho hµng ph¶i ®îc x©y dùng mét c¸ch bÝ
theo quyÕt ®Þnh cña Thñ tíng ChÝnh phñ.
mËt, an toµn, thuËn tiÖn, ®¸p øng nhanh nhÊt nh÷ng khi
Bé tµi chÝnh cã tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m ®¶m tiÕn ®é cÊp
t×nh huèng bÊt tr¾c x¶y ra.
ph¸t vèn mua hµng ho¸ dù tr÷ quèc gia theo ®óng kÕ
Thêng xuyªn nghiªn cøu c¶i tiÕn vµ trang bÞ nh÷ng
ho¹ch ®Ó c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ ®îc ph©n c«ng qu¶n lý hµng
thiÕt bÞ, kü thuËt tiªn tiÕn hiÖn ®¹i ®Ó b¶o qu¶n vËt t, hµng
dù tr÷ quèc gia chñ ®éng mua hµng dù tr÷. Trêng hîp c¸c
hãa. C¸n bé lµm c«ng t¸c dù tr÷ quèc gia còng cÇn lu«n
c¬ quan, ®¬n vÞ ®îc giao qu¶n lý hµng dù tr÷ quèc gia
trau dåi tr×nh ®é, b¶o ®¶m s½n sµng phôc vô khi Nhµ níc
cha sö dông hÕt nguån vèn ®· ®îc cÊp ph¸t, ph¶i b¸o c¸o
vµ nh©n d©n yªu cÇu. Cã kÕ ho¹ch thay ®æi mÆt hµng míi
Bé tµi chÝnh xem xÐt, quyÕt ®Þnh ®Ó chuyÓn sang n¨m sau
cã chÊt lîng tèt h¬n, gi¸ c¶ hîp lý h¬n, nh»m tr¸nh biÕn
tiÕp tôc sö dông mua hµng ho¸ dù tr÷ quèc gia hoÆc bæ
hµng dù tr÷ thµnh hµng tån kho ø ®äng, kh«ng ®¶m b¶o
sung quü dù tr÷ quèc gia b»ng tiÒn chÊt lîng.
b) NSNN chi cho ®Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt – kü
4.2.1.4. Qu¶n lý tµi chÝnh Quü dù tr÷ quèc gia thuËt:
4.2.1.4.1. Nguån h×nh thµnh Quü DTQG
- NSNN chi cho ®Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt – kü
Hµng n¨m cïng víi viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
thuËt ®Ó phôc vô ho¹t ®éng dù tr÷ quèc gia ®îc bè trÝ
kinh tÕ – x· héi vµ dù to¸n NSNN, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t 131 132
trong dù to¸n chi ®Çu t ph¸t triÓn hµng n¨m cña c¸c bé,
Hµng n¨m, c¨n cø NghÞ QuyÕt cña Quèc héi vÒ kÕ
ngµnh qu¶n lý hµng dù tr÷ quèc gia.
ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vµ dù to¸n Ng©n s¸ch Nhµ
- TiÒn thanh lý tµi s¶n, kho, vËt kiÕn tróc thuéc hÖ
níc, Thñ tíng ChÝnh phñ giao kÕ ho¹ch vµ dù to¸n Ng©n
thèng dù tr÷ quèc gia ®îc phÐp gi÷ l¹i ®Ó bæ sung nguån
s¸ch dù tr÷ quèc gia cho Bé tµi chÝnh vµ c¸c Bé, ngµnh
vèn ®Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt. qu¶n lý hµng DTQG.
c) NSNN chi cho c«ng t¸c qu¶n lý dù tr÷ quèc gia
Sau khi nh©n ®îc chØ tiªu kÕ ho¹ch, Bé trëng Bé Tµi
NSNN chi cho qu¶n lý dù tr÷ quèc gia ®îc bè trÝ trong
chÝnh, Bé trëng Bé quèc phßng, Bé trëng Bé C«ng an,
dù to¸n chi ng©n s¸ch hµng n¨m cña bé, ngµnh qu¶n lý
Trëng ban C¬ yÕu ChÝnh phñ vµ Thñ trëng c¸c Bé,
hµng dù tr÷ quèc gia, bao gåm: Chi cho häat ®éng cña bé
ngµnh cã liªn quan ®îc ph©n c«ng qu¶n lý hµng dù tr÷
m¸y qu¶n lý; chi cho thùc hiÖn nhËp, xuÊt, mua, b¸n, b¶o
quèc gia chÞu tr¸ch nhiÖm ph©n bæ, giao kÕ ho¹ch, dù to¸n
qu¶n, b¶o vÖ, b¶o hiÓm hµng dù tr÷ quèc gia; chi nghiªn
NSNN cho c¸c ®¬n vÞ dù tr÷ trùc thuéc vµ trùc tiÕp chØ ®¹o,
cøu, øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ; chi cho viÖc
híng dÉn, kiÓm tra thùc hiÖn.
hîp t¸c quèc tÕ theo kÕ ho¹ch ®îc cÊp cã thÈm quyÒn
Bé tµi chÝnh chñ tr× cïng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, c¸c
duyÖt; chi ®µo t¹o, båi dìng c¸n bé, c«ng chøc theo kÕ
Bé, ngµnh liªn quan kiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, dù
ho¹ch, dù to¸n, ®Þnh møc, hîp ®ång thuª b¶o qu¶n hµng dù
to¸n ng©n s¸ch cña c¸c Bé, ngµnh qu¶n lý hµng dù tr÷ quèc
tr÷ quèc gia theo chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh.
gia, tæng hîp b¸o c¸o Thñ tíng chÝnh phñ vµ kiÕn nghÞ
d) Qu¶n lý dù tr÷ quèc gia b»ng tiÒn
nh÷ng gi¶i ph¸p cho viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, dù to¸n
Thñ tíng ChÝnh phñ quy ®Þnh tû lÖ dù tr÷ quèc gia NSNN.
b»ng tiÒn tèi ®a kh«ng qu¸ 20% tæng gi¸ trÞ dù tr÷ quèc
4.2.1.4.3. H¹ch to¸n, quyÕt to¸n quü dù tr÷ quèc gia
gia. Dù tr÷ quèc gia b»ng tiÒn do Côc Dù tr÷ quèc gia qu¶n
Toµn bé häat ®éng d÷ tr÷ quèc gia ph¶i ®îc ph¶n ¸nh
lý vµ ®îc göi t¹i Kho b¹c Nhµ níc, ®îc tÝnh l·i tiÒn göi
®Çy ®ñ kÞp thêi vµo sæ s¸ch kÕ to¸n. ChÕ ®é kÕ to¸n Quü dù
theo quy ®Þnh cña Bé trëng Bé tµi chÝnh; tiÒn l·i ®îc
tr÷ quèc gia ®îc x©y dùng c¨n cø vµo Ph¸p lÖnh kÕ to¸n
nhËp vµo tiÒn gèc ®Ó b¶o toµn vµ ph¸t triÓn quü dù tr÷ quèc
thèng kª vµ chÕ ®é kÕ to¸n thèng nhÊt cña Nhµ nø¬c phï gia.
hîp víi néi dung, ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng cña Quü dù tr÷
Nguån h×nh thµnh Quü dù tr÷ quèc gia b»ng tiÒn lµ mét quèc gia.
phÇn vèn dù tr÷ quèc gia bè trÝ trong dù to¸n NSNN hµng
C¸c c¬ quan dù tr÷ quèc gia ph¶i chÊp hµnh chÕ ®é
n¨m vµ sè tiÒn b¸n hµng dù tr÷ quèc gia hµng n¨m cña c¸c
thèng kª, b¸o c¸o, thanh quyÕt to¸n ®Þnh kú vµ hµng n¨m
bé, ngµnh qu¶n lý hµng dù tr÷ quèc gia.
víi c¬ quan dù tr÷ quèc gia cÊp trªn vµ c¬ quan qu¶n lý cã
4.2.1.4.2. LËp dù to¸n ng©n s¸ch Dù tr÷ quèc gia 133 134
thÈm quyÒn ( Bé Tµi chÝnh, Kho B¹c nhµ níc, KiÓm to¸n
Quü BHXH ®îc h×nh thµnh bëi nhiÒu nguån kh¸c nhµ níc…) nhau.
4.2.1.5. KiÓm tra ho¹t ®éng Quü dù tr÷ quèc gia
Tríc hÕt, ®ã lµ phÇn ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao
C¸c c¬ quan dù tr÷ quèc gia ph¶i thêng xuyªn tæ
®éng, ngêi lao ®éng vµ Nhµ níc. §©y lµ nguån lín nhÊt
chøc kiÓm tra viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô theo kÕ ho¹ch, chÝnh
vµ c¬ b¶n nhÊt cña quü BHXH.
s¸ch, ph¸p luËt do Ph¸p lÖnh thanh tra quy ®Þnh.
Thø hai, lµ phÇn t¨ng thªm do ho¹t ®éng b¶o toµn vµ
Côc dù tr÷ Quèc gia tiÕn hµnh thanh tra, kiÓm tra ®Þnh
t¨ng trëng quü mang l¹i.
kú, ®ét xuÊt c¸c c¬ quan dù tr÷ quèc gia vÒ viÖc thùc hiÖn
Thø ba, lµ phÇn nép ph¹t cña nh÷ng c¸ nh©n vµ tæ chøc
kÕ ho¹ch dù tr÷ hµng ho¸; viÖc chÊp hµnh c¸c chÕ ®é,
kinh tÕ vi ph¹m luËt lÖ vÒ BHXH vµ c¸c nguån vèn kh¸c.
chÝnh s¸ch theo quy ®Þnh cña luËt ph¸p cã liªn quan ®Õn
Theo môc ®Ých sö dông do Nhµ níc quy ®Þnh, quü
ho¹t ®éng dù tr÷ quèc gia; kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c quy
BHXH ph¶i ®¶m nhËn chi tr¶ nh÷ng kho¶n chi chñ yÕu
ph¹m, quy tr×nh, ®Þnh møc tiªu chuÈn vÒ nhËp, xuÊt vµ b¶o
nh: Tr¶ trî cÊp cho c¸c chÕ ®é BHXH ( kháan chi nµy
qu¶n hµng dù tr÷. Thùc hiÖn chÕ ®é thëng, ph¹t nghiªm
chiÓm tû träng lín nhÊt ); chi phÝ cho bé m¸y qu¶n lý ho¹t
minh ®èi víi ho¹t ®éng DTQG.
®éng BHXH chuyªn nghiÖp; chi phÝ b¶o ®¶m cho c¬ së vËt
4.2.2. Quü B¶o hiÓm x· héi
chÊt cÇn thiÕt vµ c¸c chi phÝ qu¶n lý kh¸c.
4.2.2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Quü b¶o hiÓm x· héi
4.2.2.1.2. §Æc trng c¬ b¶n cña Quü BHXH
4.2.2.1.1. Kh¸i niÖm Quü BHXH
Môc ®Ých cña quü BHXH lµ nh»m huy ®éng sù ®ãng
Quü BHXH lµ tËp hîp nh÷ng kho¶n ®ãng gãp b»ng
gãp cña ngêi lao ®éng, cña ngêi sö dông lao ®éng vµ
tiÒn cña nh÷ng bªn tham gia BHXH vµ h×nh thµnh nªn mét
Nhµ níc nh»m t¹o lËp quü tµi chÝnh ®Ó ph©n phèi sö dông
quü tiÒn tÖ tËp trung ®Ó chi tr¶ cho nh÷ng ngêi ®ãng
nã, b¶o ®¶m bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ngêi lao ®éng
BHXH vµ gia ®×nh hä trong c¸c trêng hîp hä bÞ gi¶m
khi cã nh÷ng sù cè xuÊt hiÖn, cÇn ®îc b¶o hiÓm nh: èm
hoÆc mÊt thu nhËp do bÞ gi¶m, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc
®au, tai n¹n, hu trÝ, thÊt nghiÖp,… lµm gi¶m hoÆc mÊt h¼n bÞ mÊt viÖc lµm.
c¸c kháan thu nhËp thêng xuyªn tõ lao ®éng, nh»m duy
Quü BHXH ®îc h×nh thµnh vµ häat ®éng ®Ó gãp phÇn
tr× vµ æn ®Þnh cuéc sèng cña hä. Nh vËy ho¹t ®éng cña
gi¶i quyÕt nh÷ng “ rñi do x· héi” cña nh÷ng ngêi tham
quü BHXH kh«ng ph¶i v× môc ®Ých lîi nhuËn mµ v× phóc
gia BHXH, gióp cho viÖc san sÎ rñi ro ®îc thùc hiÖn theo
lîi, quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng vµ cña c¶ céng ®ång.
c¶ hai chiÒu kh«ng gian vµ thêi gian, ®ång thêi gióp gi¶m
Qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ sö dông quü BHXH ®îc chia
tèi thiÓu thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ cho ngêi sö dông lao ®éng, lµm hai bé phËn:
tiÕt kiÖm chi cho c¶ NSNN vµ gia ®×nh. 135 136
Thø nhÊt, bé phËn thùc hiÖn chÕ ®é hu trÝ mang tÝnh
Quü BHXH cã vai trß rÊt to lín trong ®êi sèng kinh tÕ,
chÊt båi hoµn, møc ®é båi hßan phô thuéc vµo møc ®ãng
chÝnh trÞ vµ x· héi cña c¸c quèc gia. Vai trß ®ã ®îc thÓ
gãp vµo quü BHXH. V× vËy cã thÓ xem quü BHXH lµ mét
hiÖn trªn c¸c mÆt sau ®©y:
quü “ tiÕt kiÖm dµi h¹n” ( b¾t buéc hoÆc tháa thuËn ) ®ßi
XÐt vÒ mÆt kinh tÕ, quü BHXH lµ mét quü tµi chÝnh
hái ngêi lao ®éng ph¶i ®ãng gãp ®Òu ®Æn liªn tôc míi
®éc lËp ngoµi NSNN do c¸c bªn tham gia b¶o hiÓm ®ãng
®¶m b¶o nguån chi tr¶. Nã chØ kh¸c víi quü tiÕt kiÖm lµ
gãp nh»m ph©n phèi l¹i theo luËt ®Þnh cho mäi thµnh viªn
kh«ng ®îc rót tiÒn tríc lóc nghØ hu.
khi bÞ mÊt hay gi¶m thu nhËp do t¹m thêi hay vÜnh viÔn
Thø hai, bé phËn thùc hiÖn c¸c chÕ ®é cßn l¹i võa mang
mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. V× vËy, th«ng qua qóa tr×nh ph©n
tÝnh chÊt båi hoµn, võa mang tÝnh chÊt kh«ng båi hoµn.
phèi vµ sö dông quü BHXH sÏ gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu
NghÜa lµ khi ngêi lao ®éng ®ang trong qu¸ tr×nh lao ®éng
b¶o ®¶m an toµn kinh tÕ cho mäi thµnh viªn trong x· héi.
kh«ng bÞ èm ®au, tai n¹n…th× kh«ng ®îc båi hoµn; khi bÞ
MÆt kh¸c víi chøc n¨ng ph©n phèi l¹i theo nguyªn t¾c “
èm ®au, tai n¹n….th× ®îc båi hoµn, phô thuéc vµo møc ®é
lÊy cña sè ®«ng bï cho sè Ýt”, BHXH gãp phÇn æn ®Þnh vµ
èm ®au, tai n¹n. Bé phËn nµy ph¶n ¸nh tÝnh chÊt céng ®ång
thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, c¶i thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt,
cña quü BHXH. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
khuyÕn khÝch ®éng viªn ngêi lao ®éng an t©m lµm viÑc vµ
ph¸t triÓn b×nh thêng vµ gãp phÇn thùc hiÖn an toµn x· lao ®éng s¶n xuÊt.
héi, ®ßi hái kh«ng chØ ngêi lao ®éng mµ cßn c¶ ngêi sö
XÐt vÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi, viÖc h×nh thµnh quü BHXH
dông lao ®éng vµ Nhµ níc cïng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®ãng
sÏ gãp phÇn quan träng vµo viÖc b¶o ®¶m an toµn x· héi.
gãp vµ tæ chøc qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña quü
Bëi v×, khi ngêi lao ®éng mÊt viÖc lµm, hoÆc kh«ng cßn BHXH.
kh¶ n¨ng lao ®éng ph¶i nghØ viÖc, nÕu kh«ng cã nguån tµi
Tïy theo m« h×nh qu¶n lý BHXH cña tõng níc, quü
chÝnh ®¶m b¶o cho hä khi mÊt thu nhËp th× cã thÓ ®a hä
BHXH cã thÓ ®îc ph©n chia thµnh c¸c quü chuyªn dïng
tíi con ®êng tÖ n¹n x· héi. TÖ n¹n ®ã gãp phÇn lµm cho
nh: Quü b¶o hiÓm hu trÝ, quü b¶o hiÓm thÊt nghiÖp, quü
®êi sèng x· héi thªm phøc t¹p, rèi ren; g©y mÊt æn ®Þnh
b¶o hiÓm èm ®au… Tuy nhiªn, dï cã ®îc ph©n chia nh
chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi. Víi ý nghÜa ®ã, cã thÓ
thÕ nµo th× quü BHXH còng nh»m thùc hiÖn môc ®Ých chñ
nãi r»ng th«ng qua viÖc t¹o lËp ph©n phèi vµ sö dông quü
yÕu lµ chi tr¶ trî cÊp c¸c chÕ ®é BHXH cho nh÷ng ®èi
BHXH sÏ gãp phÇn lµnh m¹nh ho¸ hÖ thèng an toµn chÝnh
tîng ®îc b¶o hiÓm. Ngoµi ra quü BHXH cßn ph¶i trang
trÞ – x· héi, gi÷ v÷ng trËt tù an ninh cuéc sèng cña céng
tr¶i cho bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng BHXH chuyªn nghiÖp ®ång.
vµ c¸c chi phÝ qu¶n lý kh¸c.
Ngoµi ra quü BHXH còng lµ mét bé phËn quan träng
4.2.2.1.3. Vai trß cña Quü BHXH
cña thÞ trêng tµi chÝnh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi. Nguån 137 138
vèn tÝch tô cña quü BHXH cã thêi gian nhµn rçi t¬ng ®èi
- Chi dìng søc vµ phôc håi søc kháe
dµi vµ kh¸ æn ®Þnh, cã thÓ dïng mét phÇn ®Ó ®Çu t ph¸t
- TiÒn tuÊt ( chi mét lÇn theo ®Þnh xuÊt c¬ b¶n) vµ mai
triÓn kinh tÕ x· héi theo nguyªn t¾c b¶o toµn vèn vµ cho t¸ng phÝ.
phÐp sinh lîi. ViÖc sö dông quü b¶o hiÓm nh vËy sÏ t¹o ra
- §ãng BHYT cho ®èi tîng theo quy ®Þnh
sù g¾n bã gi÷a lîi Ých cña ChÝnh phñ víi c¸c tæ chøc kinh
- Chi khen thëng ngêi sö dông lao ®éng thùc hiÖn
tÕ, c¸c tÇng líp d©n c vµ nh÷ng ngêi lao ®éng kh¸c nhau.
tèt c¸c b¶o hé lao ®éng, phßng ngõa tai n¹n lao ®éng, bÖnh
4.2.2.2. Thu, chi Quü BHXH
nghÒ nghiÖp theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ …
4.2.2.2.1. Nguån thu vµ néi dung thu cña Quü BHXH
b) Quü BHYT b¾t buéc vµ quü BHYT tù nguyÖn: §-
Nguån thu quü BHXH bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp
îc sö dông ®Ó thanh to¸n chi phÝ kh¸m, ch÷a bÖnh cho
cña ngêi tham gia b¶o hiÓm vµ c¸c tæ chøc sö dông lao
nh÷ng ngêi cã thÎ, phiÕu kh¸m, ch÷a bÖnh theo quy ®Þnh ®éng. hiÖn hµnh cña Nhµ níc.
Néi dung thu cña Quü BHXH ®îc quy ®Þnh t¹i c¸c
4.2.2.3. Nguyªn t¾c qu¶n lý Quü BHXH
v¨n b¶n chñ yÕu sau ®©y:
Trong qóa tr×nh qu¶n lý quü BHXH cÇn ph¶i qu¸n triÖt
- Thu BHXH b¾t buéc theo tinh thÇn NghÞ ®Þnh sè c¸c nguyªn t¾c sau:
152/2006/N§-CP ngµy 22 th¸ng 12 n¨m 2006 cña ChÝnh
a. Nguyªn t¾c tËp trung thèng nhÊt: Trong hÖ thèng
phñ híng dÉn mét sè ®iÒu cña luËt BHXH.
BHXH ViÖt Nam, thùc hiÖn h¹ch to¸n riªng vµ c©n ®èi thu
- Thu BHYT b¾t buéc vµ tù nguyÖn theo tinh thÇn
– chi theo tõng quü chuyªn dïng: Quü BHXH b¾t buéc,
NghÞ ®Þnh sè 63/2005/N§-CP ngµy 16 th¸ng 05 n¨m 2005
quü BHYT b¾t buéc vµ quü BHYT tù nguyÖn
cña ChÝnh phñ vÒ ban hµnh ®iÒu lÖ BHYT.
b. Nguyªn t¾c phï hîp gi÷a thu vµ chi BHXH
4.2.2.2.2. Néi dung chi Quü BHXH
c. Nguyªn t¾c lÊy sè ®«ng bï sè Ýt a) Quü BHXH b¾t buéc:
d. Nguyªn t¾c møc trî cÊp ph¶i thÊp h¬n møc tiÒn l-
- Chi l¬ng hu ( thêng xuyªn vµ mét lÇn )
¬ng ®ang ®i lµm nhng thÊp nhÊt ph¶i ®¶m b¶o møc sèng
- Trî cÊp cho ngêi bÞ tai n¹n lao ®éng vµ ngêi phôc tèi thiÓu
vô ngêi bÞ tai n¹n lao ®éng, trang cÊp dông cô cho ngêi
e. Nguyªn t¾c kÕt hîp b¾t buéc víi tù nguyÖn. bÞ tai n¹n lao ®éng.
C¸c ®¬n vÞ BHXH ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý vµ
- Trî cÊp èm ®au, thai s¶n
thùc hiÖn chi tr¶ kÞp thêi, ®Çy ®ñ ®óng chÕ ®é, chÝnh s¸ch
- Trî cÊp bÖnh nghÒ nghiÖp vµ ngêi phôc vô, ngêi bÞ
cho ngêi tham gia BHXH b¾t buéc vµ BHYT.
bÖnh nghÒ nghiÖp, trang cÊp dông cô cho ngêi bÞ bÖnh
ViÖc chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH do c¬ quan BHXH c¸c nghÒ nghiÖp.
cÊp trùc tiÕp thùc hiÖn hoÆc hîp ®ång víi c¸c ®¬n vÞ sö 139 140
dông lao ®éng, c¸c c¬ së kh¸m, ch÷a bÖnh vµ ®¹i ®iÖn chi
(theo QuyÕt ®Þnh sè 82/2002/Q§-TTg ngµy26/06/2002 cña
tr¶ t¹i c¸c x·, phêng, thÞ trÊn. Thñ tíng ChÝnh phñ)
Khi cã kÕt luËn cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn
Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam lµ tæ chøc tµi chÝnh
vÒ hµnh vi gian lËn, gi¶ m¹o hå s¬, tµi liÖu ®Ó hëng chÕ ®é
Nhµ níc, quü cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã vèn ®iÒu lÖ, cã
BHXH, BHYT, c¸c ®¬n vÞ BHXH c¸c cÊp ph¶i kÞp thêi
b¶ng c©n ®èi kÕ tãan riªng, cã con dÊu, ®îc më tµi kho¶n
ngõng chi tr¶; ®ång thêi th«ng b¸o cho ®èi tîng, ®¬n vÞ sö
t¹i Kho b¹c Nhµ níc vµ c¸c Ng©n hµng trong vµ ngoµi n-
dông lao ®éng, c¬ së kh¸m, ch÷a bÖnh hoÆc chÝnh quyÒn
íc. Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam ho¹t ®éng kh«ng v×
n¬i ®èi tîng c tró cã biÖn ph¸p thu håi ngay sè tiÒn ®·
môc ®Ých lîi nhuËn nhng ph¶i ®¶m b¶o hoµn vèn ®iÒu lÖ
chi tr¶ sai vµ xö lý theo thÈm quyÒn; phèi hîp vµ chuyÓn
vµ bï ®¾p chi phÝ qu¶n lý.
hå s¬ cho c¸c c¬ quan ph¸p luËt ®Ó xö lý theo quy ®Þnh
Ngoµi trô së chÝnh ®Æt t¹i Hµ Néi, quü cßn cã c¸c v¨n ph¸p luËt.
phßng giao dÞch vµ ®¹i diÖn ®Æt t¹i c¸c tØnh, thµnh phè trùc
4.2.3. Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam
thuéc trung ¬ng vµ ë níc ngoµi.
4.2.3.1. NhiÖm vô cña Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt
NhiÖm vô cña Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam: Nam
1. Huy ®éng c¸c nguån vèn trong vµ ngoµi níc ®Ó b¶o
Ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ, hµi hßa víi vÖ m«i trêng;
ph¸t triÓn x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng, cÇn coi ®Çu t b¶o
2. Hç trî tµi chÝnh cho c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n vµ c¸c
vÖ m«i trêng lµ ®Çu t cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
ho¹t ®éng phßng, chèng, kh¾c phôc « nhiÔm, suy tho¸i vµ
Ngµy nay b¶o vÖ m«i trêng kh«ng chØ cßn mang tÝnh
sù cè m«i trêng mang tÝnh chÊt quèc gia, liªn ngµnh, liªn
quèc gia mµ cßn cã tÝnh chÊt khu vùc vµ toµn cÇu, v× thÕ
vïng hoÆc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i trêng côc bé nhng
viÖc kÕt hîp gi÷a ph¸t huy néi lùc víi t¨ng cêng hîp t¸c ph¹m vi ¶nh hëng lín.
quèc tÕ trong lÜnh vùc nµy lµ rÊt quan träng. Thµnh lËp quü
3. TiÕp nhËn vµ qu¶n lý nguån vèn uû th¸c tõ c¸c tæ
b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam ph¶i huy ®éng vèn tõ c¸c tæ
chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc ®Ó hç trî tµi chÝnh cho
chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc, tiÕp nhËn c¸c nguån
c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n, ho¹t ®éng vµ nhiÖm vô b¶o vÖ m«i
vèn ®Çu t cña Nhµ níc nh»m hç trî c¸c ch¬ng tr×nh, dù trêng.
¸n vµ c¸c ho¹t ®éng nh»m môc ®Ých b¶o vÖ m«i trêng trªn
4. Tæ chøc híng dÉn x©y dùng, thÈm ®Þnh vµ xÐt chän ph¹m vi c¶ níc.
c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n vµ c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr-
Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam ®îc t¹o lËp tõ
êng ®îc ®Ò nghÞ tµi trî hoÆc hç trî tµi chÝnh..
nguån vèn NSNN vµ huy ®éng tõ c¸c nguån vèn kh¸c
nh»m hç trî tµi chÝnh trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i trêng 141 142
5. Sö dông nguån vèn nhµn rçi theo nguyªn t¾c b¶o
- Cho vay víi l·i xuÊt u ®·i c¸c dù ¸n b¶o vÖ m«i
toµn vµ t¨ng trëng, kÓ c¶ viÖc mua tr¸i phiÕu ChÝnh phñ trêng theo c¬ chÕ sau:
theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
+ Møc vèn cho vay kh«ng vît qu¸ 70% tæng chi phÝ
4.2.3.2. Nguån h×nh thµnh cña Quü b¶o vÖ m«i
cña ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t b¶o vÖ m«i trêng. trêng
+ L·i xuÊt cho vay do Héi ®ång qu¶n lý quü quy ®Þnh
a) Nguån cÊp trùc tiÕp tõ NSNN, bao gåm:
cho tõng nhãm ®èi tîng, nhng kh«ng vît qu¸ 50% møc
- Vèn ®iÒu lÖ do NSNN cÊp ban ®Çu theo quyÕt ®Þnh
l·i xuÊt cho vay th¬ng m¹i. cña Thñ tíng ChÝnh phñ
+ Hç trî l·i xuÊt cho vay vµ tµi trî cho ho¹t ®éng b¶o
- Kinh phÝ hµng n¨m cña NSNN dµnh cho häat ®éng vÖ m«i trêng
qu¶n lý Nhµ níc vÒ b¶o vÖ m«i trêng theo quyÕt ®Þnh
- §Çu t, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho häat
cña Bé trëng Bé Tµi chÝnh;
®éng cña quü kh«ng vît qu¸ 7% vèn ®iÒu lÖ cña quü.
b) C¸c kho¶n thu nhËp hîp ph¸p trong qu¸ tr×nh ho¹t
- Mua tr¸i phiÕu ChÝnh phñ tõ nguån vèn t¹m thêi ®éng nghiÖp vô, bao gåm:
nhµn rçi kh«ng cã nguån gèc tõ NSNN trªn c¬ së cã sù
- Thu l·i cho vay cña c¸c dù ¸n ®Çu t thuéc nguån
®ång ý cña tæ chøc, c¸ nh©n cung cÊp vèn. kinh phÝ cña quü BVMTVN
Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam ®îc trÝch lËp quü
- Thu l·i tiÒn göi cña quü BVMTVNgöi t¹i Kho b¹c
dù phßng rñi ro ®Ó bï ®¾p tæn thÊt do nguyªn nh©n kh¸ch Nhµ níc vµ c¸c NHTM.
quan ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nh : tæn thÊt do
- Thu phÝ nhËn ñy th¸c cho vay l¹i theo hîp ®ång
thiªn tai, thêi tiÕt, dÞch bªnh, …
- Thu tõ ho¹t ®éng mua,b¸n tr¸i phiÕu ChÝnh phñ
Møc trÝch lËp quü dù phßng rñi ro do Héi ®ång qu¶n lý
- Thu tõ ho¹t ®éng cho thuª, thanh lý, nhîng b¸n tµi
quyÕt ®Þnh h»ng n¨m nhng tèi thiÓu b»ng 0,2% tÝnh trªn s¶n cña quü
d nî cho vay hµng n¨m cña quü
- Thu do ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n thÕ chÊp khi chñ ®Çu t
4.2.3.4. Tæ chøc qu¶n lý Quü b¶o vÖ m«i trêng kh«ng tr¶ ®îc nî;
a) VÒ ph©n phèi thu nhËp:
- Thu nî ®· xãa nay thu håi ®îc
Chªnh lÖch thu, chi tµi chÝnh hµng n¨m sau khi tr¶ tiÒn
4.2.3.3. Sö dông Quü b¶o vÖ m«i trêng
ph¹t do vi ph¹m quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ®îc ph©n phèi
VÒ nguyªn t¾c vèn cña quü ph¶i ®îc sö dông ®óng nh sau:
môc ®Ých,cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o an toµn cho c¸c môc tiªu
- TrÝch 10% vµo quü bæ sung vèn ®iÒu lÖ; sau: 143 144
- TrÝch 50% vµo quü §Çu t ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t, mua
4.2.4. Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Þa ph¬ng
s¾m tµi s¶n, ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ vµ ®iÒu kiÖn
4.2.4.1.Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña Quü §TPT ®Þa lµm viÖc; ph¬ng
- TrÝch quü khen thëng vµ quü phóc lîi. Møc trÝch hai
C¨n cø nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c ®Þa
quü thùc hiÖn theo quy ®Þnh nh ®èi víi doanh nghiÖp
ph¬ng, chñ yÕu lµ huy ®éng vèn ®Ó x©y dùng hÖ thèng kÕt Nhµ níc
cÊu h¹ tÇng vµ hç trî xuÊt khÈu, ngµy 10/9/1996, Thñ
Sè cßn l¹i sau khi trÝch lËp c¸c quü sÏ ®îc bæ sung vµo
tíng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 644/TTg cho quü ®Çu t ph¸t triÓn.
phÐp Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hå ChÝ Minh thÝ ®iÓm
b) LËp vµ b¸o c¸o kÕ ho¹ch tµi chÝnh
thµnh lËp Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®« thÞ thµnh phè Hå ChÝ
Hµng n¨m, quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam cã tr¸ch
Minh. Trªn c¬ së ®ã, ngµy 19/6/1997, Bé Tµi chÝnh ®· cÊp
nhiÖm lËp vµ b¸o c¸o Bé Tµi nguyªn vµ m«i trêng, Bé Tµi
GiÊy phÐp cho Quü chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ gi÷a chÝnh c¸c kÕ ho¹ch sau: n¨m 1997.
- KÕ ho¹ch vèn hµng n¨m bao gåm: KÕ ho¹ch cho vay
Tõ kinh nghiÖm cña thµnh phè Hå ChÝ Minh, mét sè
®Çu t, kÕ ho¹ch hç trî l·i xuÊt, kÕ ho¹ch tµi trî kh«ng
®Þa ph¬ng kh¸c cã tiÒm lùc tµi chÝnh vµ thùc sù cã nhu hoµn l¹i.
cÇu ®· x©y dùng ®Ò ¸n ®Ò nghÞ Bé Tµi chÝnh thÈm ®Þnh vµ
- KÕ ho¹ch thu – chi tµi chÝnh kÌm theo thuyÕt minh
cho phÐp thµnh lËp Quü §TPT. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2007,
chi tiÕt vÒ c¸c môc thu, chi vµ c¸c ®Þnh møc chi tiªu cô thÓ.
c¶ níc ®· cã 16 Quü §TPT ®Þa ph¬ng ®îc thµnh lËp,
§Þnh kú (quý, n¨m) quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam
bao gåm: TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Hà Tây,
cã tr¸ch nhiÖm göi b¸o c¸o tµi chÝnh cho Bé tµi nguyªn vµ
Hải Dương, Ninh Bình, Đà Nẵng, Bình Định, Khánh Hoà,
m«i trêng, Bé Tµi chÝnh theo chÕ ®é quy ®Þnh.
Đồng Nai, Bình Dương, Tiền Giang, Đồng Tháp, Tây
c) KiÓm tra kÕ ho¹ch Tµi chÝnh Ninh, Đắc Lắc, Kon Tum.
Quü b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam chÞu sù kiÓm tra tµi
Căn cứ vào nhu cầu, tiềm lực và tính đặc thù của các
chÝnh cña Bé tµi chÝnh. Néi dung kiÓm tra:
điạ phương, nguồn tài chính hình thành của Quỹ chủ yếu
- KiÓm tra b¸o c¸o kÕ to¸n vµ b¸o c¸o quyÕt to¸n ®Þnh
từ ngân sách địa phương, tiền tài trợ của các tổ chức, cá kú hoÆc ®ét xuÊt;
nhân trong và ngoài nước.
- KiÓm tra chuyªn ®Ò theo tõng yªu cÇu cña c«ng t¸c
4.2.4.2. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt qu¶n lý tµi chÝnh.
Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Þa ph¬ng lµ mét tæ chøc tµi
chÝnh cña ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng thùc hiÖn chøc n¨ng
®Çu t tµi chÝnh vµ ®Çu t ph¸t triÓn. Quü §Çu t ph¸t triÓn 145 146
®Þa ph¬ng cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã vèn ®iÒu lÖ, cã b¶ng
- Ngoµi nguån vèn ®îc ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng cÊp,
c©n ®èi kÕ to¸n vµ cã con dÊu riªng, ho¹t ®éng theo nguyªn
c¸c Quü §TPT ®Þa ph¬ng ®îc vay ng©n hµng vµ tæ chøc
t¾c tù chñ vÒ tµi chÝnh, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, tù bï
huy ®éng tõ ¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc ®Ó
®¾p chi phÝ vµ tù chÞu rñi ro.
cïng hîp vèn ®Çu t, kÓ c¶ h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu
C¸c néi dung ho¹t ®éng chñ yÕu cña Quü §TPT ®Þa
®Ó huy ®éng vèn trong níc vµ ngoµi níc. ph¬ng:
4.2.5. Các Quỹ Tài chính công ngoài ngân sách khác
- Tæ chøc huy ®éng vèn trung h¹n vµ dµi h¹n tõ c¸c tæ
4.2.5.1.Quỹ dự trữ tài chính.
chøc vµ c¸ nh©n trong níc vµ ngoµi níc;
a) Nguån h×nh thµnh Quü dù tr÷ tµi chÝnh:
- §Çu t vèn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp vµo c¸c dù ¸n; gãp
Theo quy định của Luật NSNN n¨m 2002, quỹ dự trữ
vèn liªn doanh, th¹m gia thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp
tµi chÝnh được hình thành ở cấp trung ương và cấp tỉnh,
ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹
thành phố (trực thuộc Trung ¬ng) tõ c¸c nguån chñ yÕu tÇng kinh tÕ – x· héi; sau ®©y:
- Uû th¸c cho vay vèn ®Çu t, thu håi nî; nhËn uû th¸c
- Mét phÇn sè t¨ng thu ng©n s¸ch hµng n¨m so víi dù
qu¶n lý nguån vèn ®Çu t, cÊp ph¸t vµ cho vay ®Çu t, to¸n;
tæ chøc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n tr¸i phiÕu ChÝnh
- N¨m m¬i phÇn tr¨m (50%) sè kÕt d ng©n s¸ch quyÒn ®Þa ph¬ng; hµng n¨m;
4.2.4.3. §Æc ®iÓm cña Quü §TPT ®Þa ph¬ng
- Bè trÝ mét kho¶n trong dù to¸n chi ng©n s¸ch hµng
- Quü §TPT ®Þa ph¬ng lµ ®Þnh chÕ tµi chÝnh do ChÝnh
n¨m (møc cô thÓ do Quèc héi hoÆc H§ND tØnh, thµnh phè
quyÒn ®Þa ph¬ng së h÷u 100% vèn, cha cã sù tham gia
quyÕt ®Þnh nhng kh«ng vît qu¸ 25% dù to¸n chi ng©n
cña c«ng chóng ®Çu t nh c¸c lo¹i h×nh c¸c Quü ®Çu t tµi
s¸ch hµng n¨m cña cÊp t¬ng øng). chÝnh kh¸c;
b) Qu¶n lý vµ sö dông Quü dù tr÷ tµi chÝnh:
- M« h×nh tæ chøc qu¶n lý cña Quü §TPT ®Þa ph¬ng
- Quü dù tr÷ tµi chÝnh ®îc göi t¹i Kho b¹c Nhµ níc
lµ tù qu¶n lý, víi c¬ cÊu tæ chøc ®Çy ®ñ nh mét doanh
vµ ®îc KBNN tr¶ l·i tiÒn göi theo møc l·i suÊt NHNN tr¶
nghiÖp; kh«ng cã sù tham gia cña c¸c tæ chøc trung gian.
cho KBNN, kho¶n nµy ®îc bæ sung vµo quü.
- Môc tiªu vµ ph¬ng ch©m ho¹t ®éng cña Quü lµ thùc
- Quü DTTC cña Trung ¬ng do Bé trëng Bé Tµi
hiÖn c¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c ®Þa
chÝnh lµm chñ tµi kho¶n; Quü DTTC cña tØnh do Chñ tÞch
ph¬ng; thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p b¶o toµn vµ gia t¨ng gi¸ trÞ
UBND tØnh lµm chñ tµi kho¶n.
vèn cho chñ së h÷u vµ gi¶m tÝnh bao cÊp trong ho¹t ®éng
- Quỹ dù tr÷ tµi chÝnh được sử dụng trong c¸c trêng ®Çu t. hîp sau ®©y: 147 148
+ T¹m øng cho c¸c nhu cÇu chi khi nguån thu ng©n
4.2.5.4. Quỹ Quốc gia giải quyết việc làm
s¸ch cha tËp trung kÞp vµ ph¶i hoµn tr¶ trong n¨m
Quü Quèc gia GQVL ®îc thµnh lËp n¨m 1992 theo
ng©n s¸ch. Tæng møc chi cña Quü DTTC c¶ n¨m
NghÞ quyÕt sè 120 cña UBTV Quèc héi nh»m môc ®Ých
kh«ng ®îc vît qu¸ 30% sè d cña Quü t¹i thêi
cho c¸c hé c¸ thÓ, c¸c tæ hîp t¸c vay vèn ®Ó s¶n xuÊt kinh
®iÓm b¾t ®Çu n¨m ng©n s¸ch.
doanh t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng, xo¸ ®ãi, gi¶m
+ Phßng chèng vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai, ho¶
nghÌo; cho vay c¶i t¹o ®Êt hoang ho¸, phñ trèng ®ßi nói
ho¹n, dÞch bÖnh trªn diÖn réng víi møc ®é nghiªm
träc. Nguån h×nh thµnh cña Quü chñ yÕu tõ dù to¸n chi träng.
NSNN vµ mét phÇn tõ nguån viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña
+ Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô quan träng vµ cÊp b¸ch vÒ
ChÝnh phñ TiÖp Kh¾c ®èi víi sè hîp ®ång lao ®éng cña
quèc phßng, an ninh vµ các tổn thất về kinh tế - xã
ViÖt Nam vÒ níc tríc thêi h¹n. Tríc ®©y, viÖc qu¶n lý
hội ph¸t sinh ngoµi dù to¸n.
vµ cho vay vèn tõ Quü quèc gia GQVL do Kho b¹c Nhµ
4.2.5.2. Quü dù tr÷ ngo¹i hèi
níc ®¶m nhiÖm. Tõ khi Ng©n hµng ChÝnh s¸ch x· héi
Quỹ dự trữ ngoại hối bao gồm các loại ngoại tệ tù do
®îc thµnh lËp, c«ng t¸c cho vay GQVL cña KBNN vµ cho
chuyÓn ®æi ( USD, EURO, B¶ng Anh, Yªn NhËt …) vµ c¸c
vay xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña hÖ thèng Ng©n hµng NN &
tµi s¶n quý hiÕm nh vàng, bạc, ngäc trai, kim c¬ng,
PTNT ®îc chuyÓn giao sang Ng©n hµng chÝnh s¸ch x·
v.v…Quỹ DTNH được Chính phủ giao Bộ Tài chính và héi ®¶m nhiÖm
Ngân hàng Nhà nước phối hợp quản lý vµ chØ ®îc sö
4.2.5.5. Quỹ phòng chống ma tuý và tệ nạn xã hội
dông trong c¸c trêng hîp ®Æc biÖt theo quyÕt ®Þnh cña
Quü PCMT & tÖ n¹n x· héi ®îc h×nh thµnh chñ yÕu
Thñ tíng ChÝnh phñ khi nguån thu cña ng©n s¸ch cha
trong dù to¸n chi cña NSNN vµ c¸c kho¶n ®ãng gãp tù
tËp trung kÞp vµ kh«ng thuéc ph¹m vi sö dông cña c¸c quü
nguyÖn cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n nh»m môc ®Ých hç trî chuyªn dïng kh¸c.
tµi chÝnh cho c¸c ho¹t ®éng chèng téi ph¹m bu«n b¸n, tµng
4.2.5.3. Quỹ tích luỹ trả nợ nước ngoài
tr÷ c¸c chÊt ma tuý; ng¨n chÆn vµ xö lý c¸c lo¹i tÖ n¹n x·
Quü tÝch luü tr¶ nî níc ngoµi ®îc h×nh thµnh chñ héi.
yÕu b»ng c¸c lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh, chñ yÕu ®îc trÝch tõ quü
Quü PCMT & TNXH ®îc lËp ë trung ¬ng vµ c¸c tØnh
ngo¹i tÖ tËp trung cña ChÝnh phñ vµ bè trÝ mét kho¶n trong
thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng do Bé trëng Bé Tµi chÝnh
dù to¸n ng©n s¸ch hµng n¨m ®Ó tr¶ c¸c kho¶n nî cña níc
vµ Chñ tÞch UBND tØnh thµnh phè lµm chñ tµi kho¶n vµ
ngoµi ®· ®Õn h¹n thanh to¸n (bao gåm c¸c kho¶n nî cña
giao cho c¸c ngµnh chøc n¨ng trùc tiÕp qu¶n lý vµ sö dông.
ChÝnh phñ c¸c níc vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông quèc tÕ nh IMF, WB, ADB, …) 149 150
4.2.5.6. ĐÞnh híng ph¸t triÓn của các quỹ TCC Ch¬ng 5 ngoài ng©n s¸ch
tÝn dông nhµ níc vµ Qu¶n lý
Thứ nhất, huy động thêm các nguồn lực tài chính trong
xã hội để hỗ trợ cho NSNN thực hiện các mục tiêu phát nî c«ng
triển kinh tế - xã hội của đất nước, của các ngành và địa phương. 5.1. tÝn dông nhµ níc
Thứ hai, tạo thêm công cụ để phân phối tổng sản phẩm
5.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña tÝn dông Nhµ níc
xã hội và thu nhập quốc dân, thực hiện tốt hơn yêu cầu
§Ó b¶o ®¶m sù ho¹t ®éng b×nh thêng cña nÒn kinh tÕ
phát triển toàn diện và công bằng xã hội.
vµ cña bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc, bÊt kú quèc gia nµo vµ
Thứ ba, giúp Nhà nước khắc phục các khiếm khuyết
bÊt kú thêi ®¹i nµo còng ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó t¨ng
phát sinh trong quá trình phát triển nền kinh tế thị trường.
cêng tiÒm lùc tµi chÝnh vµ quan träng nhÊt lµ ph¶i b¶o
Thứ tư, Nhà nước là chủ thể quyết định cơ chế huy động,
®¶m c©n b»ng thu chi ng©n s¸ch Nhµ níc. Tuy nhiªn, ®©y
quản lý và sử dụng các quỹ tài chính công.
lµ c«ng viÖc hÕt søc khã kh¨n ®èi víi c¸c níc nghÌo vµ
Thứ năm, tuỳ thuộc vào nhu cầu, quy mô sử dụng và
®ang trong thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ.
trình độ quản lý, quỹ tài chính công có thể do trung ương
Trong hoµn c¶nh c¸c nguån thu kh«ng ®ñ trang tr¶i c¸c
(Bộ Tài chính) trực tiếp quản lý hoặc phân cấp cho các Bộ
kho¶n chi, Nhµ níc buéc ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p t¨ng
ngành, địa phương quản lý và điều hành.
thu, c¾t gi¶m c¸c kho¶n chi, ®ång thêi tÝch cùc huy ®éng
c¸c nguån lùc kh¸c nh t×m kiÕm c¸c kho¶n viÖn trî vµ vay
nî. Trong ®ã gi¶i ph¸p vay nî cña ChÝnh phñ (tÝn dông
Nhµ níc) cã tÇm quan träng chiÕn lîc.
Chøc n¨ng bï ®¾p thiÕu hôt NSNN cña tÝn dông Nhµ
níc ®îc sö dông mét c¸ch thêng xuyªn vµ cã tÝnh tÝch
cùc, bëi nã nh»m môc ®Ých bï ®¾p nh÷ng kháan chi cho
®Çu t ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, t¨ng thªm nguån lùc tµi chÝnh
cho Nhµ níc ®Ó thùc thi c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«.
TÝn dông Nhµ níc lµ quan hÖ sö dông vèn dùa trªn
nguyªn t¾c hoµn tr¶ gi÷a Nhµ níc víi c¸c chñ thÓ kh¸c 151 152
cña nÒn kinh tÕ, víi ChÝnh phñ c¸c níc, c¸c tæ chøc tµi
Ba lµ, ®èi tîng cña tÝn dông Nhµ níc lµ nh÷ng tæ
chÝnh- tiÒn tÖ quèc tÕ nh»m b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c chøc
chøc, c¸ nh©n hay c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t vµ c¸c
n¨ng vµ nhiÖm vô cña Nhµ níc trong qu¶n lý kinh tÕ – x·
môc tiªu chØ ®Þnh kh¸c cña ChÝnh phñ. héi.
Bèn lµ, ho¹t ®éng cña tÝn dông Nhµ níc kh«ng v× môc
Tõ kh¸i niÖm trªn cho thÊy, tÝn dông Nhµ níc cã sù ®Ých lîi nhuËn
kÕt hîp hµi hßa vÒ c¸c môc tiªu vµ lîi Ých kinh tÕ - chÝnh trÞ
N¨m lµ. l·i suÊt huy ®éng cña tÝn dông Nhµ níc
- x· héi gi÷a Nhµ níc vµ c¸c thµnh viªn kh¸c. Lîi Ých
thêng thÊp nhÊt trªn thÞ trêng vèn v× nã cã ®é an toµn
kinh tÕ thÓ hiÖn trùc tiÕp trªn c¬ së sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c
cao nhÊt; cßn l·i suÊt cho vay lµ l·i xuÊt u ®·i, do Nhµ
nguån vèn tÝn dông – víi t c¸ch lµ ngêi ®i vay vµ tõ c¸c
níc ®iÒu tiÕt phï hîp víi yªu cÇu, ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn cô
kho¶n lîi tøc thu ®îc – víi t c¸ch lµ ngêi cho vay; ®ång
thÓ cña ®Êt níc vµ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t
thêi thÓ hiÖn gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc thô hëng c¸c phóc
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña nhµ níc trong tõng thêi kú.
lîi c«ng céng, cã thªm viÖc lµm do kÕt qu¶ ®Çu t cña Nhµ
S¸u lµ, ph¹m vi ho¹t ®éng cña tÝn dông Nhµ níc rÊt níc mang l¹i.
réng, bao gåm c¸c chñ thÓ trong níc, ChÝnh phñ c¸c
Lîi Ých chÝnh trÞ - x· héi thÓ hiÖn ë lßng tin cña d©n
níc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh – tiÒn tÖ quèc tÕ.
chóng vµ c¸c chñ thÓ kh¸c ®èi víi ChÝnh phñ vµ tr¸ch
Nh vËy tÝn dông Nhµ níc chøa ®ùng tæng hîp c¸c
nhiÖm cña ChÝnh phñ ®èi víi céng ®ång th«ng qua viÖc
néi dung kinh tÕ – chÝnh trÞ – x· héi, ®ång thêi lµ c«ng cô
hoµn tr¶ vèn vay ®óng thêi h¹n quy ®Þnh còng nh viÖc sö
tµi chÝnh quan träng ®Ó thùc hiÖn c¸c môc chiÕn lîc cña
dông c¸c nguån vèn ®i vay vµo môc ®Ých ®Çu t, gi¶i quyÕt nÒn kinh tÕ.
viÖc lµm, xãa ®ãi gi¶m nghÌo.
5.1.2. Vai trß cña tÝn dông Nhµ níc
TÝn dông Nhµ cã c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau ®©y:
5.1.2.1. TÝn dông Nhµ níc lµ c«ng cô quan träng
Mét lµ, nguån vèn ®i vay cña tÝn dông Nhµ níc ®îc
trong viÖc t¨ng cêng tiÒm lùc tµi chÝnh vµ lµnh m¹nh
®a vµo nguån thu cña NSNN; nguån vèn cho vay vµ l·i
hãa nÒn tµi chÝnh – tiÒn tÖ quèc gia.
suÊt ph¶i tr¶ ®îc chi ra tõ NSNN.
Trong lÜnh vùc qu¶n lý tµi chÝnh vµ ®iÒu hµnh NSNN,
Hai lµ, tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng tÝn dông Nhµ níc lµ
tÝn dông Nhµ níc cã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc huy
hÖ thèng c¸c NHTM Nhµ níc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn
®éng vµ ph©n bæ c¸c nguån lùc, ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®Çu
dông chuyªn ngµnh ®îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo
t ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ViÖc tËp trung vµ ph©n bæ
quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ.
nguån vèn lu«n lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò, cã t¸c dông hç
trî, thóc ®Èy nhau cïng ph¸t triÓn. NÕu viÖc sö dông nguån
vèn ®îc thùc hiÖn kh«ng cã hiÖu qu¶ díi h×nh thøc cÊp 153 154
ph¸t th× kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ can thiÖp cña Nhµ níc
5. 1.2.2. TÝn dông Nhµ níc gãp phÇn ®iÒu chØnh c¬
vµo nÒn kinh tÕ rÊt h¹n chÕ. NÕu viÖc huy ®éng vèn chØ tËp cÊu kinh tÕ
trung vµo c¸c gi¶i ph¸p truyÒn thèng nh t¨ng thuÕ vµ c¸c
Môc tiªu quan träng kh¸c ®îc ®Æt ra ®èi víi tÝn dông
kho¶n thu cã tÝnh cìng bøc kh¸c th× môc ®Ých, yªu cÇu
Nhµ níc lµ thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh
huy ®éng vèn khã cã thÓ ®¹t ®îc, mµ nÒn s¶n xuÊt vµ lu
tÕ. §©y chÝnh lµ vai trß kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña Nhµ níc
th«ng hµng ho¸ sÏ bÞ ¶nh hëng.Trong c¶ hai trêng hîp sù
trong viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn cña nÒn tµi chÝnh quèc gia ®Òu bÞ ®e däa.
hçn hîp, nhiÒu thµnh phÇn. §Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc
Ngîc l¹i, c¸c nhiÖm vô chi cña NSNN cã thÓ ®îc
nh÷ng khuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh thÊt
gi¶i quyÕt mét c¸ch hiÖu qu¶ nÕu sö dông hîp lý c¬ chÕ tÝn
nghiÖp, khñng ho¶ng vµ suy tho¸i kinh tÕ, ph©n hãa giµu
dông Nhµ níc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cÇn h¹n chÕ
nghÌo, tÝn dông Nhµ níc mét mÆt ph¶i cã chÝnh s¸ch hç
tÝnh cìng chÕ cña Nhµ níc trong lÜnh vùc huy ®éng vèn.
trî ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc, ngµnh nghÒ then chèt, cÇn
ViÖc sö dông c¸c c«ng cô nî cña Nhµ níc hiÖn nay nh
thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng, nh»m trùc tiÕp hoÆc
tÝn phiÕu Kho b¹c, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, C«ng tr¸i XDTQ
gi¸n tiÕp thu hót c¸c t¸c nh©n thÞ trêng cïng tham gia ®Çu
®· cã thÓ tËp trung mét c¸ch nhanh chãng mét khèi lîng
t vµo c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ, gãp phÇn ®iÒu chØnh c¬
vèn lín theo nhu cÇu víi thêi h¹n dµi vµ chi phÝ kh«ng cao.
cÊu kinh tÕ theo híng CNH, H§H; mÆt kh¸c, tÝn dông
Nh÷ng gi¶i ph¸p nµy sÏ gióp Nhµ níc chñ ®éng trong viÖc
Nhµ níc cã chÝnh s¸ch u tiªn cho nh÷ng ngµnh nghÒ,
®iÒu tiÕt vÜ m«, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, theo ®ã lµ sù
lÜnh vùc c«ng nghÖ míi, cã t¸c dông thóc ®Èy t¨ng n¨ng
c¶i thiÖn tiÒm lùc cña nÒn tµi chÝnh quèc gia.
su©t lao ®éng, t¨ng s¶n phÈm x· héi nh»m gãp phÇn c¶i
§èi víi nhiÖm vô æn ®Þnh lu th«ng tiÒn tÖ, vai trß cña
thiÖn ®êi sèng, rót ng¾n kho¶ng c¸ch giµu nghÌo víi c¸c
tÝn dông Nhµ níc còng hÕt søc quan träng. ViÖc xãa bá
níc, ng¨n chÆn nguy c¬ tôt hËu hoÆc ®i chÖch híng ph¸t
c¬ chÕ tiÒn tÖ hãa th©m hôt ng©n s¸ch lµ nÒn t¶ng cho viÖc
triÓn, thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi
lµnh m¹nh hãa c¸c ho¹t ®éng thuéc lÜnh vùc tiÒn tÖ - ng©n vµ khu vùc.
hµng, gãp phÇn sù æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn. MÆt
5.1.2.3. TÝn dông Nhµ níc gãp phÇn n©ng cao hiÖu
kh¸c, viÖc t¸ch b¹ch tÝn dông chÝnh s¸ch vµ tÝn dông ng©n
qu¶ ®Çu t, xãa bao cÊp vÒ ®Çu t.
hµng cßn cã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc h¹n chÕ rñi ro vÒ
N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ®Çu t lµ vÊn ®Ò
tÝnh thanh kho¶n cña c¸c NHTM vµ tõng bíc ®o¹n tuyÖt
then chèt ®èi víi tÝn dông Nhµ níc, t¹o nÒn t¶ng cho sù
víi c¬ chÕ bao cÊp tµi chÝnh xa nay.
ph¸t triÓn thÞ trêng nî cña ChÝnh phñ nãi riªng vµ thÞ
trêng tµi chÝnh nãi chung. §Ó ®¶m b¶o n©ng cao tÝnh hiÖu
qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t, c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý 155 156
tÝn dông Nhµ níc cÇn ph¶i ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn, t¹o
níc, vai trß më réng ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh
c¬ chÕ thuËn lîi cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña ChÝnh phñ
thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau ®©y:
trong viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cho vay, sö dông
Thø nhÊt: C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc
vèn vay mét c¸ch nghiªm ngÆt. Díi c¸c ¸p lùc nµy, chñ
thuéc diÖn ®Çu t tÝn dông cña Nhµ níc sÏ cã ®iÒu kiÖn
®Çu t buéc ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý tõ kh©u huy
thuËn lîi më réng s¶n xuÊt kinh doanh díi c¸c h×nh thøc
®éng ®Õn kh©u sö dông nguån vèn tÝn dông nhµ níc, tÝnh
®Çu t míi hoÆc ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, t¨ng quy m«
to¸n kü lìng kh¶ n¨ng t¹o ra nguån thu nhËp ®Ó kh«ng
ho¹t ®éng th«ng qua viÖc trùc tiÕp nhËn ®îc c¸c kho¶n tÝn
chØ bï ®¾p ®îc c¸c kho¶n chi phÝ ®· bá ra mµ ph¶i b¶o
dông cña Nhµ níc hoÆc sù b¶o l·nh, b¶o hiÓm tÝn dông
toµn ®îc vèn vµ cã tÝch luü.
hay ®îc hç trî l·i suÊt sau ®Çu t.
Ph¸t triÓn häat ®éng tÝn dông Nhµ níc ®i liÒn víi viÖc
Thø hai: Ho¹t ®éng ®Çu t cña Nhµ níc thu hót c¸c
gi¶m c¸c ho¹t ®éng bao cÊp vÒ chi NSNN. NÕu nh kh«ng
thµnh phÇn kinh tÕ tham gia më réng s¶n xuÊt kinh doanh
cã c¬ chÕ tÝn dông, th× mäi kho¶n chi ®Çu t cña NSNN sÏ
th«ng qua viÖc t¹o ra c¸c c¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu phôc vô
®ù¬c thùc hiÖn b»ng c¬ chÕ cÊp ph¸t vµ viÖc kh«ng rµng
s¶n xuÊt, hoÆc hiÖn ®¹i ho¸ mét sè kh©u nµo ®ã cña chu
buéc nghÜa vô tr¶ nî sÏ kh«ng t¹o ra c¸c ®éng lùc trong tr×nh s¶n xuÊt.
viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®èi víi chñ ®Çu t. Bªn
Ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ ho¹t ®éng cña tÝn dông
c¹nh ®ã, víi c¬ chÕ tÝn dông, kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña
Nhµ níc ®· t¹o ra mét thÞ trêng tµi chÝnh n¨ng ®éng,
Nhµ níc sÏ t¨ng lªn v× quy m« nguån vèn dµnh cho ®Çu t
thùc hiÖn tèt chøc n¨ng chu chuyÓn, ®iÒu hßa c¸c nguån tµi
ngµy cµng ®îc t¨ng cêng khi c¸c kho¶n cho vay ®îc
chÝnh trong nÒn kinh tÕ. §©y cßn lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan
thu håi, thay v× viÖc cÊp ph¸t kh«ng hoµn l¹i theo c¬ chÕ
träng ®èi víi viÖc ®¸p øng nhu cÇu më réng ph¸t triÓn nÒn cò. s¶n xuÊt hµng hãa.
5.1.2.3. TÝn dông Nhµ níc gióp c¸c doanh nghiÖp
5.1.2.5. TÝn dông Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy
më réng ®Çu t, ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh
qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ héi nhËp quèc tÕ. Vai trß nµy cña tÝn
C¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng lu«n t¹o sù lÖch pha gi÷a nhu
dông Nhµ níc ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc ®µm ph¸n,
cÇu vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ.
ký kÕt vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh vay nî vµ tµi
TÝn dông ra ®êi nh lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu kh¸ch quan ®Ó
trî gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ c¸c níc, c¸c
gi¶i quyÕt sù lÖch pha nµy vµ nh vËy nã cã t¸c dông duy
tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ.
tr× tÝnh liªn tôc còng nh kh¶ n¨ng më réng ®Çu t, ph¸t
5.1.3. Néi dung ho¹t ®éng cña tÝn dông Nhµ níc
triÓn s¶n xuÊt cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. §èi víi tÝn dông Nhµ
5.1.3.1. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn a)
Huy ®éng vèn trong níc 157 158
§Ó thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
vËn hµnh cña thÞ trêng vèn, ®Æc biÖt ®èi víi thÞ trêng vèn
cña ®Êt níc vµ bï ®¾p mét phÇn c¸c kho¶n thiÕu hôt t¹m
cña c¸c quèc gia cha ph¸t triÓn. Víi nh÷ng u thÕ vÒ tÝnh
thêi cña NSNN, ChÝnh phñ tæ chøc huy ®éng c¸c nguån
an tßan vµ kh¶ n¨ng thanh kháan cao, c¸c lo¹i tr¸i phiÕu
vèn trong níc, chñ yÕu tõ trong c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn
ChÝnh phñ cã thÓ trë thµnh n¬i ®Õn an toµn vµ hÊp dÉn ®èi
dông vµ trong d©n c, díi h×nh thøc ph¸t hµnh c¸c lo¹i
víi c¸c nhµ ®Çu t, cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi c¸c
tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, c«ng tr¸i XDTQ, tÝn phiÕu Kho b¹c,
ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp còng nh c¸c ho¹t ®éng tÝn dông
tr¸i phiÕu DNNN vµ tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng
kh¸c, nh÷ng lÝnh vùc cã kh¶ n¨ng sinh lîi lín so víi tÝn
(gäi chung lµ tr¸i phiÕu). dông Nhµ níc.
Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ mét kªnh t¹o vèn cã hiÖu qu¶ b)
Huy ®éng vèn ngoµi níc
trong ho¹t ®éng vay nî cña ChÝnh phñ, cña c¸c doanh
ViÖc huy ®éng vèn theo c¬ chÕ tÝn dông Nhµ níc cßn
nghiÖp vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh, ®Æc biÖt lµ ë c¸c níc cã
®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc vay nî vµ nhËn viÖn trî cña
thÞ trêng tµi chÝnh ph¸t triÓn.
c¸c ChÝnh phñ, vèn nhËn uû th¸c cña c¸c tæ chøc vµ c¸
ViÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cã u ®iÓm lµ kh¶
nh©n níc ngoµi (nh tiÒn göi ñy th¸c cña c¸c tæ chøc b¶o
n¨ng tËp trung vèn nhanh, víi khèi lîng lín vµ chi phÝ
hiÓm, c¸c quü hu trÝ, quü kh¸m ch÷a bÖnh b¾t buéc ). C¸c
t¬ng ®èi thÊp. Së dÜ nh vËy lµ v×, ®èi víi mét quèc gia th×
h×nh thøc huy ®éng vèn chñ yÕu gåm cã:
Nhµ níc lµ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt. C¸c kho¶n vay nî
- Vay tµi trî cho c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x·
cña Nhµ níc díi h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh
héi cña ChÝnh phñ hoÆc c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông quèc
phñ thêng cã c¸c ®iÒu kho¶n hÊp dÉn, nhiÒu lo¹i kú h¹n tÕ;
víi c¸c møc l·i suÊt hîp lý, ®é an tßan vµ tÝnh thanh kháan
- Vay u ®·i cña ChÝnh phñ, møc l·i suÊt 0,5 % -
cao. Víi c¸c ®Æc trng trªn ®©y, tr¸i phiÕu do Nhµ níc 3%/n¨m
ph¸t hµnh ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng cña thÞ
- Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA;
trêng tµi chÝnh, nã ®îc coi lµ c«ng cô an toµn trong ho¹t
- Vay th¬ng m¹i bao gåm ph¸t hµnh tr¸i phiÕu Quèc
®éng kinh doanh cña c¸c trung gian tµi chÝnh vµ trªn thÞ
tÕ, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc
trêng tiÒn tÖ. V× lý do nµy, viÖc ph¸t hµnh c¸c lo¹i tr¸i ChÝnh phñ b¶o l·nh.
phiÕu ChÝnh phñ ®· trë thµnh mét häat ®éng thêng xuyªn
Tuy nhiªn, ®èi víi viÖc vay nî níc ngoµi, chi phÝ thùc
ë hÇu hÕt c¸c níc, kÓ c¶ c¸c níc cã thÆng d vÒ ng©n
cßn bao gåm c¶ sù biÕn ®éng vÒ tû gi¸. ChÝnh v× vËy, bªn s¸ch.
c¹nh vÉn ®Ò l·i suÊt, cÇn quan t©m tíi xu híng biÕn ®éng
Tuy nhiªn, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ còng tiÒm Èn nh÷ng
cña tû gi¸ ®Ó thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô phßng chèng rñi ro tû
rñi ro ë c¸c møc ®é nhÊt ®Þnh kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh
gi¸ hoÆc cã biÖn ph¸p sö dông vèn hiÖu qu¶ h¬n. 159 160
5.1.3.2. C¸c h×nh thøc sö dông vèn cña TDNN
b) Hç trî sau ®Çu t a) Cho vay ®Çu t
§èi tîng ®îc hç trî sau ®Çu t lµ c¸c dù ¸n n»m
Cho vay ®Çu t lµ viÖc Ng©n hµng ph¸t triÓn (tríc ®©y
trong danh môc ®îc vay vèn tÝn dông ®Çu t cña Nhµ
lµ Quü Hç trî ph¸t triÓn) cho c¸c chñ ®Çu t vay vèn ®Ó
níc, bao gåm c¸c dù ¸n ®Çu t x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng
thùc hiÖn dù ¸n, ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh b¶o ®¶m
kinh tÕ x· héi; ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n; c¸c dù
kh¶ n¨ng tr¶ nî. Chñ ®Çu t ph¶i cam kÕt cã ®ñ n¨ng lùc
¸n thuéc c¸c ®Þa bµn ®Æc biÖt khã kh¨n vïng s©u, vïng xa,
tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi biªn giíi, h¶i ®¶o …
phÇn vèn vay tÝn dông ®Çu t cña Nhµ níc theo NghÞ ®Þnh
§iÒu kiÖn hç trî sau ®Çu t lµ c¸c dù ¸n ph¶i cã hiÖu
sè 151/2006/N§-CP ngµy 20/12/2006 cña ChÝnh phñ.
qu¶ kinh tÕ x· héi, sau khi dù ¸n hoµn thµnh ®a vµo sö
Møc vèn cho vay kh«ng ®îc vît qu¸ 70% tæng møc
dông ph¶i b¶o ®¶m hoµn tr¶ ®îc nî vay.
vèn ®Çu t ®îc duyÖt cña dù ¸n. Trong phÇn vèn cßn l¹i
Møc hç trî sau ®Çu t b»ng chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt vay
cña dù ¸n, phÇn vèn cña chñ së h÷u ph¶i tèi thiÓu b»ng
vèn ®Çu t cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ 90% l·i suÊt vay
15% tæng sè vèn ®Çu t TSC§ cña dù ¸n ®ã.
vèn ®Çu t ¸p dông cho c¸c ®èi tîng quy ®Þnh t¹i NghÞ
Thêi h¹n cho vay ®îc x¸c ®Þnh theo kh¶ n¨ng thu håi
®Þnh sè 151/2006/N§-CP ngµy 20/12/2006 cña ChÝnh phñ.
vèn cña dù ¸n vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña chñ ®Çu t, nhng VÝ dô:
kh«ng qu¸ 12 n¨m. Mét sè dù ¸n ®Æc thï (dù ¸n nhãm A,
L·i suÊt vay vèn ®Çu t cña c¸c tæ chøc tÝn dông lµ
trång rõng cao su …) cã thÓ cho vay tèi ®a 15 n¨m. 12% / n¨m;
L·i suÊt cho vay tÝnh b¨ng l·i suÊt tr¸i phiÕu ChÝnh phñ
L·i suÊt vay vèn ®Çu t ¸p dông cho c¸c ®èi tîng
kú h¹n 5 n¨m, céng thªm 0,5% / n¨m. L·i suÊt nî qu¸ h¹n
quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 151/2006/N§-CP ngµy
b»ng 150% l·i suÊt cho vay trong h¹n.
20/12/2006 cña ChÝnh phñ lµ 7% / n¨m.
¦u ®iÓm cña h×nh thøc tÝn dông ®Çu t nµy lµ gióp c¸c
Møc hç trî sau ®Çu t b»ng: 12% - (7% x 90%) = 12%
chñ ®Çu t cã kh¶ n¨ng triÓn khai thùc hiÖn c¸c dù ¸n s¶n - 6,3% = 5,7% / n¨m
xuÊt kinh doanh d· ®îc phª duyÖt, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn
Hç trî sau ®Çu t thùc chÊt kh«ng ph¶i lµ mét lo¹i h×nh
cho Nhµ níc cã thÓ tham gi¸ qu¸ tr×nh qu¶n lý, gi¸m s¸t
tÝn dông, song nã lµ ®éng c¬, lµ nh©n tè hç trî cho ho¹t
t×nh h×nh sö dông nguån vèn ®Çu t ë c¸c kh©u tríc, trong
®éng tÝn dông. Nãi c¸ch kh¸c, nÕu kh«ng cã ho¹t ®éng hç
vµ sau khi cho vay. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn viÖc cho vay
trî sau ®Çu t cã thÓ sÏ kh«ng cã c¸c ho¹t ®éng tÝn dông
®Çu t th× Nhµ níc cÇn ph¶i cã s½n nguån vèn vµ bè trÝ
thuéc ®èi tîng ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. Do vËy viÖc hç trî
theo ®óng môc tiªu, ®èi tîng vµ tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n
sau ®Çu t lu«n g¾n liÒn víi ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t cña ®Çu t. Nhµ níc.c) 161 162
B¶o l·nh tÝn dông ®Çu t
§èi tîng ®îc b¶o l·nh tÝn dông xuÊt khÈu lµ c¸c tæ
B¶o l·nh tÝn dông ®Çu t lµ cam kÕt cña ChÝnh phñ
chøc kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®· cã Hîp ®ång xuÊt nhËp
(th«ng qua Ng©n hµng ph¸t triÓn ViÖt Nam) víi c¸c tæ chøc
khÈu hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam thuéc Danh môc c¸c mÆt hµng
tÝn dông cho vay vèn ®Çu t vÒ viÖc tr¶ nî ®Çy ®ñ, ®óng
®îc vay vèn tÝn dông xuÊt khÈu nhng kh«ng vay vèn tÝn
h¹n cña c¸c chñ ®Çu t (bªn ®i vay). Trong trêng hîp bªn
dông xuÊt khÈu cña Nhµ níc.
®i vay kh«ng tr¶ ®îc nî hoÆc tr¶ kh«ng ®ñ nî khi ®Õn
C¸c tæ chøc kinh doanh hµng xuÊt khÈu ph¶i thùc hiÖn
h¹n, Ng©n hµng ph¸t triÓn ViÖt Nam sÏ tr¶ nî thay cho bªn
c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay; ph¶i mua b¶o hiÓm tµi
®i vay. Kh¸c víi cho vay ®Çu t, nguån vèn tÝn dông ®Çu t
s¶n, hµng ho¸ xuÊt khÈu h×nh thµnh tõ vèn vay t¹i c¸c tæ
cña nhµ níc sÏ kh«ng xuÊt hiÖn lóc b¶o l·nh vµ còng
chøc B¶o hiÓm ë ViÖt Nam.
kh«ng xuÊt hiÖn trong ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t ph¸t triÓn
Thêi h¹n b¶o l·nh tèi ®a lµ 12 th¸ng. Møc b¶o l·nh
trõ khi con nî kh«ng thùc hiÖn ®îc nghÜa vô tr¶ nî.
kh«ng vît qu¸ 85% gi¸ trÞ hîp ®ång xuÊt khÈu hoÆc gi¸ d) Cho vay xuÊt khÈu trÞ L/C.
§èi tîng cho vay xuÊt khÈu lµ c¸c tæ chøc kinh doanh
§ång tiÒn b¶o l·nh lµ ®ång ViÖt Nam.
hµng xuÊt khÈu ®· cã Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸
t¹i ViÖt Nam thuéc Danh môc c¸c mÆt hµng ®îc vay vèn 5.2. Qu¶n lý nî c«ng
tÝn dông xuÊt khÈu do Thñ tíng ChÝnh phñ quy ®Þnh trong
5.2.1. Qu¶n lý nî vay trong níc cña ChÝnh phñ tõng thêi kú.
5.2.1.1. Nguyªn t¾c vay vèn
C¸c tæ chøc kinh doanh hµng xuÊt khÈu ph¶i thùc hiÖn
a) ChiÕn lîc vay nî ph¶i phï hîp víi chÝnh s¸ch tµi
c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay; ph¶i mua b¶o hiÓm tµi chÝnh - tiÒn tÖ QG
s¶n, hµng ho¸ xuÊt khÈu h×nh thµnh tõ vèn vay t¹i c¸c tæ
C«ng t¸c huy ®éng vèn cña Nhµ níc gi÷ vÞ trÝ rÊt
chøc B¶o hiÓm ë ViÖt Nam trong suèt thêi h¹n vay vèn.
quan träng ®èi víi viÖc ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ vÜ m« vµ
Møc cho vay tèi ®a b»ng 85% gi¸ trÞ hîp ®ång xuÊt
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tµi chÝnh – tiÒn tÖ.
khÈu hoÆc gi¸ trÞ L/C. Thêi h¹n cho vay tèi ®a kh«ng qu¸
Tuy nhiªn, viÖc x¸c ®Þnh quy m« cña nguån vèn cÇn huy
12 th¸ng. L·i suÊt cho vay theo c¬ chÕ thÞ trêng do Bé Tµi
®éng ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu vµ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh
chÝnh quy ®Þnh trong tõng thêi kú. §ång tiÒn cho vay lµ
tÕ x· héi cña ®Êt níc trong tõng thêi kú. Trong mét nÒn
®ång ViÖt Nam hoÆc ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi theo nhu
kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn, tÝn dông Nhµ níc cÇu cña nhµ xuÊt khÈu.
vÉn ph¸t huy vai trß quan träng cña nã trong mét giíi
e) B¶o l·nh tÝn dông xu©t khÈu
h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®iÒu tiÕt vÜ m« ®èi víi nÒn kinh tÕ. 163 164
ViÖc huy ®éng nguån vèn tÝn dông Nhµ níc cã liªn
ViÖc huy ®éng vèn cña Nhµ níc chØ cã thÓ thùc hiÖn
quan ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tµi
thµnh c«ng nÕu c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®îc nghiªn cøu kü
chÝnh - tiÒn tÖ quèc gia, cô thÓ lµ:
lìng, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña thÞ trêng tµi
- Huy ®éng vèn cña Nhµ níc ph¶i ®Æt trong quan hÖ
chÝnh – tiÒn tÖ. Hµng lo¹t c¸c ®ßi hái cã tÝnh hÖ qu¶ cÇn
víi c¸c kªnh huy ®éng vèn kh¸c, b¶o ®¶m c©n ®èi gi÷a ®îc xem xÐt nh:
tÝch lòy - tiªu dïng - ®Çu t cña nÒn kinh tÕ.
- C¸c môc tiªu, ch¬ng tr×nh ®Çu t b»ng nguån vèn
- Nî níc ngoµi cña Quèc gia ph¶i ®îc c©n ®èi TDNN;
trong tæng nî níc ngoµi ®Ó b¶o ®¶m an toµn vµ kh¶
- ThÞ trêng vµ ®èi tîng huy ®éng;
n¨ng tr¶ nî cña Nhµ níc ®îc bè trÝ trong dù to¸n
- Thêi h¹n vµ l·i suÊt tiÒn vay;
NSNN hµng n¨m, theo nguyªn t¾c:
- C¬ chÕ ph¸t hµnh vµ giao dÞch c¸c lo¹i tr¸i phiÕu
+ Tæng d nî níc ngoµi kh«ng ®îc vît qu¸ 50 %
ChÝnh phñ trªn thÞ trêng s¬ cÊp vµ thø cÊp … GDP;
c) X¸c ®Þnh chÝnh x¸c l·i suÊt huy ®éng vèn
+ Tæng d nî níc ngoµi kh«ng ®îc vît qu¸
L·i suÊt huy ®éng vèn do tÝn dông Nhµ níc thùc hiÖn
150% kim ng¹ch xuÊt khÈu;
lµ l·i suÊt thÞ trêng, thùc hiÖn th«ng qua viÖc ®Êu thÇu vµ
+ Tæng nghÜa vô tr¶ nî kh«ng ®îc vît qu¸ 20%
ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng kho¸n trùc tiÕp ra c«ng chóng. C¬
kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ 12 % thu NSNN;
chÕ ®Êu thÇu trong huy ®éng nguån vèn tÝn dông Nhµ níc
- ViÖc huy ®éng vèn ®Çu t cña Nhµ níc ph¶i c©n
võa gióp tËp trung nguån vèn nhanh, chi phÝ huy ®éng vèn
®èi víi nhu cÇu sö dông vèn thùc tÕ, trªn c¬ së tiÕn ®é
thÊp, võa b¶o ®¶m viÖc h×nh thµnh mét ®êng cong l·i
triÓn khai c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t cña Nhµ níc
suÊt, cã t¸c dông ®Ó Nhµ níc tham kh¶o vµ chØ ®¹o trªn
nh»m h¹n chÕ t×nh tr¹ng vèn chê dù ¸n.
thÞ trêng. H¬n n÷a, viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ ®Êu thÇu cßn lµ
b) B¶o ®¶m hµi hoµ gi÷a chÝnh s¸ch vay vµ tr¶ nî
nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn thÞ trêng thø cÊp cña tr¸i phiÕu
ViÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vay vµ tr¶ nî cña ChÝnh
ChÝnh phñ, lµm t¨ng tÝnh thanh kháan cho tr¸i phiÕu ChÝnh
phñ ph¶i ®îc xem xÐt toµn diÖn trªn nhiÒu lÜnh vùc nh
phñ, kh«ng ngõng t¨ng quy m« c¸c kho¶n vay trung vµ dµi
môc ®Ých sö dông vèn vay, ®èi tîng vay, t×nh h×nh biÕn
h¹n cña ChÝnh phñ tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông tiÒm
®éng cña thÞ trêng ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch
n¨ng. Ngoµi ra, ChÝnh phñ cã thÓ ph¸t hµnh trùc tiÕp ra vay vµ tr¶ nî.
c«ng chóng c¸c lo¹i chøng kho¸n cã môc ®Ých, chñ yÕu
Trong mét nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi theo c¬ chÕ thÞ
díi h×nh thøc C«ng tr¸i XDTQ, ®Ó huy ®éng c¸c nguån
trêng, c¸c nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng vay tr¶ nî lu«n chÞu sù t¸c
vèn nhµn rçi ph©n t¸n trong d©n c. §©y lµ mét h×nh thøc
®éng ¶nh hëng bëi c¸c nh©n tè chñ quan vµ kh¸ch quan.
hîp t¸c ®Ó ®Çu t gi÷a Nhµ níc vµ nh©n d©n. Trong trêng 165 166
hîp nµy, l·i suÊt huy ®éng vèn võa ph¶i t«n träng nguyªn
thanh to¸n, kÓ c¶ tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi nî vµ tÝn dông xuÊt
t¾c cña thÞ trêng, ®ång thêi cßn chøa ®ùng c¶ néi dung nhËp khÈu). vËn ®éng chÝnh trÞ.
5.2.2.2. C¸c h×nh thøc vay níc ngoµi
5.2.1.2. Nguyªn t¾c sö dông vèn a) Vay ODA
- Nguån vèn TDNN ph¶i ®îc sö dông ®óng môc ®Ých
ODA ®îc hiÓu lµ ho¹t ®éng hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a
vµ tiÕn ®é ®Çu t cña tõng ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®· ®îc cÊp
Nhµ níc hoÆc ChÝnh phñ ViÖt Nam víi c¸c nhµ tµi trî cã thÈm quyÒn phª duyÖt;
níc ngoµi, bao gåm ChÝnh phñ c¸c níc, c¸c tæ chøc liªn
- Nguån vèn TDNN ph¶i ®îc sö dông cã hiÖu qu¶,
ChÝnh phñ hoÆc liªn Quèc gia.
chÞu sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ
C¸c kho¶n vay ODA ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së môc
b¶o ®¶m kh¶ n¨ng båi hoµn vèn;
tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña Nhµ níc, c¸c
- L·i suÊt cho vay ph¶i t«n träng nguyªn t¾c thÞ trêng,
ch¬ng tr×nh quèc gia, c¸c dù ¸n ®Çu t c«ng céng, chiÕn
®ång thêi b¶o ®¶m tÝnh hîp lý vµ linh ho¹t, thÓ hiÖn râ
lîc vay tr¶ nî níc ngoµi, c¸c dù ¸n ph¸t triÓn cña c¸c
chÝnh s¸ch tµi trî, u ®·i cña Nhµ níc.
ngµnh, ®Þa ph¬ng cã liªn quan ®Õn tiÕp nhËn khoa häc
- Ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p b¶o toµn vµ t¨ng trëng nguån
c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý, x©y dùng míi vµ n©ng
vèn huy ®éng cña ChÝnh phñ, b¶o ®¶m an ninh tµi chÝnh
cÊp hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, c¶i
quèc gai trong mäi hoµn c¶nh.
t¹o vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i.
5.2.2. Qu¶n lý nî vay níc ngoµi cña Quèc gia
C¸c Bé ngµnh ®îc ChÝnh phñ uû quyÒn trong viÖc chñ
5.2.2.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt
tr× vµ phèi hîp x©y dùng néi dung ch¬ng tr×nh, ®µm ph¸n
Vay nî níc ngoµi lµ c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n, trung
ký kÕt c¸c ®iÒu íc quèc tÕ vÒ ODA lµ Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu
h¹n vµ dµi h¹n víi nhiÒu møc l·i suÊt kh¸c nhau, kÓ c¶ l·i
t, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ níc vµ c¸c Bé ngµnh,
suÊt b»ng “ 0 “ do Nhµ níc ViÖt Nam, ChÝnh phñ ViÖt
c¸c ®Þa ph¬ng cã liªn quan trong viÖc phèi hîp qu¶n lý vµ
Nam hoÆc c¸c doanh nghiÖp lµ ph¸p nh©n ViÖt Nam, kÓ c¶
triÓn khai thùc hiÖn c¸c dù ¸n sö dông ODA.
c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, vay cña c¸c
b) Ph¸t hµnh TPCP hoÆc tr¸i phiÕu ®îc ChÝnh phñ
Quèc gia, cña ChÝnh phñ, cña ng©n hµng níc ngoµi hoÆc b¶o l·nh
cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh – tÝn dông Quèc tÕ.
Tr¸i phiÕu quèc tÕ lµ chøng chØ vay nî cã mÖnh gi¸, cã
Vay níc ngoµi cña ChÝnh phñ bao gåm c¸c kho¶n vay
thêi h¹n vµ cã l·i ®îc ph¸t hµnh ®Ó vay vèn trªn thÞ
u ®·i hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA), vay th¬ng m¹i
trêng vèn quèc tÕ, nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t ph¸t
(ph¸t hµnh tr¸i phiÕu quèc tÕ cña ChÝnh phñ, cña DNNN,
triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n hoÆc cña c¸c ngµnh vµ c¸c
cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®îc ChÝnh phñ b¶o l·nh ®Þa ph¬ng. 167 168
Tr¸i phiÕu Quèc tÕ bao gåm: Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ,
§èi víi ViÖt Nam, khi thiÕt kÕ c¸c ®iÒu kho¶n cña tr¸i
Tr¸i phiÕu ®îc ChÝnh phñ b¶o l·nh (tr¸i phiÕu cña c¸c
phiÕu quèc tÕ, cÇn lu ý mét sè vÊn ®Ò chñ yÕu sau ®©y:
Doanh nghiÖp Nhµ níc, Ng©n hµng th¬ng m¹i Nhµ níc,
- Khèi lîng tiÒn ph¸t hµnh lÇn ®Çu kh«ng qu¸ lín,
tr¸i phiÕu ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cÊp TØnh, Thµnh phè).
nªn vµo kho¶ng 200 – 500 triÖu USD (ho¨c EURO) vµ ph¶i
Tr¸i phiÕu chÝnh phñ ViÖt Nam ph¸t hµnh trªn thÞ trêng
x¸c ®Þnh cô thÓ môc ®Ých sö dông;
vèn Quèc tÕ ®îc thùc hiÖn theo tõng ®ît theo quyÕt ®Þnh
- Kú h¹n tr¸i phiÕu trong kho¶ng 5 n¨m ®Õn díi 30
cña Thñ tíng ChÝnh phñ. C¸c chñ thÓ ph¸t hµnh, c¸c nhµ n¨m;
b¶o l·nh, c¸c tæ chøc ®¹i lý thanh to¸n, lu ký, niªm yÕt
- L·i suÊt tr¸i phiÕu nªn cè ®Þnh vµ thanh to¸n mét lÇn
tr¸i phiÕu ®îc thùc hiÖn theo th«ng lÖ quèc tÕ vµ phï hîp khi ®Õn h¹n;
víi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña ViÖt Nam. HiÖn nay, viÖc
- Cho phÐp ChÝnh phñ ViÖt Nam ®îc quyÒn mua l¹i
ph¸t hµnh c¸c lo¹i tr¸i phiÕu quèc tÕ cña ViÖt Nam ®îc
tr¸i phiÕu tríc khi ®Õn h¹n thanh to¸n.
thùc hiÖn trªn c¬ së NghÞ ®Þnh sè 23/CP ngµy 12/9/1994
5.2.2.3. Tr¶ nî tiÒn vay
cña ChÝnh phñ vµ NghÞ quyÕt sè 07/NQ/CP ngµy 01/6/2007
ViÖc tr¶ nî tiÒn vay ®îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c cña ChÝnh phñ.
tho¶ thuËn gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay vµ ®îc thÓ
Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu
hiÖn cô thÓ trong hiÖp ®Þnh vay nî. §ång tiÒn tr¶ nî thêng quèc tÕ:
dïng lµ USD, EURO hoÆc c¸c lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh ®îc tù
- HÖ sè tÝn nhiÖm cña nhµ ph¸t hµnh ph¶i ®¹t ®îc ë
do chuyÓn ®æi. Trong mét sè trêng hîp cô thÓ, cã thÓ sö
møc tèi thiÓu. Theo b¶ng ph©n lo¹i cña C«ng ty Moody’s,
dông ®ång tiÒn cña níc cho vay, níc ®i vay hoÆc níc
hÖ sè tÝn nhiÖm ph¶i ®¹t Baa hoÆc Ba; theo b¶n ph©n lo¹i
thø ba do c¸c bªn tho¶ thuËn.
cña C«ng ty S & P, hÖ sè tÝn nhiÖm ph¶i ®¹t BB – hoÆc B +.
C¸c bªn thèng nhÊt lùa chän ng©n hµng ®¹i lý thanh
- Ph¶i cã mét hoÆc hai c«ng ty chøng kho¸n cã uy tÝn
to¸n, thêng lµ ng©n hµng Ngo¹i th¬ng, ng©n hµng §Çu t b¶o l·nh ph¸t hµnh.
cã uy tÝn vµ cã c¸c chi nh¸nh hoÆc c¸c ®¹i lý toµn cÇu.
- Ph¶i lùa chän ®îc c¸c nhµ ®Çu t tiÒm n¨ng tham
Thêi h¹n hoµn tr¶ vèn gèc c¨n cø vµo hiÖp ®Þnh ®É ®îc ký
gia ph©n phèi tr¸i phiÕu tr¸i phiÕu lÇn ®Çu víi t c¸ch lµ
kÕt (t¹i mét thêi ®iÓm quy ®Þnh cô thÓ hoÆc khi bªn vay nî c¸c nhµ ®¹i lý cÊp 1.
cã nguån thu hîp ph¸p tõ dù ¸n ®Çu t, hîp ®ång xuÊt
- Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc lo¹i tiÒn ph¸t hµnh vµ thÞ trêng
khÈu, hîp ®ång vay vèn cña c¸c ng©n hµng. lu ký tr¸i phiÕu.
Trong thêi gian ©n h¹n (nÕu cã), ngêi vay nî (c¸c chñ
- T×nh h×nh kinh tÕ – chÝnh trÞ – x· héi ph¶i æn ®Þnh.
®Çu t, nhµ xuÊt khÈu, nhµ nhËp khÈu) cha ph¶i tr¶ nî gèc
nhng ph¶i tr¶ l·i ®Þnh kú theo hiÖp ®Þnh ®· ®îc ký kÕt. 169 170
NÕu ngêi ®i vay cã khã kh¨n t¹m thêi vÒ tµi chÝnh, hai
bªn cã thÓ dµm ph¸n gia h¹n nî, chuyÓn sang nî qu¸ h¹n.
Th«ng thêng viÖc gia h¹n nî kh«ng ®îc vît qu¸ thêi gian quy ®Þnh lµ 6 thµng.
Trong trêng hîp c¸c chñ ®Çu t, c¸c nhµ xuÊt khÈu,
nhµ nhËp khÈu gÆp ph¶i c¸c rñi ro, tæn thÊt bÊt kh¶ kh¸ng,
kh«ng thÓ tr¶ ®îc nî, c¸c chñ nî cã quyÒn yªu cÇu ng©n
hµng hoÆc tæ chøc b¶o l·nh thanh to¸n hé theo chÕ ®é quy
®Þnh. Riªng ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp Nhµ níc, Bé Tµi
chÝnh thay mÆt ChÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n c¸c
kho¶n vay ®Õn h¹n. Sau ®ã, c¸c ngµnh cã liªn quan (Bé Tµi
chÝnh, Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t, Bé chñ qu¶n, Nh©n hµng
Nhµ níc …) sÏ xem xÐt, xö lý khi thùc hiÖn chuyÓn ®æi
së h÷u doanh nghiÖp (cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN). 171

Giáo trình môn Tài chính công | Đại học Kinh Doanh và Công Nghệ Hà Nội

Thông tin :

Tài liệu liên quan:

Cán cân tài chính quốc tế môn Tài chính công | Trường đại học kinh doanh và công nghệ Hà Nội

Chủ đề : Phân tích công dụng, phân loại, cấu tạocủa cầu chủ động đặt trước môn Tài chính công | Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội

Tự luận Giải quyết xung đột môn Tài chính tiền tệ Khoa Quản trị Kinh doanh| Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội

Giáo trình quan hệ kinh tế quốc tế I Trường đại học kinh doanh và công nghệ hà nội

Thực trạng và giải pháp chi tiêu công ở Việt Nam | Tiểu luận môn Tài chính công