Giáo trình ôn tập lý thuyết - Triết học Mác - Lênin | Trường Đại học Vinh
Giáo trình ôn tập lý thuyết - Triết học Mác - Lênin | Trường Đại học Vinh được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!
Môn: Triết học Mác- Lê Nin 58 tài liệu
Trường: Đại học Vinh 148 tài liệu
Tác giả:
Preview text:
T LÊNIN Biên www.hutech.edu.vn LÊNIN *1.2020.POS104 * - tailieuhoctap@hutech.edu.vn I
...................................................................................................................I
.......................................................................................................... III ................. 1 1.1 VÀ
................................................... 1 1.1.1 Khái l
....................................................................................... 1
.............................................................................. 3
................................................................................... 4 1.2 MÁC LÊNIN VÀ VAI TRÒ XÃ ......................... 6
Mác - Lênin ................................................. 6
- Lênin .............................................. 10 .................. 11 TÓM
................................................................................................................ 12 CÂU ÔN
.................................................................................................... 13
................................................................. 14 2.1 VÀ Ý
........................................................................................ 14
................................................... 14
....................................................... 19
................................................................ 21 2.2 PHÉP DUY
............................................................................. 22
......................................... 22
............................................................. 23 2.3 LÝ DUY
..................................................... 37
........................................ 37
................................................................. 37
........................................... 38
............................................................. 40
..................................................................................... 42 TÓM
................................................................................................................ 44 CÂU ÔN
.................................................................................................... 45
........................................................................ 46 3.1 HÌNH THÁI KINH - XÃ
....................................................... 46
.............................. 46
.................................... 47
..................................... 50 - - . 52 3.2 GIAI VÀ DÂN
...................................................................................... 54
............................................................... 54 II
.........................................................................................................56 3.3 NHÀ VÀ CÁCH XÃ
................................................................... 61
......................................................................................................61
..........................................................................................64 3.4 Ý XÃ
................................................................................................. 67
...........................................................67
......................................................67
..............................................................................68 3.5 CON
............................................................................... 69
....................................................69
.............................70 .............71
....................................72 TÓM
................................................................................................................ 74 CÂU ÔN
.................................................................................................... 75 TÀI THAM
............................................................................................. 76 III - Lê trong , - - - mácxít - - - Lênin và - Lênin IV Ngày nay kêt tr Lênin (2019) bài ( m , c 3 bài. - Lênin - . V - Bài 3. - t tài liêu t - . - 5 chí: ( - : 50% 3 . 1 BÀI 1: BÀI 1: TRÒ : ; t t 1.1 T RI T H C VÀ V N C A TRI T H C 1.1.1 Khái c v tri t h c a. . : T 2 BÀI 1: b. T
Philosophia = Philo (tình yêu) + sophia thông thái c. , nó quan tính d. . Xét quan . 3 BÀI 1: 1.1.2 V n c a tri t h c a. Lút vích , V n c b n l n c a i tri t h c, c bi t là c a tr t h c hi n i, là v n n h duy và t n t i 1, hay ý th v t ch t. V n c b n c a tri t c có hai m t: M t th t (m t b n lu n) câu h i: trong m i g duy và t n t i, gi ý th và v t c t thì cái nào có
cái nào có sau, cái nào quy t cái nào? M t hai (m t nh n lu n) tr câu h i: duy con có kh n ng nh gi hay không? Vi c gi i quy t v n hai m t n b n c a tri t c là xu t phát i m c a các phái ch
h duy tâm và ch ngh duy v t; kh lu n (thuy t có bi t) và t kh tri l n bi t). Ngoài ra còn có và b. Ch ngh a ch ngh a duy tâm ngh a duy t là phái tri t c xu t phát quan i : n ch t c a t
g là v t ch t; v t ch t là tính th n t, ý là tính hai; v t ch t có tr ý th và quy t nh ý th 1
Toàn t p, t.20, Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i, tr.403. 4 BÀI 1: (i) ii) ngh a duy tâm là ng phái tri t
c cho r ng: b n ch t c a th g là tinh th n; ý th c là tín phái: và c c. i không th hi c ng; ng mà, dù có tính xác th c
1.1.3 Bi n ch ng và siêu hình a. : - - ng: - - 5 BÀI 1: b. - P tính ngâ , c. - P . - P 6 BÀI 1:
1.2 TRI T H C MÁC LÊNIN VÀ VAI TRÒ C A TRI T H C MÁC I S NG XÃ H I 1.2.1 S
i và phát tri n c a tri t h c Mác - Lênin a. - thay và p ng Anh (1835-
Feuerbach, 1804 1872) và G.W.Ph.Hêghen (Georg Wilhelm Friedrich Hegel, 1770 7 BÀI 1: à
(Henri Saint Simon, 1976 - 1725), S.Phuriê (Charles Fourier,1772 - 1837), R.Ôoen (Robert Owen, 1771 1858) - . - - . 8 BÀI 1: C.Mác (1818 - 1. 820 - ch 1 V.I.Lênin (1980), , tr. 49. 9 BÀI 1: b. - - 1844) - (1848 - 1895). c. - - - - - d. t t chia nhau - 1918). 10 BÀI 1: -1907 -1924 t Lênin. 1.2.2 ng và ch a tri t h c Mác - Lênin a. - Lênin - - - Lênin là t - - - . c Mác - - . b. - Lênin - 11 BÀI 1: TRI - - - c. Lênin - Ch gi i quan - -
1.2.3 Vai trò c a tri t h c Mác i s ng xã h i và trong s nghi i m i Vi t Nam hi n nay - - 12 BÀI 1: - T - - - Nam. ý nó. - - - Mác - công ngh - 13 BÀI 1: Câu 1: ì Câu 2: Vì sao nói Câu 3: - Lênin? Câu 4: 14 BÀI 2: BÀI 2: C : . N ý : 2.1 V T CH T VÀ Ý TH C
2.1.1 V t ch t và các hình th c t n t i c a v t ch t a. 15 BÀI 2: nguyên c hà ... b. phát minh quan (1) 1895 ra tia (2) 1896 hóa cho nhau. 16 BÀI 2: (3) 1897 (4) 1901 Kaufman - 1902, là Pie, nhà hoá h pôlôni và . ... ang mang, dao n thành sóng phi van 17 BÀI 2: 1. 2. c. -
Trong tác ph m Ch ngh a duy v t và ch ng
kinh nghi m phê phán, V.I.Lênin a ra v t ch t: 3 T t, n ph i phân bi t t 1 V.I.Lênin (1980), , 2 V.I.Lênin (1980), , 3 V. I. Lênin (1981), 18 BÀI 2:
ch t v cách là ph m trù tri t h c v ng d ng bi u hi n c t c a v t ch t. V t ch t cách là ph m trù tri t c là k t c a t hóa nh ng th c tính, nh ng m i liên v n có c a các s v t, hi n ng nên
nó ph n ánh cái chung, vô h n, vô t n, không sinh ra, không m t i; còn t t c nh ng s v t, hi n là ng d
b u hi n c th c a v t ch t nên nó có quá trình phát sinh, phát và chuy n hóa. Vì v y, ng nh t v t ch t v
m t hay m t d ng bi u hi n c th c a v t ch t. T hai, c tr quan
c a v t ch t là thu c tính khách quan là thu c tính n i ngoài c l p, không p thu c vào con ng dù con có nh n nó hay không. T ba, v t ch t hình th t n t i th c a nó) là cái có gây nên c m giác con
khi nó tr ti p hay gián ti p tác g n giác quan c a con Ý t c a con ng là s ph n ánh
i v v t ch t, còn v t ch t là cái ý th ph n ánh. Ý - Lênin. - - - - L - 19 BÀI 2: d. - hóa h c xã i - - bao lâu...) vô t n e. - - -
2.1.2 Ngu n g c, b n ch t và k t c u c a ý th c a.
Ngu n g c t nhiên c a ý th c: th hi n qua s hình thành c a b óc con ng i và ho t
ng c a b óc ó cùng m i quan h c a con ng i v i th gi i khách quan,
trong ó th gi i khách quan tác ng n b óc con ng i t o ra quá trình ph n ánh n ng ng, sáng t o. - thành 20 BÀI 2: C -
Ngu n g c xã h i c a ý th c: - Lao ng là quá trình con ng i s d ng công c tác ng vào gi i t nhiên nh m thay
i gi i t nhiên cho phù h p v i nhu c u con ng i; là quá trình trong ó b n thân con ng
i óng vai trò môi gi i, i u ti t s trao i v t ch t gi a mình v i gi i t nhiên.
- Ngôn ng là h th ng tín hi u v t ch t ch
ng thông tin mang n i dung ý th c.
Không có ngôn ng , ý th c không th t n t i và th hi n. S i c a ngôn ng g n li n v ng. M i quan h gi ng làm n y sinh nhu c u ph bi t, nhu c u này làm ngôn ng n y sinh. b. B n ch t c a ý th c Ý th c là s ph
ng, sáng t o, không ph i là s sao chép n gi n,
máy móc. Tính sáng t o c a ph n ánh ý th c th hi n ch ý th c có kh n ng ph n
ánh b n ch t, quy lu t c a s v t, hi n t ng; ý th c con ng i có kh n ng bi n i
hình nh (c m tính và lý tính) c a s v t trong
u óc c a mình, t o ra mô hình m i t ó bi n i s v t trong ho t ng th c ti n.
Ý th c là hình nh ch quan c a th gi i khách quan: ý th c là hình nh c a th
gi i khách quan, do th gi i khách quan quy nh c v n i dung và hình th c bi u
hi n nh ng nó không còn y nguyên nh th gi i khách quan mà c c i bi n
thông qua l ng kính ch quan (tâm t , tình c m, nguy n v ng, kinh nghi m, tri th c, nhu c a con ng i. Theo C.Mác: ý th ng qua ch là v t ch t c em chuy n vào trong u óc con ng i và c c i bi n i trong 1.
1 C.Mác và Ph. ngghen: Toàn t Nxb Chính tr p,
Qu c gia, Hà N i, 1993, t.23, tr.35 21 BÀI 2: Ý th c là m t hi n t
ng xã h i, mang b n ch t xã h i. S ra i và t n t i c a ý th c g n li n v i ho t
ng th c ti n, không nh ng ch u tác ng c a các quy lu t
sinh h c mà còn ch y u là các quy lu t xã h i, do nhu c u giao ti p xã h i và các
i u ki n sinh ho t hi n th c c a xã h i quy nh. V i tính n ng ng, ý th c sáng
t o l i hi n th c theo nhu c u c a th c ti n xã h i. c.
Tri th c, tình c m và ý chí.
T ý th c, ti m th c và vô th c.
2.1.3 M i quan h gi a v t ch t và ý th c a. b.
B n thân ý th c t nó không tr c ti p làm thay i c hi n th c, mu n thay i hi n th c c n ph i có ho t ng v t ch t. Song do m i ho t ng c a con ng i u c ý th c ch
o, nên ý th c trang b cho con ng
i tri th c v th c t i khách quan trên c s ó giúp con ng i xác nh m c tiêu, ph ng h ng, l a ch n bi n pháp, công c ...
th c hi n m c tiêu c a mình.S tác ng c a ý th c i v i v t ch t di n ra theo hai h ng: tích c c ho c tiêu c c. N u con ng
i nh n th c úng, có tri th c khoa h c, có ngh l c, ý chí, hành ng
h p quy lu t khách quan thì có tác d ng thúc y ho t ng th c ti n, c i t o c th gi i, t c m c ích c a mình. 22 BÀI 2:
N u ý th c ph n ánh sai hi n th c khách quan, khi n cho hành ng c a con ng i i ng
c l i quy lu t khách quan thì nh ng tác ng y s mang l i tác ng tiêu c c i v i ho t
ng th c ti n, kìm hãm s phát tri n xã h i. c. - - 2.2 PHÉP BI N CH NG DUY V T
2.2.1 Hai lo i hình bi n ch ng và phép bi n ch ng duy v t a. Bi n ch
xem xét nh ng s v t và nh ng ph n ánh c a chúng
ng trong m i quan h qua l i l n nhau c a chúng, trong s ràng bu c, s v
ng, s phát sinh và tiêu vong c a chúng
phép không ch nhìn th y s v t cá bi t mà còn th y c m i liên h qua l i gi a chúng,
v a th y b ph n v a th y toàn th , không ch th y cây mà còn th y r ng. Bên c nh quan ni
Bi n ch ng bao g m: Bi n ch ng khách quan là bi n ch ng c a th gi i v t ch t;
Bi n ch ng ch quan là s ph n ánh bi n ch ng khách quan vào i s ng ý th c c a con ng i b. 23 BÀI 2: P ch lôgíc , .
2.2.2 N i dung c a phép bi n ch ng duy v t a. liên h trong : - Tính khách quan 24 BÀI 2: - - phong phú Ý - - là quá trình - Tính khách quan: Khuymh 25 BÀI 2: - - - - b. P m trù là nh
ni m r ng nh t ph n ánh nh ng m t, ng thu c tính, nh ng m i liên chung, c b n nh c a các v t và hi ng thu c m t nh t Cái riêng và cái chung - 26 BÀI 2: - - chung. - - - - : - - - : Nguyên nhân c 27 BÀI 2: - - gia sinh ra - : - - 28 BÀI 2: . : : y : 29 BÀI 2: : - - - . thúc - - - huy tính : 30 BÀI 2: - - - - Khái 31 BÀI 2: - - - - chuy : - - c. - 32 BÀI 2: : C t dùng c tính quy
khách quan v n có c a s v t, hi n là th g nh các th
c tính c u thành nó, phân bi t nó v cái khác. dùng ch tính quy
khách quan v n có c a s v t v các ph ng di n:
các y u c u thành, quy mô c a t n t i, c , nh i u c a các quá trình v n ng, phát tri n c a v t. : - Tính th ng nh t gi c t và ng trong m t S v t, hi n t ng nà h th ng nh gi hai m ch và l ng. Hai m
ó không tách r i nhau mà tác ng l n nhau m t cách bi ch ng. thay i ng t t y u d n thay i v ch t không ph i thay i v l ng b k nào c ng d n thay i v ch t. m t g h n nh t s thay i ch d n n thay i ch h n mà s thay i v ng ch làm ch t thay i i là . Khái ni m ch tính quy nh, m i liên t g nh t gi ch t là kho ng gi h n mà trong thay i v ch làm thay i n b n ch t c a v t, hi n t h n c a , s v t, hi v n còn là nó mà ch a chuy n hóa thành s v t, hi khác. - 33 BÀI 2:
- Quá trình chu n hóa nh ng s thay i v c t thành nh ng s i ng: Khi ch t ra i, tác ng tr l i ng m i. Ch tác ng ng m làm thay i k t c u, quy mô, trình , nh p i u c a v n ng, phát tri n c a v t. Nh v , b t v t, hi n nào c ng là t ng bi n ch ng g hai m t ch t và S thay i ng i m nút d n n thay i v ch t thông qua nh y. Ch t m ra i tác ng tr i thay i c a l ng
Quá trình ó liên t c di n ra, t o thành ph h ph bi n c a các quá trình v n
ng, phát tri n c a s v t, hi n ng trong xã h i, t : . 34 BÀI 2: - - :
Khái ni m mâu thu n: Phép bi n ch ng quan ni m, mâu thu n ch m i liên t ng và u tranh, chuy n hóa các m t i l p c a m i v t, hi n ng ho c gi a các s v t, hi n ng v nhau.
Nhân t t o thành mâu thu n là m t i . M t i l p là khái ni m dùng ch nh ng t, nh c tính, nh khuynh ng v n ng trái ng nhau nh là i u ki n, ti n t n t i c a nhau. Ví
: i n tích âm và i n tích d trong m t nguyên ng hóa và hóa c a m t c
s ng, s n xu t và tiêu dùng trong h t ng kinh t ... : Tính khách quan, tính và t phong phú - : Th ng nh t c a các m t i l p dùng ch liên h , ràng c, không tách nhau, quy l n nhau c a các t
i l p, m t này l y m t kia làm ti n t n t i. Xét ph ng di n nào ó các m t i l p bao ng có m t y u gi ng nhau. S th ng c a các m t i hàm s g n t c a nó. u tranh g các m t i l p dùng ch khuynh h tác ng qua i, bài ph nh nhau c a các i l p. Hình th c u tranh c a các i l p
t phong phú tùy thu c vào tính ch t, m i quan h và i u ki n c th c a v t, hi n t Quá trình th ng nh t và u tranh c a các m t i t t u n n s chu n hóa g chúng. chuy n hóa c a các t i l p di n ra h t a d ng tùy thu c vào tính c t c a các m t i l p c ng tùy thu c vào nh ng i u ki n s th . 35 BÀI 2: Trong t ng nh t và tranh gi các m t i l p, u tranh g chúng là tuy t i, s t ng nh t gi chúng là t ng i, có i u ki n, t m th trong th ng nh t ã có s u tranh,
u tranh trong tính th ng nh t c a chúng. Vai trò c a mâu thu n i v quá trình ng và phát tr n c a v t: liên h , tác ng và chuy n hóa g các m t i l p là ngu n c, c a v n ng và phát tri n trong t gi phát tri n là m t c c u tranh g các m t i : - Mâu có tính khách quan, tính bi n và là ngu n c, c a s v n ng, phát tri n do v trong nh n t và t c ti n c n ph tr ng mâu
thu n, phát hi n mâu thu n, phân tích y các i m ngu n c, b n ch t, khuynh h ng c a v n ng phát tri n. - Vì mâu
có tính a d ng, phong phú do ó trong v c n n và gi i quy t mâu thu n n ph có quan i m c th là phân tích c th lo i mâu thu n và pháp gi i quy t phù h Trong quá trình ho t ng nh n và th
ti n, c n phân bi t úng vai trò, trí c a các lo i mâu thu n trong t hoàn nh, i u ki n nh t h ng c i m c a mâu thu n ó tìm ra pháp gi i quy t lo i mâu thu n m t cách g n nh t. hình ang tính - : P là khái ni c s m c a s v t này, ra i c a s v khác. Ph n ch ng là ph nh t o ra i u k n, ti n cho quá trình phát c a s v t. Hai c tr ng c n c a ph nh bi n ch ng: Tính khách quan: P nh b n ch
có tính khách quan vì nguyên nhân c a s ph m trong chính b n thân v t, hi n là k t t y u c a c a quá trình
tranh gi i quy t mâu thu n bên trong b n thân s v t. 36 BÀI 2: Tính a: P nh bi n ch có tính nh quy lu t và lo i b các nhân ph n quy lu t. - . P bi n ch
là dây chuy n vô t n. Trong quá trình n ng, phát tri n, không có t, h n nào t n t i v vi n. S t ra qua nh giai n nh nh i thành l i th và thay b s v t ti n b h v t m i này n l nó c ng thành l i th i và b thay b v t khác.
phát tri n là quá trình vô t n không có s ph nh c i cùng. Qua m i l n ph s v t lo i b
c nh ng y u l c h u, l i th i, tích l y ng y u m ti n b h Do ó, phát tri n thông qua nh bi n là quá trình i lên t th p n cao, t gi n n ph t p, a hoàn thi n n hoàn thi n. Hình h c a ph nh a các quá trình v n ng, phát tri n: Tính ch t chu c a các quá trình phát tr ng di n ra theo hình th c , ó c ng là tính ph nh c a
nh. Theo tính ch t này, m i chu k phát tri n c a v t th tr i qua hai l n ph nh b n v ba hình thái t n i ch
y u c a nó, trong ó hình thái c i m l p l i ng c tr ng c b n c a hình thái ban u nh trên c s v phát tri n nh k nh tích c c và lo i c nh ng nhân tiêu c hai l n ph Quy lu t c a ph
khái quát tính ch t chung, ph bi n c a s phát tr n: ó không ph i là phát tri n theo h ng mà theo hình th c ,
th hi n tính ch t bi n ch ng c a s phát tr n, ó là tính k h tính l p l i và tính ti n lên. Ý : - C - 37 BÀI 2: - . Quan
2.3 LÝ LU N NH N TH C DUY V T BI N CH NG
2.3.1 Các nguyên t c lý lu n nh n th c duy v t bi n ch ng Hai là Ba là quá tr
2.3.2 Ngu n g c, b n ch t c a nh n th c - 38 BÀI 2: - , n . - , n . - xã - - .
2.3.3 Th c ti n và vai trò c a th c ti i v i nh n th c T ti n là toàn ho t
ng v t ch t có m c ích, mang tính - xã i c a con ng c i bi n và xã h i. 39 BÀI 2: Khác v các ho t ng khác ho t ng th ti n là ho t g mà con ng ng nh công c t ch t tác ng vào ng i ng v t ch t làm bi n i
chúng theo m c ích c a mình. là ho t g c tr ng và b n ch t a con ng Ho t ng th ti n bao c g là ho t
ng v t ch t mang tính sáng o, có m c ích và tính s - xã i. Các hình th c n c a ti n: - H t ng n x t v t c t: Là g n, u tiên c a th n. là ho t ng mà con ng công lao g tác ng vào t nhiên
t o ra c a c i v t ch t, các i u ki n c n thi t duy trì và phát tri n con và xã i. - H t ng xã i: là ho t g c a các c g ng ng ch
khác nhau trong xã h i nh n c i bi n nh quan xã Thúc y xã i phát tri n. - H t ng khoa h : là hình c bi t c a ho t g th ti n, ti n hành trong ng i u ki n do con ng t o ra nh m xác nh nh quy bi n i, phát c a i nghiên c Ho t ng này có vai trò r t quan
tr ng trong s phát tr n c a xã i. Vai - . T ti n là i m x t phát ti p c a nh n ra nhu u, nhi m v , cách th và ng n ng và phát tri n c a nh n th - T ti n là g l c thúc y quá trình v n ng, phát tri n c a nh n th T c ti n
ra m c ích và nhu c u cho nh n thúc y nh tri n.
Th ti n làm n y sinh mâu thu n, i h ph i phát tri n nh n th m gi i quy t c. Nh có ng th ti n mà con ch t o nh ng ph ti n k thu t ng trong nh n khoa c. - T
ti n là tiêu chu n ki m nghi m tính chân lý trong quá trình phát tri n nh n th T c ti n là th o giá tr c a nh tri th c ã t c trong nh n ng th th ti n không ng b sung, hoàn thi n, i u ch s c hoàn ch và phát tri n nh n c. 40 BÀI 2: ng pháp lu n - Vai trò c a th ti n i v nh n òi h i chúng ta p i luôn luôn quán tri t quan i m th ti n. Quan i m này yêu u vi c nh n ph i xu t phát th ti n, d trên th ti n, coi ng công tác t g k h ti n. - Nghiên c u lý ph i liên
ti n, tránh b nh giáo i u, duy ý chí, quan liêu nh ng ng ng không tuy t i hóa th i n r vào ch ngh th d g và kinh nghi m ch ngh - Nguyên t c t ng nh t th ti n v
lý lu n ph i là nguyên t c c b n trong ho t ng th c ti n và ho t
ng lý lu n. Lý lu n không có th c ti n làm và tiêu xác
chân lý c a nó là lý lu n l i th c ti n không có lý lu n khoa c soi sáng s tr thành th ti n mù quáng. 2.3.4 n c a quá trình nh n th c - 1 . T . giai n m c a quá trình nh n th là giai n nh mà con ng trong ho ti n ng các giác quan ti n hành ph n ánh các v t khách quan, ng tính ch t c th , m tính
u hi n phong phú c a nó trong m i quan quan sát c a con ng Do y, trong giai n này con n ch ph ánh c cái h n t
ng, bi u hi n bên ngoài c a s v t mà ph n ánh cái b n
ch t, quy lu t, nguyên nhân c a hi n ng. Nh n c m th hi n qua ba hình th c b n là: C m giác 1 V.I.Lênin (1981), M , tr.179. 41 BÀI 2: Tri giác là Bi u ng là h (N lý tính). tính là giai n cao c a quá trình nh n ó là ph n ánh gián ti p, tr và khái quát ng thu tính, nh c i m b n ch t a v t khách quan. là giai n nh n hi n ch
n ng quan t ng nh t là tách ra và n m l y cái b n ch t, có tính quy lu t c a các s v t, hi n ng. Nh lý tính h hi n thông qua ba hình b n: Khái ni m là hình th b n c a nh n lý tính, ph n ánh c tính b n ch t c a v t. Nó là hình thành nên oán trong quá trình con ng duy v s v t khách quan. Phán oán là hình t c c b n c a Suy lý là hình th c b n c a nh n lý tính hình thành trên c liên k t các phán oán n m rút ra tri v v t. vòng khâu vòng khâu vòng khâu này 42 BÀI 2:
2.3.5 Tính ch t c a chân lý Chân lý - Tính khách quan. - Tính tu t . quan. - T t mà còn - 43 BÀI 2: - 44 BÀI 2: - l - hoàn tr . cái chúng; Nguyên nhân dung mâu th rõ và rút ra - 45 BÀI 2: Câu 1: ý Câu 2: Tr Câu 3: Câu 4: Câu 5: 46 BÀI 3: BÀI 3: C : h - - Trang ; quan b :
3.1 H C THUY T HÌNH THÁI KINH T - XÃ H I 3.1.1 S n xu t v t ch c a s t n t i và phát tri n xã h i S n là m lo i c c và xã bao g m: S n v t ch t, s n s n ra con Ba quá trình g n bó ch t ch nhau, qua l trong s n x t v t ch t là c cho t i và phát tri n 47 BÀI 3: S n v t ch t vai trò quy t i và phát tri n c là ho t
n n t ng làm phát sinh, phát tr n nh m nó là c thành, bi n và phát tri n 3.1.2 B i n ch ng gi a l
ng s n xu t và quan h s n xu t a. là quan h t - - - 48 BÀI 3: - - - b. 49 BÀI 3: hai khuynh - , - 50 BÀI 3: 3.1.3 B i n ch ng gi a h t ng và ki ng t ng a. h t g dùng c toàn nh h s n xu c a m t xã h i trong v n g hi n th chúng h
thành c c u kinh c a xã h i ó. Ki n trúc th ng t ng dùng ch toàn b h t
ng k t c u các hình thái ý th xã i cùng v các th ch chính t -xã i hình thành trên m t c h t ng nh nh. h ng các hình thái ý th xã i (hình thái ý th c
chính tr pháp quy n, tôn giáo...) và các thi t ch chính tr xã h i n ng c a chúng (nhà n ng, giáo i...) b. Vai trò quy t nh c a h ng i v ki n trúc ng t n c th hi n trên nhi u ph ng di n: C s h t ng quy t nh
i dung và tính ch t c a ki n trúc ng t ng; i
dung và tính ch t c a ki n trúc ng t ng là ph n ánh i v c h t ng. T n ng v m t c
h t ng s s n sinh ra m t ki n trúc th ng t ng phù h có tác g b o v c h t ng ó. C h t ng quy t n b n i c a ki n trúc ng t ng; nh bi n i trong c h t ng o ra nhu u khách quan ph i có bi n i trong ki n trúc ng t ng; do ó bi n i c a k n trúc ng t ng là s ph n ánh i v bi n i c a h t ng. 51 BÀI 3: S tác g c a trúc t ng t ng v h t ng có thông qua nhi u ph h hình tùy th c vào b n ch t a m i ki n trúc th t ng,
c vào vai trò, v trí c a nó và nh i u ki n c th . Trong i u ki n ki n trúc ng t ng có y u nhà c thì ng th và hình th tác ng c a các y u khác t kinh ph i thông qua nhân t nhà n và pháp lu t m t phát huy vai trò th t c a nó. Nhà là nhân t tác ng tr c ti p và m nh nh t t c h t ng kinh c a xã i S tác ng c a ki n trúc th ng t ng i c t ng theo nhi u xu h
và m c tiêu, th m chí các xu h
không ch khác nhau mà còn có th i l p nhau,
u ó ph n ánh tính ch t mâu thu n ích c a các giai p, các g xã i khác nhau. S tác g c a ki n trúc th g t ng i v c
h t ng có th di n ra theo xu tích c ho c tiêu c Khi các y u c a ki n ng phù h v nhu u khách quan c a
phát tri n kinh nó s t o ra ng tích c c thúc y phát tri n kinh t , ng l i n u các y u c a ki n trúc th t ng không phù nó kìm hãm, phá ho i
phát tri n kinh t . Tuy nhiên, dù ki n trúc th ng t ng có tác ng th nào c s h ng thì nó c ng không gi vai trò quy t nh c h t ng c a xã i. - - - - 52 BÀI 3:
3.1.4 S phát tri n c a các hình thái kinh t - xã h i là m t quá trình l ch s - t nhiên a. -
Hình thái kinh - xã h i là m t b n c a c ngh duy v dùng ch xã i t giai n nh t v m t ki s n xu t c tr cho xã i ó phù h v m t trình nh t c a l c l ng s n xu t và m t ki n trúc th ng t ng ng ng xây d
trên nh ng quan h s n xu t y. - ; - Xã i loài ã bi t
n 5 hình thái kinh t - xã h i n ng v 5 ph th s n xu Hình thái - xã h i c ng
ng nguyên th y, hình thái kinh t - xã h i chi m h
nô l , hình thái kinh - xã h i phong ki n, hình thái kinh - xã b n ngh thái kinh - xã h i c g s n ch ngh . b. - Tính ch t - nhiên
c a quá trình phát tr n các hình thái kinh - xã i th h n i dung sau: t là, s v n g và phát tri n c a xã i tuân theo các quy l t khách quan, ó là các
quy lu t c a chính b n thân c u 53 BÀI 3: trúc hình thái kinh t xã i mà tr
c h t là quy lu t quan h s n xu t phù h p v i trình phát tri n c a l c
ng s n xu t, quy lu t ki n trúc th ng t ng phù h p v i c s h t ng. Hai là, ng n g c c a m i v n ng, phát tri n c a xã i u có nguyên nhân
ti p hay gián ti p s phát tri n c a l l ng s n xu t xã i.
Ba là, quá trình phát tri n c a các hình thái kinh t - xã h i, là quá trình thay
l n nhau c a các hình thái - xã h i là do tác g c a các quy l t
khách quan làm cho các hình thái kinh t - xã h i không t n t i v nh vi n mà t n t i trong nh giai n s nh t Vai trò c a nhân t ch quan i i ti n trình ch :
S hình thành, phát tri n và thay
l n nhau c a các hình thái kinh - xã i trong h t do tác ng c a các quy lu t còn tác g c a các nhân t ch i u ki n lý, quan giai p, ng xã
i, truy n th ng v n hóa, i u ki n c t ... Chính vì v y,
ti n trình phát tri n c a m i c g g ng có th di n ra con hình ph
t p, a d ng phong phú...Tính ch t phong phú a d ng c a ti n trình phát tri n các hình thái - xã h i có bao hàm ng b phát tri n
m t hay m t vài hình thái kinh - xã h i Tuy nhiên s ó ph i g n v
nh ng i u ki n khách quan và ch quan nh t nh. S th ng t bi n ch ng gi a nhân t
khách quan và nhân t ch quan i v n ng, phát tri n c a xã i: L phát tri n a m i c g ng nói riêng tuân theo tính t t y u quy lu t xã i, v ch tác
g a d ng c a các nhân t khác nhau, trong ó có c nhân ho t ng ch quan c a con ng ó tri n c a xã h i bi u hi n ra là l
th ng nh t trong tính a d ng và a d ng trong tính th ng nh t c a nó. c. T t, theo lý l n hình thái kinh - xã h i, n xu v t ch t là s c a s ng xã h i, s n xu quy t trình phát tri n c a n n s n xu t và c ng là nhân quy t trình phát tri n c a ng xã h i. 54 BÀI 3: T hai, xã i là m t th s g các ng di n c a s ng xã
i t n i trong m t h th ng c u trúc ch t ch , tác ng qua l i v trong ó quan
s n xu t óng vai trò là quan h c b n nh quy t các quan khác vì v y, lý gi i các v n s ng xã i n xu s n xu t hi n th c a xã h i phân tích các ng di n khác nhau pháp l v n hóa, khoa h c...) c a s ng xã h i và m i quan gi chúng. T ba, v n ng, phát tri n c a xã i là quá trình - nhiên, di n ra
theo quy lu t khách quan ch không ph theo ý mu n ch quan, do ó mu nh và quy t g n nh ng n t c c a s xã i thì ph i nghiên quy lu v n ng, phát tri n c a xã i. 3.2 GIAI C P VÀ DÂN T C 3.2.1 V giai c u tranh giai c p a. 55 BÀI 3: - 1 . T khái ni m trên cho th y: - Giai p là k t a phân hóa xã h i do có s i l p h v v trong m t kinh t h i - nhà - Ngu n g c
ti p c a giai c p trong xã h i là phân hóa xã h i do ra t n t i c a ch h i li u s n xu ch y u c a xã i. Ngu g c sâu xa a phân hóa giai
p trong xã h i là do tình tr phát tri n ch y c a ng s n xu t. - - G - 1 V.I. Lênin (1977), tr. 17-18. 56 BÀI 3: b. 1. u tranh giai p g vai trò là ph h g c n c a s n ,
phát tri n xã h i trong i u ki n xã h i có phân hóa thành i kháng giai c p. L nhân lo i khi có phân hóa n nay th ch t ch là ch s c a nh c u tranh giai p bi u hi n d nhi u hình t a d ng v nh ng m c khác nhau và thái khác nhau. K t c i cùng c a nh cu c u tranh ó u n ra c a ph th s n xu t m thông qua cao a nó là cách m ng xã i. u tranh giai p không ch là g b n c a phát tri n ch s mà còn là
b n c a s ti n b và phát tri n xã h , nh m gi i quy t nh ng mâu thu n i kháng trong s ng kinh t , chính tr xã i. 3.2.2 Dân t c a. l 1 V.I.Lênin (1979), , t. 7, Nxb T , M tr. 237 238. 57 BÀI 3: l l b. - - - . - . - . châu Á. - 58 BÀI 3: Ý, Pháp , - toàn vào thiên nhiên. m 59 BÀI 3: cùng - - a. - không t dân - - - ch 60 BÀI 3: b. toàn c 61 BÀI 3: anh và 3.3 C VÀ CÁCH M NG XÃ H I 3.3.1 c a. b. N khác. 62 BÀI 3: c. Hai là, Ba là, n d. - - e. - - - xã : c 63 BÀI 3: - hì - - vua là - - phát xít- - m 64 BÀI 3: o dân và vì dân. Vì 3.3.2 Cách m ng xã h i a.
Nguyên nhân sâu xa c a cách xã h i là t mâu thu n phát tri n l ng s n xu v i kìm hãm c a quan h
s n xu t ã tr nên l i th mà không m t c c c i cách kinh hay chính tr gi i quy t Nguyên nhân ch quan là phát tri n nh và t ch c a giai p cách ng, t c giai c p i bi u cho ph h s n xu t m ti n b h ó t o ra phong trào u tranh giai p phát n t giác và khi có s k t h chín m
c a các nhân t khách quan và ch quan, t o h c ng thì khi t y u cách m ng s bùng n . b.
Cách m ng xã h i là khái ni m dùng ch b chuy n bi n c xã i loài ng - ó là chuy hình thái kinh - xã i p lên m t hình thái kinh - xã h i trình cao ti n hành trên m i nh v kinh t , chính v n hóa...c a xã i. c , ph 65 BÀI 3: . tô giáo . - xã - gay - , c - c. là . - - 66 BÀI 3: d. c ách kh - công ngh - , tôn giáo ,.. Xu - - - 67 BÀI 3: , Trong th ngày nay,t ã 3.4 Ý TH C XÃ H I
3.4.1 Khái ni m t n t i xã h i và ý th c xã h i - QHSX) - Tâm lý XH . YTXH ...
3.4.2 Quan h gi a t n t i xã h i và ý th c xã h i a. 68 BÀI 3: b. b. YTXH Ph.ánh TTXH : - ng - ác -
3.4.3 Các hình thái ý th c xã h i - - - - hay 69 BÀI 3: - - - 3.5 TRI T H C V I 3.5.1 c v i và b n ch i - iên, n ý th Ý ngh - g - 70 BÀI 3: - 3.5.2 Hi i và v gi i phóng i : - - - Mác - Lênin do 71 BÀI 3: 3.5.3
m tri t h c Mác Lênin v quan h cá nhân
và xã h i, v vai trò c a qu n chúng nhân dân và lãnh t trong l ch s a. Cá nhân - b. Vai trò ch sáng t o
s quy t nh ti n trình phát tri n c a qu n chúng nhân dân c hi n t sau: - - - 72 BÀI 3: là Hai là, Ba là, 3.5.4 V
i trong s nghi p cách m ng Vi t Nam - Lênin - - con - - 73 BÀI 3: - - - 1. 1 (1998), khóa VIII.- -59. 74 BÀI 3: v n g và phát tri n c a xã i tuân theo các quy l t khách
quan, ó là các quy lu t c a chính b n thân c u trúc hình thái kinh t xã i mà tr
c h t là quy lu t quan h s n xu t phù h p v i trình phát tri n c a l c
ng s n xu t, quy lu t ki n trúc th
ng t ng phù h p v i c s h t ng. u tranh giai p g vai trò là ph th g c n c a s n
, phát tri n xã h i trong i u ki n xã h i có phân hóa thành i kháng giai c p. là ch sáng l công hay ong quàn chúng n 75 BÀI 3: Câu 1: Vì sao? Câu 2: h và Câu 3: Câu 4: Câu 5: 76 TÀI 1. 20). Lênin 2. Mác-Lê - ). 3. (2003). XB . 4. (2010), - Lênin XB .