Gió mùa mùa hạ là gì? Tính chất của gió mùa mùa hạ là?
1. Gió mùa mùa hạ là gì? Nguyên nhân hình thành gió mùa mùa hạ
“Gió mùa” nói chung là một loại gió đổi hướng theo mùa, hướng gió được thay đổi gần như ngược
chiều nhau giữa mùa đông và mùa hè. Thuật ngữ gió mùa (trong tiếng Anh là “monsoon”) có
nguồn gốc từ tiếng Ả Rập “mausim” có nghĩa là “mùa”. Gió mùa là một đặc trưng của khí hậu khu vực miền Nam châu Á.
Lãnh thổ Việt Nam nằm trong vùng nội chí tuyến bán cầu Bắc, nên có Tín Phong bán cầu Bắc hoạt
động quanh năm. Mặt khác, khí hậu nước còn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của các khối khí hoạt động
theo mùa với hai mùa gió chính là gió mùa mùa đông và gió mùa mùa hạ.
Theo đó, gió mùa mùa hạ hay gió mùa Tây Nam là loại gió mùa xuất phát từ vùng áp cao của nửa
cầu Nam thổi theo hướng đông nam, vượt qua Xích đạo và đổi hướng thành gió tây nam nóng, ẩm
mang lại nhiều mưa cho khu vực. Gió mùa mùa hạ đã xuất phát từ trung tâm áp thấp Ấn Độ -
Mianma hút gió từ Bắc Ấn Độ Dương qua vịnh Bengan vào nước ta.
Về nguyên nhân hình thành gió mùa mùa hạ nói riêng, gió mùa nói chung thì nguyên nhân chính
sinh ra gió mùa là sự chênh lệch về khí áp giữa lục địa và đại dương và sự chênh lệch khí áp giữa
lục địa Bắc bán cầu và Nam bán cầu cầu theo mùa. Theo đó, về mùa hạ, chuyển động biểu kiến
của mặt trời đi về phía Bắc, đường hội tụ nội chí tuyến vượt lên phía Bắc, các hạ áp hình thành do
nhiệt trên các lục địa cũng di chuyển về phía Bắc và hút gió Tín Phong từ phía Nam xích đạo lên.
Sau khi vượt qua xích đạo, do ảnh hưởng của lực coriolis, gió này chuyển hướng Tây Nam. Một
số nơi, do sức hút lớn của các hạ áp lục địa, gió này chuyển hưởng Đông Nam. Và vì thế, đã hình
thành nên gió mùa mùa hạ ở nước ta.
2. Tính chất của gió mùa mùa hạ
Gió mùa mùa hạ hay gió mùa Tây Nam thổi vào nước ta mang đặc trưng bởi tính chất nóng ẩm,
có gió mạnh và mang lại lượng mưa đáng kể các khu vực mà nó đi qua, cụ thể là tiểu lục địa
châu Á và Nam và Đông Á. Lượng mưa do gió mùa Tây Nam gây ra là do sản phẩm phụ của
không khí khi đi qua những khu vực to lớn của đại dương xích đạo ấm cúng. Khối khí này kích
thích mức độ bốc hơi ngày càng tăng từ mặt phẳng đại dương làm cho không khí gió mùa Tây
Nam nhiều hơi nước. Nhưng nó bắt đầu nguội dần khi vận động, di chuyển về phía bắc và khi nó
bốc lên trên mặt đất. Đến một lúc nào đó, không khí không còn giữ được nhiệt độ và làm giảm
lượng lớn để tưới cho ruộng lúa và rừng mưa khí ẩm, nhiều lúc gây ra lũ lụt nghiêm trọng bên dưới
những sườn đồi không có cây cối.
Khi gió mùa mùa hạ hoạt động, nhiệt độ cao trên toàn quốc và đạt trên 25 độ C ở vùng thấp. Lượng
mưa lớn tập trung khoảng 80% lượng mưa của của cả nước với các kiểu thời tiết đặc biệt trong
mùa này là gió tây, mưa ngâu và bão, …
Ở nước ta, gió mùa mùa hạ kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10 ở với hai luồng gió thổi vào cùng
hướng Tây Nam, thể hiện phạm vi và tính chất của gió mùa mùa hạ vô cùng rõ rệt, cụ thể:
- Vào nửa đầu mùa hạ (từ tháng 5 đến tháng 7): Khối khí chí tuyến vịnh Bengan di chuyển theo
hướng Tây Nam xâm nhập trực tiếp vào nước ta gây mưa lớn cho đồng bằng Nam Bộ và Tây
Nguyên. Sau đó vượt dãy Trường Sơn gây ra hiệu ứng phơn khô nóng cho vùng đồng bằng ven
biển miền Trung và phía Nam khu vực Tây Bắc.
- Vào giữa và cuối mùa hạ (từ tháng 6 đến tháng 10): Gió mùa mùa hạ (từ áp cao cận chí tuyến
bán cầu Nam) hoạt động. Vượt qua vùng biển xích đạo trở nên nóng ẩm và gây mưa lớn kéo dài
cho vùng đón gió ở Nam Bộ và Tây Nguyên nước ta. Do áp thấp ở Bắc Bộ, khối khí này di chuyển
theo hướng Đông Nam vào Bắc Bộ tạo nên “gió mùa Đông Nam” vào mùa hạ ở miền Bắc nước ta.
Tựu chung lại, tính chất đặc trưng của gió mùa mùa hạ ở nước ta chính là nóng ẩm, mưa nhiều.
3. Ảnh hưởng của gió mùa mùa hạ đối với khí hậu nước ta
 Ảnh hưởng đối với hoạt động sản xuất nông nghiệp
- Về thuận lợi: Nền nhiệt vào thời điểm gió mùa mùa hạ hoạt động thường khá cao, độ ẩm lớn và
lượng mưa nhiều đây là điều kiện thuận lợi để phát triển nền nông nghiệp lúa nước và thâm canh
tăng vụ, đa dạng hóa các loại cây trồng vật nuôi.
- Về khó khăn: Thời tiết thường diễn biến thất thường (thường xuyên xảy ra thiên tai, mưa lũ, …)
điều này gây khó khăn rất lớn đến các hoạt động canh tác, thời vụ cũng như là phòng, chống thiên
tai và tìm kiếm cứu nạn.
Bên cạnh đó, độ ẩm môi trường lớn kết hợp với nhiệt độ cao là môi trường tốt nhất cho các loại vi
khuẩn virus gây bệnh phát triển, ảnh hưởng đến cây trồng, vật nuôi cũng như ảnh hưởng tới sức khỏe con người.
 Ảnh hưởng đối với đời sống con người và các hoạt động sản xuất khác
- Về thuận lợi: Thời điểm gió mùa mùa hạ hoạt động rất thích hợp để phát triển nhiều ngành kinh
tế như: Lâm nghiệp, giao thông vận tải, thủy hải sản và du lịch, … Đồng thời có thể đẩy mạnh các
hoạt động khai thác nông lâm ngư nghiệp và xây dựng.
- Về khó khăn: Như đã nói ở trên, thì khi gió mùa mùa hạ thổi qua đã mang đến kiểu thời tiết diễn
biến phức tạp thường xuyên xảy ra các hoạt động thời tiết cực đoan như: Dông, lốc, lũ lụt, … Điều
này ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của cây trồng cũng như đời sống của người dân. Đồng
thời, môi trường thiên nhiên cũng dễ bị suy thoái hơn so với các kiểu khí hậu không bị ảnh hưởng
bởi gió mùa mùa hạ nói riêng, gió mùa nói chung, lý do là vì các kiểu thời tiết cực đoan diễn ra
nhiều hơn so với các kiểu khí hậu khác, thiên tai bão lũ, … Gây nên những tổn thất nặng nề tới
mọi ngành sản xuất và cho cả con người.
Các hoạt động kinh tế như giao thông, du lịch và công nghiệp khai thác, … cũng chịu ảnh hưởng
rất lớn và trực tiếp của sự phân mùa khí hậu, chế độ sông ngòi, mực nước sông suối cũng thay đổi
theo mùa, theo đó, vào mùa hè khi lượng mưa lớn khiến mực nước các con sông dâng cao.
Đặc biệt, khi khối khí nhiệt đới có hướng Tây Nam thổi vào đầu mùa hạ kết hợp hiệu ứng phơn
Tây Nam (gió phơn Lào) lại gây ra tình trạng hạn hán khô nóng cho miền Trung và Tây Bắc. Hạn
hán không chỉ ảnh hưởng đến cây trồng, vật nuôi mà còn ảnh hưởng đến sức khoẻ con người rất
nhiều. Nắng nóng khô hạn dễ gây ra tình trạng sốc nhiệt, mất nước, … gia tăng, khiến cơ thể chúng
ta luôn trong tình trạng mệt mỏi, uể oải. Trong khi đó, vào giữa và cuối mùa hè, gió mùa Tây Nam
mang đến lượng mưa dồi dào cho cả nước và cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng bão lũ ở vùng
biển, sạt lở ở khu vực hiểm trở và ngập úng tại thành phố lớn, … Các hiện tượng này gây nguy
hiểm đến tính mạng, sức khỏe và tinh thần của người dân địa phương.
Ngoài ra độ ẩm lớn vào thời điểm gió mùa mùa hạ hoạt động còn gây khó khăn rất lớn trong việc
bảo quản các loại máy móc thiết bị trong sản xuất và sinh hoạt của chúng ta.