Giới thiệu về ngành nông nghiệp và đặc điểm tự nhiên Tây Nam Bộ

Giới thiệu về Tây nam bộ Khái quát 1. Vị trí địa lý
Vùng Đồng bằng sông Cửu Long (còn được gọi là Tây Nam Bộ, Cửu Long hay miền
Tây) là vùng cực nam của Việt Nam. Có vị trí nằm liền kề vùng Đông Nam Bộ, phía Bắc
giáp Campuchia, phía Tây Nam là vịnh Thái Lan, phía Đông Nam là Biển Đông với tổng diện tích 40.577,6 km².
Khu vực này có 1 thành phố trực thuộc trung ương là Cần Thơ và 12 tỉnh. Được chia làm ba tiểu vùng :
Vùng cao ở phía tây gồm các tỉnh đầu nguồn sông Cửu Long là Đồng Tháp, An
Giang, Cần Thơ, phần phía tây các tỉnh Long An, Tiền Giang, Vĩnh Long, Hậu Giang và
phần phía đông Kiên Giang ( Đây là vùng thường bị ngập vào mùa mưa bởi nước sông Cửu Long dâng lên)
Vùng thấp ở duyên hải phía đông gồm các tỉnh Bến Tre, Trà Vinh, Bạc Liêu, Cà
Mau, phần phía đông Long An, Tiền Giang, Vĩnh Long, Hậu Giang và phần ven biển Kiên
Giang ) Đây là vùng thường bị mặn xâm nhập vào mùa khô).
Khu vực này bao gồm rất nhiều quần đảo và đảo, với mặt bờ biển dài 73.2km. Đây là
vị trí địa lý rất thuận lợi cho việc phát triển kinh tế, du lịch với nhiều điểm đến hấp dẫn như
Cần Thơ, Châu Đốc, Cồn Phụng, Bến Tre, Vĩnh Long, và nhiều điểm du lịch sinh thái khác.
Đặc biệt trong lĩnh vực trồng cây công nghiệp như lúa, mía, cà phê, cao su và các loại trái cây. 2. Đặc điểm tự nhiên ● Địa hình
Đồng bằng sông Cửu Long là vùng hạ lưu cuối cùng của lưu vực sông Mê Kông
trước khi đổ ra Biển Đông ( chiếm trên 4% diện tích toàn lưu vực sông Mê Kông ). Địa hình
vùng đồng bằng sông Cửu Long khá thấp và phẳng với độ cao trung bình 3-5m, và ở một số
nơi chỉ có độ cao từ 0,5-1m so với mực nước biển. Có những vùng trũng như vùng Đồng
Tháp Mười, vùng Tứ giác Long Xuyên - Hà Tiên và một số vùng trũng nhỏ ở U Minh; có
hai mặt giáp biển dài hơn 600km, chịu tác động của cả hai loại triều khác nhau phía Biển
Đông (bán nhật triều không đều) và phía Biển Tây (nhật triều không đều). Đặc điểm này tạo
nên một sự phức tạp về chế độ thủy văn: phân phối dòng chảy thay đổi theo mùa và kỳ triều,
đồng thời có các xáo trộn về chất lượng nước ● Khí hậu
Khí hậu tại khu vực này có đặc điểm cận xích đạo, nóng ẩm quanh năm và mưa
nhiều, có một nền nhiệt độ cao ổn định trong cả năm. Trung bình, nhiệt độ trong năm dao
động từ 24 đến 27 độ C. Tuy nhiên, có nơi nhiệt độ chỉ dao động từ 2-3 độ C/năm. Điều đặc
biệt nữa là nhiệt độ giữa ngày và đêm lại rất thấp. Vùng Đồng bằng sông Cửu Long được
chia làm hai mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 và mùa khô từ tháng 12 đến
tháng 4 năm sau. Vì vị trí địa lý của khu vực này, nó lại thường xuyên phải hứng chịu thiên
tai, bão lũ, khiến cho việc sản xuất và sinh hoạt của người dân rất khó khăn. Bão lớn rất ít
khi xảy ra ở Nam Bộ. Tuy nhiên, trong các thập kỷ vừa qua bão có xu hướng dịch chuyển
dần về phía Nam và hằng năm thường có một số cơn bão đi gần hoặc đổ bộ vào ĐBSCL vào
thời điểm cuối năm. Một trong những thiên tai lớn nhất xảy ra tại ĐBSCL là cơn bão Linda
(bão số 5) trong năm 1997 gây thiệt hại nghiêm trọng dọc vùng ven biển từ Tiền Giang đến
Cà Mau: 3.000 người chết và mất tích, 200.000 căn nhà bị hư hại, thiệt hại về vật chất ước
tính lên đến 385 triệu USD[1]. Trong năm 2006, bão Durian đi vào ĐBSCL nhưng gây thiệt
hại ít hơn. Nhưng điều kiện khí hậu của vùng Đồng bằng sông Cửu Long lại rất thích hợp
cho việc canh tác nông nghiệp, thâm canh, tăng vụ trong sản xuất nông nghiệp. Khí hậu ấm
áp, với nhiều ngày nắng và độ ẩm cao giúp cho cây trồng phát triển tốt Lượng mưa
Vào mùa mưa, khoảng 50% khu vực đồng bằng bị ngập lụt (1.900 Km2). Toàn bộ
khu vực bán đảo Cà Mau thuộc phía đông nam đồng bằng bị ngập mặn suốt 6 tháng ( từ
tháng 8 đến tháng 12 ) . Vào mùa khô, nguồn nước ở khu vực sông Cửu Long không đủ để
ngăn ngừa sự xâm nhập mặn và sự xâm nhập mặn này sẽ lan rộng theo đường thủy tới
những khu vực thấp hơn. Thống kê giai đoạn 2000 - 2020 cho thấy, lượng mưa trung bình
toàn vùng ĐBSCL vào khoảng 1.733mm (dao động từ 1.400 - 2.200mm), lượng mưa lớn
tập trung tại vùng bán đảo Cà Mau từ (1.900 - 2.200mm), thấp nhất tại khu vực giữa sông
Hậu, sông Tiền (An Giang, Tiền Giang). 3. Tài nguyên thiên nhiên ● Thủy văn
Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có mạng lưới sông ngòi, kênh, rạch dày đặc và khá
phong phú, với khoảng 26.550km sông tự nhiên, thuận lợi cho giao thông thủy; trong đó có
trên 5.000km sông, kênh, rạch cho phép phương tiện thủy trọng tải trên 100 tấn đi lại dễ
dàng. Với hệ thống mạng lưới kênh đa dạng và rộng lớn, nguồn nước tại đây được cung cấp
đầy đủ và đáp ứng nhu cầu cho các hoạt động sản xuất, nông nghiệp và sinh hoạt. Điều này
cũng là lý do vì sao vùng đất này được mệnh danh là "đất lúa, nước non". Đặc biệt, trong
mùa mưa, lượng nước sông dâng cao, tạo điều kiện tưới tiêu cho các vùng đất canh tác. Nhờ
đó, vùng đất này đã trở thành một trung tâm sản xuất nông nghiệp quan trọng của cả nước.
Trong đó, sông Tiền và sông Hậu là hai sông chính chi phối mạnh mẽ sự phát triển của vùng
này. Sông Tiền đóng vai trò quan trọng ngay sau khi phân lưu từ dòng chính. Ngoài ra, vùng
ĐBSCL còn nhiều nhánh sông, rạch khác chạy theo sông Tiền và sông Hậu, tuy ít nhiều đã
bị biến dạng và dần mất đi tính tự nhiên do hoạt động của con người, nhưng vẫn còn mang
những nét thiên nhiên vốn có, như rạch Hồng Ngự, rạch Cần Lố, rạch Ruộng…Đối với kênh
đào, kênh đào vùng ĐBSCL được phát triển chủ yếu trong vòng hơn 1 thế kỷ nay, với mục
đích chính là phát triển nông nghiệp và giao thông thủy. Đến nay, hệ thống kênh đào đã
được đan dày ở cả 3 cấp là kênh trục, kênh cấp I, kênh cấp II, kênh cấp III nội đồng. ● Đất đai
Tổng diện tích Đồng bằng sông Cửu Long khoảng 3,96 triệu ha, trong đó khoảng 2,6
triệu ha được sử dụng để phát triển nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản chiếm 65%. Trong
đó, đất trồng cây hằng năm chiếm trên 50% ( 90% là đất lúa ), đất chuyên canh các loại cây
màu và cây công nghiệp ngắn ngày khoảng 150.000 ha. Đồng bằng sông Cửu Long có nhiều
loại đất, bao gồm đất mặn, đất phèn (chiếm 2,5 triệu ha) và đất phù sa ngọt (chiếm 1,2 triệu
ha). Vùng đất này đất đai màu mỡ, lúa nước được thu hoạch bảy lần trong hai năm. Đất phù
sa nằm nhiều ở vùng giữa sông Tiền và sông Hậu, đất có độ phì nhiêu cao thích hợp cho
việc trồng lúa, hoa màu và cây công nghiệp ngắn ngày. Đất xám có độ phì nhiêu thấp, nhẹ
và tơi xốp, thường được tìm thấy ở biên giới Campuchia và các thềm phù sa cổ ở Đồng Tháp Mười. ● Hệ sinh thái
Theo các chuyên gia, khu vực này có hệ sinh thái đa dạng và đặc sắc từ hệ sinh thái biển,
đảo, cửa sông cho đến đất ngập nước, rừng ngập mặn, cù lao châu thổ, với nhiều khu dự trữ
sinh quyển, vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên có tính đa dạng sinh học cao, như vườn
Quốc gia Mũi Cà Mau, Vườn Quốc gia U Minh Hạ (Cà Mau); Vườn Quốc gia U Minh
Thượng, Vườn Quốc gia Phú Quốc (Kiên Giang); Vườn Quốc gia Tràm Chim ((Đồng
Tháp), Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Láng Sen (Long An), Khu Bảo tồn thiên
nhiên Lung Ngọc Hoàng (Hậu Giang).
Trong các vũng ngập nước ở đồng bằng sông cửu long có thể xác định được 3 loại hệ sinh thái tự nhiên:
+ hệ sinh thái vùng ngập mặn: nằm ở vùng rìa ven biển trên các bãi lầy mặn. Trong
số các rừng ngập mặn còn lại , trên 80% ( khoảng 77.000 ha) tập trung ở tỉnh Bạc Liêu và
Cà Mau.+hệ sinh tháiđầmnộiđịa( rừng Tràm ):rừng tràmrấtquan trọngđốivớiviệchình
thành đất đai và thủy văn, bảo tồn các loại vật.
+ hệ sinh thái cửa sông: nằm trong số các hệ sinh thái phong phú và năng động nhất
trên thế giới. Tuy nhiên dễ chịu ảnh hưởng của do ô nhiễm môi trường và do các tác động
của chế độ nước ( nhiệt độ, độ mặn, lượng phù sa) những yếu tố có thể phá vỡ hệ sinh thái này.
Tài nguyên rừng cũng giữ những vai trò quan trọng, đặc biệt là hệ thống rừng ngập mặn ven
biển lớn nhất Việt Nam, trong đó hệ thống rừng ngập mặn Mũi Cà Mau được công nhận là
khu dự trữ sinh quyển thế giới, bên cạnh đó là những cánh rừng tràm ở U Minh (Cà Mau),
Đồng Tháp với một hệ thống sinh học vô cùng đa dạng.
Vườn Quốc gia U Minh Hạ (Cà Mau)
Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Láng Sen (Long An) ● Động vật
Hệ động vật gồm có 24 loài vú, 386 loài và bộ chim, 6 loài lưỡng cư và 260 loài cá. Thủy
sản nước ngọt đồng bằng sông cửu long có trên 250 loài cá nước ngọt, trong đó có khoảng
50 loài có giá trị kinh tế cao và 20 loài cá quý hiếm. 4. Đặc điểm kinh tế
Với những lợi thế về điều kiện tự nhiên và phát triển kinh tế, khu vực Đồng bằng sông Cửu
Long đang trở thành một trong những vùng đất tiềm năng của Việt Nam về nhiều lĩnh vực
khác nhau. Với hơn 50% diện tích lúa, 71% diện tích thủy sản, 30% giá trị sản xuất nông
nghiệp và 54% sản lượng thủy sản của nhà nước. ● Nông nghiệp
Lúa nước phát triển mạnh mẽ và là ngành nông nghiệp chính của vùng. Phần đông
dân số làm nông nghiệp, là vùng sản xuất lúa gạo chủ yếu ở Việt Nam, cũng là một trong
những khu sản xuất gạo nổi tiếng ở Đông Nam Á. Lúa trồng nhiều nhất ở các tỉnh An Giang,
Long An, Đồng Tháp, Tiền Giang. Ngoài ra, cây ăn trái cũng là đặc sản nổi tiếng của vùng,
với sự đa dạng về số lượng cũng như chất lượng ngày càng được nâng cao. ● Thủy sản
Sản lượng chiếm 50% cả nước, nhiều nhất ở các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu,
Kiên Giang và An Giang. Kiên Giang là tỉnh có sản lượng thủy sản săn bắt nhiều nhất,
239.219 tấn thủy sản (năm 2000). An Giang là tỉnh nuôi trồng thủy sản lớn nhất vùng với
sản lượng 80.000 tấn thủy sản (năm 2000). Nghề nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản đang
phát triển mạnh, theo quy mô công nghiệp. ● Công nghiệp:
Ngành công nghiệp phát triển rất thấp, chủ yếu là ngành chế biến lượng thực. Cần
Thơ là trung tâm công nghiệp của cả vùng bao gồm các ngành nhiệt điện, chế biến lương
thực, luyện kim đen, cơ khí, hóa chất, dệt may và vật liệu xây dựng. Đồng bằng sông Cửu
Long đang là một trong những khu vực đang được đầu tư phát triển các khu công nghiệp,
với nhiều ưu điểm như giao thông thuận tiện, nguồn nhân lực phong phú, chi phí đầu tư thấp
và các chính sách hỗ trợ đầu tư từ chính phủ. Ngoài ra, địa hình đồng bằng sông Cửu Long
còn có nhiều lợi ích khác như: Tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch: Khu vực Đồng
bằng sông Cửu Long còn có nhiều địa danh du lịch nổi tiếng như Bảo Lạc, Trà Sư, Bến Tre,
Cần Thơ. . Nơi đây thu hút nhiều khách du lịch với các hoạt động tham quan, khám phá về
văn hóa và ẩm thực của vùng đất này.
5. Đặc điểm dân cư - xã hội
Đồng bằng sông Cửu Long có tổng dân số là 17.744.947 người (2022) và là nơi có nhân
khẩu đông nhất Việt Nam. Vùng này chiếm 12,8% diện tích cả nước nhưng có 17,9% dân số
cả nước, Tuy nhiên, Đồng bằng sông Cửu Long đứng về phương diện thu nhập vẫn còn thấp
hơn cả nước: thu nhập bình quân đầu người với mức 60 triệu đồng (cả nước là 74 triệu đồng/người/năm).
Cư dân ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long bây giờ chủ yếu là người Việt, người bản địa
người Khmer sinh sống chủ yếu ở tỉnh Trà Vinh, tỉnh Sóc Trăng và tỉnh An Giang. Vẫn có
người Hoa quy mô tương đương ở tỉnh Kiên Giang và tỉnh Trà Vinh, một số di cư đến
khoảng thời gian cuối nhà Minh đầu nhà Thanh do Mạc Cửu tuyển mộ. Đồng bằng sông
Cửu Long có mật độ dân số cao. Là vùng sông nước, nên họat động sản xuất, sinh họat hàng
ngày của người dân đồng bằng sông Cửu Long chủ yếu là bằng ghe, thuyền với hàng chục
loại khác nhau được chế tạo dùng để đánh bắt thủy hải sản, đi lại, vận chuyển hàng hóa, hành khách,. .
Các loại cây ăn trái tại tây nam bộ
Đồng bằng sông Cửu Long hiện có diện tích trồng các loại cây ăn quả vào khoảng
trên 288 nghìn ha, với sản lượng mỗi năm trên 3,18 triệu tấn quả phục vụ tiêu dùng và xuất
khẩu. Đồng bằng sông Cửu Long là một trong những "điểm nóng" của nền nông nghiệp
Việt Nam. Theo các nhà khoa học, khu vực này có đủ các điều kiện thuận lợi để trồng cây
ăn quả, tạo nguồn nông sản tiêu dùng và xuất khẩu, góp phần nâng cao mức sống của người
dân. Với lợi thế về đất đai, khí hậu, nguồn nước thuận lợi cho các loại cây ăn quả sinh
trưởng và phát triển, cho chất lượng và năng suất cao, được khách hàng trong nước và quốc
tế ưa chuộng. Miền Tây Nam Bộ được coi là vựa trái cây lớn nhất ở khu vực miền Nam.
Đây là quê hương của vô vàn loại trái cây thơm ngon nổi tiếng như cam sành, bưởi Năm
Roi, sầu riêng Cái Mơn, dừa sáp Cầu Kè, mít tố nữ, mít ruột đỏ,. . Những loại trái cây này
vô cùng thơm ngon và đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Một số loại còn được xuất
khẩu sang thị trường nước ngoài, còn lại toàn là các loại trái cây nổi tiếng hàng đầu cả nước.
Những địa phương có các loại cây trồng thế mạnh cũng mạnh dạn đầu tư, nâng tầm thành
thương hiệu nổi bật và có giá trị kinh tế cao. Áp dụng đồng bộ và rộng rãi các tiến bộ kỹ
thuật, quy trình canh tác, công nghệ sau thu hoạch trong trồng cây ăn quả, nên tại các địa
phương ở Đồng bằng sông Cửu Long, hiệu quả trong sản xuất cây ăn quả đã cao hơn hẳn lối
canh tác truyền thống. Ví dụ nhắc đến Vĩnh Long ta có bưởi Năm Roi hay Tiền Giang có
xoài cát Hòa Lộc; sen, quýt ở Đồng Tháp; thốt nốt ở An Giang; vú sữa Lò Rèn ở Tiền
Giang; dừa sáp ở Trà Vinh; chôm chôm ở Vĩnh Long; cam mật ở Cần Thơ. . Do áp dụng
đồng bộ và rộng rãi các tiến bộ kỹ thuật, quy trình canh tác, công nghệ sau thu hoạch trong
trồng cây ăn quả, nên tại các địa phương ở Đồng bằng sông Cửu Long, hiệu quả trong sản
xuất cây ăn quả đã cao hơn hẳn lối canh tác truyền thống.
ht ps:/ vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_b%E1%BA%B1ng_s
%C3%B4ng_C%E1%BB%ADu_Long#Kinh_t%E1%BA%BF
ht ps:/ www.tourmientaynambo.com/tong-quan-mien-tay-song-nuoc-nam-bo/
ht ps:/ nongnghiep.vn/cay-trai-dac-san-mien-nam-d266038.html
ht ps:/ www.tapchicongsan.org.vn/van_hoa_xa_hoi/-/2018/43124/kinh-te---xa-hoi-va-moi-
truong-vung-dong-bang-song-cuu-long-truoc-tac-dong-cua-bien-doi-khi-hau.aspx#:~:text=
%C4%90%E1%BB%8Ba%20h%C3%ACnh%20v%C3%B9ng%20%C4%91%E1%BB
%93ng%20b%E1%BA%B1ng,ph%C3%ADa%
ht ps:/ bancanbiet.vn/vi-tri-dia-ly-dieu-kien-tu-nhien-vung-dong-bang-song-cuu-long/
ht ps:/ vesdec.com.vn/index.php?language=vi&nv=news&op=Tin-VESDEC/Moi-truong-tu-
nhien-Vung-Dong-bang-song-Cuu-Long-321
ht ps:/ siwrp.org.vn/tin-tuc/nguon-tai-nguyen-cua-dong-bang-song-cuu-long_359.html
Document Outline

• Khái quát
• Các loại cây ăn trái tại tây nam bộ