lOMoARcPSD|401 902 99 lOMoAR cPSD| 40190299 MĀC LĀC
LâI Mä ĐÀU ................................................................................................................................................ 3
I. S¡ L¯þC VÂ THà NH) Kþ .......................................................................................................... 3
II. HIÀN PHÁP THà NH) Kþ VÀ NHþNG LÀN SỬA ĐàI ..................................... 2
2.1Hi¿n pháp n m 1921 ............................................................................................................... 3
2.2 Hi¿n pháp n m 1924 .............................................................................................................. 6
2.3 Hi¿n pháp n m 1961 .............................................................................................................. 8
2.4 Hi¿n pháp n m 1982 .............................................................................................................. 9
III . CÁC NGÀY Là LàN CĀA THà NH) Kþ .................................................................. 11
3.1 N m mái ( New Year’s Day) .......................................................................................... 11
3.2 Chÿ quyÁn qußc gia và ngày cÿa trẻ em ..................................................... 15
3.3 Victory Day ............................................................................................................................... 16
3.4 Ngày cßng hòa Thá Nh* Kì ......................................................................................... 19
IV. TIÂN BẠC THà NH) Kþ ........................................................................................................ 22
4.1. Lßch sÿ đßng Lira ............................................................................................................. 22 4.2 Lira Thá Nh* Kÿ cũ
4.3 Thành Ankara .......................................................................................................................... 22
4.4 1.000.000 Lira Thá Nh* Kÿ ........................................................................................... 24
4.5 Lira Thá Nh* Kÿ mái .......................................................................................................... 24
V.¾NH H¯äNG SÂU SÀC CĀA VĂN HÓA CHÍNH TRÞ ĐÞI VàI QUÞC GIA
THà NH) Kþ ............................................................................................................................................. 25 lOMoAR cPSD| 40190299 LâI Mä ĐÀU
Trong mỗi quốc gia, bất kể nước nào đi nữa, mỗi ngưßi công dân như
chúng ta thưßng rất thân thuộc và tôn trọng với hai từ
á đây mọi ngưßi đều hiểu nôm na văn hóa là mọi điều tinh túy nhất cāa
từng lĩnh vực, được đúc kết, được truyền l¿i và được kế thừa, phát triển
hai từ ấy một cách tốt đẹp nhất. Tuy nhiên việc liên quan đến sự phát triển
và ho¿t động cāa một nền dân chā chính trị hay còn gọi là văn hóa chính
trị thì rất ít ngưßi biết rõ hoặc đi sâu vào bái lẽ nó không có một sự thống
nhất nào cÁ. Văn hóa nói chung, văn hóa chính trị nói riêng biểu hiện chā
yếu là á ý nghĩa và giá trị với một phương thức định hình, định hướng đặc
thù đối với hành động chính trị có văn hóa. Văn hóa hiểu như vậy không
tách rßi nghĩa gốc cách, hướng đích tới h¿nh phúc cāa đồng bào và quyền lợi cāa Tổ quốc.
Văn hóa chính trị- Ngọn đuốc thắp sáng cho cÁ tương lai toàn dân tộc.
Để đáp ứng nhu cầu về tìm hiểu, nghiên cứu về văn hóa chính trị
một cách rõ ràng, tôi sẽ vận dÿng những điều bÁn thân đã tìm hiểu
và nghiên cứu về văn hóa chính trị trên một đất nước mang tên Thổ
Nhĩ Kỳ và đi sâu vào đó là những biểu hiện cāa văn hóa chính trị đ¿i
diện cho cÁ một quốc gia chính là Hiến Pháp, Những ngày lễ hay cÁ
tiền b¿c á đất nước b¿n để mọi ngưßi có cái nhìn sâu hơn thế nào
là ngọn đuốc thắp sáng cho cÁ một khoÁng trßi rộng lớn cũng như
nhìn nhận những Ánh hưáng sâu sắc cāa các biểu hiện văn hóa
chính trị đó lên một quốc gia tươi đẹp như vậy.
I. S¡ L¯þC VÀ THà NH) Kþ
Thổ Nhĩ Kỳ tên chính thức Cộng hoà Thổ Nhĩ Kỳ, là một nước nằm lOMoAR cPSD| 40190299 2 | P a g e
trên cÁ lÿc địa Âu-Á phần lãnh thổ chính t¿i bán đÁo Anatolia phía Tây
Nam châu Á, một phần nhỏ diện tích á vùng Balkan phía Đông Nam châu Âu.
Cộng hoà Thổ Nhĩ Kỳ là một nước cộng hoà dân chā, theo hiến pháp
phi tôn giáo. Hệ thống chính trị cāa họ đã được thành lập từ năm 1923.
Thổ Nhĩ Kỳ là thành viên cāa Liên Hiệp Quốc, NATO, OSCE, OECD, OIC,
Cộng đồng châu Âu và đang đàm phán đề gia nhập Liên minh châu Âu. Vì
có vị trí chiến lược á giữa châu Âu và châu Á và giữa ba biển, Thổ Nhĩ Kỳ
từng là ngã tư đưßng giữa các trung tâm kinh tế, và là nơi phát sinh cũng
như nơi xÁy ra các trận chiến giữa các nền văn minh lớn.
Chính trị Thổ Nhĩ Kỳ dựa trên hệ thống cộng hoà nghị viện đ¿i
diện dân chā phi tôn giáo, theo đó Thā tướng Thổ Nhĩ Kỳ là lãnh
đ¿o chính phā, và một hệ thống đa đÁng. Quyền hành pháp thuộc
về chính phā. Quyền lập pháp thuộc cÁ chính phā và Đ¿i Quốc hội
Thổ Nhĩ Kỳ. Tư pháp độc lập với hành pháp và lập pháp
II.HI¾N PHÁP THà NH) Kþ VÀ NHĀNG LÀN SþA ĐàI
Hiến pháp theo như một định nghĩa cāa từ điển có nghĩa là " Hệ thống
các nguyên tắc cơ bÁn theo đó một quốc gia, nhà nước, tập đoàn, hoặc
tương tự được quÁn lý ". Hiến pháp trên hết là quyền h¿n bao gồm luật
pháp, hành quyết và thậm chí là thẩm quyền vì hiến pháp cũng quy định
mối quan hệ giữa ba quyền lực riêng biệt này. Hiến pháp nói chung bằng
văn bÁn và má ra cho những thay đổi ngo¿i trừ một vài điều không thể lOMoAR cPSD| 40190299 3 | P a g e
ch¿m tới. Kể từ khi thành lập, nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ hiện đ¿i đã được
quÁn lý theo bốn tư liệu Hiến Pháp. Constitution Definition & Meaning | Dictionary.com
2.1.Hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ 1921
Chúng ta nên bắt đầu phân tích hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ tương đối bằng
cách lần đầu tiên xem xét Hiến pháp năm 1921 mặc dù nó là một sÁn phẩm
cāa thßi kỳ đấu tranh quốc gia. Các chuyên gia hiến pháp quan trọng như
Giáo sư Ergun Özbudun và Bülent Tanör đều thừa nhận rằng hiến pháp năm
1921 đã chứng kiến quá trình ho¿ch định hiến pháp dân chā nhất mà Thổ Nhĩ
Kỳ từng có. Một trong những khía c¿nh quan trọng nhất cāa hiến pháp năm
1921 là nó má đưßng cho một chế độ cộng hòa dân chā bằng bài viết nổi
tiếng "Chā quyền thuộc về quốc gia mà không có trình độ và điều kiện"1 (UPA-ADM1N, 2012)
Hiến pháp 1921 là Hiến pháp đầu tiên cāa nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ
mới, xuất hiện dưới cái tên Main Formation and Law2. Hiến pháp 1921
được bầu bái Đ¿i hội đồng sau sự sÿp đổ cāa đế chế Ottoman3
Hiến pháp này, bao gồm một phần t¿m thßi với 23 điều.
Mßt sß điÁu kho¿n c¢ b¿n nh¿t cÿa Hi¿n pháp n m 1921:
★ Chā quyền thuộc về quốc gia vô điều kiện và vô điều
kiện. Quốc gia có quyền tự trị. (Mÿc đích chính)
★ Thẩm quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp thuộc về quốc hội. 1
2 Luật cơ bản của Thổ Nhĩ Kỳ trong một thời gian ngắn từ năm 1921 đến năm 1924
3 Đế chế Ottoman là một trong những triều đại hùng mạnh nhất và lâu đời nhất trong lịch sử thế giới.
Siêu cường hồi giáo này đã cai trị các khu vực rộng lớn ở Trung Đông, Đông Âu và Bắc Phi trong hơn 600 năm. lOMoAR cPSD| 40190299 4 | P a g e
★ Nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ được điều hành bái Đ¿i hội đồng. Chính
phā cāa nó được gọi là Chính phā cāa Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ.
★ Cuộc bầu cử phó chā tịch Quốc hội được tổ chức hai năm
một lần. Các thành viên được chọn có thể được bầu l¿i.
★ Thổ Nhĩ Kỳ có một hệ thống đ¿i biểu quốc gia. Mỗi āy quyền
đ¿i diện cho cÁ nước, không phÁi là tỉnh mà nó được bầu.
★ Các thành viên cāa Hội đồng Bộ trưáng bầu một trong số họ làm chā
tịch cāa họ. Tuy nhiên, ông cũng là Chā tịch Hội đồng Bộ trưáng.
★ Các quy định không mâu thuẫn cāa Luật có hiệu lực như trước đây.
★ Quốc hội có thẩm quyền thực thi các quy tắc tôn giáo (điều khoÁn Shar) (reyhan, 2013)
BÁn Hiến pháp 1921 đã được Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ phê chuẩn vào
tháng 1 năm 1921 Thổ Nhĩ Kỳ kỷ niệm 100 năm Hiến pháp đầu tiên,
được công bố vào ngày 20 tháng 1 năm 1921. Hiến pháp này là duy
nhất vì một số lý do trong lịch sử hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ, mặc dù nó chỉ
có hiệu lực trong ba năm. Hiến pháp chuyển tiếp này vẫn có hiệu lực
trong một thßi gian ngắn vì Mustafa Kemal 4đã lo¿i bỏ phe đối lập bÁo
thā trong một cuộc bầu cử sớm vào tháng 4 năm 1923; Sau đó, ông
tuyên bố cộng hòa vào tháng 10 năm 1923. (UPA-ADM1N, 2012)
Trên thực tế, đó là một Hiến pháp linh ho¿t và ngắn gọn dựa trên một
"hệ thßng chính phÿ hßi đßng" mà không bãi bỏ Hiến pháp Ottoman đã
được thÁo luận rộng rãi khác nhau bái một số học giÁ Thổ Nhĩ Kỳ. Đó là
một hiến pháp được ban hành theo cách m¿ng tháng Mưßi năm 1917. Một
khía c¿nh quan trọng khác cāa Hiến pháp năm 1921 là nó đề xuất một hệ
thống "hÿp nh¿t quyÁn lực" thay vì " phân chia quyÁn lực" bằng cách trao
tất cÁ quyền lực cho Đ¿i hội đồng Thổ Nhĩ Kỳ. Đó là lý do t¿i sao hiến
pháp năm 1921 đã t¿o ra một "chính phā nghị viện", có quyền hành pháp,
tư pháp và thẩm quyền. Cần lưu ý rằng hiến pháp năm 1921 là sÁn phẩm
cāa thßi chiến và đó là lý do t¿i sao nên là vô lý khi chß đợi những phẩm
chất cāa một nền dân chā phát triển từ nó. (UPA- ADM1N, 2012)
4 Mustafa Kemal Atatürk: Người sáng lập Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ và là Tổng thống đầu tiên của nước Cộng hòa
Biography of Atatürk (ktb.gov.tr) lOMoAR cPSD| 40190299 5 | P a g e
TÁm quan trọng cÿa Hi¿n pháp n m 1921
★ Hiến pháp năm 1921 là tài liệu sáng lập cāa Nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ mới.
★ Hiến pháp này đã áp đặt một hội đồng lập hiến lên Quốc hội.
★ Các điều kiện bất thưßng và tình tr¿ng chiến tranh đã dẫn
đến những h¿n chế về quyền và tự do cāa các cá nhân.
★ Chā quyền thuộc về quốc gia vô điều kiện, và chā quyền
cāa quốc gia đã được chấp nhận.
★ Hiến pháp năm 1921 đã thông qua các nguyên tắc thống nhất quyền
lực, quyền tối cao cāa quốc hội và các nguyên tắc cāa một quốc hội.
★ Việc áp dÿng các quy tắc tôn giáo chỉ ra rằng Hiến pháp
năm 1921 không phÁi là thế tÿc.
★ Sửa đổi hiến pháp lớn nhất diễn ra vào ngày 29 tháng 10 năm
1923, với tuyên bố cāa nền Cộng hòa. Thay vì hệ thống nghị viện
cāa chính phā, hệ thống nội các đã được giới thiệu. (reyhan, 2013)
Với Hiến pháp năm 1921, nó đã trá thành chính thức hợp pháp chính trị
rằng một quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ mới được thành lập để thay thế Đế chế
Ottoman. Với luật này, tinh thần đoàn kết đã phát triển kể từ Thông tư
Amasaya đã trá thành chính thức. Điều rất quan trọng là mọi ngưßi phÁi
có được một trật tự nhất định do các sự kiện chiến tranh và nhầm lẫn vào
thßi điểm đó. Tuy nhiên, rất ít điều cāa Hiến pháp này có hiệu lực ngày
nay. Hiến pháp năm 1921 bị bãi bỏ vào năm 1924. Cộng hòa Thổ Nhĩ
Kỳ và Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tÿc hành động theo các quy định
cāa luật này. Hiến pháp năm 1921 có một vị trí quan trọng trong
lịch sử cāa Nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng nó đã được thông qua
bằng chữ in hoa như một bước ngoặt lớn. (ozturk, 2021)
Hiến pháp năm 1921 ngắn gọn, linh ho¿t và t¿m thßi. Tuy
nhiên, quá trình hình thành tr¿ng thái đòi hỏi một văn bÁn chi tiết,
cứng nhắc và vĩnh viễn hơn. Để đáp ứng nhu cầu, TBMM5 đã
thông qua một hiến pháp mới vào ngày 20 tháng 4 năm 1924.
5 TBMM viết tắt của Türkiye Büyük Millet Meclisi: Hội nghị Đại quốc dân Thổ Nhĩ Kỳ lOMoAR cPSD| 40190299 6 | P a g e 2.2 . Hi¿n pháp 1924
Hiến pháp năm 1924 là hiến pháp thứ
hai cāa Nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ mới trong
lịch sử hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng nó
là hiến pháp đầu tiên trong nhiều khía
c¿nh. Trước hết hiến pháp này là hiến
pháp đầu tiên cāa Cộng hòa Thổ Nhĩ
Kỳ, vì nó chưa được tuyên bố là một
nước Cộng hòa trong một phần quan
trọng cāa giai đo¿n Hiến pháp năm
1921. Thứ hai, Hiến pháp này là
Hiến pháp đầu tiên á Thổ Nhĩ Kỳ được thực hiện theo sự hiểu biết và
hệ thống cāa Hiến pháp. Hiến pháp năm 1921 có các quy định khẩn cấp
được ban hành trong những trưßng hợp đặc biệt và không có quy định
nào liên quan đến các quyền và tự do cơ bÁn, điều không thể thiếu đối
với hiến pháp. Thứ ba, Luật năm 1876 vẫn chưa bị bãi bỏ trong Hiến
pháp năm 1921, và cần phÁi thừa nhận rằng hai hiến pháp, một trong
số đó có hiệu lực trong giai đo¿n này. Hiến pháp năm 1876 đã bị Bãi
bỏ bái Hiến pháp năm 1924 (Anayasası)
ĐiÁu cÿa Hi¿n pháp 1924
★ Chā quyền thuộc về quốc gia vô điều kiện
★ Nhà nước quÁn lý theo chế độ Cộng hòa
★ Tôn giáo cāa nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ là Hồi giáo, Thā đô là Ankara,
★ Ngôn ngữ là tiếng Thổ Nhỹ Kì
★ Thā đô, chế độ và lá cß cāa nhà nước không thể thay đổi
★ Quyền lập pháp và hành pháp thuộc về quốc nội
★ Tư pháp được thực hiện bái các tòa án độc lập
★ Các cuộc bầu cử được tổ chức 4 năm 1 lần
★ Độ tuổi cāa cử tri là 18 tuổi (1924 Anayasasi)
Sau khi tuyên bố Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ năm 1923, bÁn Hiến pháp 1924
đã được so¿n thÁo, kéo dài trong 36 năm đến tận cuộc đÁo chính 1961.
Hiến pháp năm 1924 đã bÁo vệ nguyên tắc chā quyền quốc gia và nghiêm
cấm sửa đổi điều khoÁn đầu tiên cāa nó, quy định rằng Thổ Nhĩ Kỳ là một
nước cộng hòa. Về tự do, văn bÁn chỉ công nhận các quyền dân sự và
chính trị. Dân chā được hình thành một cách đ¿i diện và đa số. lOMoAR cPSD| 40190299 7 | P a g e
Mặc dù duy trì ý tưáng rằng quyền lập pháp nên thống trị hành pháp và
tư pháp, Hiến pháp năm 1924 đã làm cho hệ thống chính phā gần gũi hơn
với chā nghĩa nghị viện và hướng tới độc lập tư pháp. Liên quan đến tư
pháp, Hiến pháp năm 1924 tuyên bố rằng các tòa án sẽ quyết định thay
mặt quốc gia và các thẩm phán phÁi độc lập khỏi bất kỳ sự can thiệp nào.
Tuy nhiên, văn bÁn đã lo¿i trừ sự đÁm bÁo cāa một thẩm phán tự nhiên.
Hiến pháp năm 1924 duy trì nguyên tắc bình đẳng trong khi đổi tên quốc
gia. Điều 88 được dịch nôm na như sau: "Tên Turk, nh° mßt thu¿t ngÿ chính
trß, s¿ đ°ÿc hißu là bao gßm t¿t c¿ các công dân cāa Cßng hòa Thá Nh* Kÿ,
không phân biệt, hoặc tham chiÁu đÁn chāng tßc hoặc tôn giáo"6. Hiến pháp
năm 1924 vẫn có hiệu lực trong suốt 36 năm. Trong thßi gian này, văn bÁn đã
được sửa đổi nhiều lần. Điều đáng chú
ý nhất cāa bÁn Hiến Pháp sau khi sửa đổi chính là quy định Thổ Nhĩ Kỳ là một
nhà nước Hồi giáo đã bị lo¿i bỏ vào năm 1928. Nhß những thay đổi cāa năm
1931 và 1934, phÿ nữ có được quyền bỏ phiếu và ứng cử. Năm 1937, các
nguyên tắc cơ bÁn cāa chā nghĩa Kemal bao gồm laïcité7
đã được đưa vào văn bÁn.
Mustafa Kemal - Cha đẻ cāa ngưßi Thổ Nhĩ Kỳ, đã xoay sá để chuyển đổi
luật pháp Thổ Nhĩ Kỳ một cách m¿nh mẽ và dứt khoát. Theo Hiến pháp
năm 1924, luật Hồi giáo đã bị bãi bỏ chính xác và các quy tắc thế tÿc cāa
các nước châu Âu đã được thông qua như Bộ luật Dân sự từ Thÿy Sĩ, Bộ
luật Hình sự từ Ý và Bộ luật Thương m¿i từ Đức. Như đã nêu á trên, Hiến
pháp năm 1924 đã dự đoán một nền dân chā đ¿i diện và đa số, không phù
hợp với một hệ thống đa đÁng được giới thiệu vào năm 1946. Do đó,
được hưáng lợi từ những lỗ hổng cāa hiến pháp, chính phā ĐÁng Dân chā
đã trá nên cực kỳ độc đoán vào cuối những năm 50. Với lý do đưa đất
nước đến một nền dân chā hiệu quÁ hơn, một chính quyền quân sự bao
gồm các sĩ quan quân đội trẻ cāa Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức một cuộc đÁo
chính vào ngày 27 tháng 10. Ngay sau đó, vào ngày 9 tháng 7 năm 1961,
một Hiến pháp mới do Quốc hội lập hiến chuẩn bị có hiệu lực 6
DIstinction of, or reference to, race or religion= Translated by EARLE Edward Mead,=
Turkey=, Political Science Quarterly, Volume: 40, Issue: 1 (March 1925), p. 98.
7 laïcité : chÿ nghĩa thế tÿc