Hoạt động kinh tế chủ yếu của cư dân Phù Nam
Phù Nam là một quốc gia phát triển ở Đông Nam Á (thế kỷ III - V), có tiếng nói thuộc ngữ hệ Tam Đảo,
thể chế quân chủ do vua đứng đầu nắm mọi quyền hành. Hoạt động kinh tế chủ yếu của cư dân Phù Nam là gì?
Mục lục bài viết
1. Các huyền thoại về Phù Nam
Sau hơn nghìn năm bị "lãng quên," vương quốc Phù Nam bắt đầu tiết lộ những bí mật và huyền thoại
xưa qua sự nghiên cứu của các học giả tài ba. Trong cuộc hành trình tìm hiểu về lịch sử của nơi này,
học giả Pháp Paul Pelliot đã đóng một vai trò quan trọng. Với tư liệu Trung Hoa, ông đã tạo ra một bức
tranh lịch sử đầu tiên về vương quốc Phù Nam, cho rằng nó đã tồn tại từ thế kỷ I trước Công nguyên
đến khoảng thế kỷ VI-VII sau Công nguyên.
Nhưng sự khám phá này chỉ là bước đầu tiên trong quá trình tái khám phá Phù Nam. Các nghiên cứu
sau đó đã đi sâu vào khía cạnh ngôn ngữ học, dân tộc học, khảo cổ học, và văn bia để nắm bắt những
chi tiết chi tiết hơn về vương quốc này. George Coedès đã đóng góp một phần quan trọng với cuộc
khai quật ở Óc Eo, một dấu mốc quan trọng đối với việc hiểu biết về Phù Nam.
Những cuộc khai quật và nghiên cứu gần đây tại Việt Nam và Campuchia đã đánh bại mọi hạn chế về
thông tin về Phù Nam. Từ Nền Chùa đến Óc Eo, Gò Tháp, Đá Nổi, Cây Gáo, Lưu Cừ, Bình Tả-Gò Xoài, Gò
Thành, Phụng Sơn Tự-Chùa Gò, và Cát Tiên, những nỗ lực của các nhà khảo cổ học đã giúp chúng ta
thấy rõ hơn về diện mạo của Phù Nam và các tương tác vùng của nó.
Lịch sử hình thành của Phù Nam cũng phản ánh thông qua những truyền thuyết và huyền thoại xưa kể
về nơi này. Những câu chuyện này được lưu truyền qua bi ký và ghi lại trong các sách cổ Trung Hoa
như Tấn thư, Nam Tề thư và Lương thư. Trong những truyền thuyết này, Phù Nam xuất hiện lần đầu
tiên ở thế kỷ III, khi hai sứ thần Khang Thái và Chu Ứng từ Trung Quốc đến thăm vương quốc này.
Theo huyền thoại, một người từ Ấn Độ hoặc Malay tên là Hỗn Điền - Kaundinya, đã nhận được một sứ
mệnh từ thần, nhặt được cây cung dưới gốc cây và sau đó đi ra biển theo hướng được chỉ dẫn.
Thuyền của Kaundinya đến biển Phù Nam, nơi nữ hoàng Liễu Diệp trị vì. Một cuộc đối đầu diễn ra, và
Kaundinya và Liễu Diệp kết hôn và cùng trị vì vương quốc. Bia Champa Mỹ Sơn 3 (năm 658) kể một câu
chuyện tương tự, nhưng nó được thần thánh hóa và ảnh hưởng bởi Hindu giáo với các tước hiệu, tên
các vị thần và dòng dõi của các tộc cổ xưa liên quan đến sông Hằng.
Dù cách diễn đạt lịch sử này có thay đổi như thế nào, nó luôn phản ánh sự tương tác giữa người bản
địa và những người từ nơi khác, chẳng hạn như Ấn Độ. Những yếu tố như tôn giáo, thiết kế chính trị,
nghệ thuật và luật pháp, thường được những học giả phương Tây gọi là "Ấn Độ hóa," đã được đem
đến và ảnh hưởng lớn tới Phù Nam. Tuy nhiên, không thể bỏ qua vai trò quan trọng của các dân tộc
bản địa, như Liễu Diệp, trong việc hình thành vương quốc này. Có lẽ họ là những thủ lĩnh của các bộ
lạc "còn trần truồng," như được mô tả trong sử Trung Hoa. Tuy nhiên, sự kết hợp này đã tạo ra vương
quốc Phù Nam, một thực thể chính trị đầy thách thức cho các sử gia, thể hiện sự đa dạng và sự phức
tạp của quá trình hình thành lịch sử.
2. Khung cảnh Phù Nam như thế nào?
Lịch sử của Phù Nam bắt đầu kéo dài từ khoảng 5000-7000 năm trước, xuất phát từ cuộc di cư của các
cư dân nói tiếng Nam Đảo (Austronesians). Họ bắt đầu hành trình từ đảo Đài Loan, hướng xuống Tây
Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, mang theo lúa nước, lợn, dừa, khoai lang, và sự kỹ nghệ trong việc
làm gốm, đóng tàu... Hành trình này được coi là một trong những sự kiện kỳ vĩ của nhân loại, biến
nhóm ngôn ngữ Austronesian thành một trong những nhóm ngôn ngữ trải rộng nhất trong lịch sử thời
tiền hiện đại, nối liền hàng chục nghìn hòn đảo từ Nhật Bản tới đảo Madagascar và quần đảo Tây Thái Bình Dương.
Theo như nghiên cứu của các nhà khoa học, một trong những nhóm người này đã đến miền Trung và
Nam Việt Nam từ đảo Borneo và quần đảo Philippines. Sự chứng thực của điều này không chỉ dựa
trên nghiên cứu ngôn ngữ học mà còn thông qua phân bố của nhiều loại hiện vật khảo cổ. Ví dụ, các
vật phẩm ngọc bích, đặc biệt là khuyên tai hai đầu thú, đã được tìm thấy từ Đài Loan đến vùng văn
hóa Sa Huỳnh, quần đảo Philippines, hạ lưu Mekong và phía Bắc của bán đảo Malay.
Huyền thoại của Phù Nam đặt ra những câu hỏi lớn về tộc người, chính trị, quan hệ lãnh thổ, địa lý,
kinh đô, kinh tế và tương tác vùng miền. Mỗi khía cạnh của nó đều chứa đựng những diễn dịch lịch sử
có ảnh hưởng lớn đến cách chúng ta nhìn nhận về quá khứ của vùng đất từ phía Nam biển Hồ đến hạ
lưu sông Mekong và một phần của Tây Nguyên. Điều đặc biệt đáng chú ý là khu vực này ngày nay
thuộc hai quốc gia khác nhau: Việt Nam và Campuchia.
Nghiên cứu của nhóm các nhà khoa học đã chỉ ra rằng phần lớn các vật phẩm này có tính đồng nhất
trên nhiều khía cạnh và được sản xuất trong khoảng thời gian từ 500 trước Công nguyên đến 500 sau
Công nguyên. Điều này cho thấy rằng dải đất và duyên hải kéo dài hơn 3,000 km xung quanh biển
Đông đã được kết nối trong những tương tác sôi động trong các thế kỷ gần nhau. Đây chính là cơ sở
của Óc Eo và Phù Nam.
Khi các cư dân này chuyển sang sử dụng kim khí, họ đã xây dựng nhiều khu định cư ấn tượng. Những
địa điểm khảo cổ lớn như Nền Chùa (Kiên Giang), Óc Eo (An Giang), Gò Tháp (Đồng Tháp), Đá Nổi (An
Giang), Cây Gáo (Đồng Nai), Lưu Cừ (Trà Vinh), Bình Tả- Gò Xoài (Long An), Gò Thành (Tiền Giang),
Giồng Cá Vồ, Chùa Gò (TP.HCM) cũng như khu vực Cát Tiên ở phía Bắc và Angkor Borei ở phía Đông đã
được xác định. Những nơi này tiếp xúc với thiết kế chính trị và tư tưởng tôn giáo từ Ấn Độ trong các
thế kỷ tiếp giáp CN, từng bước hình thành nên cấu trúc chính trị phức tạp của Phù Nam.
3. Hoạt động kinh tế chủ yếu của cư dân Phù Nam
Hoạt động kinh tế chủ yếu của cư dân Phù Nam là:
A. sản xuất thủ công nghiệp, kết hợp đánh cá, săn bắn và khai thác hải sản
B. nghề nông trồng lúa, thủ công nghiệp, ngoại thương đường biển
C. sản xuất thủ công nghiệp, buôn bán đường sông
D. sản xuất thủ công nghiệp, khai thác hải sản, ngoại thương đường biển
Đáp án đúng là B.
Nền kinh tế của cư dân Phù Nam thời kỳ cổ đại hoàn toàn phản ánh sự tương tác độc đáo giữa những
nền văn hóa và tộc người khác nhau. Các hoạt động kinh tế phổ biến trong vương quốc này bao gồm
nghề nông trồng lúa, thủ công nghiệp và ngoại thương đường biển.
Nghề nông trồng lúa là trọng tâm của nền kinh tế Phù Nam. Vùng đất phù sa và lợi nhuận từ sông lớn
như Mekong đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc trồng lúa. Nông dân Phù Nam đã phát triển các kỹ
thuật nông nghiệp tiên tiến, bao gồm việc sử dụng hệ thống tưới tiêu và chế biến lúa. Sản lượng lúa
cao cấp từ vùng này đã tạo ra nguồn thu lớn và đóng góp quan trọng vào nền kinh tế và phát triển của vương quốc.
Ngoài ra, Phù Nam cũng nổi tiếng với nghề thủ công nghiệp. Các nghề thủ công như làm gốm, đúc
đồng, và dệt vải đã được phát triển với chất lượng cao. Sản phẩm thủ công của Phù Nam đã trở thành
hàng hóa thương mại quan trọng trong việc xây dựng các mối quan hệ thương mại với các quốc gia
láng giềng và thậm chí xa hơn qua đường biển.
Ngoại thương đường biển đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống kinh tế của Phù Nam. Với vị trí ven
biển và một mạng lưới các cảng biển phát triển, Phù Nam trở thành một trung tâm thương mại quốc
tế quan trọng. Các tàu biển được sử dụng để vận chuyển hàng hóa như gốm sứ, đồng, vải và các sản
phẩm nông nghiệp ra khỏi vương quốc và đưa về những mặt hàng từ các quốc gia khác.
Tổng hợp lại, nền kinh tế đa dạng và thịnh vượng của Phù Nam trước đây là kết quả của việc kết hợp
nghệ thuật nông nghiệp tiên tiến, thủ công nghiệp chất lượng và hoạt động ngoại thương đường biển
sôi động. Điều này đã tạo nên một vương quốc mà không chỉ có sự phát triển về mặt văn hóa và chính
trị mà còn về mặt kinh tế, đóng góp quan trọng vào sự thịnh vượng của vùng Đông Nam Á.