Hướng Dẫn Nghiên Cứu Khoa Học và Phương Pháp Nghiên Cứu | Môn Phương pháp nghiên cứu khoa học - Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh

Trang
Downloaded by Linh Nguyen (nguyenlinh23082025@gmail.com) lOMoAR cPSD| 58794847
Quá trình nghiên cứu khoa học thường trải qua những bước như thế nào?
Quy trình nghiên cứu khoa học thường bao gồm năm bước chính.
Đề tài nghiên cứu khoa học là một hoặc nhiều vấn đề khoa học chứa đựng nhiều điều
chưa biết (hoặc đã được biết nhưng chưa đầy đủ), nhưng đã xuất hiện các tiền đề và có khả năng
khám phá để giải quyết những thách thức trong lĩnh vực khoa học hoặc trong thực tế.
Xác định đề tài là tìm vấn đề làm đối tượng nghiên cứu. Vấn đề của khoa học và thực tiễn
là vô cùng phong phú, xác định cho mình một vấn đề nghiên cứu không phải là việc làm đơn
giản. Xác định đề tài là một khâu then chốt, có ý nghĩa quan trọng đối với người nghiên cứu, vì
phát hiện được vấn đề để nghiên cứu nhiều khi còn khó hơn cả giải quyết vấn đề đó. Lựa chọn
đề tài đôi khi cũng có thể ảnh hưởng đến hướng đi chuyên môn trong sự nghiệp của người
nghiên cứu. Vì vậy, khi xác định đề tài nghiên cứu, người nghiên cứu cần đặc biệt chú ý đến
các yêu cầu cụ thể đối với đề tài nghiên cứu .
Nghiên cứu khoa học có thể được hiểu đơn giản là việc trả lời các câu hỏi đặt ra thông
qua các phương pháp nghiên cứu khoa học. Do đó, quan trọng nhất là việc đặt ra những câu hỏi
nghiên cứu chính xác và có ý nghĩa. Trong nghiên cứu, giả thuyết được hiểu là một dự đoán của
người nghiên cứu về kết quả có thể xảy ra trong nghiên cứu, và điều này có thể được kiểm
chứng qua các thử nghiệm lặp lại. Cần lưu ý rằng những giả thuyết này được đặt ra dựa trên kết
quả của những nghiên cứu trước đó hoặc quan điểm của tác giả, với số lượng giới hạn và chưa
biết đúng hay sai. Dựa trên những giả thuyết này, người nghiên cứu có hướng để kiểm tra và rút
ra kết luận về tính đúng đắn của chúng.
Để tiến hành nghiên cứu đề tài khoa học, người nghiên cứu thường phải sử dụng phối
hợp một số phương pháp nghiên cứu cụ thể (phương pháp nghiên cứu lý thuyết, phương pháp
khảo sát bằng bảng hỏi, phương pháp phỏng vấn,…). Vì vậy, người nghiên cứu phải lựa chọn
những phương pháp nào phù hợp với đặc điểm của đề tài và yêu cầu nghiên cứu của mình.
Các phương pháp là con đường thực hiện một công trình nghiên cứu để khám phá đối
tượng. Vì vậy, việc xác định chính xác các phương pháp nghiên cứu giúp quá trình nghiên cứu
đạt được kết quả tốt nhất và khách quan. lOMoAR cPSD| 58794847
Người nghiên cứu sẽ viết bản đề cương nghiên cứu nhằm phác thảo các nội dung chính
có trong công trình nghiên cứu của mình.
Đối với sinh viên, đây sẽ là văn bản mà nhóm nghiên cứu gửi đến giảng viên nhận xét
và góp ý, nhằm giúp nhóm có một khung nội dung hoàn chỉnh nhất trước khi bắt đầu thực hiện tiếp.
Đối với những nhà nghiên cứu khác, đề cương nghiên cứu có thể được gửi đến các đơn
vị thẩm định (thường để xin tài trợ nghiên cứu).
Bên cạnh đó, một kế hoạch nghiên cứu gắn các tiến trình thực hiện với mốc thời gian cụ
thể cũng sẽ được lập ra để giúp nhóm nghiên cứu dự kiến tiến độ thực hiện theo thời gian yêu cầu.
Người nghiên cứu cần xác định trước các vấn đề liên quan đến bước này dựa trên thiết
kế nghiên cứu ngay từ đầu để thẩm định xem việc thực hiện có khả thi hay không.
Ví dụ như loại dữ liệu cần là loại gì (định tính hay định lượng, sơ cấp hay thứ cấp, ...),
thu thập dữ liệu như thế nào, việc thu thập dữ liệu mong muốn có khả thiị hay không, sau khi
có dữ liệu thì sẽ được xử lí như thế nào, cách phân tích dữ liệu thu được ra sao .
Sau khi đã thu thập xong dữ liệu, người nghiên cứu cần tiến hành xử lí xử lí để loại bỏ
các dữ liệu bị lỗi, không tin cậy hoặc lọc dữ liệu để giữ lại dữ liệu phù hợp với mục đích nghiên
cứu. Ngoài ra, người nghiên cứu cũng sẽ thực hiện chạy các thuật toán kiểm định và mô hình
(nếu có). Những hoạt động xử lí dữ liệu nghiên cứu có thể được thực hiện bằng phầản mềm (với
dữ liệu định lượng) và không bằng phần mềm (với dữ liệu định tính) . Ngay khi xử lí được xử
lí xong, người nghiên cứu sẽ tiếp tục phân tích các kết quả phát hiện để đưa ra các kết luận kiểm
định cho giả thuyết đã đặt ra ban đầu và các đánh giá khác
Người nghiên cứu cần tiền hành viết báo cáo tất cả các nội dung tương ứng với đề cương
nghiên cứu (bản đề cương cuối cùng) với hàm lượng nội dung phù hợp với một nghiên cứu
hoàn chỉnh (tùy theo quy định của từng đơn vị).
Trong bước này, tác giả cần chú ý hai yếu tố là nội dung và văn phong, bởi đây là hai
yếu tố ảnh hưởng đến đánh giá của người đọc/người phản biện đối với công trình nghiên cứu.
Tất nhiên bước này nên được thực hiện đúng tiến độ theo kế hoạch nghiên cứu, nếu được thực
hiện càng sớm càng tốt để tác giả có thời gian xin ý kiến từ giảng viên hướng dẫn hoặc những
người có chuyên môn đề chỉnh sửa một cách tốt nhất.
Với quy trình nghiên cứu khoa học như trên, nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng là
một chu trình liên tục tiến triển. Chu trình này bắt đầu bằng việc quan sát thấy có các vấn đề
trong lớp học hoặc trường học. Những vấn đề đó khiến họ suy nghĩ đến các giải pháp thay thế lOMoAR cPSD| 58794847
nhằm cải thiện hiện trạng. Sau đó, thử nghiệm những giải pháp thay thế này trong lớp học hoặc
trường học. Sau khi thử nghiệm, tiến hành kiểm chứng để xem những giải pháp thay thế đó có
hiệu quả hay không. Đây chính là bước cuối cùng của chu trình suy nghĩ - thử nghiệm - kiểm chứng.
Vũ Cao Đàm. (2018). Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. NXB Khoa học và Kĩ thuật.
Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2009). Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng: Dự án Việt Bỉ. NXB Đại học Sư phạm.