Keo đất là gì? Keo đất có tác dụng gì đối với đất trồng - Công nghệ 10
1. Khái niệm keo đất
Keo đất là một thành phần của đất có khả năng giữ nước, duy trì cấu trúc đất và ảnh hưởng đến
quá trình trao đổi ion trong đất. Cụ thể, keo đất dương là loại keo đất có khả năng hút các ion âm
trong đất như Nh4+ và Ca2+. Keo đất thường xuất hiện ở trạng thái huyền phù với kích thước phân
tử nhỏ, khoảng dưới 1μm, và không tan trong nước. Các tính chất này làm cho chúng trở thành
điểm tập trung cho các phản ứng trao đổi ion, ảnh hưởng đến sự hấp thụ dinh dưỡng của cây trồng từ đất.
2. Đặc điểm, tính chất trong keo đất
Kích thước phân tử nhỏ: Keo đất thường có kích thước phân tử nhỏ, với hạt đất có đường kính
thường dưới 1μm. Điều này tạo điều kiện cho chúng tồn tại ở trạng thái huyền phù.
Trạng thái huyền phù: Keo đất thường ở trạng thái huyền phù, tức là chúng không tự do mà nằm
trong dung dịch của chất lỏng khác, thường là nước trong đất.
Khả năng giữ nước: Do kích thước nhỏ và tính chất huyền phù, keo đất có khả năng giữ nước
tốt, giúp duy trì độ ẩm trong đất.
Không tan trong nước: Keo đất thường không tan trong nước, điều này có nghĩa là chúng có thể
giữ được tính chất của mình trong môi trường nước.
Khả năng trao đổi ion: Keo đất có khả năng trao đổi ion với môi trường xung quanh, đặc biệt là
trong quá trình hấp thụ và phát giải các ion dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng.
Tính chất điện tích: Keo đất có thể mang điện tích, và có thể có keo âm và keo dương tùy thuộc
vào điều kiện môi trường. Đối với keo đất dương, chúng thường hút các ion âm.
Ảnh hưởng đến cấu trúc đất: Keo đất có vai trò trong việc tạo và duy trì cấu trúc của đất, đặc
biệt là cấu trúc đất huyền phù.
3. Vai trò của keo đất
Keo đất có vai trò vô cùng quan trọng trong đất. Và sau đây là một số điểm quan trọng:
Giữ lại chất dinh dưỡng: Keo đất giữ lại những chất dinh dưỡng trong đất, giúp hạn chế tối đa
sự rửa trôi của chúng bởi nước tưới hoặc mưa. Điều này đảm bảo rằng cây trồng có thể tiếp cận và
hấp thụ chất dinh dưỡng một cách hiệu quả.
Dung dịch đất: Bề mặt keo đất tương tác với dung dịch đất, trong đó có muối khoáng và các chất
dinh dưỡng. Điều này là nơi xảy ra các phản ứng hóa học trao đổi ion, ảnh hưởng đến sự hấp thụ ion và chất dinh dưỡng.
Nơi hấp thụ chất dinh dưỡng: Bề mặt keo đất là khu vực trọng yếu cho quá trình hấp thụ chất
dinh dưỡng bởi rễ cây. Sự tương tác giữa keo đất và chất dinh dưỡng cần được duy trì để đảm bảo
sự hấp thụ hiệu quả.
Điện tích âm và dương: Keo đất thường mang điện tích âm, tạo điều kiện cho hút và giữ lại các
ion dương như K+, Ca2+. Điều này ảnh hưởng đến sự hấp thụ ion và quá trình trung hòa điện tích.
Thế cân bằng và cân bằng ion: Sự cân bằng giữa ion hấp thụ và ion trong dung dịch đất trên bề
mặt keo đất là quan trọng để duy trì tính ổn định của môi trường đất.
Sự ảnh hưởng của thay đổi môi trường: Sự thay đổi môi trường, như khi bón phân vào đất hoặc
khi có mưa, có thể làm thay đổi cân bằng ion và phá vỡ cấu trúc keo đất, ảnh hưởng đến sự hấp thụ và phát giải ion.
Gìn giữ dưỡng chất và tránh mất mát: Keo đất giữ lại và gìn giữ những dưỡng chất cần thiết,
ngăn chặn chúng khỏi việc bị rửa trôi và mất mát vào nước ngầm.
4. Cấu tạo của keo đất
Mỗi loại hạt keo sẽ xuất hiện một nhân. Cấu tạo keo gồm: Lớp phân tử nằm bên ngoài nhân phân
ly, tạo ra lớp ion quyết định điện khi hình thành những ion. Lớp ion bù xuất hiện phía ngoài lớp
ion quyết định điện bao gồm 2 lớp đó là lớp ion khuếch tán và lớp ion bất đọn có điện tích trái dâu
với lớp ion quyết định điện:
- Nhân (Parafin): Parafin, chất hữu cơ, thường là một phần quan trọng của nhân keo đất. Đóng vai
trò trong việc tạo nên một phần của cấu trúc hạt keo và ổn định ion.
- Lớp ion Quyết Định Điện: Đây là lớp phân tử chất keo nằm ở lớp bề mặt của hạt keo đất. Chúng
chủ yếu định hình điện tích của keo đất và tham gia trong các phản ứng trao đổi ion.
- Lớp ion Bất Động: Lớp này nằm bên ngoài lớp ion quyết định điện, và có điện tích trái dấu. Tính
chất điện tích trái dấu này tương tác với các ion khác trong môi trường, góp phần vào quá trình
trao đổi ion và giữ nước.
- Lớp ion Khuếch Tán: Nằm bên ngoài lớp ion bất động và tương tác với lớp ion quyết định điện.
Có khả năng hấp thụ và giải phóng ion dựa trên điều kiện môi trường, thường tham gia trong quá trình trao đổi ion.
- Tương Tác Với Dung Dịch Đất: Lớp ion khuếch tán và ion quyết định điện thường tương tác với
dung dịch đất xung quanh. Có thể xảy ra quá trình trao đổi ion, trong đó các ion trong keo đất có
thể được thay thế bởi các ion trong dung dịch đất.
- Sự Thay Đổi Trạng Thái Ion: Khi có thay đổi trong môi trường, như thêm phân hoặc thay đổi
điều kiện thời tiết, lớp ion khuếch tán và ion bất động có thể thay đổi trạng thái và tính chất, ảnh
hưởng đến khả năng giữ nước và trao đổi ion.
Những đặc điểm này cùng tạo nên một hệ thống phức tạp trong keo đất, giúp duy trì tính chất hóa
học và vật lý của đất, đồng thời ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng và sinh quyển đất. Cấu
trúc này thường phản ánh sự tương tác động lực và hóa học giữa các thành phần khác nhau trong môi trường đất.
5. Phân loại keo đất
5.1. Phiến Sét Silicate:
Phiến sét Silicate đại diện cho một loại keo vô cơ phổ biến có tỉ lệ cao nhất trong đất. Cấu trúc của
nó được mô tả như một lớp phiến xếp chồng lên nhau, với bề mặt mang điện tích âm. Cấu trúc của
mỗi hạt keo silicate bao gồm hai lớp, tương tự như việc các trang sách xếp chồng lên nhau. Mặt
pha trong phiến sét xếp chồng là mặt pha 73ng, và thành phần nguyên tử Oxygen kết hợp với Fe,
A1, H, Mg. Công thức hóa học của loại sét này là Si2A12O5(OH).
5.2. Sét Allophane & Imogolite:
Sét Allophane và Imogolite là nhóm khoáng sét silicate không rõ ràng về cấu trúc tinh thể, được
xác định là Allophane hoặc Alumino silicate vô định hình. Thành phần cấu tạo chủ yếu của chúng
là A12O3.2H2O, không có sự rõ ràng về hình thái cấu trúc tinh thể. Allophane có đặc điểm về
hàm lượng và tỉ lệ rất cao trong đất Andisol.
5.3. Khoáng Oxide Fe, Al:
Khoáng Oxide Fe, Al là nhóm khoáng chủ yếu tại các vùng nhiệt đới, có màu vàng đỏ đặc trưng
cho đất. Các thành phần chính bao gồm oxide sắt như FeOOH (goethite) và Fe2O3 (Hematite),
cũng như oxide nhôm như Al(OH)3 (gibbsite). Sesquioxide trong loại này mang đặc điểm cấu trúc
không xác định và tạo nên màu sắc đặc trưng.
5.4. Mùn Keo Hữu Cơ:
Mùn keo hữu cơ không mang cấu trúc tinh thể nhưng có mật độ điện tích bề mặt lớn. Cấu trúc của
nó hình thành từ các liên kết hóa học giữa các nguyên tố như N, C, O, H. Điện tích âm của mùn
keo được tạo ra bởi các gốc (-OH), gốc (-COOH), phenolic. Mùn keo này kết hợp với sesquioxide
và ảnh hưởng mạnh đến độ PH của đất, đặc biệt là đất chua.
6. Keo đất có tác dụng gì đối với đất trồng
Theo các phân tích về khái niệm keo đất, đặc điểm, tính chất của keo đất và cấu tạo của keo đất
chúng ta có thể rút ra được kết luận về keo đất có tác dụng gì đối với đất trồng.
Keo đất có một vai trò quan trọng trong nền đất trồng, mang lại nhiều ảnh hưởng tích cực cho sự
phát triển của cây trồng. Đầu tiên, khả năng giữ nước của keo đất là vô cùng quan trọng, giúp duy
trì độ ẩm trong đất trong khoảng thời gian dài, đặc biệt là trong các vùng có khí hậu khô hanh.
Ngoài ra, keo đất cũng đóng vai trò trong việc tạo cấu trúc đất, xây dựng một mạng lưới mịn, cung
cấp không gian cho rễ cây phát triển và thực hiện sự thông hơi. Keo đất không chỉ giữ nước mà
còn tham gia vào quá trình trao đổi ion dinh dưỡng. Bằng cách giữ lại và phát giải các ion như K+,
Ca2+, Mg2+, keo đất cung cấp nguồn dinh dưỡng cho cây trồng, góp phần quan trọng vào quá
trình hấp thụ dinh dưỡng từ đất. Đồng thời, khả năng trung hòa điện tích âm của keo đất giúp tạo
điều kiện thuận lợi cho các phản ứng sinh học và hóa học trong môi trường đất. Ngoài những tác
dụng trên, keo đất còn giữ chặt dưỡng chất, ngăn chúng khỏi sự rửa trôi do nước mưa hoặc nước
tưới. Sự tương tác của keo đất với vi sinh vật đất cũng đóng góp vào sự ổn định của hệ sinh thái
đất. Hơn nữa, keo đất tham gia vào quá trình truyền nước và chất dẫn dụng trong đất, tạo điều kiện
thuận lợi cho cây trồng hấp thụ nước và dưỡng chất. Tất cả những tác dụng này kết hợp nhau, làm
cho keo đất trở thành một thành phần không thể thiếu trong việc duy trì sức khỏe của đất và hỗ trợ
sự phát triển mạnh mẽ của cây trồng trong môi trường đất.