Khái niệm và quy luật về cảm xúc trong tâm lý học

CHỦ ĐỀ 6: CẢM XÚC VÀ CÁC QUY LUẬT CỦA CẢM XÚC I-CẢM XÚC LÀ GÌ?
- Cảm xúc là phản ứng, là những thái độ rung cảm của con người với sự vật hiện
tượng có liên quan đến việc thoả mãn hay không thoả mãn những nhu cầu cá nhân.
Hay nói một cách khác, cảm xúc là những rung động của con người đối với hiện
thực, trong quá trình tác động tương hỗ với môi trường xung quanh và trong quá trình thoả mãn nhu cầu.
- Cảm xúc được tạo ra như thế nào? Cảm xúc nảy sinh ra từ kí ức và phản ứng
với các sự kiện hiện tại. Cảm xúc được hình thành bằng cách chúng ta nghĩ về
những trải nghiệm trong quá khứ và hiện tại. Tất cả chúng ta đều cố gắng giải thích
hành vi của chính mình và người khác.
- Cảm xúc được bắt nguồn từ não, đặc biệt là trong hệ thống limbic. Hệ thống
limbic là một cấu trúc nhỏ nằm ở giữa não, giữa trung tâm thấp hơn hoặc thân não
và trung tâm hoặc vỏ não cao hơn. Nó diễn giải và định hướng cảm xúc và hành vi.
Khi hệ thống limbic diễn giải thông tin cảm giác và gửi nó đến vỏ não để xử lý, nó
sẽ thiết lập giai điệu cảm xúc của thông tin trước khi nó đến vỏ não.
- Trong cảm xúc ta chia làm hai loại đặc trưng nhất đó là cảm xúc tích cực và cảm xúc tiêu cực:
+ Cảm xúc tiêu cực là tất cả các cảm giác khiến cho bạn cảm thấy buồn bã, đau
khổ, tổn thương. ->Bạn sẽ làm gì khi buồn và sẽ chia sẻ với ai ?
+ Cảm xúc tích cực là những phản ứng tích cực của con người trước những sự
việc xảy ra trong cuộc sống
=> Điều gì sẽ khiến bạn cảm thấy hạnh phúc ?
- Ngoài ra về mặt cảm xúc chúng ta còn có cảm xúc bên trong và cảm xúc bên ngoài của con người
+ Cảm xúc bên ngoài là cảm xúc được thể hiện qua cử chỉ, hành vi, điệu bộ và
cả những phản ứng về mặt sinh lý
+ Cảm xúc bên trong là cảm xúc luôn được giấu kín trong lòng, không muốn
chia sẻ cùng ai, luôn tạo cảm giác trầm ngâm, suy tư. .
*) Các cảm xúc cơ bản là gì ?
Trước khi đến với câu hỏi này mời mn xem đoạn clip sau:
https://www.youtube.com/watch?v=HrQQtOUKtbI ( SANG TẢI TỪ YOUTUBE
XUỐNG RỒI GÁN VÀO SILDE NHÉ)
Trong suốt những năm 1970, nhà tâm lý học Paul Eckman đã xác định được 6 loại
cảm xúc cơ bản của con người mà ông cho rằng đã được trải qua trong tất cả các
nền văn hóa. Và những cảm xúc đó là: 1- Hạnh phúc
- Trong tất cả các loại cảm xúc khác nhau, hạnh phúc có chiều hướng được mọi người phấn đấu đạt được nhất.
- Đây là cảm xúc mà được định nghĩa là cảm xúc dễ chịu nhất, đặc trưng bởi sự thỏa mãn, niềm
vui, sự hài lòng, mãn nguyện và sức khỏe.
- Đôi khi nó lại được thể hiện qua
+ Biểu cảm, thần thái khuôn mặt + Ngôn ngữ hình thể
+ Giọng điệu và cử chỉ vui vẻ, dịu dàng.
- Những ảnh hưởng của văn hóa đại chúng có xu hướng nhấn mạnh rằng việc đạt được một điều nhất định
VD : mua một ngôi nhà hoặc có một công việc với mức lương cao sẽ dẫn đến hạnh phúc
 Thực tế những gì góp phần tạo nên niềm hạnh phúc thường rất phức tạp và cá nhân hóa.
Từ lâu mọi người đã tin rằng hạnh phúc và sức khỏe có sự liên kết với nhau như trong dân gian
có câu “ một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ” quả không sai.Hạnh phúc được gắn liền với
hàng loạt kết quả bao gồm việc tăng tuổi thọ và tăng sự thỏa mãn trong hôn nhân. 2- Nỗi buồn
- Buồn là một loại cảm xúc được định nghĩa là trạng thái cảm xúc nhất thời, đặc trưng bởi cảm
giác thất vọng, đau buồn, tuyệt vọng, mất hứng thú và tâm trạng chán nản.
nỗi buồn là điều mà tất cả mọi người đôi lúc trải qua. Trong một số trường hợp, người ta có thể
trải qua nỗi buồn trong thời gian kéo dài và nghiêm trọng mà có thể dẫn đến trầm cảm.( sẽ được minh chứng ở phần sau)
- Nỗi buồn có thể được thể hiện qua một số phương thức: + Tâm trạng chán nản + Sự trầm lặng + Sự thờ ơ
+ Cô lập bản thân với những người khác ( chứng tự kỉ) + Khóc
 Việc phân loại và mức độ nghiêm trọng của nỗi buồn có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên
nhân gốc rễ và cách mọi người đối mặt với cảm xúc cũng có thể khác nhau. 3- Sợ hãi
- Sợ hãi là một cảm xúc mạnh mẽ có thể đóng vai trò quan trọng trong sự sống còn, đó là phản
ứng cảm xúc đối với mối đe dọa tức thì khiến ta hình thành phản ứng.
Vậy khi sợ hãi điều đầu tiên bạn làm gì ? ( hỏi người nghe ) sau khi họ trl xong thì mình sẽ chiếu phần sau đây :
+ Ban đầu chắc chắn đó là sự lo sợ, lo lắng về mối nguy hiểm trước mắt và bạn sẽ trải qua cái
được gọi là phản ứng căng thẳng cấp tính.
+ Lúc này cơ bắp, nhịp tim, nhịp thở của bạn sẽ tăng và tâm trí sẽ xuất hiện sự cảnh giác, nó thúc
đẩy cơ thể bạn phải tìm ra cách để tránh xa khỏi mối nguy hiểm hoặc đứng lên và chống lại
- Biểu hiện của loại cảm xúc này: + Biểu cảm gương mặt + Cố gắng che giấu + Phản ứng sinh lý
 Tiếp xúc nhiều lần với một đối tượng hoặc tình huống sợ hãi có thể dẫn đến sự quen thuộc và
thích nghi, điều này có thể làm giảm cảm xúc sợ hãi và lo âu 4- Ghê tởm
- Ghê tởm là Cảm giác có thể bắt nguồn từ nhiều thứ, bao gồm: vị, cảnh tượng và mùi gây khó chịu.
- Ghê tởm được thể hiện qua: + Tránh xa đối tượng + Phản ứng thể lý như + Biểu cảm khuôn mặt
Ví dụ, khi mọi người ngửi hoặc nếm thử thức ăn bị ôi thiu,
- Vệ sinh kém, sự nhiễm trùng, máu, sự thối rữa và cái chết cũng có thể gây ra phản ứng ghê tởm
 giúp cơ thể tránh khỏi những thứ có thể mang đến bệnh truyền nhiễm. 5- Giận dữ.
- Giận dữ có thể là một biểu hiện rất tiêu biểu của cảm xúc tiêu cực, một cảm xúc đặc biệt mạnh
mẽ đặc trưng bởi cảm giác thù địch, kích động, thất vọng và sự phản kháng đối với những người khác
- Sự giận dữ thể hiện qua: + Biểu cảm khuôn mặt + Ngôn ngữ hình thể + Giojng nói + Phản ứng sinh lý
+ Mất kiểm soát hành vi gây hấn, bạo lực
 cảm xúc này gây ra hậu quả cả về tinh thần lẫn thể chất. 6- Ngạc nhiên
- Ngạc nhiên là một đặc trưng của cảm xúc tích cực cũng có là tiêu cực hoặc trung bình. Nó
thường diễn ra tức thì và gây ra phản ứng sinh lý đó là giật mình
- Sự ngạc nhiên này được thể hiện qua:
+ Biểu cảm khuôn mặt như nhướn mày, mắt chữ A mồm chữ O + Phản ứng sinh lý
 Ngạc nhiên có thể có những tác động quan trọng đến hành vi của con người
*) Ngoài ra, còn có sự kếp hợp cảm xúc
Nhà tâm lý học Robert Plutchik đã đưa ra mô hình “ bánh xe cảm xúc “ . Cảm xúc có thể kết hợp để tạo ra
nhiều cảm xúc pha trộn đa dạng, giống như màu sắc có thể được hòa quyện tạo ra sắc thái đa màu.