KHÁI NIỆM VẬT CHẤT
Tuấn và Thành là đôi bạn học cùng lớp thời cấp III. Tốt nghiệp phổ thông trung học, Tuấn
vào học đại học Luật, còn Thành vào học đại học Kinh tế. Cả hai đều
chăm học và ham hiểu biết.
Năm học đầu tiên trôi qua, trong một lần về quê hai người gặp nhau.
Thành nhờ Tuấn giảng thêm cho mình về khái niệm.
- Thành nói với Tuấn: Khi mình học môn triết học phần Các hình thức
của tư duy trừu tượng, thầy giáo có có giảng về khái niệm nhưng mình
chưa hiểu lắm. Thầy nói muốn hiểu sâu thêm phải đọc thêm sách
logic. Nghe nói trường bạn có học môn đó, bạn có thể nói cho mình rõ hơn được không ?
- Tuấn trả lời: Khái niệm về đối tượng nào đó là hiểu biết về bản chất
của đối tượng này. Tất cả hiểu biết trong đầu ta là tồn tại ở dạng khái
niệm. Chẳng hạn như cái bàn, cái ghế, hình tam giác, vật chất ...
- Bạn nói vật chất là một khái niệm ? Thành hỏi lại.
- Tuấn nói: Đúng, khái niệm vật chất còn được gọi là phạm trù triết
học vì nó là khái niệm rộng đến cùng cực, vô hạn.
- Thành thắc mắc: Bạn nói vật chất là khái niệm hay một phạm trù
triết học, như vậy vật chất cũng là tinh thần. Vậy tại sao thầy dạy triết
học của mình lại nói: nước, lửa, đất, không khí,... đều là vật chất?
- Tuấn có vẻ miễn cưỡng: Mình học như vậy thì chỉ biết trả lời bạn vậy thôi. YÊU CẦU
Trên cơ sở quan niệm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất
hãy giải đáp thắc mắc của Thành. BÀI LÀM STT HỌ VÀ TÊN MSSV 1 Lê Thị Hoài An 31221021520 2 Trần Thị Tú Anh 31221021242 3
Nguyễn Vương Thanh Lâm 31221021407 4 Lê Thanh Vy 31221021175 5 Trần Nguyễn Khánh Vy 31221021330
Dựa vào quan niệm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất, ta
có thể giải đáp thắc mắc của Thành như sau:
Theo định nghĩa về vật chất của V.I Lenin: “Vật chất là phạm trù triết
học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong
cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh, và
tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác”. Đầu tiên, chúng ta sẽ phân tích
vật chất là phạm trù triết học. Có thể thấy, vật chất trong định nghĩa
vật chất của Lênin là kết quả của sự khái quát hóa, trừu tượng hóa
những thuộc tính, những mối liên hệ vốn có của các sự vật, hiện
tượng, mang đến quy chụp chính xác nhất cho những tồn tại của vật
chất. Thuộc tính cơ bản của vật chất là “thực tại khách quan”, “tồn tại
không lệ thuộc vào cảm giác”. Thế giới vật chất tồn tại khách quan, có
trước và độc lập với ý thức của con người. Vì vậy, có thể nói rằng tất
cả những gì bên ngoài không phụ thuộc vào ý thức con người đều
thuộc phạm trù vật chất. Dựa vào cơ sở này, chúng ta có thể chứng
minh được đất, nước, không khí và lửa đều là vật chất vì chúng tồn tại
không phụ thuộc vào cảm giác. Điều này có nghĩa là cảm giác của con
người về các thực tại khách quan trên có hay không cũng không ảnh
hưởng đến sự tồn tại của chúng. Đồng thời, vật chất là cái gây nên
cảm giác ở con người bằng cách nào đó tác động lên giác quan của
con người một cách trực tiếp và gián tiếp. Như vậy, nước, đất, lửa,
không khí đều là những thứ mà con người có thể nhìn thấy và cảm
nhận được bằng nhiều giác quan khác nhau, chúng “được cảm giác
của con người chép lại, chụp lại, phản ánh” bên trong nhận thức mỗi
người và tồn tại dưới dạng cụ thể của vật chất cũng như là “không lệ
thuộc vào cảm giác”. Vậy nước, lửa, đất, không khí,.. đều là vật chất.
Để lý giải suy luận của Thành cho rằng “vật chất là tinh thần”, chúng
ta cần làm rõ một trong ba nội dung cơ bản trong định nghĩa phạm trù
vật chất của V.I.Lênin, đó là nội dung “ý thức của con người là sự
phản ánh đối với vật chất, còn vật chất là cái được ý thức phản ánh”.
Thành nói rằng “vật chất cũng là tinh thần” nhưng suy luận này vẫn
chưa đủ, Thành cần nói cụ thể hơn chính là vật chất được phản ánh từ
tinh thần, hay cụ thể hơn là từ ý thức của con người. Tinh thần là tổng
thể nói chung những ý nghĩ, tình cảm, v.v., những hoạt động thuộc về
đời sống nội tâm của con người được diễn ra trong bộ não con người.
Có thể thấy, tinh thần xuất phát từ bộ óc của con người, mà bộ óc con
người lại có mỗi liên hệ chặt chẽ với ý thức bởi lẽ ý thức là thuộc tính
của một dạng vật chất sống có tổ chức cao là bộ óc con người. Đồng
thời, ý thức còn là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan, mà thế
giới tồn tại khách quan lại là thế giới vật chất, vì vậy, vật chất là
nguồn gốc của ý thức, nó quyết định nội dung, bản chất và sự vận
động, phát triển của ý thức. Như vậy, tinh thần (ý thức) là sản phẩm
của vật chất, đúng theo chủ nghĩa duy vật: vật chất là chất cơ bản
trong tự nhiên, và tất cả mọi thứ, bao gồm cả trạng thái tinh thần và ý
thức, là kết quả của sự tương tác vật chất.