Khởi tố bị can và khởi tố vụ án hình sự khác nhau thế nào?

Khởi tố bị can và khởi tố vụ án hình sự khác nhau thế nào?
1. Hiểu thế nào về khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can? 1.1. Khởi tố là gì?
Khởi tố là giai đoạn khởi đầu trong quá trình tố tụng hình sự, trong đó cơ
quan tư pháp hình sự sẽ tiến hành xác định sự có (hoặc không) xuất hiện các
dấu hiệu của tội phạm trong việc thực hiện hành vi gây nguy hiểm cho xã hội.
Đồng thời, cơ quan có thẩm quyền sẽ ban hành quyết định về việc khởi tố
(hoặc không khởi tố) vụ án hình sự liên quan đến hành vi này.
Khởi tố hoặc khởi tố hình sự là giai đoạn tố tụng độc lập, đánh dấu sự khởi
đầu của hoạt động điều tra và chức năng chính của nó là thực hiện nhiệm vụ
cụ thể để xác định các tiền đề pháp luật về nội dung và hình thức điều tra vụ án hình sự.
Giai đoạn khởi tố bắt đầu từ thời điểm nhận được thông tin đầu tiên về việc
thực hiện hành vi phạm tội và kết thúc bằng quyết định của cơ quan có thẩm
quyền về việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự liên quan đến hành vi đó.
Khởi tố cũng được coi là một giai đoạn tố tụng hình sự quan trọng và cơ bản
để tăng cường pháp chế, bảo vệ quyền và tự do của công dân trước khi bị
khởi tố và áp dụng các biện pháp nghiệp vụ trong giai đoạn điều tra tiếp theo.
Khởi tố hình sự cùng với các giai đoạn tiếp theo trong quá trình tố tụng hình
sự đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống tội phạm trong xã hội.
1.2. Khởi tố vụ án được hiểu là gì?
Theo Từ điển luật học, khái niệm về khởi tố vụ án hình sự được mô tả như
sau: Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn tố tụng độc lập, đánh dấu sự khởi đầu
của hoạt động điều tra. Trong giai đoạn này, cơ quan có thẩm quyền khởi tố
tiến hành các hoạt động để xác định có hay không có dấu hiệu của tội phạm.
Ngoài ra, cũng có một số định nghĩa khác liên quan đến khởi tố vụ án hình sự như sau:
- Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn khởi đầu của quá trình tố tụng hình sự,
trong đó, cơ quan có thẩm quyền xác định xem có hay không có dấu hiệu tội
phạm để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự.
- Khởi tố vụ án hình sự là quá trình mà các cơ quan có thẩm quyền xác định
có hay không có dấu hiệu tội phạm để ra quyết định khởi tố vụ án hình sự
hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự, làm cơ sở cho các hoạt động tố
tụng tiếp theo trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.
Mặc dù có sự khác biệt giữa các quan điểm về định nghĩa khởi tố vụ án hình
sự, tuy nhiên chúng đều nhấn mạnh rằng khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn
đầu tiên trong quá trình tố tụng hình sự. Trong giai đoạn này, các cơ quan có
thẩm quyền thực hiện hoạt động điều tra và xác minh để xem có hay không
có dấu hiệu của tội phạm. Sau đó, dựa trên kết quả xác định, cơ quan có
thẩm quyền sẽ ban hành quyết định khởi tố vụ án hình sự nếu thấy có dấu hiệu tội phạm.
Trong trường hợp không có dấu hiệu tội phạm, cơ quan có thẩm quyền sẽ
không tiến hành khởi tố vụ án hình sự.
1.3. Khởi tố bị can là gì?
Khởi tố bị can là một hành vi tố tụng, trong đó sau khi tiến hành một số hoạt
động điều tra, cơ quan có thẩm quyền đã thu thập đủ chứng cứ để xác định
rằng một cá nhân hoặc pháp nhân đã phạm tội.
Theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015, căn cứ để khởi tố bị can là khi
cá nhân hoặc pháp nhân thực hiện hành vi được xác định là tội phạm.
2. Khởi tố bị can và khởi tố vụ án hình sự khác nhau thế nào?
Hiện nay, nhiều người vẫn còn nhầm lẫn giữa khởi tố vụ án và khởi tố bị can.
Khởi tố vụ án và khởi tố bị can là hai hoạt động phổ biến trong quá trình tố
tụng hình sự. Tuy cả hai đều có chung mục đích khởi đầu quá trình điều tra
công khai theo trình tự thủ tục tố tụng hình sự (TTHS), nhưng chúng vẫn có
những điểm khác nhau, cụ thể: Khởi tố vụ án Khởi tố bị can Đối tượng
của quyết Khởi tố về hành vi có dấu hiệu phạm tội. Khởi tố người hoặc pháp nhân có dấu hiệu phạm tội. định khởi tố
Khởi tố vụ án chỉ được tiến hành khi đã Sau khi đã quyết định khởi tố vụ án, cơ quan điều tra
xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác sẽ tiến hành điều tra. Trong quá trình này, nếu có đủ
Căn cứ định dấu hiệu tội phạm dựa trên các căn căn cứ để xác định rằng một cá nhân hoặc tổ chức đã
khởi tố cứ sau đây:
thực hiện hành vi được quy định là tội phạm theo Bộ - Tố giác của cá nhân.
luật Hình sự, cơ quan điều tra sẽ ra quyết định khởi tố
- Tin báo từ cơ quan, tổ chức, hoặc cá bị can. Quyết định khởi tố bị can cần được sự phê nhân.
chuẩn từ Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp với cơ quan
- Tin báo trên phương tiện thông tin đại điều tra. chúng.
- Kiến nghị khởi tố từ cơ quan nhà nước.
- Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố
tụng phát hiện trực tiếp dấu hiệu tội phạm.
- Người phạm tội tự thú.
Có 04 cơ quan có thẩm ra quyết định Có 03 cơ quan có thẩm quyền ra quyết định khởi tố bị
Thẩm khởi tố vụ án như sau: can như sau:
quyền ra – Cơ quan điều tra; – Cơ quan điều tra;
quyết – Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành – Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt
định khởi một số hoạt động điều tra; động điều tra; tố – Viện kiểm sát; – Viện kiểm sát. – Hội đồng xét xử.
Thời điểm kết thúc giai đoạn khởi tố vụ Khởi tố bị can không phải là một giai đoạn tố tụng, mà
án được xác định từ lúc quyết định khởi chỉ là một hành động tố tụng trong giai đoạn điều tra.
tố vụ án hình sự được ban hành (trong Cơ quan có thẩm quyền sẽ ra quyết định khởi tố bị can
Kết thúc trường hợp có dấu hiệu tội phạm), hoặc khi đã xác định được một người cụ thể có hành vi
khởi tố quyết định không khởi tố vụ án hình sự được quy định trong pháp luật hình sự, đồng thời cần
được đưa ra (khi không có dấu hiệu tội tiến hành các hoạt động điều tra đối với họ theo quy phạm được xác định).
định của pháp luật tố tụng hình sự.
3. Mối liên hệ giữa khởi tố vụ án và khởi tố bị can
Trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, quyết định khởi tố vụ án hình sự
thường được ban hành trước quyết định khởi tố bị can. Điều này có căn cứ vì
sau khi khởi tố vụ án, cơ quan có thẩm quyền sẽ tiến vào giai đoạn điều tra,
trong đó dựa vào việc xác định các yếu tố cấu thành tội phạm để tạo nền tảng
cho quyết định khởi tố bị can.
Tuy nhiên, trong thực tế giải quyết vụ án hình sự, cơ quan có thẩm quyền có
thể ban hành cả hai quyết định này cùng một thời điểm ngay khi xác định
được sự việc, sự kiện có dấu hiệu tội phạm và đồng thời xác định người thực
hiện hành vi phạm tội. Điều này xảy ra trong những trường hợp như bắt tội
phạm quả tang, khi cơ quan có thẩm quyền có đủ bằng chứng để đưa ra cả
hai quyết định khởi tố vụ án và khởi tố bị can ngay lập tức.
Document Outline

• Khởi tố bị can và khởi tố vụ án hình sự khác nhau
  • 1. Hiểu thế nào về khởi tố vụ án hình sự, khởi tố
    • 1.1. Khởi tố là gì?
    • 1.2. Khởi tố vụ án được hiểu là gì?
    • 1.3. Khởi tố bị can là gì?
  • 2. Khởi tố bị can và khởi tố vụ án hình sự khác nh
  • 3. Mối liên hệ giữa khởi tố vụ án và khởi tố bị ca