Kĩ Năng Giải Quyết Tình Huống Sư Phạm | Môn Giao tiếp Sư Phạm - Đại học Sư Phạm Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61464806
1. Nhận diện và phân tích tình huống -
Quan sát kỹ càng: Đầu tiên, giáo viên cần chú ý quan sát tất cả các yếu tố của
tình huống, bao gồm hành vi của học sinh, bối cảnh xung quanh và bất kỳ dấu hiệu
nào có thể ảnh hưởng đến tình huống. -
Phân tích nguyên nhân: Sau khi nhận diện tình huống, giáo viên cần xác định
nguyên nhân gốc rễ của vấn đề. Học sinh có thể đang gặp khó khăn về học tập, tâm
lý, hoặc có một yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến hành vi của chúng. -
Đặt câu hỏi: Tự hỏi các câu hỏi như: "Tại sao tình huống này xảy ra?", "Các
yếu tố nào ảnh hưởng đến tình huống này?", và "Hậu quả của tình huống này có thể là gì?"
2. Lắng nghe và giao tiếp rõ ràng -
Lắng nghe một cách chủ động: Khi giải quyết các tình huống xung đột hay
khó khăn với học sinh, giáo viên cần lắng nghe không chỉ qua lời nói mà còn qua
ngôn ngữ cơ thể và cảm xúc của học sinh. Việc này giúp học sinh cảm thấy được
tôn trọng và giảm căng thẳng. -
Duy trì giao tiếp tích cực: Sử dụng ngôn ngữ tích cực, thể hiện sự thông cảm
và tôn trọng đối với học sinh. Hãy tránh sử dụng những lời lẽ chỉ trích hay làm học
sinh cảm thấy bị xúc phạm. -
Khuyến khích học sinh chia sẻ: Khi giải quyết mâu thuẫn, tạo cơ hội cho học
sinh có thể nói ra suy nghĩ của mình mà không bị gián đoạn. Giáo viên nên dùng
câu hỏi mở, khuyến khích học sinh chia sẻ cảm xúc và quan điểm của mình.
3. Ra quyết định kịp thời và hợp lý -
Đưa ra quyết định dựa trên sự phân tích: Sau khi hiểu rõ vấn đề và lắng nghe
ý kiến từ các bên, giáo viên cần đưa ra quyết định dựa trên những yếu tố hợp lý,
công bằng và phù hợp với hoàn cảnh. -
Sử dụng các quy tắc ứng xử rõ ràng: Để đảm bảo tính công bằng và tránh
thiên vị, giáo viên cần dựa vào các nguyên tắc ứng xử đã được thiết lập trong lớp lOMoAR cPSD| 61464806
học hoặc trường học. Quyết định cần phải minh bạch và có thể được giải thích cho
học sinh một cách dễ hiểu.
4. Tạo môi trường hòa giải trong các tình huống xung đột -
Đối thoại trực tiếp: Khi có xung đột giữa học sinh, giáo viên cần tạo ra một
không gian để các bên có thể trao đổi trực tiếp về vấn đề. Trong một không gian
không có sự phán xét, học sinh có thể dễ dàng bày tỏ quan điểm của mình. -
Khuyến khích sự đồng cảm: Giáo viên nên khuyến khích học sinh lắng nghe
và hiểu cảm xúc của người khác. Điều này giúp giảm thiểu xung đột và xây dựng
mối quan hệ thân thiện giữa các học sinh. -
Dẫn dắt giải quyết mâu thuẫn: Cung cấp các phương án giải quyết hợp lý, tạo
cơ hội cho học sinh thảo luận về các cách giải quyết, chọn lựa phương án mà các bên đều đồng ý.
5. Kiểm soát cảm xúc của bản thân và học sinh -
Giữ bình tĩnh và kiểm soát cảm xúc: Giáo viên cần giữ sự bình tĩnh khi đối
mặt với các tình huống căng thẳng. Hành động vội vàng, nổi giận có thể khiến tình
huống trở nên nghiêm trọng hơn. -
Thể hiện sự kiên nhẫn: Nếu tình huống phức tạp hoặc kéo dài, giáo viên cần
kiên nhẫn và không vội vàng áp đặt giải pháp. Học sinh cần thời gian để hiểu và
cảm nhận về tình huống.
6. Chọn phương pháp giảng dạy phù hợp -
Điều chỉnh phương pháp dạy học: Trong những tình huống khó khăn về học
tập, giáo viên cần linh hoạt thay đổi phương pháp giảng dạy sao cho phù hợp với
nhu cầu của học sinh. Ví dụ, nếu học sinh không hiểu bài, có thể dùng hình ảnh, câu
chuyện minh họa, hoặc áp dụng các phương pháp học tương tác. -
Tạo ra các cơ hội học tập bổ sung: Đối với học sinh yếu, giáo viên có thể tổ
chức các buổi học phụ đạo hoặc giao bài tập tự học để học sinh có thể cải thiện kỹ năng của mình. lOMoAR cPSD| 61464806
7. Sử dụng các kỹ thuật giải quyết vấn đề -
Kỹ thuật "5W + 1H”: Để phân tích một tình huống, giáo viên có thể sử dụng kỹ thuật này:
+ Who (Ai): Ai liên quan đến tình huống này?
+ What (Cái gì): Tình huống là gì?
+ Where (Ở đâu): Tình huống xảy ra ở đâu?
+ When (Khi nào): Khi nào sự việc xảy ra?
+ Why (Tại sao): Tại sao điều này xảy ra?
+ How (Như thế nào): Làm thế nào để giải quyết vấn đề? -
Tạo cơ hội học hỏi từ tình huống: Mỗi tình huống, dù là khó khăn hay thành
công, đều là cơ hội để rút kinh nghiệm. Giáo viên có thể tạo ra các buổi phản ánh,
trao đổi với học sinh để học hỏi thêm từ các tình huống đã qua.
8. Đánh giá và cải thiện kỹ năng giải quyết tình huống -
Tự đánh giá và phản hồi: Sau mỗi tình huống, giáo viên nên tự đánh giá cách
mình đã xử lý và đưa ra các phương án cải thiện. Ví dụ, giáo viên có thể tự hỏi liệu
họ có phản ứng kịp thời và công bằng hay không, có cách tiếp cận nào khác giúp
tình huống được giải quyết tốt hơn không. -
Thảo luận với đồng nghiệp: Việc trao đổi với đồng nghiệp giúp giáo viên nhận
được phản hồi từ những người có kinh nghiệm, từ đó cải thiện kỹ năng giải quyết tình huống.
9. Tạo kế hoạch phòng ngừa
- Lập kế hoạch phòng ngừa xung đột: Giáo viên có thể thiết lập các quy định rõ
ràng từ đầu năm học về hành vi trong lớp học và cách xử lý khi có tình huống phát
sinh. Điều này giúp học sinh hiểu rõ kỳ vọng và hạn chế các tình huống không mong muốn.  Kết luận: lOMoAR cPSD| 61464806
Việc thực hiện kỹ năng giải quyết tình huống sư phạm yêu cầu giáo viên có sự kết
hợp của khả năng quan sát, phân tích, giao tiếp, ra quyết định, và kiên nhẫn. Bằng
cách áp dụng các phương pháp phù hợp và linh hoạt trong từng tình huống, giáo
viên sẽ có thể tạo ra một môi trường học tập tích cực và giúp học sinh phát triển toàn diện.