Lịch sử 10 Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học - Kết Nối Tri Thức

Trả lời câu hỏi hình thành kiến thức mới Sử 10 bài 3
1. Sử học - môn khoa học có tính liên ngành
Câu 1. Để có được thông tin trong các Tư liệu 1, 2, 3 (tr.20 - 21) các nhà sử học đã sử
dụng kiến thức hoặc phương pháp của những ngành khoa học nào? Các phương pháp
đó có tác dụng thế nào khi nghiên cứu sự kiện, vấn đề lịch sử liên quan? Gợi ý đáp án
● Để có được thông tin trong các Tư liệu 1, 2, 3 (tr.20 - 21) các nhà sử học đã sử
dụng kiến thức, phương pháp của ngành khoa học xã hội nhân văn, khoa học tự nhiên và công nghệ.
● Các phương pháp đó có tác dụng: giúp cho quá trình nghiên cứu, tìm hiểu lịch
sử một cách toàn diện, sâu sắc, hiệu quả và khoa học về từng lĩnh vực của đời sống xã hội.
Câu 2. Tại sao nghiên cứu lịch sử phải kết hợp kiến thức và phương pháp liên ngành? Gợi ý đáp án
Nghiên cứu lịch sử phải kết hợp kiến thức và phương pháp liên ngành vì:
● Giúp cho quá trình nghiên cứu, tìm hiểu lịch sử một cách toàn diện, sâu sắc,
hiệu quả và khoa học về từng lĩnh vực của đời sống xã hội.
● Nhà sử học mới có thể hiểu đúng và ngày càng đầy đủ hơn về quá khứ của loài người.
2. Mối liên hệ giữa Sử học và các ngành khoa học xã hội, nhân văn
a. Mối liên hệ giữa Sử học và các ngành khoa học xã hội, nhân văn
Câu 1. Tư liệu 4 (tr.22) giúp em biết đến những sự kiện lịch sử nào? Hãy chỉ ra một
số sự kiện hoặc bối cảnh lịch sử được đề cập đến trong các hồi của tác phẩm? Gợi ý đáp án
Tư liệu 4 (tr.22) đề cập đến bối cảnh lịch sử ở Đàng Ngoài cuối thế kỉ XVIII trong cục
diện chiến tranh vua Lê-chúa Trịnh, Nguyễn Huệ đưa quân ra Bắc, tiến vào kinh đô
Thăng Long, đánh tan quân xâm lược (Thanh) do Tôn Sĩ Nghị chỉ huy.
Một số sự kiện hoặc bối cảnh được đề cập trong các hồi của tác phẩm:
- Đặng Thị Huệ được sủng ái, có quyền hành đứng đầu hậu cung.
- Tướng Tây Sơn là Vũ Văn Nhậm đưa quân ra Bắc.
- Quân Tây Sơn kéo vào thành, vua Lê Chiêu Thống nhiều lần cử sứ thần sang nhà
Thanh cầu cứu. Tướng Nhà Thanh là Tôn Sĩ Nghị kéo quân đến ải Nam để uy hiếp.
- Quân Tây Sơn đánh đồn Ngọc Hà và giành thắng lợi; quân Thanh rút chạy khỏi
Thăng Long. Lê Chiêu Thống bỏ trốn.
b. Mối liên hệ của các ngành khoa học xã hội và nhân văn với Sử học
Câu 2. Giữa Sử học và các ngành khoa học xã hội và nhân văn có mối quan hệ với
nhau như thế nào? Hãy lấy ví dụ để chứng minh. Gợi ý đáp án
Trong quá trình nghiên cứu lịch sử, các ngành khoa học xã hội và nhân văn lại hỗ trợ
đắc lực cho việc tìm hiểu, phục dựng quá khứ.
Sử học sử dụng kiến thức các ngành khoa học xã hội nhân văn để mô tả , phục dựng
đối tượng nghiên cứu, cũng như giải thích, chứng minh, khái quát,…Nhờ đó, nhận
thức lịch sử được chính xác, đầy đủ và sâu sắc hơn.
Ví dụ: Khai thác một số tác phẩm văn học viết về cuộc Cải cách ruộng đất năm 1954
như Ba người khác- Tô Hoài, Gia Đình – Phan Thúy Hà, Bến không chồng- Dương
Hướng, Mảnh đất lắm người nhiều ma- Nguyễn Khắc Trường…. giúp chúng ta có cái
nhìn chân thực về cuộc Cải cách ruộng đất năm 1954 tại nông thôn Việt Nam sau giải phóng.
Trả lời câu hỏi Luyện tập Sử 10 bài 3 trang 25 Câu 1
Nêu và phân tích một số ví dụ để làm rõ về việc sử dụng tri thức, phương pháp liên
ngành trong nghiên cứu lịch sử? Gợi ý đáp án
Nghiên cứu liên ngành trong nghiên cứu lịch sử có thể kể đến nghiên cứu về Đường Lâm, Cổ Loa, Bách Cốc.
Cụ thể trong dự án Bách Cốc, Bách Cốc là một làng cổ thuộc huyện Vụ Bản, tỉnh
Nam Định. Hợp tác nghiên cứu Bách Cốc đã kéo dài hơn 10 năm liền, với sự tham gia
của rất nhiều học giả đa lĩnh vực của cả Nhật Bản và Việt Nam. Chỉ tính trong vòng
10 năm đầu, từ 1993 đến 2002, riêng phía Nhật Bản đã có 176 người từ 17 trường đại
học với nhiều lĩnh vực như sử học, xã hội học, nhân loại học, địa lý, khảo cổ học, kinh
tế học, môi trường học... tham gia. Trong quá trình khảo sát, nghiên cứu, các nhà khoa
học đã phát hiện nhiều tài liệu, dấu vết của các giai đoạn lịch sử từ thời Hùng Vương
đến các Triều đại phong kiến Việt Nam. Thông qua chương trình nghiên cứu làng cổ
Bách Cốc, các nhà khoa học đưa ra một cách nhìn chính xác về cấu trúc mô hình làng,
đơn vị hành chính nhỏ nhất nhưng lại có vai trò quan trọng nhất trong đời sống xã hội
của người Việt trên các lĩnh vực: lịch sử, văn hóa, xã hội học, khảo cổ học, dân tộc học. Câu 2
Thông qua ví dụ cụ thể, hãy phân tích mối liên hệ giữa Sử học với một lĩnh vực/ngành
khoa học xã hội và nhân văn hoặc khoa học tự nhiên mà em thích. Gợi ý đáp án
Ví dụ đó là mối liên hệ giữa Sử học và Toán học.
Trong quá trình nghiên cứu sử học, ta bắt gặp các số liệu liên quan đến đề tài nghiên
cứu. Ta cần áp dụng Toán học vào phương pháp tính định lượng để xử lí dữ liệu, phân
tích dữ liệu, từ đó đi đến kết luận chính xác nhất.
Trả lời câu hỏi Vận dụng Sử 10 bài 3 trang 25 Câu 1
Hãy xây dựng một bài giới thiệu về trường học/gia đình em,...trong những năm gần
đây. Lưu ý trong bài viết thể hiện việc vận dụng những thông tin, kiến thức, kĩ năng, phương pháp liên ngành. Gợi ý đáp án Cách 1
Trường học của em là trường THPT Ngô Quyền- Ba Vì. Trường được thành lập ngày
năm 1982. Năm đầu thành lập, nhà trường có 24 lớp, với 1.200 học sinh. Đến nay,
trường THPT Ngô Quyền có 45 lớp, với khoảng 2000 học sinh. Trải qua gần 40 năm
xây dựng và trưởng thành, các thế hệ thầy cô giáo nhà trường đã vượt qua những năm
tháng khó khăn của thời kỳ bao cấp và những năm đầu đổi mới, đoàn kết, nhất trí một
lòng gắn bó với mái trường, tất cả vì học sinh thân yêu. Những ngôi nhà cấp bốn đơn
sơ trước đây, nay đã được thay thế bằng những dãy nhà cao tầng khang trang, sạch
đẹp, tiện nghi… Hiện nay, đội ngũ giáo viên của nhà trường đã được trẻ hóa, chất
lượng và điều kiện dạy và học được nâng lên, trong đó có nhiều thầy cô có trình độ
tiến sĩ, thạc sĩ… Trong những năm qua, nhà trường có hàng ngàn học sinh đỗ đại học,
rất nhiều cựu học sinh có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ. Hàng năm tỷ lệ học sinh tham dự các
kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện, thành phố luôn đạt giải cao. Tỷ lệ học sinh đỗ tốt
nghiệp luôn đạt từ 98%-100%. Các thế hệ học sinh của trường hiện đang học tập,
nghiên cứu và làm việc khắp các nước trên thế giới. Cách 2
Xây dựng một bài giới thiệu về trường học của em trong những năm gần đây, vận
dụng những thông tin, kiến thức, kĩ năng, phương pháp của ngành văn hóa học, xã hội học:
Trường THCS Kim Mỹ được thành lập vào tháng 9 năm 1993 (tách từ trường PTCS
xã Kim Mỹ). Ban đầu trường được xây dựng trên địa bàn xóm Mỹ Chính thuộc xã
Kim Mỹ, Huyện Kim Sơn, Tỉnh Ninh Bình, do thầy Phạm Chứng làm hiệu trưởng.
Với tầm nhìn chiến lược và sự quan tâm đúng hướng của lãnh đạo địa phương. Tháng
1 năm 2010 Trường THCS Kim Mỹ được chuyển về địa điểm mới tại xóm Tân Văn- Xã Kim Mỹ.
Với tổng diện tích 11580m², hiện nay nhà trường có một khuôn viên khép kín, có dãy
nhà cao tầng kiên cố với 18 phòng học, 5 phòng bộ môn, 10 phòng chức năng được bố
trí hợp lí, thuận tiện, được trang bị đầy đủ phương tiện thiết yếu phục vụ cho hoạt
động giáo dục. Sân chơi, sân thể thao được quy hoạch đẹp, rộng rãi, bồn hoa, cây cảnh
xanh tươi đủ màu sắc như đang khoác thêm áo mới cho trường. Đây là minh chứng
cho sự năng động sáng tạo của Hội đồng sư phạm, cũng như sự quan tâm của Đảng,
Chính quyền, các Ban, Ngành, Đoàn thể địa phương, sự đồng thuận cùng góp công,
góp sức của cha mẹ học sinh, tất cả vì sự tiến bộ, vì học sinh thân yêu.
Qua 25 năm xây dựng và trưởng thành, từ một ngôi trường ban đầu có 5 lớp học với
203 học sinh, đến nay nhà trường đã có 16 lớp học với 602 học sinh, trong đó có nhiều
học sinh đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi các cấp( Năm học 2015-2016 có 6
giải Tỉnh, 99 giải Huyện. Năm học 2017-2018 có 1 giải Quốc gia, 3 giải Tỉnh, 99 giải
Huyện).Các thế hệ học sinh của nhà trường hiện nay đã trưởng thành, đang học tập và
công tác trên mọi miền của Tổ quốc, giữ các chức vụ quan trọng trong cơ quan của
Đảng và Nhà nước. Tiêu biểu như: Tiến sỹ Nguyễn Thị Thảo, giảng viên trường Đại
học Bách Khoa Hà Nội; Đại tá Bùi Phùng, Hiệu trưởng trường Dạy nghề số 4 Bộ
Quốc Phòng; Bác sỹ Đinh Quốc Trấn, Trưởng phòng kế hoạch tổng hợp Bệnh viện Đa
khoa Tỉnh Ninh Bình; Luật sư Nguyễn Duy Vy, phó ban pháp chế Tổng liên đoàn lao
động Việt Nam; Trần Văn Nam Giám đốc công tyTHNH Điện cơ Xuân Nam Hà Nội…
Trường THCS Kim Mỹ bước vào tuổi 25 tràn đầy sức sống. Tự hào về truyền thống
nhà trường, phát huy những thành tích đã đạt được, thầy và trò trường THCS Kim Mỹ
nguyện đoàn kết, phấn đấu thi đua giữ vững những thành tích trên để nơi đây là tổ ấm
yêu thương, tin cậy lớp lớp thế hệ học sinh, xứng đáng với niềm tin của Đảng, Chính
quyền và nhân dân địa phương, là địa chỉ tin cậy về chất lượng của ngành giáo dục huyện nhà. Câu 2
Ở trường, em đã được trải nghiệm ứng dụng công nghệ nào trong giờ học lịch sử? Hãy nêu tác dụng của nó. Gợi ý đáp án
Ở trường, em đã được trải nghiệm ứng dụng công nghệ thực tế ảo trong giờ học lịch sử.
Tác dụng của công nghệ thực tế ảo này:
● Giúp những con người hiện đại có thể chiêm ngắm hình ảnh cổ xưa của di tích,
và có thể bước vào không gian di sản kiến trúc cách nay hàng thế kỉ.
● Phục vụ việc lưu trữ dữ liệu, bảo tồn văn hóa, tái lập phế tích, quảng bá di sản văn hóa thời
● Ứng dụng trong công tác trưng bày bảo tàng, giáo dục di sản, quảng bá văn hóa
truyền thống, điện ảnh, du lịch...