Lịch sử 10 Bài 8: Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại - Kết Nối Tri Thức

Trả lời câu hỏi hình thành kiến thức mới Sử 10 Bài 8
1. Cách mạng công nghiệp lần thứ ba
Câu hỏi 1 trang 71 SGK Sử 10 KNTT: Hãy trình bày nét chính về bối cảnh lịch sử
diễn ra cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba. Gợi ý đáp án
- Cách mạng công nghiệp lần thứ ba (còn được gọi là Cách mạng kĩ thuật số), diễn ra
trong khoảng nửa sau thế kỉ XX.
- Cách mạng công nghiệp lần thứ ba ra đời trên cơ sở:
+ Kế thừa những bước tiến của khoa học, kĩ thuật vào đầu thế kỉ XX.
+ Sự ra đời của lí thuyết nguyên tử hiện đại, đặc biệt là Thuyết tương đối của An-be Anh-xtanh (Đức)
+ Nhu cầu phục vụ chiến tranh và chạy đua vũ trang đã thúc đẩy chính phủ các nước
đầu tư vào nghiên cứu khoa học, hoạt động sáng chế để chế tạo ra nhiều loại vũ khí và
phương tiện chiến tranh tối tân, hiện đại.
+ Sự vơi cạn các nguồn tài nguyên hóa thạch (dầu mỏ, than đá,...), thách thức về bùng
nổ và già hoá dân số, nhu cầu lớn về nguyên vật liệu cho sản xuất đã đặt ra yêu cầu
phải tìm ra những nguồn năng lượng mới, vật liệu mới thay thế, cũng như phát triển
các ngành sử dụng ít năng lượng.
Câu hỏi 2 trang 71 : Quan sát cách hình 3-11 (tr. 70 - 71), hãy kể tên một số thành
tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba. Em ấn tượng với thành tựu nào? Vì sao? Gợi ý đáp án
- Cách mạng công nghiệp lần thứ ba tạo ra nhiều phát minh lớn về công cụ sản xuất
như: máy tính, máy tự động và hệ thống máy tự động, người máy; internet, công nghệ
thông tin; những vật liệu mới, nguồn năng lượng mới,...
- Em ấn tượng nhất với việc phát minh ra các nguồn năng lượng tái tạo, như: Năng
lượng Mặt trời; Năng lượng gió, Năng lượng thủy triều; năng lượng sóng… Vì: các
nguồn năng lượng này là năng lượng sạch và vô hạn (có khả năng tái tạo, không giống
như năng lượng hóa thạch). Đặc biệt, khi sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, chúng
ta sẽ không thải ra môi trường các loại khí độc hại, từ đó, góp phần bảo vệ môi
trường, giảm thiểu tình trạng biến đổi khí hậu.
2. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Câu hỏi 1 trang 73: Hãy trình bày khái quát bối cảnh lịch sử diễn ra cuộc Cách mạng
công nghiệp lần thứ tư. Gợi ý đáp án
- Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (còn gọi là Cách mạng 4.0) bắt đầu từ những năm
đầu tiên của thế kỉ XXI và vẫn đang tiếp diễn. Cuộc Cách mạng 4.0 diễn ra trong bối cảnh:
+ Nhân loại đã trải qua nhiều cuộc cách mạng công nghiệp với những tiến bộ lớn về
khoa học, kĩ thuật và công nghệ.
+ Thừa hưởng thành tựu của Cách mạng Công nghiệp lần thứ ba, trong đó quan trọng
nhất là thành tựu trong lĩnh vực công nghệ kĩ thuật số, khi internet ngày càng phổ
biến, trí tuệ nhân tạo được ứng dụng rộng rãi hơn trong nhiều lĩnh vực. Câu hỏi 2 trang 73
Quan sát các hình 12 -14 (tr.72 -73) và khai thác thông tin trong mục 2, em hãy nêu
một số thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Hãy giới thiệu về một
thành tựu tiêu biểu mà em thích nhất. Gợi ý đáp án
- Cách mạng công nghiệp lần thứ tư gắn liền với những đột phá công nghệ trong các
lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây, dữ liệu lớn
(Big Data), công nghệ in 3D, tự động hoá, vật liệu mới, Công nghệ gen, công nghệ nano,...
- Giới thiệu về Rô-bốt Xô-phi-a:
- Rô-bốt Xô-phi-a được kích hoạt vào ngày 19/4/2015 bởi kỹ sư David Hanson và
cộng sự từ công ty Hanson Robotics tại Hong Kong. Và lần đầu tiên xuất hiện trước
công chúng vào tháng 3/2016 tại Lễ hội South by Southwest ở Austin, Texas, Mỹ.
Đây là sản phẩm robot được cho là giống con người nhất với trí thông minh vượt trội.
- Rô-bốt Xô-phi-a được thiết kế theo hình ảnh của nữ diễn viên Audrey Hepburn. Các
bộ phận bên trong cơ cấu máy móc của Xô-phi-a cho phép rô-bốt này có khả năng
biểu cảm trên gương mặt và “bộc lộ cảm xúc”. Xô-phi-a được trang bị phần mềm để
lưu trữ các đoạn hội thoại trong bộ nhớ và đưa ra các câu trả lời trực tiếp theo thời gian thực.
- Xô-phi-a được chế tạo để bắt chước năng lực của con người về tình yêu, sự đồng
cảm, tức giận, ghen tị, và cảm giác sống, có thể mô phỏng hơn 62 biểu cảm khuôn mặt
nhờ camera cực nhạy gắn trong mắt. Nó có thể nhíu mày và cau mày để biểu hiện nỗi
buồn, nở nụ cười biểu cảm sự hạnh phúc và cả sự tức giận.
- Ngày 25/7/2017 đã đi vào lịch sử thế giới khi A-rập Xê-út trở thành quốc gia đầu
tiên công nhận quyền công dân cho Rô-bốt Xô-phi-a.
Trả lời Luyện tập, vận dụng Sử 10 Bài 8 trang 73 Luyện tập 1
Theo em, bối cảnh lịch sử của các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại có
điểm gì khác biệt so với bối cảnh diễn ra các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại? Gợi ý đáp án
- Điểm khác biệt về bối cảnh của các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại so
với các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại là:
+ Nhiều thành tựu về khoa học – công nghệ đã ra đời
+ Nhân loại đang đứng trước những thách thức về: vơi cạn tài nguyên hóa thạch; bùng
nổ và già hóa dân số; ô nhiễm môi trường – biến đổi khí hậu…
+ Mạng Internet xuất hiện
+ Mối quan hệ tác động qua lại, phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, khu vực trên
thế giới ngày càng được tăng cường Luyện tập 2
Lập bảng thống kê về những thành tựu cơ bản của các cuộc cách mạng công nghiệp
thời kì hiện đại theo gợi ý sau:
STT Tên thành Tên tác Thời điểm Quốc gia xuất Lĩnh Ý tựu giả ra đời hiện đầu tiên vực nghĩa Luyện tập 3
Clau-xơ Sơ-goát, người sáng lập và là Chủ tịch điều hành Diễn đàn Kinh tế thế giới có
nhận định: “Cách mạng công nghiệp đầu tiên sử dụng năng lượng nước và hơi nước
để cơ giới hóa sản xuất. Cách mạng công nghiệp lần thứ hai diễn ra nhờ ứng dụng
điện năng để sản xuất hàng loạt. Cách mạng công nghiệp lần thứ ba sử dụng điện tử và
công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất. Bây giờ, Cách mạng công nghiệp thứ tư
đang nảy nở từ Cách mạng lần thứ ba, nó kết hợp với các công nghệ lại với nhau, làm
mờ ranh giới giữa Vật lí, kĩ thuật số và Sinh học.”
Em có đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao? Gợi ý đáp án
* Phát biểu ý kiến: đồng ý với ý kiến của Clau-xơ Sơ-goát * Chứng minh:
- Cách mạng công nghiệp đầu tiên sử dụng năng lượng nước và hơi nước để cơ giới hóa sản xuất
+ Trước khi cách mạng công nghiệp lần thứ nhất diễn ra, con người chủ yếu lao động
dựa vào sức mạnh của cơ bắp (lao động thủ công); hoặc sử dụng một số loại máy móc
chạy bằng năng lượng gió (cối xay gió…) và nước. Tuy vậy, do còn nhiều hạn chế,
nên năng suất lao động của con người chưa cao; khối lượng sản phẩm sản xuất ra chưa
nhiều và các loại nặng lượng gió, nước ở thời điểm này vẫn chưa thể tạo ra sự chuyển
biến căn bản trong đời sống sản xuất.
+ Cuối thế kỉ XVIII, Giêm Oát phát minh ra máy hơi nước có thể hoạt động trong mọi
điều kiện thời tiết, mọi địa điểm… sau đó, máy hơi nước nhanh chóng được ứng dụng
trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau, như: sản xuất công nghiệp, giao thông
vận tải… Lúc này, các loại máy móc đã thay thế sức lao động chân tay của con người,
giúp nền sản xuất có sự chuyển biến mạnh mẽ từ: sản xuất thủ công sang cơ khí hóa
- Cách mạng công nghiệp lần thứ hai diễn ra nhờ ứng dụng điện năng để sản xuất hàng loạt
+ Những khám phá về điện là cơ sở cho sự ra đời và phát triển của động cơ điện, điện
thoại, vô tuyến điện và thúc đẩy việc ứng dụng nguồn năng lượng điện vào cuộc sống.
+ Điện năng đã được ứng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, đưa nền của con
người từ cơ giới hóa chuyển sang điện khí hóa.
- Cách mạng công nghiệp lần thứ ba sử dụng điện tử và công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất
+ Năm 1946, máy tính điện tử ra đời đầu tiên ở Mỹ, chạy bằng điện tử chân không, Sự
ra đời của máy tính điện tử đã dẫn đến tự động hoá trong quá trình sản xuất. Máy tự
động và hệ thống máy tự động không chỉ làm việc” thay con người, mà còn có thể
“nghĩ” thay con người. Đến những năm 90 của thế kỉ XX, nhiều lĩnh vực, nhiều ngành
nghề đã được điều khiển bằng máy tính.
+ Cùng với sự ra đời và phát triển của internet, công nghệ thông tin phát triển mạnh
mẽ như một sự bùng nổ trên phạm vi toàn cầu. Từ đây, máy vi tính được sử dụng ở
khắp mọi nơi và có khả năng liên kết với nhau bởi các mạng truyền dữ liệu, hình
thành mạng thông tin máy tính toàn cầu.
+ Các thiết bị điện tử (thiết bị có chứa linh kiện bán dẫn và mạch điện tử) được chế
tạo… đã trực tiếp làm tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm…
- Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang làm mờ ranh giới giữa vật lí, kĩ thuật số và sinh học
+ Thành tựu cơ bản của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 là: kĩ thuật số (với 3
yếu tố cốt lõi là: trí tuệ nhân tạo; Internet kết nối vạn vật; dữ liệu lớn); công nghệ sinh
học và sự phát triển công nghệ liên ngành, đa ngành… Tuy vậy, ranh giới giới giữa
các lĩnh vực này ngày càng bị xóa mờ. Ví dụ:
+ Xe tự lái là thành tựu trên lĩnh vực vật lí nhưng cũng đồng thời được ứng dụng trí tuệ thông minh (AI).
+ Trí tuệ nhân tạo (AI) cũng được ứng dụng trong việc giải mã gen (thuộc lĩnh vực công nghệ sinh học). Vận dụng
Trong kỉ nguyên số hiện nay, rất nhiều thông tin được chia sẻ tràn lan trên mạng
internet nhưng chưa được kiểm chứng. Nếu là một trong những người nhận được
thông tin ấy, em sẽ làm gì? Gợi ý đáp án Gợi ý 1
- Nếu là một trong những người nhận được thông tin ấy, em sẽ:
+ Không chia sẻ những thông tin chưa được kiểm chứng
+ Cảnh báo cho bạn bè, người thân về tác hại của các tin giả
+ Khi tiếp nhận bất kì thông tin nào, cũng cần có sự thẩm định: Thông tin ấy phục vụ
ai? Phương thức thu thập và xử lý thông tin ấy như thế nào: có xác minh độc lập, có
công bằng khách quan, có trả tiền để được thông tin hay không? Ai là người thực hiện
thông tin ấy? Nguồn tin là ai, cơ quan tổ chức nào? Tác động, kết quả của thông tin ấy ra sao? Gợi ý 2
Trong kỉ nguyên số hiện nay, rất nhiều thông tin được chia sẻ tràn lan trên mạng
internet nhưng chưa được kiểm chứng. Nếu là em khi nhận được thông tin chưa kiểm
chứng bản thân em sẽ chỉ đọc lướt qua và không chia sẻ tràn lan gây hoang mang cho mọi người.