Mâu thuẫn biện chứng - Triết học Mác - Lênin | Đại học Tôn Đức Thắng

Đề bài:
Trình bày phương pháp giải quyết mâu thuẫn bằng kết hợp các mặt đối lập.
Vận dụng phương pháp này vào việc giải quyết một mâu thuẫn cụ thể nảy sinh trong cuộc sống của bạn. MỤC LỤC I. PHẦN MỞ ĐẦU: II. PHẦN NỘI DUNG:
1. Các mặt đối lập và khái niệm về mâu thuẫn biện chứng.
1.1 Khái niệm về các mặt đối lập, sự đấu tranh và thống nhất giữa các mặt đối lập.
1.2 Mâu thuẫn biện chứng
2. Ý nghĩa và phương pháp giải quyết mâu thuẫn bằng kết hợp các mặt đối lập
3. Vận dụng quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập vào việc
hoạt động nhóm online trong thời kỳ covid-19 III. PHẦN KẾT LUẬN: IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO: Trình bày I. PHẦN MỞ ĐẦU:
Quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập hay còn gọi là quy luật mâu thuẫn là
một trong ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật và là quy luật quan trọng nhất
của phép biện chứng duy vật trong triết học Mác - Lênin, là hạt nhân của phép biện
chứng. Quy luật này vạch ra nguyên nhân, nguồn gốc, động lực của sự vận động, phát
triển, theo đó nguồn gốc của sự phát triển chính là mâu thuẫn và việc giải quyết mâu
thuẫn nội tại trong bản thân mỗi sự vật, hiện tượng. Đây là vấn đề cơ bản và quan trọng
nhất của phép biện chứng duy vật và là “chìa khóa” giúp chúng ta nắm vững thực chất
của các quy luật cơ bản và các cặp phạm trù của chủ nghĩa duy vật biện chứng.[1] II. PHẦN NỘI DUNG:
1. Các mặt đối lập và mâu thuẫn biện chứng.
1.1 Khái niệm về các mặt đối lập, sự đấu tranh và thống nhất giữa các mặt đối lập.
Mặt đối lập là những mặt có những đặc điểm, những thuộc tính, những tính quy
định có khuynh hướng biến đổi trái ngược nhau tồn tại một cách khách quan trong
tự nhiên, xã hội và tư duy. Sự tồn tại các mặt đối lập là khách quan và là phổ biến trong thế giới.
Theo triết học duy vật biện chứng của Engels thì tất cả các sự vật, hiện tượng trên
thế giới đều chứa đựng những mặt trái ngược nhau. Ví dụ như: Trong nguyên tử
có điện tử và hạt nhân hay trong sinh vật thì có sự đồng hoá và dị hoá, trong kinh
tế thị trường có cung và cầu, hàng và tiền. Những mặt trái ngược nhau đó trong
phép biện chứng duy vật gọi là mặt đối lập.[2]
Trong các mặt đối lập có sự đấu tranh và thống nhất
Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập là sự tương tác qua lại theo hướng phủ định, bài
trừ nhau của các mặt đối lập. Các mặt đối lập cùng tồn tại bên nhau, vận động và
phát triển theo những chiều hướng trái ngược nhau, nên chúng luôn luôn tác động,
bài trừ, gạt bỏ nhau.[3]
Ví dụ: Trong làm việc nhóm, hoạt động hòa thuận vui vẻ và hoạt động tranh cãi
bất hòa là các mặt đối lập. Có những lúc hoạt động hòa thuận vui vẻ nổi trội hơn,
nhưng có những lúc hoạt động tranh cãi bất hòa lại nổi trội hơn. Như thế, hoạt
động hòa thuận và hoạt động bất hòa đang “đấu tranh” với nhau.
Sự thống nhất của các mặt đối lập là sự nương tựa lẫn nhau, tồn tại không tách rời
nhau giữa các mặt đối lập, sự tồn tại của mặt này phải lấy sự tồn tại của mặt kia làm tiền đề.
Ví dụ: Trong làm việc nhóm, hoạt động hòa thuận và hoạt động bất hòa là hai mặt
đối lập. Phân tích kỹ hơn hòa thuận là khi mọi người đều đồng lòng về các ý kiến
và vui vẻ làm việc với nhau đoàn kết, còn bất hòa là khi mọi người có ý kiến trái
chiều và tranh cãi để bảo vệ ý kiến của bản thân. Nhưng rõ ràng hai hoạt động này
phải có, phải nương tựa lẫn nhau, tồn tại không tách rời => nó là điều giúp hoạt
động làm việc nhóm phát triển các ý kiến và hoàn thiện.
1.2 Mâu thuẫn và mâu thuẫn biện chứng
a. Khái niệm về mâu thuẫn:
Khái niệm mâu thuẫn theo quan điểm siêu hình được giải thích như sau: Mâu
thuẫn là cái đối lập phản logic, không có sự thống nhất, không có sự chuyển hóa
biện chứng giữa các mặt đối lập. Nhân tố tạo thành mâu thuẫn biện chứng là mặt
đối lập. Khái niệm mặt đối lập dùng để chỉ những mặt, những thuộc tính, những
khuynh hướng vận động trái ngược nhau nhưng là điều kiện, tiền đề tồn tại của nhau. [4]
Hay còn hiểu cách đơn giản mâu thuẫn là hai mặt đối lập thống nhất với nhau,
chúng là hai mặt đối lập tính chất không gây hại và rõ ràng. Ví dụ: đồng biến và
nghịch biến, đen và trắng, lớn và bé…
Mâu thuẫn: là hiện tượng khách quan và phổ biến, chỉ mối liên hệ tác động qua lại
giữa các mặt đối lập trong cùng một sự vật. Như vậy, mâu thuẫn là cái vốn có ở
mọi sự vật hiện tượng. Khi sự vật hay hiện tượng được hình thành và phát triển sẽ
xuất hiện mâu thuẫn, là do cấu trúc tự nhiên của sự vật quy định, không phụ thuộc
vào bất kỳ một lực lượng siêu nhiên nào, không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của
con người. Mâu thuẫn tồn tại từ khi sự vật xuất hiện cho đến khi kết thúc, ở mọi
không gian, thời gian, mọi giai đoạn phát triển. Mâu thuẫn này mất đi thì mâu
thuẫn khác được hình thành. Trong những điều kiện cụ thể khác nhau, mâu thuẫn
thể hiện ra dưới nhiều hình thức đa dạng và phong phú khác nhau:[2]
● Mâu thuẫn bên trong và mâu thuẫn bên ngoài.
● Mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản.
● Mâu thuẫn chủ yếu và mâu thuẫn thứ yếu.
● Mâu thuẫn đối kháng và không đối kháng.
b. Khái niệm về mâu thuẫn biện chứng
Mâu thuẫn biện chứng là một trạng thái mà mặt đối lập liên hệ, chúng có tác động
qua lại với nhau, theo đó mâu thuẫn biện chứng được tồn tại một cách khách
quan, phổ biến ở trong xã hội, tư duy và tự nhiên. Trong mâu thuẫn biện chứng tư
duy có sự phản ánh mâu thuẫn đối với hiện thực, nguồn gốc phát triển nhận thức.
Mâu thuẫn biện chứng không phải là ngẫu nhiên, chủ quan, cũng không phải là
mâu thuẫn trong logic hình thức.[4]
2. Ý nghĩa và phương pháp giải quyết mâu thuẫn bằng kết hợp các mặt đối lập
Việc nghiên cứu quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập có ý nghĩa phương pháp
luận quan trọng trong nhận thức và hoạt động thực tiễn.[5]
Vì mâu thuẫn là nguồn gốc, động lực của sự vận động, phát triển và có tính khách quan phổ biến
nên cần phải phát hiện ra mâu thuẫn của sự việc bằng cách phân tích để tìm ra những mặt, những
khuynh hướng trái ngược nhau và mối liên hệ, tác động lẫn nhau giữa chúng, nắm được bản chất,
nguồn gốc sự vận động và phát triển.[5]
Vì mâu thuẫn có tính đa dạng phong phú, vì vậy khi tìm hiểu và giải quyết mâu thuẫn cần phải
biết phân tích cụ thể từng loại mâu thuẫn và có phương pháp giải quyết phù hợp. Trong hoạt
động nhận thức và thực tiễn, cần phân biệt đúng vai trò, vị trí của các loại mâu thuẫn trong từng
điều kiện hoàn cảnh nhất định, những đặc điểm của mâu thuẫn đó để tìm ra phương pháp giải
quyết từng loại mâu thuẫn một cách đúng đắn nhất.[5]
Trong nhận thức và hoạt động thực tiễn cần phải tôn trọng mâu thuẫn, giải quyết mâu thuẫn,
không được điều hòa mâu thuẫn và tìm cách giải quyết mâu thuẫn, mâu thuẫn chỉ được giải
quyết điều kiện đã chin muồi.Phải chống thái độ chủ quan, nóng vội, phải tích cực thúc đẩy các
điều kiện khách quan để làm các điều kiện giải quyết mâu thuẫn đi đến chín muồi. Phải giải
quyết mâu thuẫn một cách linh hoạt, phù hợp để làm cho sự vật, hiện tượng phát triển không ngừng.[5]
3. Vận dụng quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập vào việc hoạt động học
tập và làm việc nhóm online trong thời kỳ covid-19.
Để thúc đẩy sự vật phát triển phải tìm mọi cách để giải quyết mâu thuẫn, không
được điều hòa mâu thuẫn.
Việc đấu tranh giải quyết mâu thuẫn phải phù hợp với trình độ phát triển của mâu thuẫn. Phải tìm
ra phương thức, phương tiện và lực lượng để giải quyết mâu thuẫn. Mâu thuẫn chỉ được giải
quyết khi điều kiện đã chín muồi. Mâu thuẫn khác nhau phải có phương pháp giải quyết khác
nhau. Phải tìm ra phương thức giải quyết mâu
thuẫn một cách linh hoạt, vừa phù hợp với từng mâu thuẫn, vừa phù hợp với điều kiện cụ thể.
Trong trường hợp làm việc nhóm online trong thời kỳ covid. Do nhiều lý do về sự cản trở của địa
lí, hay các lý do khác như đường truyền internet không ổn định, không có sự tương tác vật lý
khiến mọi người không tích cực và có tinh thần làm việc.
Sự mâu thuẫn sẽ xảy ra , thường sẽ có hai xu hướng: một là “trì trệ” hai là “tích cực”. Đây cũng
là hai mặt đối lập để phát triển. Hai mặt đối lập này là tổng hòa các mặt đối lập khác nếu như
muốn làm việc nhóm hiệu quả, được điểm cao, được thầy cô khen ngợi thì thường sẽ có hai cách
để giải quyết điều này
● Tìm các bạn bè có sự năng động, tích cực và có trách nhiệm trong học tập và làm việc.
● Trong quá trình làm việc nhóm không có sự lựa chọn đồng đội sẽ xảy ra tình trạng trì trệ.
Chúng ta cần tìm ra lý do vì sao có bạn lại trì trệ để giải quyết.
Nhưng không phải để có được sự tích cực khi làm việc nhóm thì nhóm trưởng phải tìm người
tích cực sẵn có hay là loại bỏ những bạn làm việc không tích cực ra khỏi nhóm. Mà thay vào đó
nhóm trưởng phải tìm ra vấn đề và giải quyết chúng. Nhóm trưởng cần hỏi những bạn không làm
việc tích cực bởi lý do gì, không có thời gian hay khó khăn trong việc hiểu các bài tập nhóm
được giao, khi biết được lý do sẽ giúp đỡ các thành viên đó khắc phục. Sau đó thống nhất các
văn hóa làm việc nhóm như: phải có tinh thần trách nhiệm và năng động, chủ động hỏi khi gặp
khó khăn hay không hiểu, cần linh động về mặt thời gian, phân công nhiệm vụ phù hợp với năng
lực, cần tạo ra bầu không khí cởi mở, thân thiện. Tiến hành rút ra kinh nghiệm sau mỗi lần họp
nhóm để khi kết thúc môn học sẽ kịp thời giải quyết để hoàn thiện
Khi làm tốt các công việc trên, cũng có nghĩa là giải quyết tốt được mâu thuẫn giữa sự tích cực
và trì trệ, (mặt đối lập này chuyển hoá thành mặt đối lập kia nhưng ở mức phát triển hơn) đó là
làm cho nhóm làm việc trở nên tích cực hơn, điều này phù hợp với quy luật khách quan (mâu
thuẫn là nguồn gốc động lực của sự phát triển). III. PHẦN KẾT LUẬN:
Tóm lại trong quá trình học tập hay làm việc nhóm sẽ luôn có sự mâu thuẫn nhưng nếu nắm
vững lý thuyết kết hợp biện chứng các mặt đối lập giúp chúng ta biết được cách thức để giải
quyết những mâu thuẫn này một cách hợp lý nhất. IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]Học Luật. (2021, 06 15). Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập. Hocluat.vn.
https://hocluat.vn/quy-luat-thong-nhat-va-dau-tranh-giua-cac-mat-doi-lap/
[2] Công ty luật TNHH Minh Khuê. (2021, 09 23). Phân tích nội dung và phân loại quy luật mâu
thuẫn.luatminhkhue.https://luatminhkhue.vn/phan-tich-noi-dung-va-phan-loai-quy-luat-mau-thua n.aspx
[3]Nguyễn, T. H. (2021, 10 11). Ví dụ về sự đấu tranh giữa các mặt đối lập. hoatieu.vn.
https://hoatieu.vn/vi-du-ve-su-dau-tranh-giua-cac-mat-doi-lap-211410
[4]Trần, Q. T. (2021, 10 12). Mâu thuẫn là gì. hoatieu.vn.
https://hoatieu.vn/mau-thuan-la-gi-211447
[5] Học Luật. (2020, 04 23). Phương pháp luận của quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các
mặt đối lập. Hocluat.vn.
https://hocluat.vn/noi-dung-va-y-nghia-cua-phuong-phap-luan-cua-quy-luat-thong-nhat-va-dau-tr
anh-giua-cac-mat-doi-lap-trong-phep-bien-chung-duy-vat/