Mối quan hệ tất nhiên ngẫu nhiên - Triết học Mác - Lênin | Đại học Tôn Đức Thắng

CẶP PHẠM TRÙ YẾU TỐ TẤT NHIÊN_YẾU TỐ NGẪU NHIÊN
II. Mối quan hệ biện chứng giữa tất nhiên và ngẫu nhiên
1. Tất nhiên và ngẫu nhiên tồn tại một cách khách quan, ở bên ngoài và
độc lập với ý thức của con người.
 Dù con người có nhận thức được hay chưa, tất nhiên và ngẫu
nhiên luôn tồn tại và phát huy vai trò của nó đối với sự phát
triển của sự vật, hiện tượng.
 Trong quá trình phát triển của sự vật, tất nhiên và ngẫu
nhiên đều có vai trò quan trọng. Trong đó:
- Tất nhiên đóng vai trò quết định chi phối sự phát triển của sự vật.
- Ngẫu nhiên có ảnh hưởng nhất định đến sự phát triển của sự vật, có thể
làm cho sự phát triển đó diễn ra nhanh hoặc chậm.
2. Tất nhiên và ngẫu nhiên tồn tại trong sự thống nhất hữu cơ với nhau.
- Tuy cả tất nhiên và ngẫu nhiên đều tồn tại, nhưng chúng không
bao giờ tồn tại biệt lập với nhau dưới dạng thuần túy, mà bao giờ
cũng tồn tại trong sự thống nhất hữu cơ.
Sự thống nhất hữu cơ đó thể hiện ở chỗ:
+ Cái tất nhiên bao giờ cũng vạch đường đi cho mình thông qua vô số cái ngẫu nhiên.
+ Cái nghẫu nhiên là hình thức biểu hiện của cái tất nhiên, đồng thời
bổ sung cho cái tất nhiên. -angghen
Ví dụ: Sự phát triển của cây xanh, khi ta gieo hạt trong điều kiện bình
thường thì cây sẽ nảy mầm và phát triển ( là tất nhiên) nhưng quá trình cây
phát triển như thế nào, nhanh hay chậm thì còn tuỳ thuộc vào thời tiết,
cách chăm sóc,...( những yếu tố ngẫu nhiên)
3. Tất nhiên và ngẫu nhiên có thể chuyển hóa cho nhau.
-Tất nhiên và ngẫu nhiên không nằm yên ở trạng thái cũ mà thay đổi cùng
với sự thay đổi của sự vật và trong những điều kiện nhất định tất nhiên có
thể chuyển hóa thành ngẫu nhiên và ngược lại.
Ví dụ: + Trong xã hội công xã nguyên thủy, việc trao đổi vật này (áo…)
lấy một vật khác (gà…) là ngẫu nhiên. Vì khi ấy sức sản xuất của công xã
chỉ đủ riêng cho mình dùng.
+ Sau này, khi sự phân công lao động đã rộng rãi, năng lực sản xuất đã
lớn, có nhiều sản phẩm dư thừa. Khi đó, sự trao đổi sản phẩm tất yếu phải
diễn ra để làm cho cuộc sống của con người ngày càng đầy đủ hơn.
- Ranh giới giữa tất nhiên và ngẫu nhiên chỉ có tính tương đối. Thông qua
những mặt này, hay trong mối quan hệ này, thì biểu hiện là tất nhiên nhiên,
nhưng qua những mặt khác, mối quan hệ khác, thì lại là ngẫu nhiên; và ngược lại.
Ví dụ: -Nếu xét ở khía cạnh cuối cùng có vỡ hay không, thì việc việc quả
trứng bị rơi từ trên cao và vỡ là tất nhiên. Nhưng xét ở khía cạnh nó vỡ khi
bị rơi, bị đập ra hay khi gà con đạp vỡ, thì việc bị rơi vỡ là ngẫu nhiên. Mối tương quan
- Phạm trù tất nhiên có quan hệ với phạm trù "cái chung", "nguyên
nhân", tính quy luật, nhưng không đồng nhất với những phạm trù đó.
Cái tất yếu là cái chung, nhưng không phải mọi cái chung đều là tất
yếu. Nếu cái chung được quyết định bởi bản chất nội tại của sự vật,
khi đó cái chung gắn liền với cái tất nhiên, là hình thức thể hiện của
cái tất nhiên. Nếu cái chung không được quyết định bởi bản chất nội
tại, mà chỉ là những sự lặp lại một số những thuộc tính khác ổn định
nào đấy của sự vật, khi đó cái chung là hình thức thể hiện của cái ngẫu nhiên.
- Và không phải chỉ có cái tất nhiên mới có nguyên nhân, mà cả ngẫu
nhiên và tất nhiên đều có nguyên nhân. Đồng thời cũng không nên
cho những hiện tượng con người chưa nhận thức được nguyên nhân
là hiện tượng ngẫu nhiên, còn những hiện tượng con người đã nhận
thức được nguyên nhân và chi phối được nó là cái tất nhiên. Tất
nhiên và ngẫu nhiên đều có quy luật, những quy luật quy định sự
xuất hiện cái tất nhiên khác với quy luật quy định sự xuất hiện cái ngẫu nhiên. Nguồn tài liêu.
Quan hệ giữa tất nhiên và ngẫu nhiên – Wikipedia tiếng Việt
cặp phạm trù Tất nhiên-Ngẫu nhiên - CẶP PHẠM TRÙ TẤT NHIÊN –
NGẪU NHIÊN I. Định nghĩa - Tất nhiên là - StuDocu
VÍ DỤ VỀ YẾU TỐ TÁT NHIÊN VÀ NGẪU NHIÊN TRONG TÌNH HÌNH DỊCH COVID
Một là, tất nhiên và ngẫu nhiên luôn tồn tại khách quan. Trước khi đại dịch
diễn ra, con người đã và đang tồn tại, xã hội ngày càng phát triển, kéo theo
thu nhập của người dân ngày một tăng cao, cuộc sống ổn định, y học cũng
có nhiều bước tiến mới giúp cứu được nhiều người hơn vậy nên tỉ suất
sinh tăng tỉ lệ thuận cùng tuổi thọ tất nhiên gây gia tăng dân số. Dân số gia
tăng sau một thời gian dài thì lại gât sức ép cho cơ sở hạ tầng xã hội: Thiếu
việc làm, thiếu nước sạch, ô nhiễm môi trường, bệnh viện quá tải ... Tất cả
những điều đó biến dịch bệnh tất nhiên phải xảy ra. Tuy nhiên, tùy theo
điều kiện từng quốc gia và tùy từng hoàn cảnh. Nếu người dân ở vùng đó
đã nhận thức kịp về căn bệnh để phòng ngừa, phát hiện ra ngay từ người
đầu tiên để cách ly y tế, sáng chế ra vacxin sớm và cư dân tiêm đầy đủ thì
dịch bệnh có diễn biến thành đại dịch hay không? Và phải chăng, việc
virrut Covid19 diễn biến thành đại dịch đã không xảy ra. Yếu tố tất nhiên,
ngẫu nhiên đã tồn tại độc lập với ý thức của con người.
Không chỉ vậy, tất nhiên và ngẫu nhiên còn có vai trò nhất định trong sự
phát triển của sự vật, hiện tượng, trong đó cái tất nhiên đóng vai trò quyết
định. Trở lại với ví dụ ban đầu, chúng ta thấy: yếu tố ngẫu nhiên đại dịch
Covid 19 diễn ra đã ảnh hưởng rất nhiều tới cuộc sống con người, bởi:
Dịch bệnh diễn ra con người bị hạn chế tiếp xúc với những người xung
quanh, dễ mắc bệnh và phải cách ly y tế. Trong trường hợp khẩn cấp còn
thực hiện chỉ thị giãn cách xã hội của Chính phủ, ….Tuy nhiên yếu tố ngẫu
nhiên mới đóng vai trò quyết định. Giả sử nếu không có dịch bệnh thì cuộc
sống còn người đã không bị chậm lại, bị kìm hãm sự phát triển như bây
giờ, trẻ con cũng không cần học trực tuyến và có những gia đình sẽ không
mất đi những thành viên.
Hai là, tất nhiên và ngẫu nhiên tồn tại trong sự thống nhất biện chứng với
nhau, không có cái tất nhiên thuần túy và ngẫu nhiên thuần túy. Cái tất
nhiên bao giờ cũng vạch đường đi cho mình thông qua vô số cái ngẫu
nhiên . Còn ngẫu nhiên là hình thức biểu hiện của tất nhiên, là cái bổ sung
cho tất nhiên. Xét trên biện chứng của ví dụ ban đầu thì tất nhiên là con
người sống và tồn tại, tuy nhiên để hoàn thiện một vòng tuần hoàn này thì
phải trải qua vô số cái ngẫu nhiên khác. Cái ngẫu nhiên đầu tiên đó là bố
mẹ, gia đình nơi sinh ra chúng ta, tại sao là gia đình này mà không phải là
một gia đình khác, tại sao ta lại sinh ra với màu da vàng mà không phải
màu da trắng ở các nước Châu Âu đó chính là ngẫu nhiên. Ngẫu nhiên tiếp
theo, là khi bước vào lớp 1, trong các lớp học ấy tại sao ta lại được phân
vào lớp A mà không phải lớp B, học chung lớp với bạn này nhưng lại khác
lớp với bạn kia…Ngẫu nhiên tiếp theo nữa là lúc ta rơi vào cảm giác yêu
đương với ai đó tại sao không phải ai khác mà chúng ta lại gặp người đó
và yêu. Ngoài ra còn vô số cái ngẫu nhiên khác …Và qua những yếu tố
ngẫu nhiên này ắt dẫn đến việc ta tiếp tục tồn tại, sống và trưởng thành cho
đến khi già yêu và phải chết. Điều này quả đúng như Ph.Ăngghen đã cho
rằng : “…cái mà người ta quả quyết cho là tất yếu lại hoàn toàn do những
ngẫu nhiên thuần túy cấu thành, và cái được coi là ngẫu nhiên, lại là hình
thức , dưới đó ẩn nấp cái tất yếu…”
Ba là, tất nhiên và ngẫu nhiên không phải tồn tại vĩnh viễn ở trạng thái cũ
mà thường xuyên thay đổi, phát triển và trong những điều kiện nhất định
chúng có thể chuyển hóa cho nhau: tất nhiên biến thành ngẫu nhiên và
ngẫu nhiên trở thành tất nhiên. Quay trở về ví dụ đã nêu ta thấy rõ sự
chuyển biến từ tất nhiên sang ngẫu nhiên và ngược lại. Đầu tiên là sự
chuyển biến từ tất nhiên sang ngẫu nhiên : như ta đã nói việc con người
tồn tại, sống và trưởng thành cho đến khi già yêu và phải chết là điều tất
nhiên nhưng đây cũng là một sự ngẫu nhiên. Khi ba mẹ của bạn lấy nhau
vì sự ngẫu nhiên nhưng tất nhiên theo Sinh học thì bạn bắt buộc thuộc
những kiểu gen của ba mẹ và tạo ra dáng hình của bạn. Nhưng ngẫu nhiên
tạo hóa đã chọn bạn là con của ba mẹ và bạn nhận thức thấy điều đó và
việc bạn tìm được ai đó bạn yêu và cũng vừa lúc ngẫu nhiên người ta cũng
yêu hình dáng con người bạn . Hơn nữa, lại ngẫu nhiên hợp hoàn cảnh,
đến tuổi dựng vợ gả chồng và hai bạn lấy nhau là tất nhiên nhưng vì đại
dịch Covid mà nhà nước không cho phép ổ chức khiến đám cưới hoãn lại
đó là điều ngẫu nhiên không ai muốn. Đấy là sự chuyển hóa từ tất nhiên
sang ngẫu nhiên. Và ngược lại. Như vậy, tất nhiên và ngẫu nhiên không
tồn tại vĩnh viễn mà luôn chuyển hóa qua lại lẫn nhau và mang tính tương
đối. Có thể trong mối quan hệ này nó được coi là tất nhiên nhưng trong
mối quan hệ khác nó được coi là ngẫu nhiên và ngược lại.