Một số Làng nghề Thủ công Truyền thống - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen
Một số Làng nghề Thủ công Truyền thống - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen và thông tin bổ ích giúp sinh viên tham khảo, ôn luyện và phục vụ nhu cầu học tập của mình cụ thể là có định hướng, ôn tập, nắm vững kiến thức môn học và làm bài tốt trong những bài kiểm tra, bài tiểu luận, bài tập kết thúc học phần, từ đó học tập tốt và có kết quả cao cũng như có thể vận dụng tốt những kiến thức mình đã học.
Preview text:
Một số Làng nghề Thủ công Truyền thống
1. Làng gốm Bàu Trúc
Ninh Thuận chỉ có duy nhất làng Bàu Trúc, thị trấn Phước Dân (Ninh Phước) còn bảo tồn
nghề làm gốm. Làng Bàu Trúc tiếng Chăm gọi là Palei Hamu Craok (người Việt phát âm
thành Ma Tró). Ngày nay, con cháu của dòng tộc Kut Drai vẫn đang duy trì nghề làm gốm
của tổ tiên bằng các phương pháp thủ công truyền thống không sử dụng bàn xoay và không
sử dụng kỹ thuật tráng men.
Để làm ra một sản phẩm gốm truyền thống, cần phải tuân thủ theo từng quy trình nhất định.
Mỗi công đoạn đều giữ vai trò quan trọng quyết định đến chất lượng sản phẩm. Các quy trình
chính để làm ra sản phẩm gốm là khai thác đất sét, xử lý đất sét, tạo hình khối, hoa văn trang
trí, phơi gốm để tu chỉnh và nung gốm. Sản phẩm của gốm Bàu Trúc rất đa dạng và phong
phú, bao gồm các đồ gia dụng như lu nước, nồi, bình, chậu, ấm, ly, phù điêu tượng thần và
gạch dùng trong kiến trúc xây dựng.
phù điêu tượng thần Lu nước Ấm nước
Từ những đặc điểm chế tác, màu sắc, hoa văn trang trí và các dòng sản phẩm cho thấy gốm
Bàu Trúc là sự tiếp nối, kế thừa dòng gốm Sa Huỳnh và gốm Gò Sành của người Champa nổi
tiếng trong lịch sử. Nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm đã được Bộ Văn hóa,
Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và tiếp tục xây
dựng hồ sơ trình UNESCO đưa vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.
Nghề gốm có vị trí quan trọng đối với người dân làng Bàu Trúc bởi các giá trị: lịch sử, kinh
tế, khoa học, văn hóa - xã hội và nghệ thuật. Do vậy, việc bảo tồn nghề gốm truyền thống vừa
mang ý nghĩa kinh tế vừa là sự bảo tồn một trong những nghề thủ công truyền thống quan
trọng của người Chăm ở tỉnh Ninh Thuận còn lại đến nay. Với những giá trị đặc sắc, nghệ
thuật làm gốm truyền thống của người Chăm Bàu Trúc là dấu ấn của lịch sử, của văn hóa - xã
hội, được cộng đồng người Chăm làng Bàu Trúc thừa nhận, bảo tồn và lưu giữ qua nhiều thế
hệ, góp phần cho bức tranh văn hóa Chăm thêm đa dạng và lung linh sắc màu.
2. Làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp
Nghề dệt vải thổ cẩm gắn liền với đời sống hàng ngày của phụ nữ Chăm vùng Nam Trung
Bộ. Xưa kia, mặt hàng thổ cẩm là sản phẩm triều cống của vương quốc Champa và xuất cảng
ra nước ngoài, trao đổi thương mại với quốc tế. Các làng Chăm ở Ninh Thuận và Bình Thuận
đều có nghề dệt phục vụ cho nhu cầu đời sống. Đặc biệt, là cung cấp cho các hoạt động tín
ngưỡng, tôn giáo và cúng lễ trên đền tháp.
Ở Ninh Thuận, có làng dệt thổ cẩm ở làng Mỹ Nghiệp, thị trấn Phước Dân (Ninh Phước) còn
bảo tồn nhiều hoa văn cổ, sản xuất ra nhiều mặt hàng với mẫu thiết kế đẹp đáp ứng yêu cầu thị trường.
Người Chăm làm ra các sản phẩm thổ cẩm từ hai loại khung dệt: Khung dệt tấm lớn (Danâng
manyim aban) và khung dệt hoa văn khổ nhỏ (Danâng manyim jih dalah).
Khung dệt tấm lớn
khung dệt hoa văn khổ nhỏ
Nghề dệt thổ cẩm gắn liền với người phụ nữ, họ gắn bó với nghề dệt suốt cả cuộc đời. Mặt
hàng thổ cẩm Chăm rất được các tộc người ở Tây Nguyên ưa chuộng. Do đó, con đường trao
đổi hàng hóa giữa người Chăm với Tây Nguyên, giữa đồng bằng và miền núi được kết nối
liên tục trong lịch sử. Họ xem mặt hàng thổ cẩm Chăm là vật dùng để làm sính lễ trong hôn nhân.
Dù sử dụng phong cách dệt bằng khung truyền thống, nhưng không vì thế mà các hoa văn
hay họa tiết trên sản phẩm dệt của người Chăm trở nên đơn điệu và thiếu điểm nhấn. Các họa
tiết của được dệt trên thổ cẩm của làng Mỹ Nghiệp là các biểu tượng hoa văn mang đậm bản
sắc dân tộc Chăm: hình quả trám, hình rồng cách điệu, thần đèn, thần Siva... và gần đây đã
phát triển có thêm hình voi Tây Nguyên, hoa mai của người Kinh…
hoa văn thổ cẩm
hình quả trám,thần đèn, thần Siva...
Ngoài ra, người Chăm tại làng dệt Mỹ Nghiệp còn sử dụng các hoa văn cổ để dệt nên những
tấm vải đẹp. Những hoa văn được người Chăm chuộng nhất có thể kể đến văn con voi của
Tây Nguyên và văn hoa mai của người Kinh. Không chỉ sử dụng mỗi sợi từ cây bông vải,
người Chăm còn kết hợp dệt vải với các loại sợi tổng hợp và sợi kim tuyến tạo nên những họa
tiết văn cầu vồng. Sự kết hợp này không chỉ tạo nên sự đa dạng về chất liệu mà còn thể hiện
được tinh thần cởi mở trong phong cách làm nghề của người dân Làng dệt Mỹ Nghiệp. Sản
phẩm tạo ra vừa giữ được những nét chấm phá tự nhiên độc đáo mang đầy tính truyền thống,
vừa có thể đáp ứng yêu cầu thuận tiện và thoải mái để có thể ứng dụng trong trang phục hàng ngày.
Dù có nhiều mẫu mã, hoa văn khác nhau, nhưng các sản phẩm được chế tác từ làng dệt Mỹ
Nghiệp đều được dệt chỉ từ một loại khung dệt. Chỉ riêng điều đó thôi, ta đã thấy được sự tài
tình và lành nghề người người dân Làng dệt Mỹ Nghiệp.
3. Làng bốc thuốc Nam truyền thống An Nhơn và Phước Nhơn
Ở làng Chăm An Nhơn và Phước Nhơn (Ninh Hải) có nhiều gia đình sinh kế bằng
nghề bốc thuốc Nam. Các bài thuốc của người Chăm được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Nguồn gốc của bài thuốc chủ yếu được khai thác trong tự nhiên, trong các khu rừng,
đồi núi ven biển ở Ninh Thuận. Theo kinh niệm bí truyền, rễ cây rừng được chặt
mang về sắc nhỏ, phơi khô và pha trộn với nhiều loại thân cây, rễ cây khác nhau tạo
thành một hỗn hợp dùng để đun nấu uống chữa bệnh. Điều đặc biệt, các bài thuốc
Nam của người Chăm được đun trong nồi siêu làm bằng chất liệu gốm do các nghệ
nhân làng Bàu Trúc làm ra. Bài thuốc Nam của người Chăm đã được nhiều nhà khoa
học chọn làm đề tài nghiên cứu trong lĩnh vực y học. Ngày nay, bài thuốc Nam của
người Chăm không chỉ phục vụ trong cộng đồng mà còn đi ra thị trường trong và ngoài tỉnh.