Nhạc Jazz là gì? Lịch sử và tầm ảnh hưởng của nhạc Jazz

Nhạc Jazz là gì? Lịch sử và tầm ảnh hưởng của nhạc Jazz 1. Nhạc Jazz là gì?
Nhạc jazz là một thể loại âm nhạc kết hợp một cách tinh tế giữa ứng biến tài
tình, sự nghiêm trọng cấp bách và nhịp nhàng trong từng giai điệu của tác
phẩm. Điều này thể hiện sự độc đáo và ngẫu hứng của nó trong bộ khung
của âm nhạc jazz, một dòng nhạc có lịch sử lâu đời.
Lịch sử của nhạc jazz bắt nguồn từ những giai điệu được truyền bá qua thế
kỷ từ những ca khúc mà người nô lệ gốc Phi trình diễn trong những lúc làm
việc vất vả. Do nguồn gốc đa dạng như vậy, việc định nghĩa chính xác cho
thể loại nhạc jazz là không dễ dàng.
Jazz ban đầu hòa quyện nhiều yếu tố, bao gồm tiết tấu âm nhạc của Châu
Phi (nguồn gốc từ blue và ragtime), những bản nhạc dân ca gốc Phi mà
người nô lệ trình diễn trong quá trình lao động tại nước Mỹ, nhạc New
Orleans đặc trưng xuất hiện trong các cuộc diễu hành, quân đội và tang lễ,
cùng với những yếu tố âm nhạc Châu Âu.
Như vậy, jazz là một sáng tạo âm nhạc phong phú, nổi bật với sự hòa trộn
độc đáo giữa các yếu tố âm nhạc từ nhiều nguồn gốc khác nhau, tạo ra một
phong cách đa dạng và đặc biệt trong thế giới âm nhạc.
Đặc điểm đặc trưng của âm nhạc jazz bao gồm các yếu tố sau đây:
- Tính ngẫu hứng và tinh tế của nghệ sĩ:
Bản chất sáng tạo của âm nhạc jazz chủ yếu tới từ sự ngẫu hứng. Nghệ sĩ có
thể tùy ý tạo ra những bản nhạc jazz ngẫu hứng, nắm bắt tinh thần của chủ
đề sẵn có và biến chúng thành những tác phẩm mang phong cách riêng, thể
hiện cái "tôi" của mình. Sự sáng tạo âm nhạc thường gắn liền với nghệ sĩ
thực hiện, đây là lý do chính khiến âm nhạc jazz đặc biệt bởi sự ngẫu hứng của các nghệ sĩ.
Trái với âm nhạc cổ điển, nơi người sáng tác phải tuân theo các quy tắc cụ
thể, âm nhạc jazz thể hiện tinh thần ngẫu hứng của nghệ sĩ, dẫn đến việc
cùng một bản nhạc có thể được biểu diễn theo nhiều cách khác nhau.
Tuy nhiên, người vẫn có thể sử dụng các loa nghe âm nhạc cổ điển để
thưởng thức âm nhạc jazz với chất lượng âm thanh tốt nhất.
- Đặc trưng của giai điệu jazz:
Giai điệu của âm nhạc jazz mang nét riêng biệt. Âm nhạc jazz được xây dựng
trên cơ sở các "nốt xanh" - các nốt âm nằm ở khoảng cách quãng ba và
quãng bảy sẽ bị điều chỉnh xuống về độ cao. Kỹ thuật sử dụng nhạc cụ trong
âm nhạc jazz xuất phát từ phong cách hát đặc trưng của người da đen.
Những nhạc công tạo ra các kỹ thuật để nhạc cụ tạo ra âm thanh tương tự
giọng người, ví dụ như sử dụng nốt tròn, nốt hóa, nốt Blues, vibrato và glissando.
Khi thưởng thức âm nhạc jazz, ta luôn cảm nhận sự sáng tạo mới mẻ, độc
đáo trong giai điệu, hòa âm, và nhịp điệu cũng như cách biểu diễn. Âm nhạc
jazz tạo ra sự đa dạng về giai điệu, thể hiện tinh thần tự do trong âm nhạc.
Mỗi nghệ sĩ mang đến màu sắc và dấu ấn riêng biệt cho mỗi bản nhạc, tạo nên sự độc đáo.
- Tính đặc trưng của tiết tấu:
Âm nhạc jazz có tiết tấu hoàn toàn khác biệt so với âm nhạc cổ điển. Tiết tấu
jazz có sự biến đổi đầy nghịch ngợm, đảo lộn và nhấn mạnh đặc biệt. Điều
này tạo nên những điểm khác biệt quan trọng giữa âm nhạc jazz và các dòng nhạc khác.
Tiết tấu đặc biệt của âm nhạc jazz thể hiện qua việc thay thế tiết nhịp 2 phách
trong hành khúc nhà binh bằng tiết nhịp 4 phách, với sự tập trung vào phách 2 và 4 trong mỗi nhịp.
- Hoà âm trong âm nhạc jazz:
Hoà âm trong âm nhạc jazz tạo nên cấu trúc và giai điệu sắc nét, tạo nên
màu sắc độc đáo cho bản nhạc. Các chuỗi hoà âm trong âm nhạc jazz phức
tạp hơn rất nhiều so với quy tắc cổ điển. Hợp âm đặc trưng bao gồm hợp âm
tăng, giảm, hợp âm 7 và cả những hợp âm mở rộng như hợp âm 9, 11, 13.
Hoà âm trong âm nhạc jazz diễn ra liên tiếp từ chuỗi hoà âm này sang chuỗi
khác, cùng với sự biến đổi hoà âm khác nhau. Mỗi chuỗi hoà âm được xem
như một hoà âm riêng biệt.
Trong âm nhạc jazz, hòa âm đặc biệt nổi bật là các hòa âm bậc II, V và I.
Trong khi đó, âm nhạc truyền thống thường sử dụng các hòa âm IV, V và I.
Đây chính là điểm khác biệt lớn giữa hòa âm của âm nhạc jazz và âm nhạc truyền thống.
2. Lịch sử hình thành dòng nhạc jazz
- Đầu thập niên 1910, New Orleans jazz đã khởi đầu bằng việc kết hợp các
yếu tố từ đội hình nhạc đồng quân đội, những giai điệu quadril e và biguine,
giai điệu ragtime và blues, cùng với sự phức tạp của ứng tác tập thể.
- Trong giai đoạn thập niên 1930, xuất hiện các phong cách nổi bật như swing
big band, Kansas City jazz và Gypsy jazz.
- Đến thập niên 1940, Bebop đã xuất hiện và chuyển jazz từ dạng âm nhạc
giải trí phổ biến thành "âm nhạc của những nghệ sĩ", với nhịp điệu nhanh và
sự tập trung vào ứng tác dựa trên hợp âm.
- Đầu thập niên 1940, Cool jazz đã phát triển, mang đến một loại âm nhạc
bình tĩnh hơn với các đoạn giai điệu dài mượt mà.
- Trong thập niên 1950, free jazz trỗi dậy, nơi các nhạc công chơi mà không
phụ thuộc vào nhịp điệu hay cấu trúc nào.
- Cùng thời kỳ, hard bop cũng xuất hiện, kết hợp sự ảnh hưởng từ rhythm
and blues, nhạc Phúc âm và blues, đặc biệt là trong cách biểu diễn của piano và saxophone.
- Modal jazz cũng ra đời vào thập niên 1950, sử dụng các mode như cơ sở
cho cấu trúc âm nhạc và tạo ra sự ứng tác.
- Về cuối thập niên 1960 và đầu thập niên 1970, jazz-rock và jazz fusion đã
nổi lên, kết hợp sự ứng tác jazz với nhịp điệu (rhythm) và âm thanh điện tử,
được khuếch đại từ âm nhạc rock.
- Trong thập niên 1980, smooth jazz đã gây ấn tượng và có sự thành công,
thu hút nhiều sự chú ý từ đại chúng và được phát trên nhiều đài phát thanh.
3. Tầm ảnh hưởng của nhạc Jazz
(1) Nhạc jazz trong bối cảnh âm nhạc toàn cầu
Thể loại nhạc jazz được xem là một sự kết hợp đa dạng, có khả năng hòa
trộn và làm mờ đi ranh giới định kiến chủng tộc, góp phần tạo ra những thay
đổi tích cực trong xã hội.
Hiện nay, nhiều nghệ sĩ da trắng đang thể hiện sự yêu thích và tài năng trong
lĩnh vực jazz. John McLaughlin là một trong những nghệ sĩ da trắng tại Mỹ có
tầm ảnh hưởng rộng lớn, ông đã cùng Miles Davis và cả các nhóm nhạc Ấn
Độ thể hiện sự đa dạng của mình trên sân khấu và trình diễn tại Nhật Bản.
(2) Sự ảnh hưởng của nhạc jazz trong âm nhạc Việt Nam
Lịch sử nhạc jazz tại Việt Nam có thể được bắt đầu từ những năm 1950-1960.
Ban đầu, các nhạc công ở miền Bắc Việt Nam đã thể hiện âm nhạc jazz, tuy
nhiên phong trào này chưa thực sự phát triển cho đến thời điểm jazz lan tỏa
tới miền Nam Việt Nam, cùng với sự xuất hiện của quân đội Hoa Kỳ.
Vào khoảng năm 1989, các ban nhạc jazz từ Pháp đã tiến vào Việt Nam để
trao đổi văn hóa. Họ đã biểu diễn và tổ chức các buổi dạy học, hội thảo về
jazz. Sau khi trở về nước, họ đã chia sẻ tài liệu liên quan đến nhạc jazz với
nhạc viện tại Việt Nam.
Đầu những năm 1990, Nhạc viện Hà Nội đã bắt đầu thử nghiệm việc đào tạo về nhạc jazz.
Trong giai đoạn 1996-2000, trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Quân Đội
(nay là Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân Đội) đã đóng góp quan trọng cho
sự phát triển của phong trào nhạc jazz tại Việt Nam. Họ đã thúc đẩy việc đào
tạo cho thế hệ nghệ sĩ trẻ với sự hướng dẫn của các nghệ sĩ jazz hàng đầu,
người từng trải qua quá trình tiếp xúc với jazz.
Các nghệ sĩ hàng đầu tại Việt Nam như saxophone Quyền Văn Minh và
saxophone Trần Mạnh Tuấn vẫn tiếp tục đứng đầu trong việc phát triển nhạc jazz tại đất nước.
Giải thích về nhạc jazz có thể trở nên khó khăn, bởi nó mang đến những cảm
xúc mà khó lòng diễn đạt hết. Đây thực sự là một thể loại âm nhạc đa dạng,
tạo ra sự kết nối với nhiều màu sắc và cảm xúc khác nhau. Jazz đã để lại dấu
ấn mạnh mẽ và độc đáo trong lịch sử âm nhạc nhân loại. Khi người nghe tiếp
cận với âm nhạc jazz, họ sẽ luôn cảm nhận được sự tự do sáng tạo của nghệ
sĩ, để rồi từ từ hoà mình vào âm điệu đang truyền tải.
Document Outline

• Nhạc Jazz là gì? Lịch sử và tầm ảnh hưởng của nhạc
  • 1. Nhạc Jazz là gì?
  • 2. Lịch sử hình thành dòng nhạc jazz
  • 3. Tầm ảnh hưởng của nhạc Jazz