Nội dung học thuyết hình thái kinh tế xã hội - Triết học Mác - Lênin | Đại học Tôn Đức Thắng

N i dung h c thuy t hình thái
kinh t - xã h i. Ý nghĩa c a
vi c nghiên c u và s v n d ng nó vào xã h i VN hi n nay Philosophy
Hình thái kt - xh là m t xã h i tr ng v n trong t ng giai đo n l ch s c th ; có
nh ng quan h s n xu t b trình đ c a l c l
ng s n xuât quy đ nh, nh ng quan h
s n xu t này t o nên k t c u kinh t , c s xã h i và nó đ c đ c xây trên m t ki n trúc th ng t ng.
L ch s phát tri n c a xã h i loài ng
i là l ch s phát tri n k ti p nhau c a các
hình thái xã h i. C th , ta cáo th xem nh l ch s loài ng i đã tr i qua b n hình
thái kinh t - xã h i là: xã h i công xã nguyên th y, xã h i chi m h u nô l , xã h i
phong ki n và xã h i t b n ch nghĩa. Hình thái kinh t - xã h i mà con ng i mu n đ t đ n trong t
ng lai là xã h i công s n ch nghĩa, trong đó xã h i xã h i
ch nghĩa là hình th c ban đ u c a nó.
Nh đ nh nghĩa trên, thì ta th y đ
c b n b ph n quan tr ng c u thành m t hình thái kinh t - xh là l c l
ng s n xu t, quan h s n xu t, có s h t ng đ c c u t o
b i quan h s n xu t và ki n trúc th ng t ng
T c u trúc trên, mà ta có th rút ra đ
c 2 quy lu t đ c tr ng c a h c thuy t hình thái kt-xh.
M t, là quy lu t v s phù h p c a quan h s n xu t v i trình đ c a l c l ng s n xu t. Nó đ
c h p thành b i hai y u t là l c l
ng s n xu t và quan h s n xu t. L c l
ng s n xu t đ ch m i quan h gi a con ng i v i t nhiên trong quá trình sx, bao g m con ng
i tham gia vào quá trình s n xu t(ng i lao đ ng), t li u lao đ ng và đ i t
ng lao đ ng( nh ng v t nh n s c lao đ ng tác
đ ng). Trong đó t li u lao đ ng đ
c c u t o b i công c lao đ ng là nh ng
v t trung gian đ truy n t i s c lao đ ng c a ng i lao đ ng sang các v t khác và ph
ng ti n lao đ ng là nh ng v t h tr con ng i trong vi c
chuyên ch , b o qu n. Trong quá trình s n xu t, ng i lao đ ng s d ng
công c lao đ ng đ tác đ ng đ n đ i t
ng lao đ ng, thành qu đó s đ c
h tr b i ph ng ti n lao đ ng. T đó ta th y đ c ng i lao đ ng gi vai
trò quy t đ nh, vì nó là ch th c a các y u t còn l i, còn công c lao đ ng
thì gi a vai trò c c kỳ quan tr ng, vì nó quy t đ nh năng su t c a ng i lao đ ng. Tóm l i l c l
ng s n xu t là y u t đ ng mang tích cách m ng, t c là nó luôn v n đ ng theo h ng tích c c. Đi u đó đ c bi u hi n ch ng i lao
đ ng luôn luôn c i ti n công c lao đ ng c a mình, liên h th c t ta có th
th y nó là các cu c cách m ng công nghi p.
Quan h s n xu t ch m i quan h gi a con ng i v i con ng i trong quá
trình s n xu t v i tính ch t y u t tĩnh mang tính b o th , chúng đ c bi u
hi n b i: quan h s h u t li u s n xu t mang tính quy t đ nh, quan h t
ch c s n xu t, quan h phân ph i s n ph m lao đ ng.
Theo tri t h c Mác - Lênin, quy lu t trên là s v n đ ng trong m i quan h
bi n ch ng tác đ ng và chuy n hóa l n nhau, t c là quan h s n xu t ph i
phù h p v i trình đ phát tri n c a l c l
ng s n xu t. C th , trình đ l c l
ng s n xu t nh th nào thì qua h s n xu t t ng ng nh v y, và trình đ l c l
ng s n xu t luôn phát tri n nên chúng tích t đ n m t m c nh t
đ nh thì quan h s n xu t s thay đ i(d a trên quy lu t l ng thay đ i d n đ n ch t thay đ i). Ng
c l i, quan h s n xu t tác đ ng tr l i l c l ng s n
xu t, n u quan h s n xu t phù h p thì l c l
ng s n xu t phát tri n và làm
cho xã h i phát tri n, còn n u quan h su n xuât không phù h p thì chúng s
kìm hãm s phát tri n c a l c l
ng s n xu t và s phát tri n c a s n xu t.
Hai, quy lu t v c s h t ng - ki n trúc th ng t ng
Quy lu t trên làm rõ b n ch t duy v t tri t đ c a chũng nghĩa duy v t l ch s .
C s h t ng là toàn b nh ng quan h s n xu t, h p thành c c u kinh t
c a m t hình thái kinh t - xh bao g m các y u t : quan h s n xu t th ng tr ,
quan h s n xu t c a xã h i cũ và quan h s n xu t c a xã h i t ng lai. Ví
d , trong hình thái kinh t - xã h i phong ki n thì quan h th ng tr là quan h
s n xu t phong ki n, nh ng đâu đó v n còn t n t i nh ng nô l d i hình th c là ng
i h u, chúng là tàn d c a quan h s n xu t chi m h u nô l , t
ng t m t s n i v n có m m móng c a quan h s n xu t t b n ch
nghĩa đ i di n là t ng l p ti u th ng. Ki n trúc th
ng t ng là toàn b nh ng quan đi m, t t ng, nh ng thi t ch t
ng ng, và nh ng quan h n i t i d a trên c s h t ng nh t đ nh. C s h t ng và ki n trúc th
ng t ng có m i quan h , và t o ra m t quy lu t “ki n trúc th
ng t ng ph i phù h p v i c s h t ng”, c th :
C s h t ng quy t đ nh ki n trúc th
ng t ng, vì tùy vào m i c s h
t ng mà s t o ra m t ki n trúc th ng t ng t ng t ng. Ngoài ra, khi c
s h t ng thay đ i thì ki n trúc th ng t ng thay đ i. Ki n trúc th
ng t ng tác đ ng tr l i c s h t ng ch nó thúc đ y
ho c kìm hãm s phát tri n kinh t xã h i nói riêng và nói chung, th hi n qua đ ng l i, ch tr
ng, chính sách mà ki n trúc th ng t ng đ t ra.
T hai quy lu t trên, ta có th rút ra đ
c n i dung c a h c thuy t hình thái kinh t -
xã h i. N i dung nó là “m t hình thái kt - xh có l c l ng sx, quan h sx c u t o nên c s h t ng và ki n trúc th
ng t ng. Trong đó llsx là m t y u t không ng ng
phát tri n, khi đ n m t m c đ nh t đ nh thì QHSX s thay đ i, QHXS thay đ i kéo
theo CSHT thay đ i, gây ra ki n trúc th
ng t ng thay đ i. Mà ki n trúc th ng t ng
thay đ i là t t c y u t c a hình thái kt - xh thay đ i. Khi đó xã h i chuy n qua m t 1 hình thái m i cao h n”
Vi c nghiên c u h c thuy t trên có hai ý nghĩa:
V m t lý lu n, nó giúp ta nh n ra sx v t ch t là c s và t n t i c a s phát tri n c a xh, ph
ng th c s n xu t gi a vai trò quy t đ nh. Ngoài ra, nó còn làm rõ s
phát tri n c a các hình thái kt - xh là quá trình l ch s - t nhiên, t c là s phát
tri n này không tuân theo ý mu n ch quan c a con ng i mà theo nh ng quy lu t khách quan, tr
c h t và quan tr ng nh t là v l c l ng s n xu t - quan h
s n xu t và quy lu t c s h t ng - ki n trúc th ng t ng
V m t th c ti n, nó ch cho chúng ta r ng đ xã h i phát tri n thì ph i đ u t vào l c l
ng s n xu t đ nó phát tri n, quan tr ng nh t là ng i lao đ ng và
công c lao đ ng. Đ ng th i ph i không ng ng hoàn thi n quan h s n xu t và ki n trúc th ng t ng. H c thuy t trên đã đ
c v n d ng vào cách m ng VN hi n nay nh sau:
Đ nâng cao l c s n xu t thì n
c ta th c đã th c hi n hai vi c. M t, là n c ta
đang th c hi n cu c cách m ng công nghi p hóa, t c là th c hi n chuy n hóa t
n n kinh t ti u nông thành n n kinh t ng
i lao đ ng công nghi p hi n đ i và
thay th vi c s d ng các công c lao đ ng và ph ng ti n lao đ ng thô s
thành thi t b máy móc hi n đ i. Hai, là ban hành các chính sách đ u t giáo
d c, y t và thu hút nhân tài V m t quan h s n xu t, n
c ta đang th c hi n n n kinh t nhi u thành ph n theo h ng xã h i ch nghĩa V ki n trúc th ng t ng, đ hoàn thi n nhà n
c ta đã th c hi n các công vi c.
M t, duy trì, c ng c và phát tri n h t t
ng khoa h c, cách m ng và nhân văn
là ch nghĩa Mác-Lênin, h t t
ng HCM và xác đ nh Giáo d c đào t o và khoa
h c công ngh là qu c sách hàng đ u. Hai, là đang ch nh đ n và xây d ng b máy đ ng, b máy nhà n
c đ b máy trong s ch, v ng m nh có th đ ra ch tr
ng, chính sách đúng đ n tác đ ng tích c c đ n n n kt - xh