Phân biệt biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn
I. Biến thái là gì?
Biến thái là sự thay đổi đột ngột về hình thái, cấu tạo và sinh lí của động vật sau khi
sinh ra hoặc nở từ trứng ra.
=> Biến thái có thể hiểu đơn giản là sự biến đổi, thay đổi về các hình thái của sinh vật.
II. Biến thái không hoàn toàn là gì
Có ba giai đoạn trong biến thái không hoàn toàn được gọi là giai đoạn trứng, giai đoạn
hạch và giai đoạn trưởng thành. Một con cái trưởng thành đẻ trứng khi giao phối với
một con đực màu mỡ. Vỏ trứng bảo vệ và bao phủ trứng khi có điều kiện thích hợp,
trứng nở. Các con non đại diện cho giai đoạn hạch của vòng đời. Các nữ thần trông
giống như người lớn, nhưng kích thước nhỏ hơn và thói quen ăn uống của chúng cũng
giống như người lớn. Khi các nữ thần phát triển, họ rũ bỏ xương của mình để cho
phép cơ thể phát triển lớn. Thông thường, sau bốn đến tám lần lột xác, nữ thần trở
thành người trưởng thành, thường có cánh. Ở giai đoạn trưởng thành, chúng không lột
xác và bắt đầu lang thang tìm kiếm người khác giới để giao phối. Do đó, có cánh trong
giai đoạn đó mang lại lợi ích cho họ.
Gián, châu chấu, chuồn chuồn và bọ là một số loài côn trùng cho thấy sự biến thái
không hoàn chỉnh và vòng đời của chúng chỉ có ba giai đoạn riêng biệt. Một số loài
như bướm có giai đoạn hạch thủy sinh, được gọi là naiads. Chúng có mang ở bụng và
trông rất khác so với người lớn. a) Giai đoạn phôi + Diễn ra trong trứng.
+ Hợp tử phân chia nhiều lần tạo thành phôi, các tế bào của phôi tiếp tục phân hóa tạo
thành các cơ quan của ấu trùng (ấu trùng nở ra từ trứng).
b) Giai đoạn hậu phôi
+ Ấu trùng → lột xác nhiều lần → châu chấu trưởng thành.
+ Ấu trùng và con trưởng thành có cấu tạo và chức năng sinh lí cơ thể gần giống nhau.
III. Biến thái hoàn toàn là gì?
Biến thái hoàn toàn là kiểu phát triển mà ấu trùng có hình dạng và cấu tạo khác biệt
với con trưởng thành. Đồng thời, ấu trùng cũng cần trải qua nhiều lần lột xác và giai
đoạn nhộng trung gian để biến đổi thành con trưởng thành.
Với biến thái hoàn toàn thì vòng đời sẽ bao gồm 4 giai đoạn khác nhau là giai đoạn
trứng, ấu trùng, nhộng và trưởng thành.
- Có ở đa số loài côn trùng (bướm, ruồi, ong…), các loài lưỡng cư…
- Ví dụ quá trình phát triển của bướm: a) Giai đoạn phôi + Diễn ra trong trứng.
+ Hợp tử phân chia nhiều lần tạo thành phôi, các tế bào của phôi phân hóa tạo thành
các cơ quan của sâu bướm (sâu bướm nở ra từ trứng).
b) Giai đoạn hậu phôi
+ Sâu bướm → nhộng → bướm non → bướm trưởng thành → trứng → sâu bướm.
IV. Phân biệt biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn Cách 1 Giống nhau:
+ Biến thái không hoàn toàn và biến thái hoàn toàn là hai dạng biến thái gặp ở côn trùng.
+ Cả hai loại đều có các giai đoạn chung như trứng và trưởng thành.
+ Ngoài ra, cả hai thuật ngữ đều liên quan đến vòng đời của côn trùng. Khác nhau:
Sinh trưởng và phát triển qua biến thái hoàn Sinh trưởng và phát triển qua toàn
biến thái không hoàn toàn
Ấu trùng (sâu ở côn trùng, nòng nọc ở ếch nhái) + Ấu trùng có hình dạng, cấu tạo
có hình dạng và cấu tạo rất khác với con trưởng và sinh lí gần giống với con thành. trưởng thành.
Ấu trùng trải qua nhiều lần lột xác và qua giai Ấu trùng trải qua nhiều lần lột xác
đoạn trung gian (giai đoạn nhộng ở côn trùng) để trở thành con trưởng thành.
biến đổi thành con trưởng thành.
+ Vòng đời trả qua 4 giai đoạn: bao gồm trứng, +Vòng đời trả qua 3 giai đoạn:
ấu trùng, nhộng và trưởng thành
bao gồm ba giai đoạn là trứng, nhộng và trưởng thành
+ Kiểu phát triển này có ở đa số các loài côn
trùng (bướm, ruồi, ong...) và lưỡng cư.
+ Kiểu phát triển này có ở một số
loài côn trùng như châu chấu, cào cào, gián... Cách 2 Cách 2 Giống nhau
Cả biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn đều có giai đoạn trứng, sau non, sâu trưởng thành. Khác nhau: - Biến thái hoàn toàn:
• Vòng đời trải qua 4 giai đoạn. • Có giai đoạn nhộng.
- Biến thái không hoàn toàn:
• Vòng đời trải qua 3 giai đoạn.
• Không có giai đoạn nhộng tầm.
V. Ý nghĩa của sự biến thái trong vòng đời sinh vật
Biến thái có ý nghĩa quan trọng đối với sinh vật trong sự sống vì chúng tạo ra sự thích
nghi cao độ với môi trường sống trong từng giai đoạn thích hợp.
VI. Ong có phát triển qua biến thái không?
Ong phát triển qua biến thái, thuộc dạng biến thái hoàn toàn:
Khi ong chúa đẻ trứng, trứng sẽ nở thành ấu trùng. Ấu trùng ong có hình dạng giống
một con giòi, màu trắng đục, không chân, mắt, râu, cánh hay ngòi. Khi này, phần
miệng ong có cấu tạo đơn giản, đủ để tóm gọn lượng thức ăn dồi dào được ong thợ đặt sát miệng lỗ tổ.
Hầu hết khoang trong của cơ thể ấu trùng ong là ruột giữa và ruột cuối, có tuyến nước
bọt tiết enzyme và những ống nhỏ bài tiết - trở thành cấu trúc nhánh chính bên trong.
Sự phát triển của ong trải qua sáu lần lột xác; năm lần lột xác là ở giai đoạn ấu trùng,
lần lột xác cuối cùng là khi ong xuất hiện ở với tư cách là ong trưởng thành.
Bốn lần lột xác đầu tiên của ấu trùng xảy ra mỗi ngày một lần đối với ong thợ và ong
chúa. Điều này sẽ giúp ấu trùng phát triển nhanh chóng, bằng cách rụng lớp vỏ ngoài
khi đã trở nên "chật" so với kích thước thật của ong.
Những ngày cuối của vòng đời phát triển ấu trùng, ấu trùng xây dựng tổ kén bên trong
lỗ tổ. Để xoay kén, ấu trùng làm bung kén, đưa phần đầu hướng về đầu nắp đậy.
Ấu trùng ở giai đoạn tiền nhộng bắt đầu mang vẻ bên ngoài của ong trưởng thành chỉ
khác ở chỗ chúng vẫn còn khoác một lớp vỏ bọc, sau giai đoạn nhộng này nó sẽ phát
triển thành ong trưởng thành.