Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân trong đoạn trích Người lái đò Sông Đà | Văn mẫu lớp 12
Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân trong đoạn trích Người lái đò Sông Đà gồm 8 bài văn mẫu khác nhau cực hay kèm theo 2 gợi ý cách viết chi tiết. Qua đó giúp các em có thể tham khảo để nâng cao trình học văn học của mình với những bài văn mẫu hay và sáng tạo.
Preview text:
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Dàn ý phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân Dàn ý số 1 1. Mở bài
● Người lái đò Sông Đà của Nguyễn Tuân, in trong tập Sông Đà, là thiên tuỳ bút
tiêu biểu của Nguyễn Tuân sau Cách mạng tháng Tám năm 1945.
● Sức hấp dẫn của bài tuỳ bút này chính là ở “tính chủ quan, tính trữ tình rất đậm,
nhân vật chính là cái tôi của nhà văn”. 2. Thân bài
Là nhà văn có.phong cách nghệ thuật đặc sắc, văn chương Nguyễn Tuân hấp dẫn
người đọc bởi “cái tôi” độc đáo, sự tài hoa, uyên bác, giác quan sắc nhọn, tinh tế, nghệ
thuật sử dụng ngôn từ điêu luyện, giàu hình ảnh, cảm xúc. Sức hấp dẫn của ngòi bút
Nguyễn Tuân trong bài tùy bút Người lái đò Sông Đà là ở sự độc đáo, sự giàu có về
chữ nghĩa, sự công phu trong quan sát và lựa chọn ngôn từ. Tất cả đều mang đậm chất Nguyễn Tuân.
– “Cái tôi” tài hoa thể hiện ở những rung động, say mê của nhà văn trước vẻ đẹp hùng
vĩ và mĩ lệ của thiên nhiên đất nước; ở sự phát hiện và ngợi ca phẩm chất tài hoa nghệ
sĩ của những con người lao động; ở những trang văn đẹp như thơ, như nhạc, như hoạ.
Nhà văn đã phát hiện và miêu tả sông Đà như một sinh thể sống, với tính cách hung
bạo và trữ tình, để từ đó tấu lên một khúc tráng ca về con sông dũng mãnh trên chốn
thượng nguồn; đồng thời ngân nga những thanh âm dịu dàng, trong trẻo, êm ái chốn
hạ lưu. Từ đó, nhà văn đã tạc dựng hình ảnh người lái đò trong cuộc vượt thác đầy
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
kịch tính và cũng thật ngoạn mục. Nguyễn Tuân tỏ ra hứng thú đặc biệt trong việc
khám phá, thể hiện “chất vàng mười” trong tâm hồn con người Tây Bắc. Tất cả đã cho
ta thấy ở Nguyễn Tuân một “cái tôi” tài hoa, tinh tế.
– “Cái tôi” uyên bác thể hiện ở cách nhìn và sự khám phá hiện thực có chiều sâu; ở sự
vận dụng kiến thức sách vở và các tri thức của đời sống một cách đa dạng, phong
phú;ở sự giàu có về chữ nghĩa. Các thuật ngữ chuyên môn của các ngành quân sự,
điện ảnh, thể thao,… được huy động một cách hết sức linh hoạt nhằm diễn tả một cách
chính xác và ấn tượng những cảm giác về đối tượng. Hình ảnh dòng sông Đà và người
lái đò sông Đà đã được nhà văn miêu tả, tái hiện một cách ấn tượng từ nhiều góc nhìn,
với những chi tiết điển hình, tiêu biểu; những liên tưởng, so sánh bất ngờ, thú vị. Tất
cả đều cho thấy khả năng quan sát và sử dụng ngôn ngữ hết sức điêu luyện của Nguyễn Tuân.
– “Cái tôi” tài hoa và uyên bác chính là một cách thể hiện tình yêu quê hương đất
nước, lòng yêu cái đẹp của người nghệ sĩ chân chính; đồng thời cũng cho thấy quan
niệm của Nguyễn Tuân: viết văn là để khẳng định sự độc đáo của chính người cầm
bút. Thổ tuỳ bút, với đặc điểm của một lối văn “độc tấu” (chữ dùng của Nguyễn Tuân)
đã phát huy tối đa hiệu quả của nó trong việc bộc lộ “cái tôi” trữ tình của nhà văn. 3. Kết bài
● Khẳng định cái tài và cái tâm của người nghệ sĩ trong sáng tác văn chương.
● Nêu cảm nhận, ấn tượng riêng của cá nhân về “cái tôi” trữ tình Nguyễn Tuân
trong tùy bút Người lái đò Sông Đà.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân Dàn ý số 2 1. Mở bài:
- Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và cái tôi Nguyễn Tuân trong "Người lái đò sông Đà". 2. Thân bài:
a. Trình bày khái quát về tác giả, tác phẩm:
- Nguyễn Tuân là nhà văn suốt đời đi tìm cái đẹp. Phong cách sáng tác của ông nổi bật
ở sự ngông ngạo, khác người, đó là sự phóng túng, tài hoa, uyên bác.
- "Người lái đò sông Đà" là kết quả của chuyến đi thực tế Nguyễn Tuân thu hoạch
được khi đến với vùng Tây Bắc xa xôi.
- "Cái tôi" của Nguyễn Tuân là "cái tôi" tài hoa, uyên bác và có ý thức, trách nhiệm
sẵn sàng góp một phần chiến công của mình trên mặt trận xây dựng chủ nghĩa xã hội.
b. Phân tích "cái tôi" tài hoa, uyên bác của Nguyễn Tuân trong "Người lái đò sông Đà":
- Cái "tôi" tài hoa, uyên bác thể hiện qua niềm say mê cái đẹp của Nguyễn Tuân trước
vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên, đất nước:
+ Sông Đà hung bạo, dữ dội ở cảnh thác đá và các trùng vi thạch trận.
+ Sông Đà thơ mộng trữ tình, đẹp như một người con gái khi được nhìn từ trên cao xuống.
+ Khi miêu tả sông Đà, tác giả đã vận dụng kiến thức của nhiều ngành nghề khoa học
khác nhau khiến cho sông Đà có một cá tính riêng, một đời sống tâm hồn riêng.
- Cái "tôi" Nguyễn Tuân thể hiện qua việc phát hiện, ngợi ca vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ
của con người lao động thông qua hình ảnh ông lái đò:
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
+ Ông lái đò có ngoại hình và tố chất đặc biệt.
+ Ông lái đò là người tài trí và rất mực dũng cảm trong cảnh vượt thác.
+ Ông lái đò là biểu tượng cho vẻ đẹp của con người lao động. d. Đánh giá:
- Qua tác phẩm, ta thấy được Nguyễn Tuân là một nhà văn vừa có tâm lại vừa có tài,
nhà văn đã khẳng định vẻ đẹp có ở khắp mọi nơi trên mặt đất chứ không phải chỉ có ở
những con người kiệt xuất như trước cách mạng Tháng Tám. 3. Kết bài:
- Khái quát lại "cái tôi" Nguyễn Tuân trong "Người lái đò sông Đà".
Cái tôi của Nguyễn Tuân trong Người lái đò sông Đà - Mẫu 1
Có câu nói rằng, “văn chính là người". Cá tính, tài năng của một nhà văn luôn được
phản chiếu qua những trang viết của anh ta. Nếu như Hoàng Phủ Ngọc Tường để lại
trong lòng người đọc hình ảnh một cây bút đầy chất trí tuệ và trữ tình, thì Nguyễn
Tuân lại ở lại với người đọc bằng hai chữ “tài hoa" và “uyên bác". Đặc biệt, trong một
thể loại tự do như tuỳ bút, Nguyễn Tuân như đã mang cả bản ngã của mình vào trang
văn. Tiếp nhận tùy bút “Người lái đò sông Đà" người đọc như gặp gỡ trọn vẹn cái tôi
tài hoa và uyên bác của con người tác giả.
“Người lái đò sông Đà" là bài tùy bút được in trong tập “Sông Đà" (1960) của Nguyễn
Tuân. Nếu như trước Cách mạng Tháng 8, Nguyễn Tuân đi chỉ để thoả mãn cái khát
khao xê dịch của mình, nhìn chỉ thấy cái đẹp trong quá khứ, cái tài trong những con
người xuất chúng khác thường thì nay, ông đã đi để hòa nhịp với đất nước và cuộc đời,
đã tìm thấy “thứ vàng mười đã qua thử lửa" trong tâm hồn những con người lao động
giản dị. “Sông Đà" nói chung và tùy bút “Người lái đò sông Đà” nói riêng đã thể hiện
rõ nét phong cách nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân sau Cách mạng: tài hoa, uyên
bác với kho liên tưởng phong phú và chữ nghĩa sắc sảo.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Lê Đạt từng phát biểu “Mỗi công dân đều có một dạng vân tay, mỗi người nghệ sĩ thứ
thiệt đều có một dạng vân chữ". Cái tôi của nhà văn chính là phong cách, là cái nhìn
riêng biệt, không trộn lẫn của anh ta đối với hiện thực và nghệ thuật biểu hiện độc đáo.
Hiện thực đời sống là duy nhất nhưng mỗi nhà văn có phong cách riêng lại nhận thức
nó ở một khía cạnh khác nhau, từ đó mà sinh ra vô vàn những “hiện thực thứ hai"
trong tác phẩm. Nguyễn Quang Bích khi viết về con sông Đà đã nhìn vào hướng chảy khác thường của nó:
“Chúng thuỷ giai đông tẩu
Đà giang độc bắc lưu"
Còn Nguyễn Tuân có một cách nhìn riêng. Cái tài hoa của Nguyễn Tuân thể hiện ở
chỗ ông đã quan sát con sông ở phương diện văn hoá - thẩm mỹ, nhìn con người ở
phương diện tài hoa - nghệ sĩ. Không chỉ vậy, Nguyễn Tuân còn vận dụng tri thức của
nhiều ngành văn hoá, nghệ thuật khác nhau về đối tượng để sáng tạo hình tượng. Đó
chính là khía cạnh uyên bác trong cái tôi tác giả.
Trước hết, Nguyễn Tuân đã nhìn con sông Đà ở phương diện văn hoá - thẩm mỹ. Khi
khám phá con sông ở khía cạnh văn hoá, Nguyễn Tuân không chỉ nhìn nhận nó từ vị
trí của con thuyền vượt thác hay xuôi dòng. Ông khám phá Sông Đà từ trên máy bay
nhìn xuống. Ông nhìn ngược thời gian lịch sử về tận đời Lý, đời Trần, đời Lê. Ông
ngược dòng chảy Sông Đà lên tận nơi ngọn nguồn Cảnh Đông tỉnh Vân Nam Trung
Quốc. Ông đi từ biên giới xuống Chợ Bờ, Suối Rút. Ông nói con Sông Đà trong hiện
tại rồi trong kháng chiến và Sông Đà tiềm năng trong tương lai. Sông Đà được khám
phá từ góc độ lịch sử, văn hóa, địa lý, địa chất, thủy văn, hội họa, điện ảnh...Đó là
dòng sông lịch sử, dòng sông văn hóa, là linh hồn của thiên nhiên Tây Bắc. Từ khía
cạnh thẩm mỹ, hình ảnh con sông xuất hiện dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân như một
sinh thể có hồn, mang dáng nét hiền hòa, mềm mại của một người con gái trong bức
tranh thiên nhiên Tây Bắc: “Con Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc,
chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban, hoa gạo tháng hai và cuồn
cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân...”, “Sông Đà như một áng tóc mun ngàn ngàn
vạn sải...”. Trước mặt dòng sông hiền hòa, mềm mại và thơ mộng như thế, Nguyễn
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Tuân như một họa sĩ phóng túng khát khao đi tìm cái đẹp đã phóng bút tô màu cho
dòng sông để mặt nước ánh lên những sắc màu kì diệu, lung linh, huyền ảo làm mê
đắm lòng người ngắm cảnh: “Mùa xuân, dòng xanh ngọc bích, chứ nước Sông Đà
không xanh màu xanh canh hến của nước sông Gâm sông Lô. Mùa thu nước Sông Đà
lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ giận dữ ở
một người bất mãn, bực bội vì mỗi độ thu về...”. Dòng sông với vẻ đẹp kì diệu đã trở
thành cố nhân không thể nào xa cách được của người nghệ sĩ. Tuy nhiên với Nguyễn
Tuân, không phải bao giờ Sông Đà cũng hiền hòa, thơ mộng mà có lúc đã mang dáng
nét của một bà dì ghẻ khó tính, hung bạo suốt ngày chỉ chăm chú đe nẹt, dọa dẫm đứa
con riêng của chồng. Những lúc như thế, ngòi bút trong tay Nguyễn Tuân không ngần
ngại tô đậm nét dữ dằn, hung bạo của dòng sông: “Lại như quãng mặt ghềnh Hát
Loóng, dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn
ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò Sông Đà nào tóm được
qua đấy”. Những lúc Sông Đà hung bạo như thế Nguyễn Tuân xem nó như “kẻ thù số
một của con người”. Con sông Đà dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân như chứng nhân
của một dòng chảy lịch sử - văn hoá mang vẻ đẹp vừa dữ dội, vừa trữ tình.
Bên cạnh đó, sự tài hoa của Nguyễn Tuân còn thể hiện trong cách nhìn con người ở
phương diện tài hoa - nghệ sĩ. Ông đò trong cái nhìn của Nguyễn Tuân không chỉ là
một người lao động, mà còn là người nghệ sĩ trong công việc của mình. Người lái đò
hiện lên với ngoại hình của tuổi bảy mươi “đầu tóc bạc trắng” nhưng thân hình ông
vẫn “đẹp như một pho tượng tạc bằng đá cẩm thạch” cùng cặp mắt tinh anh, nhãn lực
nhìn xa vời vợi. “Tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông khuỳnh khuỳnh như kẹp
lấy một cuống lái trong tưởng tượng, giọng nói ào ào như thác lũ sông Đà, nhãn giới
vòi vọi như nhìn về một bến xa nào đó,…”. Ông lái đò hiện lên là một người giàu trải
nghiệm, ông hiểu sông Đà như hiểu chính mình, nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào tất cả
những luồng nước của những con thác hiểm trở. Vẻ đẹp nổi bật của người lái đò chính
là vẻ đẹp của một người nghệ sĩ tài hoa hăng say trong lao động, là bậc thầy trong
nghệ thuật chèo đò ngày ngày viết nên những bản trường ca bất tận về công cuộc lao
động không ngừng nghỉ. Để làm nổi bật sự tài hoa trong lao động của ông lái đò,
Nguyễn Tuân đã đi sâu vào miêu tả người lái đò trong cảnh vượt thác. Ông xung trận
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
với khí thế nghênh chiến kẻ thù “thạch trận vừa bày xong thì cái thuyền vụt tới”.
Trùng vi thứ nhất, sông Đà mai phục “bốn cửa tử, một cửa sinh nằm lập lờ phía tả
ngạn sông”. Hàng tiền vệ, có hai hòn canh một cửa đã trông như là sơ hở, thực chất
chúng đóng vai trò dụ chiếc thuyền vào tuyến giữa. Vừa vào trận địa, chúng tấn công
chiếc thuyền tới tấp "mặt nước hò vang dậy quanh mình, ùa vào mà bẻ gãy cán chèo
võ khí trên cánh tay mình...", "Nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng ông đò
đòi lật ngửa mình ra giữa trận nước vang trời thanh la não bạt". Mặc dù bị đánh những
đòn rất hiểm “hai chân ông vẫn kẹp lấy cuống lái” và mặt méo bệch đi vì đau đớn
nhưng ông vẫn sắc lạnh, tỉnh táo, đưa con thuyền thoát khỏi nguy hiểm của con thủy
quái. Để làm nổi bật hình tượng và vẻ đẹp của người lái đò, nhà văn đã sáng tạo một
đoạn văn đầy không khí trận mạc, đã tưởng tượng ra cuộc chiến đấu ác liệt giữa người
lái đò với con sông đầy nham hiểm và xảo quyệt. Sang đến trùng vây thứ hai độ khó
càng tăng lên, sông Đà đã bố trí nhiều cửa tử hơn để đánh lừa con thuyền bất cứ lúc
nào, duy nhất chỉ có cửa sinh lệch ở phía hữu ngạn sông. Bọn tướng đá đứng khiêu
khích ngay giữa cửa vào, dựng đứng thành cửa ải. Ông lái đò vẫn không một phút
nghỉ tay, bắt đầu vượt thác bằng cách “ghì cương lái, miết một đường chéo về phía
cửa đá”. Tại trận chiến đánh giáp lá cà này, chúng quyết sinh quyết tử với ông lái đò.
Khi chiếc thuyền đã vượt qua, bọn sóng nước cửa tử "vẫn không ngớt khiêu khích,
mặc dầu cái thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào đã tiu nghỉu cái mặt xanh lè thất
vọng". Có được chiến thắng đó là nhờ sự dũng cảm, ý chí quyết tâm vượt qua những
thử thách khốc liệt của cuộc sống và thứ hai là chiến thắng của tài trí con người, của
sự hiểu biết và kinh nghiệm của những người đã nhiều năm gắn bó với nghề sông
nước. Nguyễn Tuân đã bày tỏ sự ngưỡng mộ trước sự dũng cảm của ông lái đò khi đối
mặt với nguy hiểm một cách đầy chân thực. Bị thua ông đò ở hai lần giao tranh trước,
trong trùng vi thứ ba, dòng thác càng trở nên điên cuồng, dữ dội. Chính giữa ranh giới
của sự sống và cái chết, người đọc càng thấy tài nghệ chèo đò vượt thác của ông lái
thật tuyệt vời. Ông cứ “phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa… vút qua cổng đá”,
“vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên
nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được lượn được”… để rồi chiến thắng
vinh quang. Câu văn “thế là hết thác” như một tiếng thở phào nhẹ nhõm khi ông lái đã
bỏ lại hết những thác ghềnh ở phía sau lưng. Từ cuộc chiến đấu ác liệt với thác dữ
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
sông Đà, từ sự bình dị của những người lái đò sau chiến thắng, có thể thấy Nguyễn
Tuân đã khẳng định ngợi ca về vẽ đẹp của những người lao động bình thường, âm
thầm giản dị nhưng đã và đang làm nên những kỳ tích lớn lao trong cuộc chiến với thiên nhiên hung dữ.
Nguyễn Tuân còn vận dụng tri thức của nhiều ngành văn hoá, nghệ thuật khác nhau về
đối tượng để sáng tạo hình tượng con sông Đà. Chọn một điểm nhìn và từ điểm nhìn
đó ông xoáy sâu vào đối tượng sau đó ông nhìn ra “bốn phương tám hướng”, nhìn
trong không gian, nhìn theo thời gian. Nhìn theo thời gian ông không nhìn một chiều
mà nhìn con sông trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Ông nhìn bên ngoài rồi lại nhìn
vào tận bên trong sự vật. Ông vận dụng cách khảo sát đối tượng của nhiều ngành văn
hóa khác nhau để đào sâu cho “đến sơn cùng thủy tận”. Với cách nhìn như vậy, sông
Đà được ông lật đi lật lại, xoay ngang, xoay dọc để tìm hiểu, nghiên cứu kỹ lưỡng.
Ông tìm hiểu, phân tích sông Đà bằng cặp mắt của nhà văn nhưng ông còn tìm hiểu,
phân tích cả bằng cặp mắt của nhà họa sĩ, nhà điện ảnh, nhạc sĩ, nhà địa chất...Vì thế,
người đọc có thể tìm thấy trong tùy bút của ông lượng thông tin cao, nhận thấy ở ông
một con người trí tuệ uyên bác, một nhà văn có khả năng khám phá sâu sắc tâm hồn
con người, khám phá vẻ đẹp tuyệt vời của thiên nhiên. Ông thường chớp lấy những cơ
hội hiếm có và vận dụng kĩ thuật điện ảnh: quay cận cảnh, viễn cảnh, thậm chí vận
dụng cả kĩ thuật ngược sáng để ghi hình. Giống như một nhà quay phim lành nghề,
khi Nguyễn Tuân lia ngang ống kính thì ông thu vào tầm mắt của mình một khung
cảnh vừa gần lại vừa xa. Ngược sáng và lối quay cận cảnh là một kĩ thuật nhằm tạo
nên ấn tượng trong điện ảnh. Nguyễn Tuân đã dùng kĩ thuật này vào việc miêu tả con
Sông Đà, người lái đò và cuộc quyết chiến của người lái đò với dòng sông hung bạo
trong tùy bút Người lái đò Sông Đà. Khi miêu tả về cái hút nước Sông Đà: “Cái
thuyền xoay tít, những thước phim màu cũng quay tít, cái lia ngược contre – plongee
lên một cái mặt giếng mà thành giếng xây toàn bằng nước sóng xanh ve một áng thủy
tinh khối đúc dày, khối pha lê xanh như sắp vỡ tan ụp vào cả máy cả người quay phim
cả người đang xem phim”, Nguyễn Tuân vừa dùng kĩ thuật ngược sáng, lối quay cận
cảnh và đặc tả của điện ảnh kết hợp với trí tưởng tượng phong phú để tưởng tượng ra
một nhà quay phim ngồi trên chiếc thuyền thúng tròn vành từ đáy hút hất ngược máy
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
quay lên để mà thu ảnh. Sự kết hợp ấy đã truyền cho người xem phim cái cảm giác
“thấy mình đang lấy gân ngồi giữ chặt ghế như ghì lấy mép một chiếc lá rừng bị vứt
vào một cái cốc pha lê nước khổng lồ vừa rút lên cái gậy đánh phèn”.
Với bút pháp miêu tả tài hoa và uyên bác của Nguyễn Tuân, thiên nhiên và con người
Tây Bắc đều trở nên có hồn. Văn học bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống và Nguyễn
Tuân đã hoàn thành nhiệm vụ đưa hiện thực cuộc sống vào văn học. Nhà văn đã dùng
tất cả các khả năng, kĩ thuật có được để miêu tả sự vật và lột tả được cái hồn của sự vật vậy.
Cái tôi của Nguyễn Tuân - Mẫu 2
Niềm vui của nhà văn chân chính là niềm vui của những người dẫn đường đến xứ sở
của cái đẹp. Nguyễn Tuân là một nhà văn như thế. Ông quan niệm: “Văn chương
trước hết phải là văn chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật, và đã là nghệ
thuật thì phải có phong cách độc đáo”.
Với tùy bút Người lái đò Sông Đà, ngòi bút Nguyễn Tuân như nở hoa trong sự hòa
phối kì diệu giữa cái đẹp của ngôn từ với vẻ đẹp tuyệt mĩ của hình ảnh mang đến cho
người đọc một hình dung mới mẻ, độc đáo trong chất vàng của thiên nhiên đồng thời
là chất vàng mười đã qua thử lửa nơi tâm hồn con người Tây Bắc. Nguyễn Tuân –
Một tác giả của nền văn học Việt Nam hiện đại với những thành tựu xuất sắc ở cả hai
giai đoạn trước và sau năm 1945. Nguyễn Tuân là biểu hiện độc đáo, trọn vẹn về hình
ảnh người nghệ sĩ: vừa rất tài hoa, vừa rất ngông. Tài hoa là cách thể hiện tài năng, sự
am hiểu hơn người của mình. Từ người tử tù tài hoa đến một người lái đò bình thường
bỗng trở thành người nghệ sĩ. Ngông là cách biểu hiện khinh bạc, khác đời, khác người.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Nguyễn Tuân là một nhà văn duy mĩ bởi ông quan niệm cuộc đời hành trình đi tìm cái
đẹp và khẳng định cái đẹp. Con sông Đà trong tùy bút của Nguyễn Tuân hiện lên với
những vẻ đẹp độc đáo, gây ấn tượng mạnh mẽ. Người tử tù không nhìn nhận ở
phương diện tội ác mà nhìn nhận của sự tài hoa. Người lái đò không chỉ nhìn nhận ở
phương diện nghề nghiệp mà được nhìn nhận trên phương diện của một chiến sĩ, một
người nghệ sĩ trên sông Đà. Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú và
khả năng sáng tạo từ mới. Với ông, viết văn mà hạn hẹp và thiếu thốn từ ngữ sẽ tạo ra
loại văn “thấp khớp”, hời hợt, nông cạn.
Cái tôi của Nguyễn Tuân là cái tôi có cảm hứng mãnh liệt đối với những gì gây cảm
giác mạnh, gây ấn tượng sâu đậm, độc đáo. Dữ dội phải tới mức khủng khiếp (con
sông Đà hung bạo), đẹp phải tới mức tuyệt mĩ (con sông Đà thơ mộng, trữ tình), tài
năng phải tới mức siêu phàm (hình tượng ông lái đò). Không chỉ vậy, cái tôi của ông
còn là cái tôi giàu suy tư trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước. Thưởng ngoạn vẻ đẹp
sông Đà, lòng tác giả dậy lên cảm giác liên tưởng về lịch sử: nhắc tới đời Lí, đời Trần,
đời Lê. Trước vẻ đẹp hoang dại của dòng sông, nhà văn suy nghĩ về về tiếng còi tàu,
về cuộc sống hiện đại. Trải lòng, hóa thân vào dòng sông để đắm tình non sông đất
nước: Nhớ thương hòn đá thác, lắng nghe giọng nói êm êm của người xuôi, trôi những
con đò mình nở chạy buồm vải.
Nguyễn Tuân tài hoa trong việc sử dụng từ ngữ, hình ảnh, câu văn. Uyên bác vận
dụng tri thức của nhiều kiến thức về địa lí, lịch sử, văn hóa, điện ảnh để miêu tả sông
Đà ngành văn hóa, nghệ thuật khác nhau để tiếp cận và miêu tả con sông Đà và người
lái đò. Tri thức về võ thuật, quân sự, thể thao để miêu tả cuộc vượt thác của người lái
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
đò như một trận thủy chiến. Tác phẩm Người lái đò Sông Đà không chỉ có giá trị văn
học mà còn có những giá trị văn hóa khác.
Nguyễn Tuân là một cái tôi đầy bản lĩnh, đầy ngạo nghễ trong dòng văn học Việt Nam
hiện đại. Bằng nỗ lực không ngừng để làm mới mình, Nguyễn Tuân đã khẳng định
được một phong cách riêng độc đáo. Người xưa thường nói: “Văn cũng như người”,
Nguyễn Tuân là con người thích cuộc sống tự do phóng khoáng thậm chí đôi lúc còn
phóng túng. Ông ham mê du lịch, thích chủ nghĩa xê dịch, không chịu được những cái
gì chung chung, bằng phẳng, nhợt nhạt. Một cá tính mạnh mẽ, không ưa sự gò bó,
khuôn phép. Cho nên Nguyễn Tuân tìm đến với thể loại tuỳ bút, một thể văn tự do,
phóng khoáng là một điều dễ hiểu. Nhà nghiên cứu Vũ Ngọc Phan cũng đã từng nhận
xét: “Nguyễn Tuân là một nhà văn đứng hẳn ra một phái riêng cả về lối viết, tư
tưởng”. Điều này thể hiện nhất quán trong toàn bộ sự nghiệp sáng tác của ông. Trong
đó tùy bút “Người lái đò sông Đà” là một ví dụ mẫu mực cho phong cách đó.
Ai đã từng đọc Vang bóng một thời chắc cảm nhận được cái sắc sảo, lịch lãm, tài hoa
của Nguyễn Tuân khi ông nói về thư pháp, về uống trà, chơi đèn trung thu của những
nhà nho thuở trước mà lòng thêm thư thái, tự hào về bản sắc tốt đẹp của nền văn hóa
Việt Nam được kết tinh trong tâm hồn dân tộc qua qua hàng nghìn năm lịch sử.
Đọc Người lái đò Sông Đà ta vui thú thấy Nguyễn Tuân đã để thơ vào sông nước. Ông
đã khám phá sự vật – con sông Đà – ở phương diện thẩm mĩ, đã miêu tả, nhận diện
con người – ông lái đò – ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ. Tả cảnh thì biến hóa trong
bốn mùa, trong mọi thời gian. Nói về thác ghềnh thì đa thanh, phức điệu bằng tất cả
cảm giác tinh tế, bằng những liên tưởng đầy góc cạnh với một kho từ vựng dồi dào,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
sáng tạo. Văn Nguyễn Tuân đúng là những giọt mật của con ong yêu hoa – cần mẫn,
sáng tạo, đem thơm thảo dâng hết cho đời.
Cái tôi trữ tình của Nguyễn Tuân - Mẫu 3
Khát khao cống hiến cho nghệ thuật, khát khao đi tìm và thể hiện những cảm giác
mạnh mẽ dữ dội, cộng với chất nghệ sĩ đã phóng túng, tự do đã thúc đẩy Nguyễn Tuân
đến với sông Đà và bằng “nghệ thuật bậc thầy của ngôn từ”, ông đã sáng tạo nên hình
tượng con sông Đà - một trong những kiệt tác của nghệ thuật văn xuôi. Văn học Việt
Nam có thêm hình tượng một dòng sông, người yêu văn chương có thêm một tác
phẩm để mà yêu dấu, trân trọng. Có lẽ hình tượng con sông Đà trong “Người lái đò
sông Đà” là một trong những hình tượng thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân.
Tiếp xúc với văn chương của Nguyễn Tuân, ta bắt gặp ẩn tàng trong những trang văn
là “cảm xúc mạnh, là hơi thở nồng” (Nguyễn Đăng Mạnh) của cái "tôi" trữ tình nghệ
sĩ mang khát vọng cuồng nhiệt, muốn biến những trang văn thành những trang hoa
lộng lẫy, yêu kiều vừa mê hoặc, vừa thách đố người đọc.
Trải suốt từ trang đầu đến trang cuối tác phẩm là hình ảnh dòng sông Đà được chụp lại
ở nhiều chiều, nhiều góc độ khác nhau. Qua việc tìm hiểu dòng sông, người đọc được
hiểu thêm về một con người, một nghệ sĩ “suốt đời đi tìm cái thật và cái đẹp” - nhà
văn Nguyễn Tuân, bởi vì hình tượng con sông vĩ đại của vùng đất Tây Bắc xa xôi là
sự thể hiện khá đầy đủ phong cách hay cái nhìn cuộc sông của nhà văn, ở đó, bạn đọc
đã thấy một con người ưa sự độc đáo trong sự tài hoa - uyên bác; một cá tính mạnh mẽ
luôn săn tìm những gì dữ dội. mãnh liệt; một thầy phù thủy ngôn từ, hình ảnh...
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Dòng sông Đà trong tác phẩm của Nguyễn Tuân bên cạnh vẻ dữ dội, hung bạo như
“kẻ thù số một” của con người, cũng có lúc hiện lên rất bay bổng mơ màng, có nét trữ
tình của một con người nồng nàn xúc cảm. Nếu có ai hỏi tôi về đoạn văn tâm đắc nhất
tôi sẽ trả lời ngay rằng đó là đoạn văn miêu tả vẻ đẹp của dòng sông hiền hòa “con
sông Đà tuôn dài, tuôn dài như một áng tóc trữ tình... cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt
nương xuân”. Đoạn văn như một khúc nhạc nhẹ êm ái, lại như một bức tranh thủy mặc
mang đến cho tâm hồn người đọc những rung động tinh vi, những xúc cảm nhẹ nhàng.
Bằng tất cả tài năng và tâm huyết của mình, dòng sông dữ dội đã mờ phai, chỉ còn
hình ảnh của dòng nước nhẹ nhàng, cũng có những rung động yêu thương “dòng sông
quãng này lững lờ như nhớ thương những hòn đá thác xa xôi để lại trên thượng nguồn
Tây Bắc. Dù được tái hiện dưới góc độ thiên nhiên nhưng Nguyễn Tuân đã thổi vào
dòng sông Đà những cảm xúc tinh tế của một con người nghệ sĩ tài hoa. Nó cũng biết
“dịu dàng”, cũng yêu thương, duyên dáng, cũng hồn nhiên, lặng lẽ... Nguyễn Tuân
không chỉ nhìn dòng sông ấy như một con người, mà còn hơn thế, một con người có
một tâm hồn nghệ sĩ. Chính vì vậy Nguyễn Tuân mới coi dòng sông Đà như một “cố
nhân” (“nó đằm đằm ấm ấm như gặp lại cố nhân”), trong nhiều tác phẩm, nhà văn họ
Nguyễn đã thể hiện tình yêu với những con người tài hoa, những thiên nhiên mĩ lệ.
Tùy bút “Sông Đà” là một tác phẩm như thế là sự kết hợp của tình yêu con người và
tình yêu thiên nhiên tập trung trong hình ảnh dòng sông Đà. Từ xưa đến nay đã có ai
có niềm vui “như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, như nối lại chiêm bao đứt
quãng” khi trông thấy dòng sông. Đó chính là vì Nguyễn Tuân đã nhìn dòng sông như
một con người, và hơn thế, một con người tài hoa, một cố nhân lâu ngày gặp lại.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Tình yêu cuộc sống, lòng ham hiểu biết về con sông, cây cầu của non sông đất nước
cũng như ý thích đi lại hoạt động…đã tạo cho mỗi trang viết của Nguyễn Tuân ngồn
ngộn kiến thức, thể hiện một sự hiểu biết tường tận từng chi tiết được nói tới trong văn
mình. Dòng sông Đà có thể được tái hiện rất trữ tình, thơ mộng nhưng cũng có lúc
khúc Đà giang vĩ đại hiện lên chính xác trong từng con số. Nguyễn Tuân thoắt trở
thành nhà địa lí khi đưa ta về với thượng nguồn sông Đà ở Cảnh Đông tỉnh Vân Nam
sau đó chan hòa vào sông Hồng, chảy trên đất Việt 500 cây số trong tổng chiều dài
883 nghìn thước mét, khi kể ra rất chính xác, cụ thể về “những cái thác, những cái ga
nước trên sông Đà từ Vạn Yên về xuôi”. Cũng có khi nhà văn trở thành một nhà điện
ảnh, với ngôn ngữ của nghệ thuật thứ 7” những thước phim màu cũng xoay tít, cái
máy lia ngược contre - pioneer lên cái mặt giếng mà thành giếng...”. Quả thật, khi
miêu tả dòng sông Đà, Nguyễn Tuân đã đứng trong vai trò của nhiều nhà khoa học:
một người chuyên nghiên cứu lịch sử biết dòng sông dưới thời Pháp thuộc có một “cái
tên Tây lếu láo”; một nhà chính trị khi biết “châu Quỳnh Nhai được giải phóng trước
tiên ở Tây Bắc”, trở thành “cơ sở bàn đạp ở Tây Bắc” xuyên vào lòng địch... Không
chỉ thế Nguyễn Tuân còn huy động những hiểu biết về những môn nghệ thuật gần gũi
với văn chương như hội họa (“con sông Đà tuôn dài..."); điêu khắc có chỗ vách đá
thành chẹt lòng sông Đà như một cái yết hầu”...), ở những lĩnh vực rất xa văn chương,
Nguyễn Tuân cũng rất hiểu biết và sử dụng rất linh hoạt qua đó tái hiện Đà giang ở
nhiều góc độ khác nhau. Nguyễn Tuân đã sử dụng cả kiến thức võ thuật để dựng một
thạch trận dòng sông: kiến thức thể thao khi miêu tả cuộc chiến đấu “các luồng sống ở
chặng ba này lại ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác”... Nhờ những hiểu biết này,
sông Đà đã hiện lên thật sinh động cụ thể, thật dữ dội cứng cỏi của võ thuật thật bay
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
bổng của hội họa, văn chương... Nguyễn Tuân đã vươn tới văn chương chuẩn mực: trữ
tình, sâu lắng mà chính xác, khoa học... Trong quá trình làm sống dậy dòng sông Đà,
Nguyễn Tuân không chỉ thể hiện mình là người biết, mà còn rất ham hiểu biết, say sưa
khám phá những lĩnh vực mới mẻ trong cuộc sống. Trong Lịch sử văn học, có lẽ
chẳng có ai đủ kì công như nhà văn đất Thăng Long khi mấy lần bay qua dòng sông
Đà chỉ để hạ bút viết mấy câu: đã nhìn say sưa làn mây mùa xuân hay trên sông Đà... vì mỗi độ thu về”.
Với lòng yêu say tiếng mẹ đẻ, sự hiểu biết sâu sắc về sự biến đổi từng từ ngữ. Nguyễn
Tuân đã trở thành thầy phù thủy ngôn từ với hàng trăm phép biến hòa mà mỗi phép
biến hóa có công dụng lạ lùng mặc dù trong cuộc đời, nhà văn chỉ thừa nhận ông là
“người viết văn bằng tiếng Việt” chứ không phải “nhà văn” hay bất cứ một danh hiệu
cao quý nào khác. Trong tùy bút “Sông Đà” - ông đã dùng hết tài năng, vốn từ ngữ
của mình tung ra trang giấy để tái hiện sự hung bạo của dòng sông cũng như vẻ đẹp
trữ tình của một nhân lâu ngày lặp lại”. Với sự hiểu biết rộng rãi của mình, Nguyễn
Tuân đi dùng từ ngữ trong nhiều lĩnh vực để tái hiện được hết tất cả những góc độ
khác nhau của dòng sông. Có ngôn ngữ của điện ảnh (“Contre - plongée”); có võ thuật
(“đánh khuýp quật vu hồi”); có cả từ ngữ về ô tô (“sang số nhấn ga" Những từ ngữ
này mang đặc trưng của mỗi lĩnh vực nhưng đều tập trung thể hiện dòng sông Đà. Với
cách sử dụng từ ngữ như thế, nhà văn đã đưa nhiều lĩnh vực tưởng xa với văn chương
trở nên gần gũi đã tập trung thể hiện hình tượng văn học.
Trong tùy bút “Người lái đò sông Đà” ta còn gặp rất nhiều phép so sánh liên tưởng thú
vị và bất ngờ. Để diễn tả cảm giác lạnh lẽo khi ngồi trong khoang đò qua một quãng
sông, Nguyễn Tuân đã “cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
một khung cửa sổ nào trên cái lầu nhà thứ mây nào vừa tắt phụt đèn điện”. Có phép so
sánh nào độc đáo và hiệu quả đến thế không ? Có những khi Nguyễn Tuân đã lấy lửa
để so sánh với nước “thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng
lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm
thét với đàn trâu da cháy bùng bùng”. Hình ảnh so sánh cùng nhịp câu văn ngắn, dồn
dập tạo cảm giác sóng gió đang cuồn cuộn dâng trào... Phép so sánh “bờ sông hoang
dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích ngày xưa tập
trung thể hiện lòng trân trọng giá trị văn hóa truyền thống, thể hiện lòng yêu say thiên
nhiên tươi đẹp, đồng thời thể hiện một cách cảm nhận cuộc sống tươi sáng, trong ngần
như pha lê của người chiến sĩ văn hóa.
Cái tôi của Nguyễn Tuân - Mẫu 4
Mỗi một nhà văn đều được coi như một loài hoa quý tỏa ngát hương thơm đặc biệt
trong cánh rừng đại ngàn văn học. Nhà văn Nguyễn Tuân cũng vậy, ông đã đem lại
hương thơm ngào ngạt cho nền văn học Việt Nam qua tác phẩm "Người lái đò sông
Đà" bằng một "cái tôi" cá nhân riêng biệt bởi tình yêu thiên nhiên.
Nguyễn Tuân là nhà văn suốt đời săn tìm cái đẹp. Phong cách sáng tác của ông nổi bật
ở sự ngông ngạo, khác người đó là sự phóng túng, tài hoa, uyên bác. Tác phẩm
"Người lái đò sông Đà" là kết quả của chuyến đi thực tế Nguyễn Tuân thu hoạch được
khi đến với vùng Tây Bắc xa xôi. Qua tác phẩm, nhà văn đã thể hiện một "cái tôi"
riêng biệt đó là "cái tôi" tài hoa, uyên bác và có ý thức, trách nhiệm sẵn sàng góp một
phần chiến công của mình trên mặt trận xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Mở đầu tác phẩm, ta bắt gặp hình ảnh con sông Đà cá tính, ngạo nghễ chảy về hướng
Bắc khắc hẳn so với những con sông khác. Đây cũng chính là đối tượng chính để nhà
văn Nguyễn Tuân bộc lộ nét chấm phá riêng biệt của ngòi bút tài hoa, uyên bác. Cái
"tôi" tài hoa, uyên bác thể hiện qua niềm say mê cái đẹp của Nguyễn Tuân trước vẻ
đẹp hùng vĩ của thiên nhiên, đất nước. Nguyễn Tuân đã miêu tả con sông Đà ở nhiều
vẻ đẹp khác nhau. Hung bạo là tính cách nổi bật nhất của sông Đà, nhà văn đã sử dụng
kĩ xảo ngôn từ vận dụng kiến thức của các ngành khoa học khác nhau để tạo sự cảm
nhận mang tính mới mẻ về sông Đà. Tác giả miêu tả và cảm nhận hình ảnh sông Đà
để người đọc thấy được sự hùng vĩ ghê rợn của dòng sông. Sông Đà hung bạo, dữ dội
ở cảnh thác đá và các trùng vi thạch trận. Thông qua miêu tả sự hung hiểm của thác
đá, Nguyễn Tuân đã làm nổi bật lên sự hùng vĩ, hung bạo của sông Đà. Đá bờ sông
dựng "vách thành" gợi độ cao lên đến tận cùng và độ hẹp đến mức tối đa khi con nai,
con hổ cũng có thể nhảy vọt từ bờ bên này qua bờ bên kia. Tác giả miêu tả dòng sông
như một con thủy quái đáng sợ ở quãng mặt ghềnh Hát Loóng, quãng Tà Mường Vát
tàn bạo đến ghê gớm. Với sự tài hoa và tinh anh, nhà văn Nguyễn Tuân đã phát lộ
thành tiếng nói nghệ thuật ở những trận thủy chiến trên mặt trận sông Đà. Ở trùng vi
thạch trận thứ nhất, nhà văn đã đặt dòng sông ở trận chiến với ông lái đò, nhà văn đã
miêu tả từ sự hùng vĩ đến đáng gờm của dòng sông khi chúng huy động cả đá, nước
thác hỗ trợ nhau để hạ gục ông lái đò. Sang đến trùng vi thạch trận thứ hai khi cửa tử
nhiều hơn cửa sinh thì nhà văn đã miêu tả dòng sông trong thế đối lập với sự đơn độc
của ông lái đò để làm nổi bật sự tài hoa của ông lái đò khi vượt qua thác đá an toàn.
Sự hung bạo của dòng sông chưa dừng lại ở đó, sang đến trùng vi thạch trận thứ ba thì
cả bên phải, bên trái đều là luồng chết cả. Để biến sông Đà thành con thủy quái hung
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
tợn, Nguyễn Tuân đã tả một cách chi tiết, tỉ mỉ, gây cảm giác mạnh. Sông Đà hiện lên
trong trạng thái vận động dưới trí tưởng tượng phong phú và khả năng quan sát tinh tường của nhà văn.
Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân thì dòng sông không chỉ nổi bật ở vẻ đẹp hung bạo
mà nó còn rất đỗi thơ mộng trữ tình bởi một cái tôi yêu thiên nhiên sâu sắc. Sông Đà
đã làm nên nét đẹp riêng biệt của vùng núi Tây Bắc, "con sông tuôn dài tuôn dài như
một áng tóc trữ tình". Nhà văn đã so sánh dòng sông như một người con gái để làm
mềm đi văn bản và vô cùng phù hợp với tình cảm, trạng thái của con người Việt Nam.
Sông Đà trở nên thơ mộng bởi màu sắc của nước sông còn thay đổi theo từng mùa.
Sông Đà còn gợi cảm như là một cố nhân, nó ánh lên vẻ đẹp màu sắc Đường thi, nó
giống như một người bạn cố tri để nhà văn gặp được một mảnh tâm hồn mình. Ta có
thể cảm nhận được hình ảnh sông Đà được gợi ở nhiều góc độ, dưới sự quan sát tường
tận, am hiểu chi tiết của nhà văn. Khi mô tả về sông Đà, nhà văn Nguyễn Tuân đã sử
dụng tinh hoa trong ngòi bút của mình, vận dụng kiến thức của nhiều ngành nghệ
thuật khác nhau để khắc họa về một dòng sông mạnh mẽ, dữ dội nhưng rất đỗi thơ mộng, trữ tình.
Cái "tôi" Nguyễn Tuân còn thể hiện qua việc phát hiện, ngợi ca vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ
của con người lao động thông qua hình ảnh ông lái đò. Ông lái đò là một trong những
hình tượng nghệ thuật đẹp trong trang văn của Nguyễn Tuân sau cách mạng Tháng
Tám. Ông lái đò là một nhân vật đặc biệt hiển hiện giữa núi rừng Tây Bắc, bình
thường, giản dị nhưng có sức mạnh phi thường. Ông lái đò có ngoại hình và tố chất
đặc biệt bởi những phác họa về cái tay "lêu nghêu", cái chân "khuỳnh khuỳnh", giọng
nói thì "ào ào" như tiếng nước trước mặt ghềnh. Chính hoàn cảnh sóng nước hung bạo
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
đã khiến cho ông lái đò có ngoại hình và tố chất như vậy. Trước sự hung bạo của thiên
nhiên, ông lái đò là người tài trí và rất mực dũng cảm. Ông có hiểu biết tường tận về
tính nết của dòng sông, về quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở. Ông đã
chỉ huy các cuộc vượt thác một cách tài tình, khôn ngoan bằng cái nhìn từng trải mà
không thiếu đi những nét lãng mạn. Đó cũng chính là quan niệm của nhà văn Nguyễn
Tuân về người anh hùng, người anh hùng có ngay giữa cuộc sống đời thường, hiện
diện trong cuộc đấu tranh với thiên nhiên. Bởi vậy, ông lái đò chính là biểu tượng cho
vẻ đẹp của con người lao động. Nhà văn đã thu thập hình tượng làm nên một vẻ đẹp
khái quát về người anh hùng chinh phục thiên nhiên, ông lái đò mang vẻ đẹp sử thi,
đời thường và là một người nghệ sĩ trên sông nước. Ông lái đò chính là hiện diện của
"cái tôi" có ý thức, trách nhiệm đối với đất nước.
Qua tác phẩm, ta thấy được Nguyễn Tuân là một nhà văn vừa có tâm lại vừa có tài,
nhà văn đã khẳng định vẻ đẹp có ở khắp mọi nơi trên mặt đất chứ không phải chỉ có ở
những con người kiệt xuất như trước cách mạng Tháng Tám. Bằng ngôn từ điêu luyện
và sự am hiểu tường tận về thiên nhiên, nhà văn Nguyễn Tuân đã phác họa thành công
vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Tây Bắc.
"Người lái đò sông Đà" chính là một tuyệt bút của "cái tôi" Nguyễn Tuân. Nhà văn đã
khám phá ra vẻ đẹp ẩn chứa bên trong dòng sông hung bạo và bên trong của con
người bình thường. Khép lại trang sách, ta vẫn thấy vang vọng trong suy nghĩ một
dòng sông dữ dội nhưng rất đỗi thơ mộng trữ tình và một con người tài ba giữa cảnh
thác lũ của "cái tôi" Nguyễn Tuân.
Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân - Mẫu 5
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Nguyễn Tuân là một định nghĩa về người nghệ sĩ. Đối với ông, văn chương trước hết
phải là văn chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật, và đã là nghệ thuật thì
phải có phong cách độc đáo. Đúng vậy! Với phong cách tự do phóng túng và ý thức
sâu sắc về cái tôi cá nhân, Nguyễn Tuân đã tìm đến tùy bút như một điều tất yếu. Sức
hấp dẫn của tùy bút xét đến cùng tùy thuộc vào cái tôi của người cầm bút có thực sự
độc đáo, phong phú và tài hoa hay không. Điều ấy nói rằng không phải ai cũng trở
thành bậc thầy như Nguyễn Tuân. Chỉ cần một văn phẩm “Người lái đò sông Đà” đã
có thể tôn vinh Nguyễn Tuân là một cây tùy bút độc đáo, tài hoa, uyên bác.
Những năm tháng đến với Tây Bắc là ông đi tìm “thứ vàng mười đã được thử lửa”,
“chất vàng mười của tâm hồn Tây Bắc” để hát ca về thiên nhiên đất nước, những con
người đang ngày đêm thầm lặng trong gian lao vất vả để dựng xây cuộc sống mới ở vùng cao heo hút này.
Tập Tùy bút Sông Đà nói chung và Người lái đò sông Đà nói riêng là bức tranh sinh
động về thiên nhiên và cuộc sống của người nơi đây, mang đậm cảm hứng lãng mạn
trong sáng và thể hiện rất rõ phong cách nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân.
Nét độc đáo, tài hoa, uyên bác của Nguyễn Tuân trước hết ở tiếp cận và khai thác đối
tượng từ nhiều phương tiện thẩm mỹ, văn hóa. Mở đầu tác phẩm, dòng sông Đà được
miêu tả như một công trình mỹ thuật tuyệt vời của hóa công. Con người lao động trên
dòng sông thật giản dị, nghèo khó, cần cù nhưng được nhà văn xây dựng như một tài
hoa, nghệ sĩ trí, dũng tuyệt vời trong nghề chèo đò vượt thác.
Sau mỗi chuyến đi hiểm nguy, gian lao nhưng ông vẫn bình thản. Mọi hiểm nguy xèo
xèo như bọt nước tan trong trí nhớ. Sông Đà chỉ như một chiếc lá thu, và ông đến với
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
nó như đến với một người bạn lắm chứng nhiều tật mà vẫn phải ăn đời ở kiếp. Lao
động thật gian nan nhưng tâm hồn người lái đò cũng thật lãng mạn, quả là một nghệ sĩ
tài hoa trong nghề chèo đò vượt thác.
Nguyễn Tuân không ưa cái nhìn bằng phẳng, nhợt nhạt, yên ổn. Ông là nhà văn của
tính cách phi thường, của những tình cảm, cảm giác mãnh liệt, của những phong cách
tuyệt mĩ, của gió, bão, núi cao rừng thiêng, thác ghềnh dữ dội…Vì vậy ông soi chiếu
đối tượng ở nhiều phương diện. mang đến cho người đọc lượng thông tin phong phú,
chính xác và thú vị. sử dụng bút pháp của hội họa, âm nhạc, điện ảnh, điêu khắc huy
động vốn kiến thức của nhiều lĩnh vực khác nhau như: địa lý, lịch sử, võ thuật, quân sự.
Ông xoay ngắm một dáng sông, dựng nó dậy như một cơ thể sống biết gào thét, lồng
lộn trên từng hàng chữ thật kì thú. Và hình ảnh ông lái đò như một dũng tướng gan dạ,
mưu trí, quyết liệt. Tay luôn giữ chặt mái chèo, chân kẹp chặt cuống lái, ông nhớ từng
cử sinh để điều khiển chiếc thuyền.
Nguyễn Tuân dùng sức mạnh điêu luyện của ngôn ngữ truyền hồn sống vào từng khối
đá linh động, biến chúng thành bầy thạch tinh hung hãn trong cuộc giao tranh với con
người. Tả về thiên nhiên dữ dội, khủng khiếp cũng chỉ để tôn vinh sức mạnh, lòng quả
cảm, sự kì vĩ của con người trong cuộc chinh phục thiên nhiên, đồng thời đem lại cho
người đọc những cảm giác thẩm mỹ mới mẻ.
Người lái đò sông Đà đã đạt tới trình độ nghệ thuật bậc thầy về thể loại tùy bút, ở đó,
Nguyễn Tuân đã chứng tỏ một cái tôi độc đáo, tài hoa, uyên bác và phóng túng. Ông
đã mang đến cho người đọc những trang văn thấm đẫm một vẻ đẹp tinh khôi mơn
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
mởn, căng tràn nhựa sống của thiên nhiên. Vẻ đẹp ngôn ngữ trong trang văn như thôi
miên người đọc vào mê cung của cảnh vật sông Đà đẹp đến mê hồn và những con
người lao động bình dị trên sông nước.
Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân - Mẫu 6
Nguyễn Tuân là một người nghệ sĩ tài hoa, đối với sự nghiệp văn chương ông có
những nét đặc sắc tiêu biểu mà không phải người nghệ sĩ nào cũng có đó là những vẻ
đẹp trong phong cách nghệ thuật nó riêng biệt và độc đáo tiêu biểu trong phong cách
sáng tác của ông tiêu biểu nó thể hiện qua bài Người lái đò sông Đà.
Nguyễn Tuân là một người nghệ sĩ tài hoa và cả đời của ông luôn phấn đấu để đi tìm
những điểm riêng biệt và những cái đẹp trong phong cách nghệ thuật của mình. Trong
bài tùy bút Người lái đò sông Đà ông đã thể hiện rõ được những điều đó, bởi đây là
bài mà ông rất tâm huyết và ông đã dùng chính tài năng và phẩm hạnh của mình để
sáng tác lên những tác phẩm đậm chất bi tráng này, dòng sông của người lái đò là
dòng sông mà ông đã quan sát và ông có cái nhìn sâu sắc về nó, nó không chỉ là một
dòng sông biểu hiện cho sức mạnh mẽ của con người mà đó là dòng sông của minh
chứng lịch sử. Với tài năng nghệ thuật độc đáo riêng biệt ông đã tạo nên cho mình
những sáng tác riêng và đó là những sáng tác cổ xưa và mang bao dấu ấn mạnh mẽ tác
giả không chỉ dừng chân ở đây để có những quan sát thấu đáo mà ông đã dùng những
cảm xúc thật của mình để viết lên bài thơ này.
Hình ảnh của người lái đò sông Đà đã được thể hiện rất sinh động qua phong cách
nghệ thuật của ông, ông đã dùng những sáng tạo nghệ thuật đó để áp vào cho những
con người ở nơi đây, hình ảnh về dòng sông của quê hương đất nước đã tạo nên những
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
dấu ấn mạnh mẽ trong lòng tác giả, ông đang thể hiện những điều đó rất nổi bật trong
cách sáng tác của chính mình. Hình ảnh về dòng sông của quê hương đã tạo cho ông
cảm hứng để viết lên bài tùy bút hay như thế này. Tác giả có cách tạo ấn tượng rất đặc
sắc qua cách giới thiệu về dòng sông nó đã tạo nên những ấn tượng mạnh mẽ cho
người nghe, tác giả không khỏi hình dung ra những chi tiết đặc sắc khác thể hiện trong
tác phẩm này. Hình ảnh về dòng sông nó mang những tính cách của con người. Dòng
sông cũng có lúc hung bạo và cũng có lúc trữ tình nó đã làm xoay chuyển mọi tính
cách qua những hoàn cảnh khác nhau, hình ảnh về dòng sông cũng giống như về con
người, tác giả đã miêu tả và quan sát dòng sông qua những tính cách điển hình và tiêu
biểu đó. Trong bài tùy bút tác giả đã thể hiện hàng loạt những chi tiết thể hiện dòng
sông hung bạo đó là có những vách đá ngăn thành chết lòng sông Đà như một cái yết hầu.
Và hàng loạt các chi tiết khác cũng thể hiện rõ điều đó dài hàng cây số nước xô đá, đá
xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn, các chi tiết như ngàn con trâu mộng đang lồng lộn
giữa rừng vầu rừng tre đã thể hiện được hình ảnh về dòng sông quê hương đất nước.
Tác giả đã dùng tài năng của mình để sáng tác lên những hình ảnh hay và sinh động
như vậy, hình ảnh đó thật mang dại và chính với khả năng và tài năng của mình ông
đã vẻ lên một hình ảnh về dòng sông với vẻ đẹp thật hùng vĩ, với cách so sánh sinh
động đã tạo nên cho ông một bài tùy bút hay và nó để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng
người đọc. Với cách so sánh hợp tình và hợp lý như vậy hình ảnh về dòng sông cũng
đã thể hiện rất chi tiết và đặc sắc nó mang ấn tượng cho người đọc, bởi hàng loạt
những hình ảnh tạo ấn tượng riêng biệt, hình ảnh về quê hương của chúng ta đã hiện
lên những hình ảnh đẹp và ngày càng thu hút mạnh mẽ tầm quan sát của người đọc,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
những hình ảnh trên cũng đã mang cho người đọc những cái nhìn sâu rộng và nó trở
thành một niềm tin sáng lóe trong cái nhìn của tác giả về chính sản phẩm mà ông đã tạo ra.
Ông là một người có những trí tưởng tượng cũng vô cùng phong phú, cũng có lúc ông
đã sử dụng những hình ảnh kỹ thuật của điện ảnh của âm thanh hội họa để thể hiện
được những chi tiết tiêu biểu qua tác phẩm này, ông cũng nhân hóa những hình ảnh
của dòng sông để miêu tả và có thể cảm nhận được tính cách hung bạo của dòng sông
đó, hình ảnh về dòng sông nó mang những dấu ấn mạnh mẽ trong cách sáng tác của
tác giả, những thác gập ghềnh và nó mang cho chúng ta cái nhìn sâu sắc hơn về những
hình ảnh đó, hình ảnh của dòng sông Đà đã được tác giả thể hiện sinh động và vô
cùng ấn tượng cho người đọc, nó không chỉ mạnh mẽ trong đường khối mà nó cũng đã
tạo nên những tính cách khác cho người đọc, hình ảnh của dòng sông đã tạo nên
những ấn tượng mạnh mẽ trong lòng tác giả bởi tính cách và những nét riêng biệt mạnh mẽ.
Những hình ảnh về một dòng sông hoang dại và hung dữ cũng đã được thể hiện sâu
sắc trong nhà văn, ông đã dùng tài năng của mình để nói về những hình ảnh đó, cảm
xúc của nhà văn cũng thật sâu sắc và sinh động khi ông nói về cảm xúc của chính
mình và dòng sông đó đã mang lại. Và chúng ta nhìn thấy tài năng của tác giả được
thể hiện mạnh mẽ trong đó, Nguyễn Tuân đã ca ngợi dòng sông này và nó hiện lên
thật độc đáo và sinh động, tính cách của dòng sông đó là dòng sông trữ tình và yêu
thương nó đã hiện hữu trong con người của tác giả. Hình ảnh của dòng sông hiền hòa
cũng được tác giả thể hiện sâu sắc trong bài tùy bút này, dòng sông được tác giả miêu
tả như người con gái có mái tóc dài, màu sắc cũng được thay đổi đặc sắc trong bài thơ,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
với những nét phong phú và đặc sắc của bài thơ tác giả đã thể hiện được những chi tiết
đặc sắc và mang những dấu ấn mạnh mẽ trong lòng của tác giả.
Nghệ thuật xây dựng hình tượng người lái đò của Nguyễn Tuân đã điển hình và nó thể
hiện những không khí hào hùng và man dại trong cái nhìn của nhà văn, Nguyễn Tuân
là nhà văn đã biết tạo lên hình tượng của dòng sông qua những chi tiết thật và không
khí hiện lên cùng man rợ và có những ấn tượng sâu sắc và vang nhộn. Hình ảnh về
một dòng sông có những chi tiết rất đặc sắc và nó đúng với không khí và chi tiết mà
tác giả đã và đang sử dụng ở đây. Với cái nhìn đầy thiện cảm và nó đã tạo nên những
sâu sắc riêng trong con mắt nhìn của tác giả về cái nhìn và cách quan sát của tác giả
cũng thật toàn diện nó mang những dấu ấn mạnh mẽ và trang nghiêm, những chi tiết
tuyệt vời mà tác giả thể hiện trong tác phẩm này là tác giả đã miêu tả rõ ràng và chi
tiết và hình tượng tiêu biểu của tác giả về những hình ảnh đó, hình ảnh về quê hương
và với tình yêu quê hương thắm thiết đã tạo nên cho tác giả cái nhìn sâu sắc hơn, ông
đã miêu tả dòng sông qua con mắt thấu đáo của mình.
Với tài năng và nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ ông đã thể hiện rất nhiều những câu văn
nhẹ nhàng và nó đã thể hiện một tình cảm đặc biệt của tác giả đối với dòng sông Đà,
dưới ngòi bút thần của tác giả thì hình ảnh đó trở lên thật mỹ lệ và không có gì sánh
bằng. Hình ảnh về thiên nhiên cũng được tác giả thể hiện sinh động và hình ảnh về
người lái đò sông đà cũng được thể hiện rất chi tiết và đặc sắc nhà văn đã ví thiên
nhiên Tây Bắc như một thứ vàng mười, và nó thật quý giá trong con mắt nhìn người
và cách quan sát của tác giả về những chi tiết nổi bật đó.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Với tài năng và nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ của mình thì nó đã mang cho tác giả một
cái nhìn toàn diện hơn về phong cách sáng tác của nhà văn, nhà văn không chỉ mang
một vẻ đẹp của người nghệ sĩ tài hoa mà ông còn mang những vẻ đẹp của một người
có cái nhìn đời sâu sắc.
Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân - Mẫu 7
Người lái đò Sông Đà trích trong tập tùy bút Sông Đà của Nguyễn Tuân, sáng tác năm
1960. Đây là kết quả chuyến đi thực tế của tác giả ở Tây Bắc năm 1958. Phong cách,
con người Tây Bắc đã đi vào trang sách với một niềm vui sống bao trùm lên tất cả,
xen lẫn những cảm tưởng và xúc cảm trữ tình trước vẻ đẹp kì vĩ, lạ lùng của non sống Tây Bắc.
Tác phẩm lấy người lái đò làm nhân vật chủ thể của câu chuyện về Sông Đà nhưng
thực chất là cảm nghĩ, nghe nhìn, quan sát, nghiền ngẫm và sáng tạo của Nguyễn
Tuân. Mượn lời ông lái đò già nhưng chính là tác giả miêu tả con sống từ nhiều góc
độ khác nhau, qua đó bộc lộ tâm tư tình cảm của mình đối với con sông đại diện cho
thiên nhiên và con người Tây Bắc.
Với lối viết của Nguyễn Tuân, Sông Đà đã trở thành Sông Đà – Nguyễn Tuân. Đó là
con sông có độ dày lịch sử, tạo ra những con người anh hùng của riêng nó. Sông Đà
được vẽ nên bằng ngòi bút biến hóa tài tình, độc đáo, thể hiện sự gắn bó với đất nước
đến mức sâu xa nhất của tâm hồn tác giả.
Sông Đà dữ, Sông Đà anh hùng ca, bản chất của Sông Đà là vậy. Tài ba của nhà văn
càng làm cho bản chất ấy nổi bật lên. Sông Đà hung bạo ở những đoạn có thác dữ,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
những quãng lòng sông hẹp, bị kẹp giữa hai vách núi cao hay những chỗ có xoáy nước
khủng khiếp, hút tất cả những gì sa vào đó và dìm xuống đáy sông.
Ở đoạn này có nhiều chi tiết chính xác, khoa học xen lẫn cảm xúc dạt dào tính trữ tình
của tác giả. Sông Đà khi thì dữ dội, nguy hiểm trong cái hùng vĩ không ngờ: nào là
chét lại thành cái yết hầu, nào là vách đá dựng đứng cao vút, đúng ngọ mới thấy mặt
giời… mùa hè vẫn lạnh… Khi thì pha chút huyền thoại trong những nét nên thơ như
con nai, con hổ vọt từ bờ này sang bờ kia, tưởng như lòng sông chỉ còn là dải yếm trong ca dao xưa.
Cái gì của Sông Đà cũng dữ. Cát, gió, đá, thác ghềnh, sóng nước phối hợp với nhau :
Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió và gió cứ cuồn cuộn từng luồng. Chỉ nghe tiếng
nước ở những quãng lắm thác cũng đã đủ ghê người. Tiếng reo của nước lúc nghe như
là oán trách, rồi lại như là van xin, rồi lại là như khiêu khích, giọng gằn mà chế
nhạo… Rồi bỗng dưng không biết chuyện gì mà nó rống lên như một ngàn con trâu
mộng đang lồng lộn. Hoặc có lúc nó reo như đun sôi lên một trăm độ muốn hất tung đi
một cái thuyền đang phải đóng vai một cái nắp ấm một ấm nước sôi khổng lồ. Nhưng
không đâu tiếng nước nghe lạ như ở những cái hút xoáy. Ở đó nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào.
Tiếng nước đã ghê, sức nước còn đáng sợ gấp bội. Mặt sóng cũng có ổ gà như mặt
đường kạn, đi vào ổ gà sống là thuyền bị giật xuống bị trồi lên. Thuyền đi vào luồng
nước thì chết ngay, hoặc đi không trúng tim luồng thì cũng vẫn có thể là thập tử nhất
sinh. Những quãng hiểm trở của Sông Đà mang diện mạo và tâm địa một thứ kẻ thù số
một của con người: hung hãn, nham hiểm và xảo quyệt.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Sông Đà dữ quả là không sai với tiếng đồn. Cát, đá, nước, gió, sóng hùa nhau bẫy
người vào chỗ chết. Nguyễn Tuân đã dùng ngòi bút trăm màu để miêu tả hàng loạt
những hình ảnh khác nhau mà luôn luôn đắc sách, vừa có chất trí tuệ vừa có tính tạo
hình, vượt xa những thủ pháp mà người ta quen gọi là nhân hóa, đi vào bản chất sâu
xa nhất, độc đáo nhất của sự vật, tạo thành những trang viết biến hóa khôn lường. Do
thế mà cái dữ dội của Sông Đà trở nên môi trường anh hùng ca vô cùng độc đáo.
Sông Đà dữ dội nhưng Sông Đà cũng rất trữ tình. Đó là ở những đoạn xuôi chèo êm ả.
Nhìn từ máy bay xuống, Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc
ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù
khói núi Mèo đốt nương xuân.
Nước Sông Đà màu sắc thay đổi theo mùa: Mùa xuân dòng xanh ngọc bích,… mùa
thu nước Sông Đà lừ lừ chín đỏ. Trên sông, những chiếc thuyền then đuôi én xuôi
dòng, tạo cho sông vẻ thơ mộng riêng của nó. Là sông mà nó nói với con người bao
điều. Nguyễn Tuân nhìn Sông Đà như nhìn một cố nhân, một người thân cũ lâu ngày
gặp lại. Nhà văn say mê ngắm màu nắng giòn tan vàng như hổ phách trên sông mà
chợt liên tưởng tới màu nắng tháng ba Đường thi “Yên hoa tam nguyệt há Dương
Châu” trong bài thơ Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng của thi
hào Lý Bạch đời Đường bên Trung Quốc.
Bên trên là thái độ đối với Sông Đà, còn đây là tình cảm của tác giả đối với con người,
sản phẩm của dòng sông ấy. Ông lái đò là sản phẩm của Sông Đà được tác giả tập
trung mô tả trong cuộc vật lộn với thác nước Sông Đà. Cái dữ dội của Sông Đà đã có
ông lái trị được. Hình ảnh ông lái đò: cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cái
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
cuống lái, mặt méo bệch đi mà vẫn cưỡi lên con thác, nắm chặt lấy bờm sóng, ghì
cương, đè sấn lên mà chặt đôi con thác… rất sinh động và ấn tượng.
Lên thác phải chống bằng sào. Trên vai người lái đò, đầu sào in vào một khoanh bầm,
đó là hình ảnh thực. Tác giả bình thêm: Cái đồng tiền tụ máu cũng là cái hình ảnh quý
giá của một thứ huân chương lao động siêu hạng tặng cho người lái đò Sông Đà. Con
người dũng cảm, thông minh đã chiến thắng được thiên nhiên dữ dội. Ở người lái đò
này, có cái gì mà không in dấu con sông, không là sản phẩm của Sông Đà? Sông Đà
đối với ông lái đò quả là một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến cả những
dấu chấm câu và những đoạn xuống dòng, ông lái đò đã trở thành một nghệ sĩ tài hoa
trong nghệ thuật vượt thác ghềnh. Nguyễn Tuân gọi tài nghệ của ông là tay lái ra hoa.
Đọc văn Nguyễn Tuân, nhất là tùy bút, có người cho rằng như soi trong Ống kính
trăm màu. Thực ra, ngòi bút tác giả không chỉ bảy màu mà trăm ngàn màu sắc.
Nguyễn Tuân đi rất sâu vào bản chất của sự vật, sự việc, con người để tìm hiểu, khám
phá và nắm bắt kì được cái cốt lõi, tinh túy, cái hồn của nó. Đồng thời có sự kết hợp
giữa trình độ hiểu biết uyên bác, tác phong làm việc nhanh nhạy, tỉ mỉ, khoa học, giàu
chất trí tuệ và cảm xúc đậm đà chất trữ tình được thể hiện dưới những hình thức ngôn
ngữ sáng tạo rất độc đáo, rất Nguyễn Tuân, không thể lẫn với bất kì ai khác.
Tùy bút Sông Đà phần nào chứng tỏ bút lực già dặn cùng phong cách nghệ thuật của
nhà văn Nguyễn Tuân – cây đại thụ của nền văn xuôi Việt Nam hiện đại.
Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân - Mẫu 8
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Nhắc đến Nguyễn Tuân ta nhớ đến bậc thầy của ngôn ngữ văn chương. Người ta cũng
nghĩ ngay đến hiện thân của chủ nghĩa “xê dịch”. Ham cái gọi là “xê dịch” ông cũng
thường viết về những cái gì không đứng yên: xe cộ, tàu thuyền, những con người có
máu giang hồ, thích ngao du đây đó. Ông cũng thích tả những cái gì mãnh liệt, dữ dội:
đèo cao, vực sâu, biển rộng, gió bão, thác dữ và cả cái đẹp tuyệt đỉnh, tuyệt vời, đẹp
làm lí trí của con người như tê dại. Đi nhiều, ông cũng là người gần gũi với thiên
nhiên, yêu thiên nhiên tha thiết đồng thời cũng khám phá nhiều vẻ đẹp, nét đặc biệt
của núi sông, cây cỏ trên nhiều miền đất nước. Tập bút ký Sông Đà và bài ký "Người
lái đò sông Đà" là một trong những tác phẩm như thế.
Sông Đà quả là một con sông vừa đẹp tuyệt vời vừa cực kì hung dữ. Tác giả gọi là
“hung bạo và trữ tình”’: hung bạo là ở những đoạn có thác dữ, có những quãng hẹp
kẹp giữa hai thành vách núi cao, hay những hút nước khủng khiếp chết người... Ở đây,
sông Đà có “diện mạo và tâm địa một thứ kẻ thù của con người: hung hãn, nham
hiểm, xảo quyệt, độc ác... Trữ tình là ở những đoạn xuôi chèo êm ả. Dòng sông như
một “áng tóc trữ tình", nước sông thay màu sắc theo mùa rất đẹp, phong cảnh nên thơ,
những con thuyền đuôi én đáo... về phương diện này, sông Đà trở thành nỗi nhớ và
người bạn thân của con người, một “cố nhân” (tức người bạn cũ).
"Người lái đò sông Đà" thì được tập trung mô tả trong cuộc vật lộn với nước sông Đà.
Một quang cảnh thật dữ dội. Đây là những cảnh tượng kích thích mạnh giác quan
nghệ sĩ của Nguyễn Tuân, cảm hứng được khơi dậy, nhà bèn tung ra cả một kho ngôn
từ phong phú và đầy giá trị tạo hình của mình diễn tả cho được mọi sắc thái, mọi hình
thù, mọi bộ mặt, mọi âm thanh, tình huống phức tạp, oái oăm nhất của trận chiến đấu
giữa ông lái đò trí dũng tuyệt vời và thác nước sông Đà hung hãn, đầy mưu mô xảo
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
quyệt. Chỉ nói riêng về âm thanh của con thác đã thấy rõ ngôn từ phong phú của
Nguyễn Tuân tiếng nước thác lúc như “oán trách” lúc như “van xin” lúc như “khiêu
khí “giọng gằn mà chế nhạo”, rồi “rống lên như tiếng một ngàn con trâu đang lồng lộn
giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa”... Còn hình ảnh ông lái đò “cố nén vết thương, hai
chân kẹp chặt lấy cuống lái, mặt méo xệch đi”, “ lên thác”, “nắm chặt lấy được cái
bờm sóng", “ghì cương”, “phóng nhanh”, miết một đường chèo”, “rảo bơi chèo lên”,
“đè sân lên mà chặt đôi” con thác…
Một nét phong cách khác của Nguyễn Tuân là thường quan sát, khám phá sự vật ở
phương diện mĩ thuật và con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ. Dưới ngòi bút
Nguyễn Tuân, sông Đà quả là một công trình nghệ thuật tuyệt vời của tạo hóa “tuôn
dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc hiện trong mây trời Tây Bắc
bung nở hoa ban hoa gạo”. Màu sắc sông Đà mùa xuân là “dòng xanh ngọc bích”,
mùa thu thì “lừ lừ chín đỏ” có lúc lại lên cái “màu tháng ba Đường thi “Yên hoa tam
nguyệt hạ Dương Châu”...
Còn ông lái đò sông Đà thì trở thành một nghệ sĩ tài hoa trong nghệ thuật vượt thác
ghềnh, đã nắm chắc được “binh pháp của thần sông thần đá”, thuộc lòng các luồng
sinh luồng tử của các con thác dữ nên chủ động trong mọi huống, có thể lái con
thuyền vun vút qua hàng trăm ghềnh đá ngổn ngang, hiểm hóc... Nguyễn Tuân gọi thế là “tay lái ra hoa”.
Nguyễn Tuân còn là một cây bút rất mực tài hoa, lịch lãm. Mô tả một tượng nào đấy,
ông không chỉ vận dụng những hiểu biết về nghệ thuật văn chương mà còn kết hợp
thích đáng những lợi thế của kĩ thuật khác như: hội họa, điêu khắc, âm nhạc, sân khấu,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
vũ đạo, điện ảnh. Bài kí Người lái đò sông Đà là một bằng chứng rất tiêu biểu của nét phong cách trên.
Chẳng hạn ông tả một cái hút khủng khiếp của sông Đà bằng kĩ thuật phim ảnh: “Tôi
sợ hãi mà nghĩ đến một anh bạn quay phim táo tợn nào muốn truyền cảm giác lạ cho
khán giả, đã dũng cảm dám ngồi vào một cái thuyền thúng tròn vạnh rồi cho cả thuyền
cả mình cả máy quay xuống đáy cái hút sông Đà. từ đáy cái hút nhìn ngược lên vách
thành hút mặt sông chênh nhau tới một cái cột nước cao đến vài sải. Thế rồi thu ảnh.
Cái thuyền xoay tít, những thước phim màu ống quay tít, cái máy lia ngược (...) lên
một cái mặt giếng mà thành giếng xây tràn bằng nước sông xanh ve một áng thủy linh
khối đúc dày, khối pha lê xanh như sắp vỡ tan úp vào cả máy cả người quay phim cả người đang xem”.
Ở bài ký sông Đà này, Nguyễn Tuân còn vận dụng cả những nghệ thuật, kĩ thuật rất ít
khi thấy được vận dụng trong văn chương: nghệ thuật quân sự và võ thuật. Nào là cửa
sinh cửa tử, đánh khuýp vu hồi, đánh du kích, phục kích, đánh giáp lá cà, nào là đòn
tỉa, đòn âm, đá trái, thúc gối, túm thắt lưng... Ngoài ra ông còn vận dụng những tri
thức của nhiều bộ môn khoa học trong tác phẩm của mình - một vốn văn hóa phong
phú lịch lãm hiếm thấy - làm cho những bài kí của ông có giá trị văn hóa cao. Bài kí
Người lái đò sông Đà như thế đã giúp người đọc hiểu được rất nhiều điều bổ ích về
lịch sử, địa lý sông Đà, về lịch sử cách mạng xung quanh con sông này, về địa hình
địa thế của nó, về những con thác đủ loại, về các tài nguyên đất nước vùng sông Đà,
về những bài thơ của Nguyễn Quang Bích, của Tản Đà..., về con sông ở miền Tây Tổ quốc này.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích cái tôi của Nguyễn Tuân
Chúng ta đều biết rằng Nguyễn Tuân là nhà văn có phong cách độc đáo, tài sử dụng
ngôn ngữ đến mức điêu luyện. Đọc "Người lái đò sông Đà" ta cảm nhận rõ thêm sự
sắc sảo của giác quan người nghệ sĩ bậc thầy và kho từ vựng giàu giá trị tạo hình, lối
văn rất mực tài hoa. Bởi thế bài ký vừa có giá trị văn học vừa đem đến cho người đọc
những thông tin thú vị về sông Đà, con sông ở vùng Tây bắc Tổ quốc.