Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ (2 Dàn ý + 7 mẫu) | Văn mẫu lớp 12

Phân tích chất thơ trong Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài gồm 7 bài văn mẫu khác nhau cực hay kèm theo 2 gợi ý cách viết chi tiết. Qua đó giúp các em có thể tham khảo để nâng cao trình học văn học của mình với những bài văn mẫu hay sát với chương trình học.

18 9 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

Dàn ý phân tích chất thơ trong Vợ chồng A Phủ

Dàn ý số 1

I. Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả Tô Hoài và truyện ngắn "Vợ chồng A Phủ" với chất

thơ độc đáo

II. Thân bài:

* Chất thơ trong hình ảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc

● Tây Bắc hiện lên với núi rừng trùng điệp quanh năm ẩn hiện trong mây và

sương mù.

● Chất thơ được thể hiện rõ nét khi Tô Hoài miêu tả khung cảnh mùa xuân nơi

rẻo cao Tây Bắc.

● Những trang văn viết về thiên nhiên rẻo cao và mùa xuân ấy hài hòa, đẹp như

bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi.

* Chất thơ qua đời sống sinh hoạt và phong tục tập quán của con người

- Xây dựng những hình ảnh quen thuộc trong đời sống thường nhật của người Tây Bắc

như ngôi nhà gỗ với bếp lửa bập bùng suốt mùa đông không, công việc cõng nước,

quay sợi...

- Ngày Tết: Không giống như người miền xuôi, người vùng cao ăn tết khi ngô lúa đã

gặt xong.

● Không khí ngày Tết của Hồng Ngài mang đậm hơi thở, hương vị của núi rừng

Tây Bắc khi "trai gái tìm nhau để tỏ tình", chơi ném còn, chơi quay, thổi sáo,

đàn môi, uống rượu...

● Đặc biệt, tác giả dành nhiều tình cảm và câu chữ cho việc miêu tả tiếng sáo -

cầu nói truyền tải ngôn ngữ của người H'Mông, thay họ cất lên tiếng lòng sâu

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

thẳm, vượt qua dòng chảy thời gian, trở thành dòng chảy tâm hồn của biết bao

đôi trai gái miền sơn cước.

* Chất thơ trong con người - Mị

● Mị là cô gái trẻ, nết na xinh đẹp như một bông hoa ban trên rẻo cao Tây Bắc, vì

món nợ truyền kiếp của bố mẹ, Mị bị thống lý Pá Tra bắt về làm dâu trừ nợ và

rơi vào cảnh tăm tối. Những tưởng Mị có lẽ sẽ héo hắt, sống mòn mỏi lầm lũi

hết cuộc đời song ẩn sau tâm hồn ấy vẫn le lói những ánh lửa của khát vọng tự

do và tình yêu cuộc sống mãnh liệt.

● Vẻ ngoài của Mị đều toát lên vẻ âm thầm nhẫn nhịn, chịu đựng nhưng kỳ thực

bên trong đó lại tiềm tàng 1 sức sống vô cùng mãnh liệt.

● Âm thanh tiếng sáo quen thuộc của núi rừng Tây Bắc ấy đã chạm vào sâu thẳm

tâm hồn Mị, làm rạo rực tâm hồn người con gái trẻ đẹp

=> Chính sức sống tiềm tàng, rạo rực âm thầm cháy tựa như ánh sáng nâng đỡ, ngăn

cản sự lụi tàn của tâm hồn. Khi bùng cháy lên lại biến thành sức mạnh có thể xua tan

tất cả.

* Chất thơ thể hiện qua ngôn ngữ nghệ thuật

● Tô Hoài sử dụng hàng loạt âm thanh cùng nhiều hình ảnh gợi cảm vừa rực rỡ

màu sắc vừa rất đỗi nên thơ.

● Ngôn ngữ văn xuôi vừa cụ thể rõ ràng vừa trừu tượng vô hình.

● Âm điệu và tiết tấu cũng như giọng kể nhẹ nhàng theo mạch cảm xúc êm đềm

chảy trôi trong tâm trạng

● Đặc biệt là sự kết hợp nhuần nhuyễn khí sắc lãng mạn với bút pháp trữ tình

cùng sự mượt mà của văn phong điêu luyện.

III. Kết bài:

- Đánh giá lại giá trị tác phẩm với nền văn học

Dàn ý số 2

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

I. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.

- Khái quát về chất thơ trong tác phẩm.

II. Thân bài:

1. Giải thích:

- Chất thơ:

+ Là một khía cạnh cảm xúc, thẩm mĩ, gắn với cái đẹp và nghệ thuật.

+ Chất thơ có thể xuất hiện qua cảnh sắc thiên nhiên hoặc cả trong tâm trạng con

người.

- Chất thơ trong văn xuôi:

+ Những ý văn, câu văn tạo nên được sự rung cảm, xúc động trước cái đẹp, truyền

được những cảm xúc đó đến với độc giả.

+ Có thể xuất hiện trên nhiều cấp độ: từ ngữ, câu văn, hình ảnh thiên nhiên và con

người, hình tượng nhân vật,...

2. Phân tích chất thơ trong truyện ngắn "Vợ chồng A Phủ":

a, Chất thơ thể hiện qua hình ảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc:

- Hình ảnh đặc trưng của vùng núi non Tây Bắc: rừng núi quanh năm ẩn hiện trong

sương mù.

- Khung cảnh mùa xuân thơ mộng, hài hòa.

=> Tác phẩm như một bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi.

b, Chất thơ thể hiện qua đời sống sinh hoạt và phong tục tập quán của con

người:

- Công việc thường ngày của bà con nhân dân Tây Bắc:

+ "Tết xong thì lên núi hái thuốc phiện [...] gài một bó đay trong cánh tay để tước

thành sợi".

+ Hình ảnh những ngôi nhà gỗ, bếp lửa bập bùng.

=> Cuộc sống đời thường quen thuộc.

- Hình ảnh ngày Tết vui tươi, nhộn nhịp:

+ "Tết thì vui chơi, trai gái đánh pao, đánh quay rồi đêm đêm rủ nhau đi chơi".

+ "Suốt đêm, con trai đến nhà người mình yêu, đứng thổi sáo cung quanh vách".

+ "Hồng ngài năm ấy ăn Tết giữa lúc gió thổi [...] đã có tiếng ai đó thổi sáo rủ bạn đi

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

chơi".

-> Tiếng sáo trở thành cầu nối tình yêu.

=> Những nét riêng của ngày Tết ở Hồng Ngài.

c, Chất thơ thể hiện qua vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Mị:

- Mị là cô gái trẻ trung, xinh đẹp, có tài thổi sáo khiến bao người mê mẩn.

- Tuy phải chịu cuộc sống cực khổ trong nhà thống lí Pá Tra nhưng tâm hồn Mị vẫn le

lói khát vọng tình yêu, khát vọng tự do và hạnh phúc.

- Sức sống mãnh liệt của Mị được khơi gợi lên bởi tiếng sáo trong đêm tình mùa

xuân.

=> Sức sống như ngọn lửa cháy âm ỉ trong lòng người, xua tan bóng đêm đau khổ.

d, Chất thơ thể hiện qua ngôn ngữ nghệ thuật:

- Tô Hoài chú trọng miêu tả khung cảnh và con người ở cả hình ảnh, âm thanh, màu

sắc.

- Ngôn ngữ vừa cụ thể, vừa trừu tượng, khơi gợi nhiều liên tưởng.

- Giọng kể như có âm điệu, tiết tấu êm đềm, chảy trôi.

- Văn phong điêu luyện, bút pháp trữ tình, lãng mạn được kết hợp nhuần nhuyễn.

III. Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị của chất thơ trong tác phẩm.

- Liên hệ mở rộng

Chất thơ trong Vợ chồng A Phủ cực hay - Mẫu 1

“Vợ chồng A Phủ” là truyện ngắn đặc sắc nhất trong tập “Truyện Tây Bắc”, cũng là

một trong những truyện ngắn Việt Nam xuất sắc trong giai đoạn kháng chiến chống

Pháp. Tác phẩm là bức tranh chân thực về cuộc sống và con người vùng Tây Bắc, tái

hiện số phận đau khổ của những người nông dân nghèo miền núi;đồng thời ngợi ca

sức sống và khát vọng tự do của người miền núi, là hình ảnh con đường giải phóng và

cuộc đổi đời của họ trong cách mạng.

Nói về truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”, có nhận định cho rằng: “Có một chất thơ ngọt

ngào, dịu dàng lan tỏa trong cảnh sắc, trong dòng hồi ức của Mị và trong nhịp điệu

câu văn, trong lời bài hát, trong những từ ngữ giàu sắc thái biểu cảm”. Đoạn văn miêu

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

tả đêm tình mùa xuân trên núi cao tiêu biểu cho phong cách văn chương dạt dào chất

thơ của Tô Hoài trong truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”.

Quả thực “Chất thơ” trong tác phẩm văn xuôi có thể hiểu là vẻ đẹp lãng mạn được tạo

ra từ sự hòa quyện giữa vẻ đẹp của cảm xúc, tâm trạng, tình cảm với vẻ đẹp của các

biểu hiện nó để có thể khơi gợi những rung động thẩm mĩ và tình cảm nhân văn. Nó là

vẻ đẹp bay bổng thơ mộng thoát lên từ đời sống hiện thực. Nó tương phản với đời

sống hiện thực nhưng lại trong một thể thống nhất.Nếu hiện thực là môi trường của

những cái vốn có, hiện có thì vẻ đẹp lãng mạn là ước mơ, là lí tưởng để nâng đỡ con

người vượt qua đời sống hiện thực vốn trần trụi.

Chất thơ trong truyện ngắn đã được tạo nên khi nhà văn chú ý khai thác và biểu hiện

một cách tinh tế cái mạch cảm xúc, tâm trạng, tình cảm của nhân vật hoặc của chính

mình trước thế giới bằng những chi tiết, hình ảnh đầy gợi cảm và một lối văn trong

sáng, truyền cảm, phù hợp với nhịp điệu riêng của cảm xúc, tâm hồn

Tô Hoài đã vẽ nên bức tranh về quang cảnh Tết đầy khác biệt trên núi cao. Tết không

về theo lời hẹn trước, không nhất nhất phải đồng hành cùng tháng ấy, ngày ấy trên

tấm lịch... Trái lại, người dân vùng núi miền Tây “cứ ăn Tết khi gặt hái vừa xong,

không kể ngày tháng nào. Ăn Tết như thế cho kịp lúc mưa xuân xuống thì đi vỡ nương

mới”. Đó một phong tục rất đẹp, rất thơ của đồng bào vùng cao, cách tính ngày Tết rất

độc đáo thể hiện thuần túy tư duy nông nghiệp. Họ ăn tết khi ngô lúa đã gặt xong, mùa

xuân có niềm vui thu hoạch mùa màng. Nhịp sống của con người “hòa thuận” một

cách hồn nhiên, tự nhiên cùng nhịp điệu của thiên nhiên, vũ trụ như thuở sơ khai.

Nhà văn đã có những câu văn thật hay nêu bật được hình ảnh đặc trưng về thiên nhiên

Tây Bắc những ngày giáp Tết. Khi “các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã

xếp tên đầy các nhà kho”, người được an nhàn, thư thái thì vui chơi đón Tết. Có phải

vì thế mà Tô Hoài tả cảnh Tết đến vào lúc “gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét

rất dữ dội”, nhưng vẫn gợi được cái không khí náo nức, tươi tắn của mùa xuân? Và dù

cái Tết năm ấy đến Hồng Ngài “giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất

dữ dội” cũng không ngăn được niềm vui đang trỗi dậy trong tâm hồn những người dân

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

ở đây, đặc biệt là ở những đôi trai gái yêu nhau. Hình ảnh những chiếc váy hoa “đem

ra phơi trên mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ” trong các làng Mèo Đỏ và tiếng sáo

gọi bạn đi chơi “lấp ló ngoài đầu núi” mang hương vị độc đáo của mùa xuân Tây Bắc.

Hình ảnh tết ở đây gắn liền với những đêm tình nồng nàn, mê đắm: “trai gái đánh pao,

đánh quay rồi đêm đêm rủ nhau đi chơi. Suốt đêm, con trai đến nhà người mình yêu,

đứng thổi sáo xung quanh vách”. Có cả bữa cơm Tết cúng ma, bữa rượu bên bếp lửa,

rồi “người nhảy đồng, người hát”...Bằng lối “điểm xuyết” như thế, Tô Hoài dần xoá đi

khoảng cách thời gian và không gian, đưa người đọc nhập vào nhịp sống riêng của

miền đất này.

Từ dòng hồi ức của Mị, có thể cảm nhận được cái chất thơ vút lên từ cuộc sống của

những con người bị vùi dập trong đau khổ, bất hạnh nhưng chưa bao giờ lụi tắt khát

vọng sống, khát vọng tình yêu và tự do. Trong đêm hội mùa xuân ở Hồng Ngài, lúc đó,

kiếp con dâu gạt nợ ở nhà thống lí đã biến Mị từ một cô gái trẻ trung, tài hoa, mạnh

mẽ... thành người đàn bà nhẫn nhục, chai sạn trước đau khổ.

Nhưng bất chấp số phận cay đắng, nghiệt ngã, trái tim Mị vẫn âm thầm gìn giữ niềm

khao khát tình yêu, hạnh phúc. Khi đau khổ xoá mờ kí ức, Mị vẫn không quên giai

điệu ngọt ngào, tha thiết của tiếng sáo gọi bạn tình. Nó quấn quýt, vương vấn, thức

tỉnh, nâng đỡ, chắp cánh cho tâm hồn Mị: “Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bổi

hổi [...] Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng [...] Mà tiếng sáo gọi bạn yêu

vẫn lửng lơ bay ngoài đường [...] Trong đầu Mị đang rập rờn tiếng sáo...”. Tiếng vẫy

gọi của tình yêu đã làm sống dậy những cảm xúc và kỉ niệm Mị từng chôn vùi, quên

lãng. Người đàn bà câm lặng suốt bao năm tháng giờ đây đang ngồi “nhẩm thầm bài

hát” của người thổi sáo. Từng câu hát nồng nàn, tình tứ gọi về trong tâm tưởng những

tháng ngày hạnh phúc, tươi sáng nhất: “Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi

sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người

mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị”. Trong khoảnh khắc, Mị vượt qua mọi khoảng

cách của thời gian, không gian, băng qua ranh giới của quá khứ và hiện tại để trở về

sống trọn với tuổi thanh xuân tươi đẹp. Chất thơ toả sáng từ tâm hồn Mị - người con

gái dẫu đi qua chốn địa ngục trần gian vẫn ấp ủ trong lòng bao xúc cảm đẹp đẽ và

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

nồng ấm tình người. Mị dù qua bao bị đày đọa đến chết đi sống lại nhưng luôn tiềm

tàng sức sống và khát khao hạnh phúc mãnh liệt.

Tô Hoài cũng sáng tạo nhiều kiểu câu văn giàu nhịp điệu “như biết co duỗi nhịp

nhàng” (Nguyễn Tuân). Có kiểu câu với cấu trúc tầng lớp, trùng điệp các vế, thường

được dùng để miêu tả các sự kiện kéo dài, lặp lại, triền miên, nặng nề; có kiểu câu

ngắn, dồn dập, diễn tả những biến động bất ngờ. Những cấu trúc mới lạ, phong phú

đan xen, phối hợp với nhau một cách linh hoạt mang đến cho lời vãn tính đa thanh,

phức điệu. Tất cả làm nên chất thơ của “Vợ chồng A Phủ” không thể không nhắc đến

ngôn ngữ nghệ thuật của nhà văn với hàng loạt các âm thanh, các hình ảnh gợi hình,

gợi cảm rất nên thơ và đậm màu sắc. Ngôn ngữ văn xuôi của Tô Hoài ngoài cái ý

nghĩa cụ thể trong từng câu chữ còn có một cái vô hình khó chỉ ra nhưng hoàn toàn có

thể cảm thấy, đó chính là giọng điệu, là âm điệu câu văn cùng tiết tấu nhịp nhàng của

nó. Tiết tấu đó chính là sự thể hiện những điệu tâm hồn, những cung bậc khác nhau

trong tình cảm của nhà văn.

Khi viết về những ngày tết ở Hồng Ngài, nhà văn Tô Hoài cũng rất chú ý miêu tả

tiếng sáo. Sáo H’Mông có khả năng diễn tả ngôn ngữ của người H’Mông, thay họ nói

lên tình cảm trong lòng: “Mày có con trai con gái rồi, Mày đi là nương. Ta chưa có

con trai con gái, Ta đi tìm người yêu”. Đó là phương tiện giao duyên hữu hiệu của các

chàng trai đối với con gái trong bản làng.

Ngôn ngữ văn xuôi của Tô Hoài giàu chất thơ, chất hoạ. Không thiếu những đoạn văn,

đọc lên, ngỡ như mình đang đứng trước một bức tranh hay đang xem một trường đoạn

phim với góc quay thật rộng: “Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô

lúa đã xếp yên đầy các nhà kho. Trẻ em đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đã đốt những lều

canh nương để sưởi lửa… Hồng Ngài năm ấy ăn Tết giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh

vàng ửng, gió và rét rất dữ dội”. Gần rồi xa, cao và thấp, đậm xen nhạt, khi thì sắc nét

như ở ngay trước mặt, lúc lại thấp thoáng mơ hồ như ở ngoài tầm mắt; vừa trải rộng

với những nét vẽ sông, suối mềm mại, đã lại sừng sững thu về trong dáng núi gân

guốc, hùng vĩ... của núi rừng Tây Bắc.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

Nói về truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”, Tô Hoài từng tâm sự: “Thiên nhiên và con

người miền Tây đã để thương để nhớ cho tôi nhiều quá, tôi không bao giờ

quên”.Chính những năm tháng không bao giờ quên ấy đã cho Tô Hoài chất liệu thấm

đẫm chất thơ khi miêu tả thiên nhiên và con người Tây Bắc. Với sự gắn bó sâu nặng

của mình với mảnh đất này, Tô Hoài đã truyền cho người đọc những rung cảm sâu xa

với cảnh, với người bằng lối văn xuôi thấm đẫm chất thơ ngọt ngào, dịu dàng lan tỏa

trong cảnh sắc, trong dòng hồi ức của Mị và trong nhịp điệu câu văn, trong lời bài hát,

trong những từ ngữ giàu sắc thái biểu cảm. Đoạn văn miêu tả đêm tình mùa xuân trên

núi cao tiêu biểu cho ngôn ngữ văn chương thấm đẫm chất thơ của Tô Hoài trong

truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”.

Chất thơ trong Vợ chồng A Phủ - Mẫu 2

Tô Hoài được mệnh danh là nhà văn "sinh ra để viết" (Tế Hanh). Hơn sáu mươi năm

cầm bút, ông đã để lại gần hai trăm đầu sách với nhiều thể loại - truyện ngắn, truyện

vừa, tiểu thuyết, hồi kí,... Riêng truyện ngắn, độc giả nhớ nhất và bản thân nhà văn

tâm đắc nhất có lẽ vẫn là Vợ chồng A Phủ. Nói về sức cuốn hút của tác phẩm này,

người đọc nhắc nhiều đến vốn hiểu biết sâu sắc về phong tục, tập quán của các dân tộc

miền núi; khả năng quan sát tinh tường, lối trần thuật tự nhiên, hóm hỉnh của một

người cầm bút từng trải, sắc sảo; tài nghệ phân tích tâm lí nhân vật, vốn ngôn ngữ dồi

dào;... Nhưng tôi vẫn nghĩ, điều thú vị nhất là ở chỗ, Tô Hoài đã mang được vào

truyện ngắn Vợ chồng A Phủ cái chất thơ riêng của miền Tây Bắc.

Trong cuốn sổ tay viết văn Tô Hoài từng tâm sự về những ý thơ trong văn xuôi:

"Vâng, đúng là những ý thơ, đã từ lâu tôi làm, tôi cảm thấy mà chưa phân tích được".

Theo ông, những ý thơ đó sẽ làm nên cái giá trị "ngoài tài liệu và trên cả sự sáng tạo".

Ở đây, tác giả Sổ tay viết văn đã có sự gặp gỡ với quan niệm của nhiều nhà văn lớn:

A.Puskin từng ví chất thơ trong văn xuôi như "chất nước ngọt ngào thấm trong trái

táo"; L. Tôn-xtôi không chấp nhận ranh giới giữa văn xuôi và thi ca. Thậm chí, K.

Pau-tốp-xki còn khẳng định rằng: "Văn xuôi là sợi cốt, còn thơ là sợi ngang. Cuộc

sống được miêu tả trong văn xuôi không chứa đựng chất thơ sẽ trở thành thô thiển,

thành một thứ chủ nghĩa tự nhiên không cánh, không thúc gọi, không dẫn dắt ta đi đâu

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

cả"... Cũng chính họ - các nhà văn đích thực, bằng tác phẩm của mình, đã giúp cho

người đọc hiểu thế nào là chất thơ trong văn xuôi. Đó có thể là những cánh đồng Nga,

tâm hồn Nga hiển hiện trên trang văn Puskin; là lời thì thầm của cây sồi mùa đông, là

hình ảnh người thiếu nữ muốn bay lên cùng ánh trăng (L. Tôn-xtôi) hay giai điệu ngọt

ngào, say đắm, nồng ấm tình đời của Âm nhạc Véc-đi, Lắng quả thông(Pau-tốp-

xki),... Cũng có thể là khí nhà văn khiến ta nhớ mãi cả mùi cát bụi "quen thuộc quá,

khiến chị em Liên tưởng đấy là mùi riêng của đất, của quê hương này" (Thạch Lam);

hay bấy nhiêu ngạc nhiên, cảm động, bâng khuâng, ăn năn, khao khát,... được đánh

thức nhờ hương thơm của một bát cháo hành (Nam Cao)... Chất thơ có khi đọng lại

trong chi tiết, hình ảnh; có lúc thấm đượm trong bức tranh đời sống hay lan toả vào

câu chữ...

Trở lại với truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, nếu "đọc vội" cũng có thể thấy được sự

phong phú của hiện thực đời sống, đón nhận được niềm cảm thương, trân trọng của

tác giả dành cho những phận người cùng khổ ở miền cao Tây Bắc. Các giá trị đó được

"tường minh" bằng cốt truyện với sự tương phản quen thuộc của hai phần đời. Lối kể

truyền thống, cách xây dựng nhân vật cũng chưa có gì là "đột phá"... Nhưng muốn

nắm bắt được những ý thơ toát lên từ cảnh sắc và tâm hồn con người nơi đây, thì có lẽ

phải đọc chậm, đọc sâu.

Đọc chậm để các giác quan và trí tưởng tượng có thể "theo kịp" ngòi bút của nhà văn

khi vẽ nên quang cảnh Tết đầy khác biệt trên núi cao. Tết ở đây không đến trong làn

mưa bụi giăng mù gọi chồi non, lộc nõn; cũng không phải với những rừng đào, rừng

mận tưng bừng khoe sắc vẫn mặc nhiên hiện về mỗi khi người ta nghĩ tới mùa xuân

Tây Bắc. Nó không về theo lời hẹn trước, không nhất nhất phải đồng hành cùng tháng

ấy, ngày ấy trên tấm lịch... Trái lại, người dân vùng núi miền Tây "cứ ăn Tết khi gặt

hái vừa xong, không kê ngày tháng nào. Ăn Tết như thế cho kịp lúc mưa xuân xuống

thì đi vỡ nương mới". Nhịp sống của con người "hòa thuận" một cách hồn nhiên, tự

nhiên cùng nhịp điệu của thiên nhiên, vũ trụ như thuở sơ khai. Khi "các nương ngô,

nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp tên đầy các nhà kho", người được an nhàn, thư

thái thì vui chơi đón Tết. Có phải vì thế mà Tô Hoài tả cảnh Tết đến vào lúc "gió thổi

vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội", nhưng vẫn gọi được cái không khí náo

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

nức, tươi tắn của mùa xuân? Ngòi bút của nhà văn chỉ phát qua vài sắc màu đậm chất

địa phương, và âm thanh quen thuộc của đời thường cũng đủ khiến lòng người háo

hức không kém gì đám trẻ "đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà". Hình

ảnh những chiếc váy hoa "đem ra phơi trên mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ" trong

các làng Mèo Đỏ và tiếng sáo gọi bạn đi chơi "lấp ló ngoài đầu núi" mang hương vị

độc đáo của mùa xuân Tây Bắc. Tết ở đây gắn liền với những đêm tình nồng nàn, mê

đắm: "trai gái đánh pao, đánh quay rồi đêm đêm rủ nhau đi chơi. Suốt đêm, con trai

đến nhà người mình yêu, đứng thổi sáo xung quanh vách". Có cả bữa cơm Tết cúng

ma, bữa rượu bên bếp lửa, rồi "người nhảy đồng, người hát"... Bằng lối "điểm xuyết"

như thế, Tô Hoài dần xoá đi khoảng cách thời gian và không gian, đưa người đọc nhập

vào nhịp sống riêng của miền đất này.

Đọc sâu để "đầu và tim" (theo cách nói của Nguyễn Tuân) có thể cảm nhận được cái

chất thơ vút lên từ cuộc sống của những con người bị vùi dập trong đau khổ, bất hạnh

nhưng chưa bao giờ lụi tắt khát vọng sống, khát vọng tình yêu và tự do. Một A Phủ

mồ côi cha mẹ từ nhỏ, không họ hàng thân thích mà lớn lên vẫn là chàng trai tài khéo,

mạnh mẽ, táo bạo của núi rừng: "biết đúc lưỡi cày, biết đục cuốc, lại cày giỏi và đi săn

bò tót rất bạo". Dẫu nghèo khó, "Tết đến [...] chẳng có quần áo mới như nhiều trái

khác [...] chỉ có độc một chiếc vòng vía lằn trên cổ", A Phủ vẫn mang khèn, sáo đi tìm

người yêu. vẻ hoang sơ của những cánh rừng, vóc dáng hiên ngang của những ngọn

núi miền Tây như đã hun đúc cho chàng trai này tính cách bướng bỉnh, gan góc và

lòng ham sống mãnh liệt. Nó trao cho A Phủ sức mạnh để đối mặt với bạo lực, cường

quyền; vượt lên những nỗi hèn, nỗi sợ truyền kiếp để giành lại cuộc sống tự do...

Chất thơ toả sáng từ tâm hồn Mị - người con gái dẫu đi qua chốn địa ngục trần gian

vẫn ấp ủ trong lòng bao xúc cảm đẹp đẽ và nồng ấm tình người. Tôi cứ nghĩ về nhân

vật này như cô Tấm miền Tây Bắc - bị đày đọa đến chết đi sống lại nhưng luôn tiềm

tàng sức sống. Diễn biến hai cuộc hồi sinh của tâm hồn Mị xứng đáng được liệt vào

hàng những trang văn giàu ý thơ nhất của Tô Hoài.

Cuộc hồi sinh thứ nhất diễn ra trong đêm hội mùa xuân ở Hồng Ngài. Lúc đó, kiếp

con dâu gạt nợ ở nhà thống lí đã biến Mị từ một cô gái trẻ trung, tài hoa, mạnh mẽ...

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

thành người đàn bà nhẫn nhục, chai sạn trước đau khổ. Cô vẫn sống nhưng đã mất dần

những dấu hiệu của một con người: không giao tiếp, không xúc cảm và suy nghĩ,

không kí ức, "chỉ nhớ đi nhớ lại những việc giống nhau, tiếp nhau vẽ ra trước mặt,

mỗi năm mỗi mùa, mỗi tháng lại làm đi làm lại" như con trâu phải nhớ luống cày, con

ngựa phải nhớ đường đi. Mị mất cảm giác về thời gian, không gian; mất luôn cả ý

thức về sự tồn tại của chính mình. Với cô, thế giới bên ngoài chỉ còn là một ô vuông

bằng bàn tay "mờ mờ trăng trắng" không biết là sương hay là nắng, là sáng hay là

chiều. Mị cũng nghĩ mình sẽ lặng lẽ "ngồi trong cái lỗ vuông ấy mà trông ra, đến bao

giờ chết thì thôi"... Nhưng bất chấp số phận cay đắng, nghiệt ngã, trái tim Mị vẫn âm

thầm gìn giữ niềm khao khát tình yêu, hạnh phúc. Khi đau khổ xoá mờ kí ức, Mị vẫn

không quên giai điệu ngọt ngào, tha thiết của tiếng sáo gọi bạn tình. Nó quấn quýt,

vương vấn, thức tỉnh, nâng đỡ, chắp cánh cho tâm hồn Mị: "Mị nghe tiếng sáo vọng

lại, thiết tha bổi hổi [...] Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng [...] Mà tiếng sáo

gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường [...] Trong đầu Mị đang rập rờn tiếng sáo...".

Tiếng vẫy gọi của tình yêu đã làm sống dậy những cảm xúc và kỉ niệm Mị từng chôn

vùi, quên lãng Người đàn bà câm lặng suốt bao năm tháng giờ đây đang ngồi "nhẩm

thầm bài hát" của người thổi sáo. Từng câu hát nồng nàn, tình tứ gọi về trong tâm

tưởng những tháng ngày hạnh phúc, tươi sáng nhất: "Mùa xuân này, Mị uống rượu

bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết

bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị". Trong khoảnh khắc, Mị vượt

qua mọi khoảng cách của thời gian, không gian, băng qua ranh giới của quá khứ và

hiện tại để trở về sống trọn với tuổi thanh xuân tươi đẹp. Tâm hồn Mị đã hồi sinh. Cô

lại ý thức được về bản thân mình, cảm nhận được nguồn sức sống đang trào dâng: "Mị

thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước.

Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ". Người phụ nữ đang chết mòn trong tuyệt vọng lại muốn

được sống cuộc sống có niềm vui, có tự do: "Mị muốn đi chơi, Mị cũng sắp đi chơi".

Trái tim cô không còn "quen khổ" nữa mà thấm thía hơn bao giờ hết nỗi bất hạnh của

đời mình: "Huống chi A sử với Mị, không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau!

Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ

lại nữa. Nhớ lại, chỉ thấy nước mắt ứa ra". Cảm biết được nỗi đau, biết phẫn uất - Mị

trở lại là người con gái mạnh mẽ, giàu tinh thần phản kháng của ngày xưa! Kể từ giây

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

phút "đến góc nhà, lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn", Mị đã biến

thành một con người khác. Cô không chỉ khơi ngọn đèn làm sáng căn buồng mờ tối

mà còn thắp lên ngọn lửa của tình yêu cuộc sống trong chính lòng mình! Đi chơi Tết

đối với Mị chính là một hành động "nổi loạn" để chấm dứt kiếp tù nhân, giành lại

quyền được sống như một con người. Thậm chí, cá lúc bị A Sử trói đứng vào cột nhà,

lòng MỊ vẫn nồng nàn, tha thiết nhớ, vẫn đắm trong tiếng gọi yêu thương; tiếng sáo

"đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi"... Khát vọng tình yêu và hạnh

phúc đã là nguồn sức mạnh kì diệu nuôi dưỡng tâm hồn MỊ.

Cuộc hồi sinh lần thứ hai đã không được báo trước bằng bất kì "tín hiệu" nào (như

không khí tưng bừng của mùa xuân, men rượu say nồng bên bếp lửa hay tiếng sáo gọi

bạn tình,...). Nó đến bất chợt, bất ngờ - với người đọc và với cả chính bản thân Mị.

Bởi vì, sau đêm bị trói đứng, Mị rơi vào cái chết tinh thần nặng nề, đau đớn. Người

phụ nữ cô đơn, bất hạnh ấy đã hoàn toàn tách biệt với xung quanh "chỉ biết chỉ còn ở

với ngọn lửa". Cô không còn tìm được chút hơi ấm nào từ cuộc sống. Mị bám víu lấy

bếp lửa không chỉ vì cái lạnh của những đêm đông trên núi cao mà còn vì sự buốt giá

của lòng mình: "nếu không có bếp lửa sưởi kia thì Mị cũng đến chết héo. Mỗi đêm,

Mị đã dậy ra thổi lửa hơ tay, hơ lưng, không biết bao nhiêu lần". MỊ thờ ơ, vô cảm với

chính mình và với mọi sự xung quanh. Có đêm, A Sử bắt gặp, đánh MỊ ngã ngay

xuống cạnh bếp nhưng đêm sau cô vẫn thản nhiên ra sưởi lửa như đêm trước. Tôi có

cảm giác nếu A Sử đánh chết Mị bên bếp lửa, thì cô cũng sẽ lặng thinh và thờ ơ như

thế. Thân còn chẳng thiết) nên khi tận mắt chứng kiến cảnh tượng A Phủ chết dần

trong đói rét, đau đớn, Mị vẫn dửng dưng: "Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng

thế thôi"!

Miêu tả cái chết tinh thần ấy, Tô Hoài đã tự đặt mình trước một thử thách lớn. Làm

sao nhà văn lại khiến người đọc tin rằng, từ trạng thái vô cảm kia, Mị có thể thức tỉnh,

cắt dây trói của A Phủ và tự cứu chính mình? Làm sao ông có thể tìm được "chìa

khoá" để mở lại cánh cửa của một cõi lòng đã đóng chặt và cơ hồ đã chết? Vì thế,

không ít lần tôi ngẫm đi ngẫm lại cái câu văn tả "dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai

hõm má đã xám đen lại" của A Phủ. Không phải là nước mắt khiếp sợ của kẻ hèn nhát

hay giọt lệ van xin, cầu khẩn lòng thương hại. Dòng nước mắt kia chất chứa nỗi đau

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

đớn, uất hận thầm lặng mà dữ dội của một con người tràn đầy sức mạnh, có thừa lòng

can đảm mà đành bất lực trước cái chết oan ức, phi lí. Nó đập mạnh vào trái tim Mị -

trái tim dường như chỉ còn nỗi đau. Cô bừng tỉnh trong mối đồng cảm sâu xa với

người cùng chung cảnh ngộ đau thương, uất hận: "Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị

chợt nhớ lại đêm năm trước. A Sử trói Mị, MỊ cũng phải trói đứng thế kia. Nhiều lần

khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được". Lúc trước,

miêu tả cảnh Mị bị trói đứng, Tô Hoài nhắc nhiều đến những đau đớn về thể xác: "tay

chân đau không cựa được [...] khắp người bị dây trói thít lại, đau nhức [...] cổ tay, đầu,

bắp chân bị dây trói siết lại, đau dứt từng mảnh thịt [...] Sợi dây gai dưới bắp chân vừa

lỏng ra, Mị ngã sụp xuống [...] Mị quên cả đau, đứng lên. Nhưng không nhích chân

lên được". Nỗi đau thể chất này, thời gian có thể làm nhòa đi nhưng nỗi đau tinh thần

kia thì vẫn hằn sâu trong tâm trí, khi con người bị tước đoạt đến cả cái quyển đưa tay

lên lau những giọt nước mắt của chính mình! Từ chỗ biết thương mình, trong lòng Mị

dâng lên nỗi xót xa, thương cảm cho bao kiếp người bị đày đọa: "Trời ơi, nó bắt trói

đứng người ta đến chết, nó bất mình chết cũng thôi, nó bắt trói đến chết người đàn bà

ngày trước cũng ở cái nhà này". Cùng với tình thương, trong lòng MỊ sống dậy cả

lòng căm thù, sự phẫn nộ: "Chúng nó thật độc ác". Với A Phủ, Mị chia sẻ nỗi đau đớn

bằng cả trái tim vì chính cô đã từng biết thế nào là "chết đau, chết đói, chết rét, phải

chết" trên cây cột trói người. Đột nhiên, nhưng cũng là tự nhiên, tất yếu với một con

người giàu "năng lực" yêu thương, Mị xót xa cho A Phủ hơn chính bản thân mình: "Ta

là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở

đây thôi... Người kia việc gì mà phải chết thế".Trong khoảnh khắc, người con gái có

tâm hồn trong sáng, nhân hậu của ngày xưa đã lại trở về! Bấy nhiêu cảm xúc trỗi dậy

khiến MỊ không cảm thấy sợ hãi cả khi tưởng tượng mình phải trói thay A Phủ. Bằng

sức mạnh của tình yêu thương, sự đồng cảm, lòng vị tha, Mị đã vượt lên nỗi sợ cường

quyền, cắt dây trói cứu A Phủ, để rồi lòng ham sống mãnh liệt lại giúp cô vượt qua nỗi

ám ảnh thần quyền, tự cứu chính mình... Vẫn là cái quy luật muôn thuở của tình người

bất diệt "Thương người như thể thương thân", nhưng qua ngòi bút Tô Hoài, nó đã

mang đậm sắc màu riêng của tính cách, tâm hồn con người Tây Bắc - chân chất, mộc

mạc mà nồng nàn, sâu sắc; lặng lẽ mà quyết liệt trong khát vọng sống, khát vọng tự

do.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

Những ý thơ trong Vợ chồng A Phủ cũng gắn liền với một Tô Hoài đặc biệt chú trọng

đến chuyện "tinh thông về chũ". Ông từng tâm niệm và ao ước: "Mỗi chữ phải là hạt

ngọc buông xuống những trang bản thảo, hạt ngọc mới nhất của mình tìm được, do

phong cách văn chương của mình mà có". Tôi đã thấy những "hạt ngọc" như thế lấp

lánh trong Vợ chồng A Phủ. Công phu dùng chữ của tác giả hiện rõ qua lời kể, lối

miêu tả, nghệ thuật xây dựng ngôn ngữ nhân vật,... Từ đối thoại, độc thoại đến những

đoạn ngôn ngữ nửa trực tiếp,... chưa bao giờ thấy gợn lên sự thiếu hài hòa giữa lai

lịch, vốn sống, tâm trạng và tính cách,... với lời ăn tiếng nói của nhân vật. Có những

câu nói chỉ bớt đi một từ thôi (chúng tôi in đậm), nó đã không còn là cách nói riêng

của người miền cao - mộc mạc, đầy hình ảnh và cảm xúc chân thật, tự nhiên: lời khen

ngợi A Phủ của các cô gái trong làng: "Đứa nào được A Phủ cũng bằng được con trâu

tốt trong nhà"; lời của người cha già hiểu con, thương con mà đành bất lực: "Mày về

lạy chào tao để mày đi chết đấy à? [...] Không được, con ơi!" hay tiếng vọng đau đớn

vang lên từ tâm trí Mị, nhắc nhở về nỗi tủi nhục, cay đắng đến tận cùng của kiếp nô

lệ: "Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được"...

Màu sắc địa phương đậm đà ấy đã góp phần không nhỏ làm nên vẻ sinh động, độc đáo

của các nhân vật.

Tác giả Vợ chồng A Phủ cũng sáng tạo nhiều kiểu câu văn giàu nhịp điệu "như biết co

duỗi nhịp nhàng" (Nguyễn Tuân). Có kiểu câu với cấu trúc tầng lớp, trùng điệp các vế,

thường được dùng để miêu tả các sự kiện kéo dài, lặp lại, triền miên, nặng nề: tả kiếp

đàn bà như con trâu con ngựa "chỉ biết việc ăn cỏ, biết đi làm mà thôi" trong nhà

thống lí ("Mị cúi mặt, không nghĩ ngợi nữa, mà lúc nào cũng chỉ nhớ đi nhớ lại những

việc giống nhau, tiếp nhau vẽ ra trước mặt, mỗi năm mỗi mùa, mỗi tháng lại làm đi

làm lại: Tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm thì giặt đay, xe đay, đến mùa

thì đi nương bẻ bắp, và dù lúc đi hái củi, lúc bung ngô, lúc nào cũng gài một bó đay

trong cánh tay để tước thành sợi"); tả cảnh hành hạ người dã man, quái gở ("Cứ như

thế, suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh, càng chửi, càng hút"),... Có

kiểu câu ngắn, dồn dập, diễn tả những biến động bất ngờ: "Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ.

Mị muốn đi chơi. Bao nhiêu người có chồng cũng đi chơi ngày Tết. [...] Hơi rượu toả.

Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa. Mị lúc mê, lúc tỉnh". Những cấu trúc mới lạ, phong

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

phú đan xen, phối hợp với nhau một cách linh hoạt mang đến cho lời vãn tính đa

thanh, phức điệu.

Ngôn ngữ văn xuôi của Tô Hoài giàu chất thơ, chất hoạ. Không thiếu những đoạn văn,

đọc lên, ngỡ như mình đang đứng trước một bức tranh hay đang xem một trường đoạn

phim với góc quay thật rộng: "Hai người đi liền hơn một tháng. Họ đi thuyền trên

những triền núi cao ngất, lốm đốm nhà, thấp thoáng ruộng, đất đỏ, suối trắng tình,

trông thấy ở trước mặt mà đi mấy ngày chưa tới. [...] A Phủ làm nhà thèo đảnh ra một

ngọn đồi gianh. Những ngày quan trời trông thấy dòng sông và cánh đồng Bản Pe có

ruộng xòe như cánh quạt". Gần rồi xa, cao và thấp, diện và điểm, đậm xen nhạt, khi

thì sắc nét như ở ngay trước mặt, lúc lại thấp thoáng mơ hồ như ở ngoài tầm mắt; vừa

trải rộng với những nét vẽ sông, suối mềm mại, đã lại sừng sững thu về trong dáng núi

gân guốc, hùng vĩ... Tả con đường vượt suối, băng rừng mà thấy được hành trình và

khát vọng đi tìm cuộc sống tự do. Tái hiện khung cảnh thiên nhiên mà gợi được vẻ

đẹp mạnh mẽ, phóng khoáng, lãng mạn của hồn người...

Những ý thơ trong Vợ chồng A Phủ được tạo nên bằng ngòi bút của một người "thợ

chữ" tài hoa và kiên tâm trên con đường sáng tạo. Phải nói đến cả tình cảm gắn bó

thắm thiết, sâu nặng của nhà văn: "thiên nhiên và con người miền Tây đã để thương để

nhớ cho tôi nhiều quá, tôi không bao giờ quên" (Tô Hoài). Không chỉ nhà văn, mà cả

người đọc cũng muốn nói lời tri ân núi rừng, sông suối và con người Tây Bắc - nguồn

"nguyên liệu" thấm đẫm chất thơ! Tô Hoài đã trả được món nợ ân tình đó khi truyền

cho người đọc những rung cảm sâu xa với cảnh, với người. Ông cũng đã thực hiện

được điều mà mọi nhà văn đều mong ước: "trong văn xuôi, cần phải đượm hồn thơ, có

như thế vãn xuôi mới trong sáng cất cao"

Chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ - Mẫu 3

“Mỗi người nghệ sĩ có một cái tạng riêng, một tố chất tâm hồn riêng tạo nên một thứ

nam châm hút lấy những cái gì phù hợp” (Nguyễn Đăng Mạnh). Có lẽ vì vậy mà mỗi

khi đọc những tác phẩm của Nam Cao, như “Chí Phèo” chẳng hạn, tôi lại cảm, lại

thấm thía cái nỗi đau tột cùng của người nông dân trong xã hội cũ. Cũng có những khi

cuộc sống xô bồ, tôi lại tìm đến với Thạch Lam, mượn chiếc chìa khóa để bước vào

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

cánh cổng của miền thần tiên, cổ tích, cảm nhận tâm hồn mình lắng lại “dưới bóng

hoàng lan”. Nhưng không hiểu sao, tôi vẫn thích nhất cái cảm giác mỗi khi đọc những

“trang thơ” rất thơ của Tô Hoài - “Vợ chồng A Phủ”.

Có lẽ “chất thơ” chẳng còn xa lạ gì đối với những bạn đọc yêu văn học, đặc biệt là với

những thi gia, đó là tính chất trữ tình, tính chất được tạo nên từ sự hòa quyện giữa vẻ

đẹp của cảm xúc, tâm trạng, tình cảm với vẻ đẹp của các biểu hiện nó để có thể khơi

gợi những rung động thẩm mỹ và tình cảm nhân văn.

Thế nhưng có mâu thuẫn gì không khi nói một tác phẩm văn xuôi, truyện ngắn cũng

thấm đẫm chất thơ? Chúng ta hoàn toàn có thể và có quyền nói như vậy. Chất thơ tự

bao giờ đã không còn bó hẹp mình trong khuôn khổ của những bài thơ trữ tình, nó đã

tự bật tung, phát ra ánh sáng và phù lên văn đàn Việt Nam một lớp áo vô hình chỉ

được cảm nhận bằng rung động con tim, xúc động tâm hồn.

Trên văn đàn Việt Nam có biết bao những tác phẩm văn xuôi thấm đẫm chất thơ

nhưng không phải tác phẩm nào được sinh ra dưới ngòi bút của người nghệ sĩ đều

mang sẵn trong mình tính chất trữ tình, đều thấm đẫm những ý thơ trong văn xuôi.

Một truyện ngắn được coi là giàu chất thơ khi mối bận tâm của người viết không đặt

vào việc kể lại một biến cố, sự việc, hành động mà là việc làm bật lên một trạng thái

của đời sống hoặc của tâm hồn con người, và “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài là một

tác phẩm như vậy.

Cách đây hơn sáu mươi năm trước, có một người lữ khách đã băng rừng, lội suối để

tìm đến với một vùng đất mới, để khai phá và mang những nét đẹp của một vùng đất

xa xôi đến với bạn đọc bấy giờ: Tô Hoài trên con đường tìm đến với mảnh đất Tây

Bắc thân yêu. “Vợ chồng A Phủ” là truyện ngắn tập trung tinh hoa của ngòi bút Tô

Hoài về Tây Bắc không chỉ vì nó đem lại những hương sắc lạ về cảnh trí, con người

mà quan trọng hơn còn là khả năng phân tích tinh tế những diễn biến đầy mâu thuẫn

của nội tâm, kết đọng một tình cảm nhân đạo đậm đà để rồi bao trùm lên tất cả là điều

mà sau này Tô Hoài đã cảm thấy “một chất thơ vời vợi bay lên từ cảnh vật của nơi

rừng núi tuyệt vời thơ mộng ấy”

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

Trước tiên tôi muốn nói tới một yếu tố tạo nên sức hấp dẫn diệu kỳ của nơi rừng núi

Tây Bắc. Một thế giới không phải cổ tích mà như thoảng hương ca dao, cổ tích, một

thế giới hứa hẹn rất nhiều sức gợi cảm hiện lên qua bức tranh thiên nhiên sống động,

quyến rũ, đẹp mê hồn của Hồng Ngài: “năm ấy, Hồng Ngài ăn tết sớm giữa lúc gió

thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội. Nhưng trong các làng Mèo Đô,

những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm sặc sỡ”. Với

những gam màu tự nhiên, tất cả cảnh vật, thiên nhiên, đất trời cùng thêu dệt tạo nên

một bức tranh thủy mặc của tạo hóa chỉ được tìm thấy ở chốn núi rừng Tây Bắc.

Sẽ là chưa đủ nếu bức tranh ấy thiếu bóng dáng của con người. Tuyệt vời làm sao khi

mỗi độ tết đến, người ta lại trông thấy “đám trẻ đội Tết, chơi quay, cười ầm trên sân

trước nhà”. Rồi những đêm tình mùa xuân, những người con trai mang tiếng khèn,

điệu nhạc đi tìm “bạn yêu”. Khung cảnh ấy mở ra trong tâm trí người đọc một miền

đất thanh bình với những nét đẹp văn hóa bình dị nhưng đầy ý nghĩa đối với con

người.

Thiên nhiên dù đẹp đến đâu cũng chỉ là phông nền cho con người tỏa sáng, truyện

ngắn “Vợ chồng A Phủ” thơ nhất có lẽ phải kể tới bức tranh đời sống tâm hồn của con

người nơi đây. Những cô gái như cô Mị tài sắc dù bị vùi dập bởi chế độ phong kiến

miền núi, bởi nam quyền, thần quyền nhưng sức sống tiềm tàng chưa bao giờ tắt lịm.

Những chàng trai như A Phủ dù cuộc đời trăm đắng ngàn cay nhưng vẫn đầy bản lĩnh,

gan góc, quyết liệt, dữ dội.

Khi cánh cửa “Vợ chồng A Phủ” vừa mở ra, Tô Hoài đã dắt nẻo hồn ta đến với một

con người hay đúng hơn là một kiếp người, một số phận nghiệt ngã qua hình ảnh của

người thiếu phụ buồn “ngồi quay sợi bên tảng đá trước của, cạnh tàu ngựa. Lúc nào

cũng vậy, dù quay sợ, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối

lên, cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi”. Mị như một cái bóng, một mảng tối im

lìm trong cảnh giàu sang của nhà thống lí Pá Tra. Càng ngày Mị càng không nói, chỉ

“lùi lũi như con rùa trong xó cửa”. Người đàn bà ấy bị cầm tù trong ngục thất tinh

thần, nơi lui vào, lui ra chỉ là một căn buồng kín mít “chỉ có một chiếc cửa sổ lỗ

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

vuông bằng bàn tay”. Đã bao năm rồi, người đàn bà ấy chẳng biết đến mùa xuân, cũng

chẳng đi chơi Tết.

Nhà văn có tả hình dáng nhưng không nhằm khắc họa chân dung ngoại hình mà chủ

yếu làm nổi bật con người số phận, một số phận nghiệt ngã đắng cay, tủi cực. Điều đó

có sức ám ảnh đối với độc giả, gieo vào lòng người đọc những xót thương. Ách áp

bức nặng nề của bọn chúa đất miền núi, cả cường quyền và thần quyền đã đè nén một

tâm hồn yêu đời khát sống trở thành một người hoàn toàn tê liệt về ý thức: “sống lâu

trong cái khổ Mị cũng quen rồi”, “Mị tưởng mình cũng là con trâu, con ngựa”, “Mị

chỉ cúi mặt không nghĩ ngợi”, chỉ “nhớ đi nhớ lại những việc giống nhau”, Mị không

còn ý thức được về thời gian, tuổi tác và cuộc sống. Cô giống như một cỗ máy hoạt

động theo một quy luật đã được lập trình sẵn. Mị vô cảm, không tình yêu, không khát

vọng, thậm chí cũng không còn biết đến khổ đau.

Nhưng đâu đó trong thẳm sâu tâm hồn người đàn bà câm lặng vì khổ đau, cơ cực ấy

vẫn tiềm ẩn một cô Mị ngày xưa, một cô Mị trẻ đẹp như đóa hoa nơi núi rừng Tây Bắc

đầy sức sống, một người con gái trẻ trung, hiếu thảo. Ngày ấy tâm hồn yêu đời của Mị

gửi vào tiếng sáo: “Mị thổi sáo giỏi, không có sáo, Mị uốn chiếc lá trên môi cũng hay

như thổi sáo vậy”/ Ở Mị, khát vọng tình yêu, tự do luôn luôn mãnh liệt. Nếu không bị

bắt làm con dâu gạt nợ, khát vọng của Mị sẽ trở thành hiện thực bởi “trai làng đến

đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị”, Mị đã từng hồi hộp khi nghe tiếng gõ cửa của

người yêu. Mị đã bước theo khát vọng của tình yêu nhưng không ngờ lại sớm rơi vào

cạm bẫy.

Tất cả những phẩm chất trên đây sẽ là tiền đề, là cơ sở cho sự trỗi dậy của Mị sau này.

Nhà văn miêu tả những tố chất này ở Mị khiến cho câu chuyện phát triển theo một

hướng tự nhiên, hợp lý. Chế độ phong kiến nghiệt ngã cùng với tư tưởng thần quyền

có thể giết chết mọi ước mơ, khát vọng, làm tê liệt cả ý thức lẫn cảm xúc con người

nhưng từ trong sâu thẳm, cái bản chất người vẫn luôn tiềm ẩn và chắc chắn nếu có cơ

hội nó sẽ bùng lên mãnh liệt.

Bị bắt về nhà thống lí làm con dâu gạt nợ, Mị định tự tử, Mị tìm đến cái chết chính là

sự phản kháng duy nhất của một con người có sức sống tiềm tàng mà không thể nào

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

làm khác được trong hoàn cảnh ấy, có đến “mấy tháng ròng đêm nào Mị cũng khóc”,

Mị trốn về nhà cầm nắm lá ngón trên tay. Chính khát vọng được sống một cuộc sống

đúng nghĩa đã khiến Mị không thể chấp nhận một cuộc sống bị chà đạp, bị đối xử như

một con vật. Mị tìm đến cái chết như một sự giải thoát.

Đêm tình mùa xuân là cái đêm đáng ghi nhớ nhất trong cuộc đời của Mị. Mị đột nhiên

lại muốn đi chơi và sửa soạn để đi chơi. Tô Hoài đã bộc lộ tất cả những anh hao của

mình trong việc lý giải sự chuyển biến tâm lý của Mị, nó vừa như là một hành động

bộc phát, lại vừa là một hệ quả tất yếu của một sức sống tiềm tàng được khơi dậy,

bùng lên để quên đi thực tại, sống với bản chất của mình.

Sự thức tỉnh ý thức của Mị trước hết là nhờ sự tác động của hoàn cảnh, khi mà Mị

nhìn thấy vẻ đẹp của cảnh vật Hồng Ngài khi xuân đến. Nếu ngoại cảnh là chất xúc

tác gián tiếp thì rượu là chất xúc tác trực tiếp để tâm hồn yêu đời khát sống của Mị trỗi

dậy. “Mị lén lấy hũ rượu uống ừng ực từng bát một” như nuốt cay, nuốt đắng, nuốt

uất, nuốt hận vào lòng. Hơi men đã dìu tâm hồn Mị đi theo tiếng sáo.

Trong đoạn diễn tả tâm trạng hồi sinh của Mị, tiếng sáo có một vai trò đặc biệt quan

trọng. “Mị nghe tiếng sáo vọng lại thiết tha bồi hồi, Mị ngồi nhẩm thầm lời bài hát của

người đang thổi”. Với Mị, tiếng sáo là biểu tượng lôi cuốn nhất của mùa xuân, của

khát khao hạnh phúc. Không phải ngẫu nhiên mà tác giả lại dụng công miêu tả tiếng

sáo nhiều lần đến vậy. “Tiếng sáo gọi bạn cứ tha thiết, bồi hồi”, “ngoài đầu núi lấp lấp

ló đã có tiếng ai thổi sáo”, “tai Mị vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng”, “mà tiếng sáo gọi

bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường”. “Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những

cuộc chơi, đám chơi”, “trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo”. Tô Hoài đã miêu tả tiếng sáo

như một dụng ý nghệ thuật để lay tỉnh tâm hồn Mị. Tiếng sáo là biểu tượng của khát

vọng tình yêu tự do, là ngọn gió thổi bùng lên đốm lửa tưởng chừng đã nguội tắt.

Thoạt tiên, tiếng sáo còn “lửng lơ”, “lấp ló” ngoài đầu núi, ngoài đường. Sau đó tiếng

sáo đã thâm nhập vào thế giới nội tâm của Mị và cuối cùng trở thành lời mời gọi tha

thiết để rồi tâm hồn Mị bay theo tiếng sáo. Mị đã thoát khỏi tâm trạng thờ ơ, nguội

lạnh lâu nay.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

Dấu hiệu đầu tiên của việc sống lại đó là Mị nhớ lại quá khứ, nhớ về hạnh phúc ngắn

ngủi của tuổi trẻ của mình và niềm vui sống trở lại: “Mị còn trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ

lắm. Mị muốn đi chơi”. Phản ứng đầu tiên của Mị là “nếu có nắm lá ngón trong tay,

Mị sẽ ăn cho chết” chứ không buồn nhớ lại nữa cái ngày xưa đẹp đẽ ấy bởi nhớ lại

“chỉ thấy nước mắt ứa ra”. Những giọt nước mắt tưởng chừng đã cạn kiệt vì đau khổ

đã lại có thể lăn dài. Đau khổ tưởng đã làm Mị tê liệt về lý trí lẫn tình cảm nhưng từ

trong sâu thẳm, tâm hồn Mị không chết, Mị vẫn còn khóc được cho hoài niệm của

mình, khóc cho vết thương tưởng như đã mãi mãi thánh sẹo, thành chai. Từ những sôi

sục trong tâm tư đã dẫn tới hành động: “lấy ống mỡ xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa

dầu”. Đây là hành động của sự thức tỉnh. Mị muốn thắp sáng cho cuộc đời tăm tối của

mình. Chi ít, thứ ánh sáng này cũng giúp Mị cảm thấy mình không phải là một thứ đồ

vật bị lãng quên. Mị “quấn lại tóc”, “với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách”.

Và cứ như một người đàn bà mộng du, Mị quên hẳn sự có mặt của A Sử, quên hẳn

mình đang bị trói mà tiếng sáo vẫn dìu tâm hồn Mị “đi theo những cuộc chơi, đám

chơi”. Tâm hồn Mị đã thuộc về một thế giới khác, một thế giới lung linh như ngọc

bích, lóng lánh như pha lê, một thế giới mà ở đó, Mị thổi sáo, Mị hát, Mị yêu và được

yêu. Đó là một sức sống tiềm tàng, dữ dội và mãnh liệt.

Sức sống tiềm tàng, mãnh liệt ở Mị được biểu hiện rõ nhất ở hành động “vùng bước

đi” giữa lúc cả người bị trói đứng vào cột. Chỉ khi “tay chân đau không cựa quậy

được”, Mị mới sực tỉnh trở về hiện tại. Tiếng sáo im bặt, thay vào đó là “tiếng chân

ngựa đạp vách” khiến Mị cay đắng nghĩ “mình không bằng con ngựa”. Trong tác

phẩm, rất nhiều lần tác giả nhắc đến cuộn dây trói, đó là biểu tượng cho chế độ cường

quyền và thần quyền khắc nghiệt, nhưng ngay cả khi cuộn dây thít chặt cũng không

thể ngăn con người nghĩ đến cuộc sống, sống với thế giới của tình yêu và khát vọng.

Tô Hoài đã đặt sự hồi sinh của Mị vào một tình huống bi kịch: “khát vọng mãnh liệt –

hiện thực phũ phàng khiến cho sức sống của Mị càng thêm phần dữ dội. Quá trình hồi

sinh của một sức sống tiềm ẩn được nhà văn miêu tả không hề hời hợt, dễ dãi. Nhân

vật thoát khỏi sự thờ ơ, nguội lạnh không hề đơn điệu, dễ dàng. Mị sống quá lâu trong

cái khổ, vì thế, sự hồi sinh đến quá nhanh rất dễ gây cảm giác giả tạo. Đó phải là một

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

quá trình chuyển biến lớn dần và phải có một sự tác động đặc biệt. Sự tác động đó

không gì thay thế được chính là tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân. Một làn sóng cảm

xúc đi qua, dù mãnh liệt cũng không thể làm thay đổi cuộc đời Mị. Nhưng những gì

mà Tô Hoài viết về đêm tình mùa xuân ấy thật vô cùng ý nghĩa. Qua đây nhà văn

muốn khẳng định: Sức sống của con người dù bị giẫm đạp, bị trói chặt vẫn luôn âm ỉ,

chỉ cần gặp dịp là sẽ bùng lên.

Khi tiếng sáo im bặt, chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vách cũng là lúc mọi ký ức tan

biến, cuộc đời Mị lại như những đêm đông trên miền núi cao, vừa dài vừa buồn.

Trước cảnh A Phủ bị trói, Mị hoàn toàn vô cảm, vẫn “thản nhiên thổi lửa, hơ tay”. Có

đêm, bị A Sử đánh gục ngay trên bếp lửa mà đêm say, Mị vẫn trở dậy thổi lửa, hơ tay

như thế. Ta cứ tưởng như sức sống trong Mị như ngọn đèn cạn dầu, chỉ bùng lên rồi

tắt ngấm. Nhưng không, phần trên mới chỉ là phần chuẩn bị cho một bước đột phá.

Tâm hồn tê dại của người đàn bà ấy đột ngột bùng lên thật mãnh liệt: cắt dây cởi trói

cứu A Phủ và tự giải thoát cho chính mình.

Hành động của Mị vừa mang tính tự phát, vừa có ý thức tự giác. Tự phát bở sự việc

đến nhanh, đột ngột và Mị không kịp tính trước sẽ đi đâu, làm gì, ngay cả việc có chạy

theo A Phủ hay không Mị cũng chỉ quyết định ngay sau khi cắt dây cởi trói, đứng lặng

một phút trong bóng tối. Tô Hoài thật tinh tế và bản lĩnh khi sắp xếp chi tiết này bởi

nếu không khéo rất có thể có hai khả năng xảy ra. Một là Mị trốn chồng vì khổ quá,

hai là Mị bỏ chồng theo A Phủ vì A Phủ là người mà bao cô gái mong ước có được.

Hai khả năng này đều hạ thấp giá trị nhân vật. Mị cắt dây trói cho A Phủ nhưng không

hề chạy theo. Chỉ sau khi định thần lại nỗi hoảng sợ đã đẩy bàn chân Mị vùng chạy

theo một cách tự nhiên.

Tuy vậy hành động của Mị chính là kết quả tất yếu của một con người có sức sống

tiềm tàng. Hành động này có nguồn gốc từ bản chất của một người con gái hiếu thảo,

yêu đời, ham sống trong quá khứ. Từ cái “buồn rười rượi”, từ cách uống rượu “ừng ực

từng bát một” và ngay cả ý định tự sát của Mị nữa. Trực tiếp hơn là những giây phút

Mị rạo rực nghe tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân. Sâu xa hơn nữa là vì Mị cảm thấy

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

đau đớn giống như những lần Mị bị trói, Mị không thể để một con người vô tội phải

chết dần trong đau đớn.

Tất cả được khởi dậy đúng lúc Mị trông thấy “một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống

hai hõm má đã đen sạm lại của A Phủ”. Giọt nước mắt tuyệt vọng của A Phủ đã giúp

Mị nhớ lại, nhận ra mình, xót xa cho mình, nhận ra sự tàn ác của nhà thống lí, tất cả đã

khiến cho hành động của Mị mang tính tất yếu.

Tất nhiên Mị cũng rất lo lắng, hoảng sợ. Mị sợ mình bị trói thay vào cái cọc ấy. Khi

đã chạy theo A Phủ, cái ý nghĩ ấy vẫn còn đuổi theo Mị: “Ở đây thì chết mất”. Nỗi lo

lắng của Mị cũng là một khía cạnh của lòng ham sống, tiếp thêm sức mạnh cho Mị

vượt lên số phận.

Những vẻ đẹp đặc biệt là sức sống tiềm tàng trong tâm hồn của người con gái nơi

núng rừng Tây Bắc đã làm cho truyện ngắn tỏa ngát hương thơm, thấm đẫm trữ tình.

Lại một minh chứng cho tài hoa của người nghệ sĩ đã có công khai phá một vùng đất

mới.

Truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” sẽ vượt qua thách thức của thời gian để sống mãi với

tâm hồn bạn đọc không chỉ bởi nhà văn đã đưa vào những “ý thơ trong văn xuôi” mà

hơn hết ta cảm nhận được tấm lòng nhân đạo cao cả, luôn sẵn sàng “nâng giấc cho

những kẻ cùng đường tuyệt lộ”.

Phân tích chất thơ trong Vợ chồng A Phủ - Mẫu 4

Tô Hoài là một trong những cây bút nổi bật của nền văn học Việt Nam hiện đại, với số

lượng tác phẩm đồ sộ viết về nhiều đề tài, thể loại, hướng đến nhiều đối tượng độc giả

khác nhau. Đặc biệt trong quãng thời gian 9 năm tham gia kháng chiến chống Pháp

tạo vùng núi Tây Bắc nước ta đã để lại cho Tô Hoài nhiều những xúc cảm cũng như

những dấu ấn sâu sắc với con người và thiên nhiên nơi đây. Trong quá trình kháng

chiến, cùng ăn ở, sinh hoạt với đồng bào dân tộc thiểu số, tác giả đã có cái nhìn thấu

hiểu và thông cảm sâu sắc với những con người phải chịu sự áp bức từ cả cường

quyền lẫn thần quyền. Chính vì thế mà các tác phẩm hiện thực đã ra đời tiêu biểu nhất

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

là Vợ chồng A Phủ không chỉ có nội dung, ý nghĩa sâu sắc, phản ánh chân thực cuộc

sống của đồng bào miền núi những năm kháng chiến, mà nó còn là tất cả những gì

tinh túy về mảnh đất Tây Bắc mà Tô Hoài đã khám phá, góp nhặt được. Sự hiểu biết,

gắn bó và trân trọng của tác giả được thể hiện một cách rất tinh tế nhẹ nhàng thông

qua các ý thơ trong tác phẩm, khiến độc giả càng có ấn tượng sâu sắc về cuộc đời, số

phận của từng nhân vật, cũng như những nét độc đáo từ mảnh đất xa xôi ngút ngàn

mây phủ.

Khi nói về Truyện Tây Bắc mà tiêu biểu nhất là Vợ chồng A Phủ Tô Hoài đã nói rằng

“Ở mỗi nhân vật và trùm lên tất cả miền Tây, tôi đã đưa vào một không khí vời vợi,

làm cho đất nước và con người bay bổng lên hơn, rời bỏ được cái ám ảnh tủn mủn, lặt

vặt thường làm co quắp nhân vật, nhỏ bé vấn đề và khung cảnh đi”. Rõ ràng rằng cuộc

đời của nhân vật Mị hay A Phủ đều là cuộc đời bao trùm bởi những bi kịch và đau khổ

đến mức tuyệt vọng, thế nhưng dưới ngòi bút của Tô Hoài, dưới cái nhìn thấm thía và

sâu sắc vào nội tâm của nhân vật, ông không quá nhấn mạnh những nỗi đau ấy, mà

thay vào đó To Hoài để người đọc tự cảm nhận thông qua những suy nghĩ, cử chỉ của

nhân vật. Và cả cái cách khi ông viết về khung cảnh sinh hoạt vùng Tây Bắc, viết về

những thói quen, những công việc, những đặc nhưng mà chỉ nơi này mới có được,

khiến độc giả dễ dàng cảm nhận được tâm hồn cũng như số phận và nỗi đau của từng

nhân vật. Tô Hoài muốn diễn tả cái cuộc đời bế tắc và tuyệt vọng của Mị thông qua

một hình ảnh rất đặc sắc, ấy là căn buồng Mị ở chỉ có một ô cửa sổ bé bằng bàn tay

mà trông ra “lúc nào cũng thấy trăng trắng không biết là sương hay là nắng”. Đó chính

là một ý thơ rất đẹp, người đọc dễ dàng liên tưởng đến một vùng đất bốn bề mây phủ

sương giăng, bay bổng và thơ mộng, ban ngày thì mây hòa với nắng, ban đêm thì

sương quyện với trăng. Ấy thế nhưng một vùng đất đẹp, đầy chất thơ như thế lại có

những cuộc đời đớn đau giống Mị, cô thấy trăng trắng ấy nhưng lại không phân biệt

được đêm với ngày, không nhận thấy được sự huyền diệu tươi đẹp của thiên nhiên, thể

hiện một cuộc đời cầm tù và bế tắc đến khôn cùng. Có thể nói rằng chất thơ trong văn

xuôi của Tô Hoài lại càng tô đậm thêm số phận của nhân vật.

Một dẫn chứng khác về chất thơ, chất nhạc trong văn của Tô Hoài phải kể đến cảnh

mùa xuân ở Hồng Ngài có biết bao nhiêu náo nhiệt, vui nhộn và đặc sắc “Trên đầu

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp tên đầy các nhà kho”, “trẻ con

đốt những lều canh nương”, “gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, những chiếc váy hoa đã

đem phơi trên những mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ, gió và rét rất dữ dội”. Đọc

những câu văn ấy người ta thấy một cái không khí thật dễ chịu, dường như còn cảm

nhận được cả cái gió se se lạnh của mùa xuân, cái nắng ấm áp những ngày giáp Tết,

đến cả cái không khí rộn ràng, vui tươi trong những ngày xuân vừa tới. Như vậy chỉ

bằng vài câu văn tả cảnh, nhưng đã gợi ra một không gian Tây Bắc rộng lớn, sống

động, và có lẽ gợi ra nhiều nhất ấy là cảm giác tự do, phóng khoáng. Ấy thế nhưng khi

quay lại với cuộc đời của Mị, Mị lại càng bất hạnh hơn khi bản thân ở tại một vùng

đất tươi đẹp như thế, nhưng đời Mị lại toàn là những bi kịch đen tối và đớn đau nhất

ấy là sự mất tự do, bị cầm tù bằng một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Song song

với việc miêu tả cuộc đời Mị, với những diễn biến tâm trạng, ý thơ của Tô Hoài cũng

len lỏi khắp trong từng câu văn. Khi kể về cuộc đời của Mị tại nhà thống lý Pá Tra,

người ta dễ dàng nhận thấy những nếp sống, phong cách sinh hoạt của người dân tộc

H’Mông ở miền núi phía Bắc, như đi làm nương ngô, nương lúa, quay sợi gai, dệt vải,

cõng nước, thái cỏ ngựa, chẻ củi, giặt đay, xe đay,…

Rồi những cảnh bếp lửa bập bùng, không tắt hòn than vào những đêm đông giá rét,…

Hoặc trong cách ăn mặc phục sức thì phụ nữ mặc váy hoa, vấn tóc chít khăn, đàn ông

đeo vòng bạc, đội khăn trắng. Và đáng chú ý nhất khi nói về chất thơ trong Vợ chồng

A Phủ có lẽ phải kể đến cái cách mà Tô Hoài đã miêu tả về mùa xuân ở Hồng Ngài,

mùa xuân ở miền cao. Ở đây người ta đoán mùa xuân đến dựa vào vụ mùa canh tác,

ăn tết không kể ngày tháng, cứ kết thúc một mùa thu hoạch ngô lúa, là họ lại ăn Tết

vừa mừng xuân đến, vừa mừng việc mùa màng được no đủ. Và trong mùa xuân ấy Tô

Hoài cũng rất tinh tế khi đưa vào những cảnh trai gái mùa xuân tìm nhau để tỏ tình, họ

khoác lên mình những bộ áo đẹp nhất, đi chơi theo từng đoàn, lập hội ném pao, thổi

sáo, đàn môi, uống rượu,… đầy náo nức và mê say, mang đậm phong vị núi rừng Tây

Bắc, tự do và bay bổng. Trong đó ngày Tết được Tô Hoài đặc tả bằng những hình ảnh

giàu tính nhạc và màu sắc, mang đến một không khí rộn ràng, náo nức “Trong các

làng Mèo Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên những mỏm đá xòe như con

bướm sặc sỡ […] Đám trẻ đợi tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà”. Hay

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

cái cách ăn vận ngày Tết của người phụ nữ miền núi, mỗi một dân tộc lại có những nét

đặc sắc riêng biệt “Các chị Mèo đỏ, váy thêu, áo khoác, khăn hoa chùm rực rỡ. Các

chị Mèo trắng chít khăn xếp phẳng lì, tóc mai cạo xanh nhẵn”. Có thể nói rằng thông

qua đôi mắt nhạy bén, giàu tình cảm của Tô Hoài, mùa xuân vùng Tây Bắc đã hiện lên

một cách thật chân thực và nhiều ấn tượng.

Một điểm nhấn đặc biệt, có thể xem là âm thanh sự sống đã thức tỉnh khao khát tự do,

khao khát hạnh phúc ở nhân vật Mị ấy là tiếng sáo, tiếng sáo gọi bạn vào những đêm

tình mùa xuân “Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi”, “Tiếng sáo

réo rắt suốt đêm ngoài đầu núi tranh”. Tiếng sáo ấy gợi Mị nhớ đến những câu hát:

“Mày có con trai con gái rồi

Mày đi làm nương

Tao không có con trai con gái

Tao đi tìm người yêu…

Anh ném pao em không bắt

Em không yêu quả pao rơi rồi”

Đó là những câu hát thể hiện lối sống phóng khoáng, tự do của đồng bào dân tộc miền

núi, mà khi đến với Mị nó lại dường như đánh động vào tâm hồn, Mị vẫn còn trẻ, Mị

khao khát được tự do, hạnh phúc, khao khát tình yêu, thứ mà chồng Mị không cho Mị

được. Nỗi đau đớn dần trỗi dậy trong tâm hồn cô gái, cũng là lúc Mị thức tỉnh sau

nhiều năm câm lặng, chịu đựng. Mị uống rượu, uống ừng ực từng bát, nó không chỉ là

thể hiện những nỗi uất ức, đau đớn chất chứa trong lòng Mị bấy lâu nay, mà còn là

biểu hiện của sức sống tiềm tàng mãnh liệt, của ngọn lửa đang bùng cháy trong lòng,

nhiều chất thơ và ý vị. Mị lại cảm thấy yêu đời, lại nhớ về những ký ức thật tươi đẹp

khi xưa: “Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi

sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người

mê, ngày đêm thổi sáo đi theo Mị”. Rồi sau tất cả, dưới tác động của tiếng sáo gọi

bạn, dưới men say của rượu “Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

như những đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi…”. Có

thể nói rằng sự thức tỉnh của Mị gắn liền với nét văn hóa đặc sắc của người miền núi

phía Bắc, đem đến cho độc giả những ấn tượng sâu sắc về cuộc đời một người phụ nữ

H’Mông ở Hồng Ngài khi xưa. Tính nhân văn trong tác phẩm đã được Tô Hoài khéo

léo đưa vào trong tác phẩm bằng những ý thơ thật tinh tế, những cảm nhận và lòng

thông cảm sâu sắc, mà không phải bất cứ một cây bút nào cũng có được

Bên cạnh những nét phong tục tập quán tốt đẹp, thì Tô Hoài cũng chỉ ra những ngang

trái và bất công đang diễn ra ở vùng miền núi phía Bắc, khi mà người dân tộc nơi đây

luôn phải chịu sự áp bức của cả cường quyền và thần quyền. Đầu tiên phải kể đến hủ

tục bắt vợ, cuộc đời Mị đã phải bước vào cảnh đớn đau khi bị bắt về nhà thống lý Pá

Tra làm con dâu gán nợ, sống một cuộc đời nhiều đớn đau, khổ cực, đến độ chai lỳ.

Mà căn nguyên của bi kịch ấy cũng là đến từ sự chênh lệch giàu nghèo quá lớn, và sự

ngang ngược tàn ác của giai cấp thống trị. Xoay quanh nhân vật A Phủ, cũng là một

nhân vật nhiều bi kịch, chất thơ ở nhân vật này hiện lên với vẻ đẹp của một người đàn

ông khỏe mạnh, khôi ngô, không sợ cường quyền, sẵn sàng lao vào đánh kẻ đã phá tan

cuộc chơi của mình, mặc kệ hắn là con nhà thống lý. Tuy nhiên sự nghèo khó, thân cô

thế cô đã đẩy anh vào bi kịch, với cảnh xử kiện sặc mùi khói thuốc phiện, ăn uống của

bè lũ cầm quyền, còn bản thân A Phủ thì bị đánh bầm dập, bắt trói, bắt quỳ, cuối cùng

phải chấp nhận món nợ mà có lẽ cả đời anh, đời con cháu anh cũng chưa trả hết, trở

thành nô lệ cho nhà thống lý Pá Tra. Có bất công đến cùng cực, mới có sự vùng dậy

mạnh mẽ, giống như Tô Hoài nói “Ở nơi rừng núi mơ màng ấy, các dân tộc đã không

lặng lẽ chịu đựng”, cả Mị và A Phủ đều là những con người phải chịu áp bức đến tột

cùng, thế nhưng chưa khi nào cái tâm hồn khao khát được sống, được tự do, được

hạnh phúc hoàn toàn bị chôn vùi, dập tắt, mà nó chỉ chờ đợi cơ hội là bùng lên mạnh

mẽ hơn bao giờ hết. Cảnh Mị và A Phủ dắt tay nhau chạy xuống triền đồi, mang đến

cho người đọc những xúc cảm sâu sắc, trước hết là đến từ sự tự giải phóng, vùng dậy

mạnh mẽ của hai nhân vật chính, sau đó là những hy vọng về một tương lai tươi sáng

cho tất cả những con người nơi đây, có lẽ vào một ngày không xa tất cả những con

người bị áp bức cũng sẽ đều tìm được cho mình một lối thoát riêng.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài là một trong những tác phẩm hiện thực

tiêu biểu nhất khi viết về đồng bào dân tộc miền núi phía Bắc những năm tháng kháng

chiến chống Pháp. Cái hay của tác phẩm không chỉ đến từ nội dung mang giá trị hiện

thực và nhân văn sâu sắc mà còn xuất phát từ những ý thơ trong văn xuôi, đem đến

cho người đọc những cái nhìn, những cảm nhận thật sâu sắc về thiên nhiên và con

người miền núi phía Bắc. Có thế mới thấy được tấm lòng chân thành, gắn bó sâu nặng

với mảnh đất Tây Bắc cũng như tài năng của tác giả trong lĩnh vực văn học hiện thực

giai đoạn sau cách mạng.

Chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ - Mẫu 5

Nói về việc sáng tác “Truyện Tây Bắc”, Tô Hoài cho biết, “ngoài tài liệu và trên cả

sáng tạo”, ông đã đưa vào trong tác phẩm của mình “những ý thơ”: “Ở mỗi nhân vật

và trùm lên tất cả miền Tây, tôi đã đưa vào một không khí vời vợi, làm cho đất nước

và con người bay bổng lên hơn, rời bỏ được cái ám ảnh tủn mủn, lặt vặt thường làm

co quắp nhân vật, nhỏ bé vấn đề và khung cảnh đi”. Thật vậy, cụ thể trong “Vợ chồng

A Phủ”, ta bắt gặp một trong những nét đặc sắc nhất của Tô Hoài là biệt tài phát hiện

và chuyển tải chất thơ trong cuộc sống bình dị vào trang viết. Chất thơ man mác bao

phủ bầu không khí của tác phẩm là sự cộng hưởng hiệu ứng của nhiều thủ pháp nghệ

thuật, ánh lên từ tình huống truyện đầy nhân văn, từ ngôn ngữ hàm súc và giọng điệu

trần thuật giàu tính nhạc. Để rồi từ đó, hiện lên trong tác phẩm bàng bạc chất thơ này

là thiên nhiên, là lối sống, là phong tục và tâm hồn con người không lẫn vào đâu được.

Chất thơ trong sáng tác của Tô Hoài hiện lên trước hết qua hình ảnh thiên nhiên vời

vợi với những núi non, nương rẫy, sương giăng… không thể lẫn được với một nơi nào

trên đất nước ta. Những chi tiết miêu tả thiên nhiên đan xen, hoà quyện trong lời kể

của câu chuyện. Có khi, chỉ một vài điểm nhấn, tác giả đã phác ra được cái nét rất

riêng của đối tượng. Những ngày sống trong căn phòng ngột ngạt, tù túng của mình ở

nhà thống lí Pá Tra, Mị nhìn ra trời qua khung cửa sổ bé bằng bàn tay, lúc nào Mị

cũng “chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng”. Không gian ấy chỉ có thể

tìm được ở Tây Bắc bởi núi rừng trùng điệp. Ban ngày, ánh mặt trời cũng khó có thể

xua tan những màn sương giăng trắng làng bản. Đêm xuống, sương đêm hòa với ánh

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

trăng tạo nên thứ không gian huyền ảo như trong ảo mộng. Đặc biệt, nhà văn đã có

những câu văn thật hay nêu bật được hình ảnh đặc trưng về thiên nhiên Tây Bắc

những ngày giáp Tết: “Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã

xếp yên đầy các nhà kho”, “trẻ con đốt những lều canh nương”, “gió thổi vào cỏ gianh

vàng ửng, những chiếc váy hoa đã đem phơi trên những mỏm đá xoè như con bướm

sặc sỡ, gió và rét rất dữ dội”. Những câu văn mang đầy “ý thơ” đã lột tả được hồn cốt

thiên nhiên Tây Bắc với núi rừng trùng điệp, cao rộng vời vợi. Điểm vào cái nền thiên

nhiên xanh mướt ấy là những dấu ấn của con người: những nương lúa, nương ngô uốn

lượn trên sườn đồi sườn núi; những đống lửa bốc lên từ các lều canh nương; những

đám cỏ gianh vàng ửng; những chiếc váy hoa xòe rực rỡ nhiều màu sắc của những cô

gái H’mông là điểm nhấn đầy thi vị cho bức tranh thiên nhiên ấy.

Chất thơ còn được nhận ra bởi đời sống sinh hoạt, phong tục tập quán của con người

nơi đây. Đọc truyện, ta rất dễ bắt gặp những hình ảnh thường xuyên xuất hiện trong

đời sống hằng ngày của đồng bào Tây Bắc. Đó là ngôi nhà gỗ với bếp lửa đặt trong

nhà suốt mùa đông không tắt hòn than, là những công việc hằng ngày như cõng nước,

cắt cỏ cho ngựa ăn, quay sợi,… Trang phục đặc trưng của người phụ nữ H’mông vùng

cao này là váy xoè sặc sỡ đi kèm với những chiếc vòng bạc lấp lánh.

Truyện cũng miêu tả rất tinh tế một phong tục rất đẹp, rất thơ của đồng bào vùng cao

là lễ hội mùa xuân. Tết của người vùng cao không giống tết ở miền xuôi. Người vùng

cao có cách tính ngày Tết rất độc đáo thể hiện thuần túy tư duy nông nghiệp. Họ ăn tết

khi ngô lúa đã gặt xong, mùa xuân có niềm vui thu hoạch mùa màng. Và dù cái Tết

năm ấy đến Hồng Ngài “giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ

dội” cũng không ngăn được niềm vui đang trỗi dậy trong tâm hồn những người dân ở

đây, đặc biệt là ở những đôi trai gái yêu nhau. Không khí ngày xuân của Hồng Ngài

mang những dấu ấn đặc trưng đậm hương vị núi rừng Tây Bắc: Mùa xuân đến, trai gái

tìm đến nhau để tỏ tình. Họ bận những bộ quần áo đẹp nhất. Họ chơi ném còn, chơi

quay, thổi sáo, đàn môi, uống rượu,… Tất cả đều mê mải, say sưa trong tiếng sáo dìu

dặt, tình tứ.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

Tô Hoài đã đặc tả không khí ngày tết với những từ ngữ giàu chất tạo hình, qua đó hiện

lên bức tranh ngày tết miền núi tràn ngập màu sắc và âm thanh: “Trong các làng Mèo

Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên những mỏm đá xòe như con bướm sặc

sỡ [...] Đám trẻ đợi tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà”. Ông cũng đặc

biệt chú trọng đến phong tục của họ qua con mắt tò mò, hóm hỉnh của mình: “Trai gái

kéo nhau lên núi chơi. Đi chơi trên núi từng đoàn”, “Các chị Mèo đỏ, váy thêu, áo

khoác, khăn hoa chùm rực rỡ. Các chị Mèo trắng chít khăn xếp phẳng lì, tóc mai cạo

xanh nhẵn”.

Khi viết về những ngày tết ở Hồng Ngài, nhà văn Tô Hoài cũng rất chú ý miêu tả

tiếng sáo. Sáo H’Mông có khả năng diễn tả ngôn ngữ của người H’Mông, thay họ nói

lên tình cảm trong lòng: “Anh ném pao, em không bắt. Em không yêu, quả pao rơi

rồi”. Đó là phương tiện giao duyên hữu hiệu của các chàng trai đối với con gái trong

bản làng. Trong “Vợ chồng A Phủ”, ngòi bút Tô Hoài cũng tỏ ra rất thành công khi lột

tả được nét đặc trưng, lột tả được “cái hồn” của tiếng sáo: “Ngoài đầu núi lấp ló đã có

tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi”, “Tiếng sáo réo rắt suốt đêm ngoài đầu núi tranh”.

Tiếng sáo còn là cách tỏ tình đặc biệt của người con trai miền núi: “Suốt đêm, con trai

đến nhà người mình yêu, đứng thổi sáo xung quanh vách”. Thời gian cứ tiếp nối,

những ngày tết vùng cao và đêm tình mùa xuân của ngày xưa và ngày sau dường như

vẫn thế. Tiếng sáo gọi bạn tình vượt qua thời gian, tồn tại vĩnh hằng trong trái tim biết

bao chàng trai cô gái miền sơn cước.

Bên cạnh những phong tục đẹp đẽ thể hiện tâm hồn thuần phác, nồng hậu của đồng

bào Tây Bắc là những phong tục còn mông muội, chứa nhiều điều bất công vẫn còn

tồn tại ở Tây Bắc những năm trước Cách mạng. Đó là sự phân chia đẳng cấp giàu –

nghèo rất rõ. Trang phục của con nhà giàu cũng có những dấu hiệu khác: “Rủ xuống

những tua chỉ xanh đỏ mà chỉ riêng con cái nhà quan trong làng mới được đeo”. Đó là

tục bắt vợ, cúng ma trình vợ đầy mê tín. Cái hủ tục lạc hậu ấy đã trở thành một thứ

thần quyền ghê gớm án ngữ tư tưởng của người lao động nơi này, khiến họ luôn bị

bóng đêm của sự mông muội đè nén, giày xéo không sao ngẩng đầu lên được. Đó là

cái lệ đi ở trừ nợ: “bao giờ có tiền giả thì tao cho mày về, chưa có tiền giả thì tao bắt

mày làm con trâu, con ngựa cho nhà tao. Đời mày, đời con, đời cháu mày tao cũng bắt

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

thế, bao giờ hết nợ tao mới thôi”. Đặc biệt, hình ảnh ngôi nhà gỗ nghi ngút khói thuốc

phiện với bữa tiệc phạt vạ được miêu tả trong câu chuyện không thể tìm thấy được ở

vùng đất nào khác. Tài năng của nhà văn tập trung trong việc quan sát, dựng cảnh sắc

sảo cảnh xử kiện nhà thống lí Pá Tra. Dưới ngòi bút miêu tả của nhà văn, hủ tục, lề

lối, sự tàn bạo, dã man của thế lực phong kiến miền núi đã được lột tả hết sức sinh

động: “Cứ mỗi đợt bọn chức việc hút thuốc phiện xong, A Phủ lại phải ra quỳ giữa

nhà, lại bị người xô đến đánh. Mặt A Phủ sưng lên, môi và đuôi mắt dập chảy máu.

Người thì đánh, người thì quỳ lạy, kể lể, chửi bới. Xong một lượt đánh, chửi, lại hút.

Khói thuốc phiện ngào ngạt tuôn qua các lỗ cửa sổ. Rồi Pá Tra lại ngóc cổ lên, vuốt

tóc, gọi A Phủ… Cứ như thế, suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh,

càng chửi, càng hút. […] Ngoài nhà vẫn rên lên từng cơn kéo thuốc phiện, như những

con mọt nghiến gỗ kéo dài, giữa tiếng người khóc, tiếng người kể lào xào, và tiếng

đấm đánh huỳnh huỵch”. Phải thấm thía cảnh sống đau đớn, tủi nhục như thế, ta mới

cảm nhận được hết sức mạnh “cởi trói” tựa như bản năng sinh tồn mãnh liệt của

những thân phận bị chà đạp.

Tóm lại, nghệ thuật miêu tả sinh hoạt và phong tục của nhà văn đã giúp người đọc có

thêm nhiều hiểu biết phong phú về đời sống của đồng bào Tây Bắc. Trong truyện ngắn

này, bằng vốn hiểu biết phong phú và khả năng quan sát tinh tế, tác giả đã khắc hoạ lại

được những bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộng, thể hiện được nhiều

phong tục độc đáo và miêu tả sinh động những người H’mông hồn nhiên, ngay thẳng.

Từ cảnh xuân trên bản đến cảnh vui chơi trong ngày Tết, cảnh xô xát giữa hai đám

thanh niên đến cảnh xử kiện,… tất cả đều được phác họa sống động, tài tình, tạo nên

phong vị đặc trưng của vùng núi Tây Bắc cụ thể, xác thực.

Nét đặc sắc nhất của chất thơ trong tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” biểu hiện ở tâm hồn

nhân vật Mị. Ẩn sâu trong tâm hồn Mị, một cô gái tưởng chừng như héo hắt, sống một

cuộc đời lầm lũi “đến bao giờ chết thì thôi” ấy, có ai ngờ, vẫn le lói những đốm lửa

của khát vọng tự do, của tình yêu cuộc sống. Ở nhà thống lí Pá Tra, Mị có cái vẻ ngoài

âm thầm chịu đựng nhưng bên trong, kỳ thực, đó lại là một sức sống tiềm tàng, rạo

rực. Đúng như Tô Hoài đã nói: “Ở nơi rừng núi mơ màng ấy, các dân tộc đã không

lặng lẽ chịu đựng”. Tính nhân văn trong câu chuyện là đây. Chất thơ đặc biệt được tác

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

giả tạo nên là đây. Đó là khi nghe tiếng sáo gọi bạn trong những đêm tình mùa xuân

vọng về, lòng Mị lại “thiết tha bổi hổi”. Tiếng sáo giao duyên ấy chạm vào phần sâu

kín nhất của tâm hồn Mị, phần tâm hồn rạo rực của cô gái trẻ ngỡ như đã chết đi khi

cô mang thân phận con dâu trừ nợ nhà thống lí Pá Tra. Tiếng sáo giao duyên ấy đã

dẫn lối tâm hồn Mị trở về với ký ức của những ngày tự do xưa: “Ngày trước, Mị thổi

sáo giỏi. Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi,

thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm thổi sáo đi theo

Mị”. Và tiếng sáo giao duyên ấy thức tỉnh tâm hồn Mị: “Mị thấy phơi phới trở lại,

trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn

còn trẻ. Mị muốn đi chơi…”. Đến đây, ta chợt nhớ lại một câu châm ngôn rằng: “Cái

chết không phải là mất mát lớn nhất trong cuộc sống. Mất mát lớn nhất chính là ta để

tâm hồn mình lụi tàn ngay cả khi còn sống.” Mị, từ một nhân vật sống không bằng

chết, nay đã sống lại trong tâm hồn. Và khi tâm hồn Mị không lụi tàn chính là khi sức

sống tiềm tàng, rạo rực trong Mị chỉ chờ cơ hội đến là trỗi dậy mạnh mẽ. Như vậy,

trong quá trình xây dựng nhân vật Mị với một cuộc đời đầy bi kịch, nhà văn Tô Hoài

đã thật khéo léo thêm vào nhân vật mình một nét tâm hồn rất “thơ” và giàu tính nhân

văn. Dù viết về mảng đề tài bi kịch trong cuộc sống của con người, những trang văn

của Tô Hoài vẫn thấm đượm chất thơ. Chất thơ ấy chứa đựng trong nỗi khát khao

mãnh liệt về một tương lai tốt đẹp, tươi sáng cho mỗi con người.

Làm nên chất thơ của “Vợ chồng A Phủ” không thể không nhắc đến ngôn ngữ nghệ

thuật của nhà văn với hàng loạt các âm thanh, các hình ảnh gợi hình, gợi cảm rất nên

thơ và đậm màu sắc. Ngôn ngữ văn xuôi của Tô Hoài ngoài cái ý nghĩa cụ thể trong

từng câu chữ còn có một cái vô hình khó chỉ ra nhưng hoàn toàn có thể cảm thấy, đó

chính là giọng điệu, là âm điệu câu văn cùng tiết tấu nhịp nhàng của nó. Tiết tấu đó

chính là sự thể hiện những điệu tâm hồn, những cung bậc khác nhau trong tình cảm

của nhà văn. Những điều này sẽ được trình bày cụ thể ở phần sau, khi phân tích về

nghệ thuật trần thuật của tác phẩm.

Tóm lại, chất thơ trong văn xuôi của Tô Hoài được tạo nên bởi sự kết hợp nhuần

nhuyễn cái khí sắc lãng mạn với bút pháp trữ tình cùng cái duyên mượt mà của một

văn phong điêu luyện. Đó là kết quả từ việc nhà văn vận dụng các loại hình nghệ thuật

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

như hội hoạ, âm nhạc vào nghệ thuật viết văn; là kết quả của sự cộng hưởng giữa thơ

ca và văn xuôi. Chất thơ say đắm lòng người không chỉ ở vẻ đẹp huyền diệu của thiên

nhiên mà còn ở những cung bậc cảm xúc trong tâm hồn con người. Bên cạnh nghệ

thuật sử dụng ngôn từ điêu luyện, Tô Hoài còn để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng

người đọc bởi khả năng diễn đạt tài tình những rung động sâu xa, tinh tế trong thế giới

đa cung bậc và muôn vàn sắc thái của tình cảm. Cảm thức tinh tế của Tô Hoài trong

việc nắm bắt và tái hiện sự biến chuyển của màu sắc, âm thanh, ánh sáng, mùi vị trong

thiên nhiên là một trong những yếu tố tạo nên bầu không khí trữ tình, trong trẻo, đẹp

đẽ bao quanh thế giới nghệ thuật truyện ngắn Tô Hoài. Nhịp điệu, chất nhạc trong văn

xuôi Tô Hoài bắt rễ từ vốn hiểu biết tinh tường về ngôn ngữ mẹ đẻ, những trực cảm

tinh tế về ngôn ngữ.

Chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ - Mẫu 6

Tô Hoài là cây bút nổi tiếng ở thể loại truyện ngắn của văn học Việt Nam. Ông được

mệnh danh là nhà văn của núi rừng Tây Bắc. Nhắc đến truyện ngắn của ông không thể

không nhắc đến tác phẩm "Vợ chồng A Phủ". Trong thiên truyện ngày, người đọc

không chỉ ấn tượng bởi những giá trị nhân văn, nhân đạo sâu sắc mà còn dễ dàng rung

động trước chất thơ thấm đượm qua từng câu chữ.

Chất thơ trong tác phẩm văn học chính là vẻ đẹp lãng mạn. Nó tương phản với đời

sống hiện thực nhưng thoát lên từ đời sống hiện thực. Hiện thực là những cái vốn có,

chân thật thì chất thơ là ước mơ, lý tưởng nâng đỡ con người. Trong truyện ngắn "Vợ

chồng A Phủ", chất thơ bàng bạc bao phủ khắp mọi ngóc ngách, lan tỏa những giá trị

vô cùng đẹp đẽ.

Chất thơ trước hết hiện lên qua hình ảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc với núi non,

nương rẫy, sương mù... đặc trưng, không trộn lẫn với bất kỳ địa danh nào. Khung cảnh

nên thơ nên họa được Tô Hoài miêu tả một cách đầy cá tính và sáng tạo. Tây Bắc hiện

lên với núi rừng trùng điệp quanh năm ẩn hiện trong mây và sương mù. Ban ngày, dù

nắng lên cao cũng không thể xua tan làn sương giăng trắng. Đêm xuống, ánh trăng

hòa quyện càng khiến không gian trở nên huyền ảo như chốn vô thực.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

Đặc biệt, chất thơ được thể hiện rõ nét khi Tô Hoài lia bút miêu tả khung cảnh mùa

xuân nơi rẻo cao Tây Bắc. "Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa

đã xếp yên đầy các nhà kho", "gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, những chiếc váy hoa

đã đem phơi trên những mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ, gió và rét rất dữ dội". Cái

hồn cốt của thiên nhiên Tây Bắc đã được lột tả qua những câu văn mang đầy "ý thơ".

Những trang văn viết về thiên nhiên rẻo cao và mùa xuân ấy hài hòa, đẹp như bài thơ

trữ tình viết bằng văn xuôi.

Bên cạnh đó, chất thơ còn được bộc lộ qua đời sống sinh hoạt và phong tục tập quán

của con người nơi đây. Tô Hoài đã xây dựng những hình ảnh quen thuộc trong đời

sống thường nhật của người Tây Bắc như ngôi nhà gỗ với bếp lửa bập bùng suốt mùa

đông không, công việc cõng nước, quay sợi... lặp đi lặp lại của họ hay những chiếc

váy xòe sặc sỡ, vòng bạc lấp lánh - trang phục dân tộc của người phụ nữ H'mông vùng

cao.

Mỗi phong tục, mỗi thói quen của con người bước vào trang văn của Tô Hoài đều rất

đẹp, rất thơ. Song ấn tượng nhất có lẽ là lễ hội Tết. Không giống như người miền

xuôi, người vùng cao ăn tết khi ngô lúa đã gặt xong. Dù cho Tết năm ấy đến "giữa lúc

gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội" cũng không dập tắt được niềm

vui đang len lỏi trong tâm hồn. Không khí ngày Tết của Hồng Ngài mang đậm hơi

thở, hương vị của núi rừng Tây Bắc khi "trai gái tìm nhau để tỏ tình", chơi ném còn,

chơi quay, thổi sáo, đàn môi, uống rượu...

Đặc biệt, tác giả dành nhiều tình cảm và câu chữ cho việc miêu tả tiếng sáo - cầu nói

truyền tải ngôn ngữ của người H'Mông, thay họ cất lên tiếng lòng sâu thẳm: "Anh ném

pao, em không bắt. Em không yêu, quả pao rơi rồi". Năm tháng trôi qua, tiếng sáo đã

trở thành nét độc đáo không thể thiếu của mảnh đất này: "Suốt đêm, con trai đến nhà

người mình yêu, đứng thổi sáo xung quanh vách". Tiếng sáo gọi bạn tình vượt qua

dòng chảy thời gian, trở thành dòng chảy tâm hồn của biết bao đôi trai gái miền sơn

cước.

Thiên nhiên trong "Vợ chồng A Phủ" mang đầy chất thơ, thiên nhiên lại là cái nôi

nuôi dưỡng con người trưởng thành. Đi từ cội nguồn ấy, Tô Hoài bắt đầu hành trình

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

khám phá chất thơ trong con người mà nét đặc sắc nhất được biểu hiện ở tâm hồn

nhân vật chính - Mị.

Mị là cô gái trẻ, nết na xinh đẹp như một bông hoa ban trên rẻo cao Tây Bắc, vì món

nợ truyền kiếp của bố mẹ, Mị bị thống lý Pá Tra bắt về làm dâu trừ nợ và rơi vào cảnh

tăm tối. Những tưởng ở nơi hang hùm nọc rắn với ựu lăm le hủy diệt bản tính tốt đẹp

của cái ác, Mị có lẽ sẽ héo hắt, sống mòn mỏi lầm lũi hết cuộc đời "đến bao giờ chết

thì thôi". Song ẩn sau tâm hồn ấy vẫn le lói những ánh lửa của khát vọng tự do và tình

yêu cuộc sống mãnh liệt.

Ở nhà thống lí Pá Tra, từng hành động, cử chỉ, vẻ ngoài của Mị đều toát lên vẻ âm

thầm nhẫn nhịn, chịu đựng nhưng kỳ thực bên trong đó lại tiềm tàng một sức sống vô

cùng mãnh liệt. Đúng như nhà văn Tô Hoài từng nhận định: "Ở nơi rừng núi mơ màng

ấy, các dân tộc đã không lặng lẽ chịu đựng". Vẻ đẹp nội tâm đáng trân trọng đó chính

là tính nhân văn sâu sắc, là chất thơ đặc biệt được tác giả sáng tạo. Khi nghe tiếng sáo

gọi bạn trong những đêm tình mùa xuân, lòng Mị "thiết tha bổi hổi", âm thanh quen

thuộc của núi rừng Tây Bắc ấy đã chạm vào sâu thẳm tâm hồn Mị, làm rạo rực tâm

hồn người con gái trẻ đẹp ngỡ như đã chết đi khi về làm dâu trừ nợ nhà thống lí Pá

Tra. Tiếng sáo giao duyên gợi mở trong tâm trí Mị những hồi ức của ngày xưa cũ, tự

do, vui vẻ, ngày mà "Mị thổi sáo giỏi" "Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như

thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm thổi sáo đi theo Mị".

Cũng tiếng sáo ấy đã thức tỉnh tâm hồn Mị, khiến "Mị thấy phơi phới trở lại, trong

lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước." Lần đầu tiên sau bước

ngoặt làm dâu nhà thống lí, Mị ý thức được bản thân "Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị

muốn đi chơi...". Từ tình trạng bi kịch sống không bằng chết, sống mà như cái xác

không hồn, Mị nay đã sống lại thực sự, sinh động trong tâm hồn và suy nghĩ. Chính

sức sống tiềm tàng, rạo rực âm thầm cháy tựa như ánh sáng nâng đỡ, ngăn cản sự lụi

tàn của tâm hồn. Khi bùng cháy lên lại biến thành sức mạnh có thể xua tan tất cả. Để

rồi từ đó, Tô Hoài đã khéo léo tái hiện nét "thơ" rất đẹp và giàu giá trị nhân văn trong

quá trình xây dựng nhân vật. Ngay cả khi cuộc sống bế tắc trong bi kịch thì ông vẫn

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

gửi gắm nỗi khát khao mãnh liệt về một tương lai tốt đẹp, tươi sáng cho mỗi con

người.

Không những thế, chất thơ trong "Vợ chồng A Phủ" còn được thể hiện qua ngôn ngữ

nghệ thuật độc đáo. Tô Hoài sử dụng hàng loạt âm thanh cùng nhiều hình ảnh gợi cảm

vừa rực rỡ màu sắc vừa rất đỗi nên thơ. Ngôn ngữ văn xuôi vừa cụ thể rõ ràng vừa

trừu tượng vô hình. m điệu và tiết tấu cũng như giọng kể nhẹ nhàng theo mạch cảm

xúc êm đềm chảy trôi trong tâm trạng, tình cảm của người cầm bút. Trong thế giới đa

cung bậc và nhiều màu sắc tình cảm, Tô Hoài còn có khả năng diễn đạt rung động,

cảm xúc tinh tế một cách tài tình. Đặc biệt là sự kết hợp nhuần nhuyễn khí sắc lãng

mạn với bút pháp trữ tình cùng sự mượt mà của văn phong điêu luyện. Hội họa, âm

nhạc được khéo léo lồng ghép trong văn học tạo sự hài hòa cộng hưởng thơ ca và văn

xuôi.

"Vợ chồng A Phủ" với chất thơ bàng bạc len lỏi thực sự là tác phẩm văn học chân

chính với nhiều giá trị nhân văn, nhân đạo sâu sắc. Với những giá trị ý nghĩa về nội

dung và sáng tạo mang dấu ấn riêng về nghệ thuật, truyện ngắn xứng đáng là tác phẩm

tiêu biểu nổi bật cho hồn thơ Tô Hoài.

Chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ - Mẫu 7

Sự nghiệp sáng tác của nhà văn Tô Hoài tính đến nay đã ngót 80 năm cầm bút. Ông đã

để lại một sự nghiệp văn chương đồ sộ bao gồm hơn 200 đầu sách, hàng nghìn bài báo

với nhiều thể loại phong phú, đa dạng. Mỗi người yêu văn Tô Hoài từ trong tiềm thức

của mình, nhắc đến Tô Hoài trước Cách mạng tháng Tám ta không thể không nhắc

đến tác phẩm “Dế mèn phiêu lưu kí”. Sau Cách mạng, ông lại nổi lên với tập “truyện

Tây Bắc” với ba truyện tiêu biểu đó là “Vợ chồng A Phủ”, “Cứu đất cứu Mường” và

“Mường Giơn giải phóng”.

Trong đó, “Vợ chồng A Phủ” là linh hồn của cả tập truyện. Những năm gần đây người

ta lại xôn xao nhắc đến ông với tác phẩm “Cát bụi chân ai” và tiểu thuyết “Ba người

khác”. Đến nay “Vợ chồng A Phủ” vẫn là mốc thách thức với chính nhà văn Tô Hoài.

Câu chuyện xoay quanh cuộc đời của những người nông dân trên rẻo cao Tây Bắc

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

thông qua Nhân vật Mị – người con gái Mèo nghèo khổ, xinh đẹp, nết na được Tô

Hoài xây dựng với sức sống tiềm tàng bất diệt. Toàn nội dung này được bao bọc trong

một không khí bàng bạc tựa như sương núi, tựa như ánh trăng. Không khí ấy chính là

chất thơ trữ tình – một nghệ thuật đặc sắc của nhà văn Tô Hoài trong tác phẩm "Vợ

chồng A Phủ". Nhờ có nghệ thuật này này, "Vợ chồng A Phủ" của Tô Hoài xứng đáng

là minh chứng cho lời nhận định của một nhà phê bình văn học: văn học Việt Nam ở

giai đoạn 1945-1975 có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn.

Chất thơ trữ tình có thể được hiểu là vẻ đẹp lãng mạn trong một tác phẩm. Nó là vẻ

đẹp bay bổng thơ mộng thoát lên từ đời sống hiện thực. Nó tương phản với đời sống

hiện thực nhưng lại trong một thể thống nhất. Nếu hiện thực là miêu tả những cái vốn

có, hiện có thì vẻ đẹp lãng mạn là ước mơ, là lý tưởng để nâng đỡ con người vượt qua

đời sống hiện thực vốn trần trụi, quen nhàm. Vì vậy, vẻ đẹp lãng mạn hay chất thơ của

tác phẩm là đối tượng tìm kiếm của mọi ngành nghệ thuật. Văn xuôi cũng đi tìm cho

nó một vẻ đẹp rất riêng.

Một người nghệ sĩ tài ba, một người nghệ sĩ mẫn cảm là người phải tìm thấy chất thơ

của cuộc sống, hương vị của cuộc ðời ở những chỗ tưởng chừng như không có một

chút thơ mộng nào. Tô Hoài là một nhà văn như thế, bởi “Vợ chồng A Phủ” là một tác

phẩm thấm đẫm và lai láng chất thơ. Ta nhận thấy từ thiên nhiên nói đây cho đến cuộc

sống con người từ tảng ðá, bìa rừng cho đến những nỗi khổ đau của con người nơi đây

đều được bao bọc trong một không khí bàng bạc tựa như sương núi, tựa như ánh trăng.

Không khí ấy chính là chất thơ trữ tình của nhà văn Tô Hoài. Đây là một trong những

lý do tác phẩm "Vợ chồng A Phủ" được giải thưởng văn học năm 1954-1955 và được

xem như một truyện ngắn xuất sắc viết về đề tài miền núi Tây Bắc.

Như đã nói chất thơ hay vẻ đẹp lãng mạn chính là vẻ đẹp của thiên nhiên, của tình

người. Đến với vẻ đẹp lãng mạn trong "Vợ chồng A Phủ", ấn tượng đầu tiên của

người yêu văn đó chính là vẻ đẹp của khung cảnh thiên nhiên nơi đây. "Vợ chồng A

Phủ" lấy bối cảnh là thiên nhiên rẻo cao Tây Bắc – một khung cảnh vô cùng nên họa

nên thơ mà đã hơn một lần bước vào những trang văn của Nguyễn Tuân: nơi ấy có

thung lũng lúa chín vàng, có đá chìm đá nổi, có gió cuốn mây bay, có nắng vàng rực

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

rỡ… Khung cảnh thiên nhiên ấy đã được Tô Hoài triển khai một cách rất cá tính, rất

sáng tạo. Nói đến thiên nhiên nơi đây thì phải nói đến nơi có ngọn núi quanh năm

ngập trong mây và sương mù; nơi có những cánh rừng bạt ngàn nương rẫy khi thì

xanh mướt lúa ngô, khi thì sặc sỡ hoa thuốc phiện nơi có những bản làng tụ quanh

nguồn nước và dòng suối… Hàng ngày, từng đàn gia súc được lùa ra trên khắp bản

làng. Chiều về, cả con người và cảnh vật chìm dần trong hơi sương. Đêm đến, họ vây

quanh đống lửa bập bùng.

Đọc những trang văn của Tô Hoài, người yêu văn còn bắt gặp hình ảnh của người dân

rẻo cao đi làm nương, đi hái củi, hái lá, trỉa bắp, chăn thả bò ngựa. Đời sống của họ

lam lũ, vất vả nhưng nhịp sống của họ đều đặn, êm đềm trôi hết năm này sang năm

khác. Chưa một lần đặt chân lên rẻo cao Tây Bắc, chưa một lần đến với con người nơi

đây nhưng những trang văn đầy thơ mộng của Tô Hoài đã đưa người yêu văn đến

chứng kiến cuộc sống của con người ở rẻo cao này. Từ nhận thức ấy, mỗi người yêu

văn tự rút ra cho mình một bài học nhân sinh bởi văn học luôn thanh lọc tâm hồn của

người đọc, nó mang đến, chất chứa biết bao nhiêu nỗi khổ đau. Nó như một trang đời

mà người yêu văn có thể rút ra những bài học qua từng chữ từng câu.

Không chỉ dừng lại ở đó, chất thơ của câu chuyện còn được bút lực của nhà văn Tô

Hoài tập trung miêu tả ở khung cảnh mùa xuân nơi rẻo cao Tây Bắc. Có thể khẳng

định những trang văn viết về mùa xuân của nhà văn Tô Hoài là những trang văn tuyệt

bút. Những trang văn viết về thiên nhiên rẻo cao, viết về mùa xuân ấy chẳng khác nào

những bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi. Nghệ thuật này ta đã từng bắt gặp ở ngòi

bút của Thạch Lam trước Cách mạng ở Nguyễn Tuân khi ông viết tùy bút “Sông Đà”.

Năm ấy xuân về sớm hơn mọi năm, Hồng Ngài có tục lệ cứ gặt hái xong là ăn tết. Tác

giả miêu tả những làn gió đẹp mùa xuân về trên khắp bản làng. Tất cả không khí nơi

đây đều là không khí ngày hội. Trên những bản của người Mèo Đỏ, trai gái mang váy

áo ra phơi trên mỏm đá trông sặc sỡ như những cánh bướm khổng lồ. Chất thơ của xứ

sở đây còn được tụ vào trong những đám hội. Ban ngày, từng đám thanh niên mặc váy

áo mới xòe ô dắt ngựa đến đánh quay, ném pao, tung còng… Tối đến, trong không

gian kia những tiếng kèn lá, kèn môi của trai gái gọi bạn tình lại réo rắt đi hết quả đồi

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

này sang quả đồi khác… Tất cả những không khí lễ hội mùa xuân này làm câu chuyện

hiện lên không chỉ đẹp về cảnh sắc thiên nhiên mà còn đẹp về lễ hội mang tính lịch sử

của dân tộc.

Như vậy rõ ràng thiên nhiên trong tác phẩm này mang đầy chất thơ. Mà thiên nhiên lại

là cái nôi để con người ta sinh ra và lớn lên trên đó. Đứng trong cái nôi thiên nhiên

đầy chất thơ này, nhà văn đã tập trung vào để đi tìm chất thơ trong tâm hồn của con

người rẻo cao Tây Bắc: chất thơ của tình người. Nếu đi tìm chất thơ trong một tác

phẩm văn xuôi mà ta chỉ dừng lại ở khung cảnh thiên nhiên thôi thì vô hình chung ta

đã coi tác phẩm này như một bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi rồi. Trong một tác

phẩm văn xuôi, yếu tố quyết định đến sự thành bại của nó không gì khác hơn chính là

nhân vật. Nhân vật càng chân thực, sống động bao nhiêu tác phẩm càng thành công

bấy nhiêu. Vì vậy, chất thơ trong tác phẩm còn được tập trung ở vẻ đẹp của nhân vật,

vẻ đẹp của tình người.

Đầu tiên ta thấy ở đây, nhà văn tập trung miêu tả tình người ở những con người ở rẻo

cao Tây Bắc. Họ đang phải sống trong địa ngục trần gian, phải sống ở Hồng Ngài –

nơi cái ác hiện lên từng ngày từng giờ và phát triển đến cùng cực. Như đã biết, truyện

xoay quanh cuộc đời của Mị – một cô gái nết na xinh đẹp được ví như một bông hoa

ban trên rẻo cao Tây Bắc nhưng vì món nợ truyền kiếp mà bố mẹ Mị vay của thống lí

Pá Tra, Mị đã bị thống lý bắt về trừ nợ. Ở nhà thống lí – nơi hang hùm nọc rắn, nơi

thiên la địa võng, nơi cái ác lúc nào cũng muốn lăm le hòng tiêu diệt bản tính tốt đẹp

của con người. Nhưng không phải vì thế mà người dân vùng cao bị sói mòn tình

người, bị cằn cỗi tâm hồn. Ngược lại, ngay trong địa ngục trần gian ấy, lòng tốt của

con người vẫn được bộc lộ, đức tính tốt đẹp của con người vẫn thăng hoa, cái đẹp vẫn

nổi loạn ngay trong lòng cái ác. Điều này được thể hiện rất rõ giữa sự giằng xé của

tình phụ tử giữa cha con nhà Mị.

Mị tuy đang sống hạnh phúc trong những ngày với mối tình đầu của mình nhưng vì

thương cha Mị đành chấp nhận vào nhà thống lí Pá Tra. Vào cái nơi địa ngục trần gian

này, có những lúc Mị tưởng chừng như không tồn tại được. Mị đã từng nghĩ đến cái

chết. Nhưng về đến nhà, thấy rõ gia cảnh nhà mình, thấy bố Mị nói như van xin: “Mày

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

về lạy chào tao để mày đi chết đấy à? Mày chết nhưng nợ tao vẫn còn, quan lại bắt tao

trả nợ. Mày chết rồi thì không lấy ai làm nương ngô giả được nợ người ta, tao thì ốm

yếu quá rồi. Không được, con ơi!” Mị đã phải đứng trước một tình huống oái oăm, éo

le, cay cực: sống không muốn, chết cũng không xong. Cuối cùng, Mị đã không chết

bởi Mị không bước qua được tình phụ tử, không bước qua được chữ “hiếu”. Nói cách

khác, chữ “hiếu” đã giúp Mị tồn tại để vượt qua cái hang hùm nọc rắn này. Như vậy ở

đây, chữ “hiếu” vẫn thăng hoa, lòng tốt của con người vẫn được gìn giữ ngay ở trong

địa ngục trần gian.

Còn về phía người cha già cả cuộc đời lam lũ vất vả, mong sao thoát khỏi cảnh nghèo

nhưng cũng không xong, bị lâm vào bước đường cùng và phải gả bán con gái cho nhà

giàu mà ruột gan tan nát. Như vậy, nhà văn Tô Hoài đã phát hiện thấy ở đây tình

người, tình phụ tử của cha con nhà Mị đã chiến thắng ở trong ngục tối, muốn khẳng

định rằng tất cả những gì là tốt đẹp của cuộc đời không bao giờ bị hủy diệt. Cái đẹp

luôn luôn tồn tại mãi cùng với thế giới. Dù nó có phải sống trong lòng của ngục tối,

trong lòng của cái ác thì cái đẹp cuối cùng vẫn chiến thắng.

Bên cạnh đó, tình người ở đây còn được thể hiện rất rõ ở sự thương cảm Mị dành cho

A Phủ. Thân phận của Mị và A Phủ cũng chẳng hơn nhau gì. A Phủ là một đứa trẻ mồ

côi cha mẹ từ nhỏ, sống bộc trực thẳng thắn. Một lần đánh lại A Sử con quan, A Phủ

đã bị bắt về nhà thống lí Pá Tra làm nô lệ. Hàng ngày A Phủ phải đi chăn thả bò ngựa,

đi săn bò tót, bẫy nhím…một lần mải mê bẫy nhím, A Phủ đã để hổ vồ mắt một con

bò. Nhân sự kiện này, gia đình nhà thống lí Pá Tra đã đánh trói A Phủ giữa những

ngày đầy sương muối ở vùng cao.

Đêm nào dậy cời than để hơ tay, Mị vẫn nhìn thấy A Phủ nhưng cô không động lòng

thương bởi sống quá lâu trong địa ngục trần gian nơi việc đánh trói con người xảy ra

nhiều hơn cơm bữa, lòng thương người của Mị đã bị chai sạn, trơ lì. Hôm nay thì

khác. Nghe thấy tiếng thở phì phì của A Phủ, Mị nhìn sang, giật mình nhận thấy chàng

trai to khỏe nhất bản giờ đã bị đánh đến tiều tụy. Đúng lúc ấy, hai hàng nước mắt của

A Phủ lặng lẽ bò xuống hõm má. Có lẽ hai dòng nước mắt ấy đã thấm sâu vào trong

tâm hồn của người con gái Mèo nết na xinh đẹp nhưng đang bị chai sạn, chai lì. Động

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

lòng thương, Mị đã cứu A Phủ và hai người đã giải phóng cho nhau. Tất cả những

điều ấy chính là chất thơ của tình người. Nó muốn khẳng định răng cái ác dù hiện ra

dưới muôn nẻo của cuộc sống nhưng cuối cùng cũng bất lực trước cái thiện. Cái thiện

là bất diệt với cuộc đời.

Một cái nét đẹp nhất trong chất thơ của tình người, quyết định đến tất cả những gì đã

nêu trên đó là sức sống tiềm tàng của Mị. Nhân đây ta nhắc qua sức sống tiềm tàng

của Mị. Hiểu nôm na, sức sống tiềm tàng sức sống tiềm ẩn dưới đáy sâu tâm hồn của

con người. Nó là toàn bộ sức mạnh về tinh thần và thể chất của một con người. Ở

nhân vật Mị, sức sống tiềm tàng được biểu hiện là khát vọng cháy bỏng chân chính

muốn sống một cuộc đời hạnh phúc trong tự do. Niềm khao khát ấy âm ỉ cháy dưới

đáy sâu tâm hồn của Mị như một ngọn lửa chưa bao giờ tắt hẳn, chỉ chờ thời cơ để

bùng lên. Nó như một chồi cây đâm sâu trong lòng đất chỉ chờ cơ hội để phát triển.

Giả sử nếu sức sống ấy chết đi, có nghĩa là Mị không tồn tại thì điều đó đồng nghĩa

với cái đẹp đã hoàn toàn thất bại trước cái ác, cái ác đã thăng hoa thì đây không còn là

một tác phẩm nhân đạo chân chính nữa. Chính sức sống này đã giúp Mị giải thoát

người cùng cảnh ngộ và giải thoát được chính bản thân mình. Chính sức sống ấy đã

đưa hình tượng người nông dân trước Cách mạng tăm tối như cuộc đời của Chí Phèo,

của chị Dậu, của Anh Pha đến với ánh sáng của Cách mạng. Sức sống ấy đã đưa ra

chân lý của thời đại: “Sự sống nảy sinh từ trong cái chết, hạnh phúc hiện hình từ trong

những gian khổ, hy sinh. Ở đời này không có con đường cùng, chỉ có những ranh giới.

Điều cốt yếu là phải có sức mạnh để bước qua những ranh giới ấy…” (Nguyễn Khải)

Heming way đã từng nói: “Các cuốn sách có sự bất tử của nó. Đó là sản phẩm bền

vững của lao động con người. Các đền đài sụp đổ, các tranh tượng rồi tiêu tan, nhưng

sách thì tiếp tục tồn tại”. Một trong những cuốn sách ấy là “Truyện Tây Bắc” của Tô

Hoài. Ai đã từng một lần đọc tập “Truyện Tây Bắc” hẳn sẽ chẳng thể nào quên truyện

ngắn “Vợ chồng A Phủ” với cảnh sắc thiên nhiên con người Tây Bắc và con người nơi

đó. Và để lại dấu ấn khó phai trong tâm trí người có lẽ là chất thơ, chất Tây Bắc đậm

đặc của thiên truyện. Mang đến cho người đọc những cảm nhận mới mẻ về miền đất

cực Tây của Tổ quốc.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

“Vợ chồng A Phủ” là một tác phẩm văn chương đậm đà chất thơ. Chúng ta đã biết văn

xuôi là sợi cốt còn thơ là sợi ngang… “Cuộc sống được miêu tả trong văn xuôi không

đựng chất thơ sẽ trở thành thô thiển, thành một thứ chủ nghĩa tự nhiên không cánh,

không thúc giục, không dẫn dắt ta đi đâu cả”. Phađê ép khẳng định: “Văn vuôi cần

phải có cánh. Đôi cánh ấy chính là chất thơ, chất thơ chính là chiếc cầu mềm mại đưa

văn xuôi vào hồn người êm ái, dịu dàng”. Bằng tài năng cùng sự nhậy cảm với cuộc

đời của mình, Tô Hoài chắp cánh cho những trang văn của mình để chất thơ được bay

cao và tỏa sáng một tâm hồn mẫn cảm.

Sự xâm nhập mạnh mẽ của yếu tố trữ tình và chất thơ vào văn xuôi, đặc biệt là ở thể

loại truyện ngắn đã làm cho truyện của Bunhin có sức cuốn hút và lay động tâm hồn

người đọc, tạo nên đặc sắc trong văn xuôi của ông. Nhà văn K.Pautốpxki cho rằng:

“Văn xuôi là sợi cốt, thơ là sợi ngang. Cuộc sống được miêu tả trong văn xuôi không

chứa chất thơ sẽ trở thành thô thiển”. Chất thơ như dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng

văn xuôi làm cho thể loại này trở nên nhẹ nhàng đằm thắm, bay bổng và dễ đến với

tâm hồn đọc giả. Đối với truyện ngắn thì chất thơ và tính trữ tình lãng mạn càng hết

sức quan trọng. Về vấn đề này, nhà văn R.Gamzatốp khẳng định: “Truyện ngắn hay

nhất nếu bị ghép vần có thể biến thành bài thơ dở nhất. Thơ trong truyện có lẽ như

muối trong thức ăn”. Ở một cách hiểu rộng hơn về văn chương đồng thời khẳng định

vai trò của chủ thể sáng tạo, M.Prisvin chỉ ra: “Văn chương, đó là thơ ca của cuộc

sống nhẹ nhàng. Còn như nghệ thuật, nó thực sự đi ra từ cuộc sống bên trong, một

cuộc sống biểu lộ trong ấy cái cảm hứng của con người trước sự bất tử”. Sự thống

nhất giữa cái đẹp của đời sống hiện thực và cái đẹp của tâm hồn nhà văn trên cơ sở trí

tưởng tượng phong phú của người nghệ sĩ là biểu hiện của chất thơ trong văn xuôi

Bunhin. Sự giao hòa giữa tâm hồn nhạy cảm của tác giả với vẻ đẹp của con người và

thiên nhiên cũng là một nhân tố tạo nên chất trữ tình sâu lắng.

Rõ ràng “Vợ chồng A Phủ” mãi mãi là hành trang để chúng ta bước vào cuộc sống.

Mỗi một tác phẩm văn học chân chính là một lời đề nghị về cách sống, có khả năng

nhân đạo hóa con người. “Vợ chồng A Phủ” là một tác phẩm như vậy.

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/41

| | Tải xuống

Preview text:

Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
Dàn ý phân tích chất thơ trong Vợ chồng A Phủ Dàn ý số 1 I. Mở bài:
- Giới thiệu khái quát về tác giả Tô Hoài và truyện ngắn "Vợ chồng A Phủ" với chất thơ độc đáo II. Thân bài:
* Chất thơ trong hình ảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc
● Tây Bắc hiện lên với núi rừng trùng điệp quanh năm ẩn hiện trong mây và sương mù.
● Chất thơ được thể hiện rõ nét khi Tô Hoài miêu tả khung cảnh mùa xuân nơi rẻo cao Tây Bắc.
● Những trang văn viết về thiên nhiên rẻo cao và mùa xuân ấy hài hòa, đẹp như
bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi.
* Chất thơ qua đời sống sinh hoạt và phong tục tập quán của con người
- Xây dựng những hình ảnh quen thuộc trong đời sống thường nhật của người Tây Bắc
như ngôi nhà gỗ với bếp lửa bập bùng suốt mùa đông không, công việc cõng nước, quay sợi...
- Ngày Tết: Không giống như người miền xuôi, người vùng cao ăn tết khi ngô lúa đã gặt xong.
● Không khí ngày Tết của Hồng Ngài mang đậm hơi thở, hương vị của núi rừng
Tây Bắc khi "trai gái tìm nhau để tỏ tình", chơi ném còn, chơi quay, thổi sáo, đàn môi, uống rượu...
● Đặc biệt, tác giả dành nhiều tình cảm và câu chữ cho việc miêu tả tiếng sáo -
cầu nói truyền tải ngôn ngữ của người H'Mông, thay họ cất lên tiếng lòng sâu
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
thẳm, vượt qua dòng chảy thời gian, trở thành dòng chảy tâm hồn của biết bao
đôi trai gái miền sơn cước.
* Chất thơ trong con người - Mị
● Mị là cô gái trẻ, nết na xinh đẹp như một bông hoa ban trên rẻo cao Tây Bắc, vì
món nợ truyền kiếp của bố mẹ, Mị bị thống lý Pá Tra bắt về làm dâu trừ nợ và
rơi vào cảnh tăm tối. Những tưởng Mị có lẽ sẽ héo hắt, sống mòn mỏi lầm lũi
hết cuộc đời song ẩn sau tâm hồn ấy vẫn le lói những ánh lửa của khát vọng tự
do và tình yêu cuộc sống mãnh liệt.
● Vẻ ngoài của Mị đều toát lên vẻ âm thầm nhẫn nhịn, chịu đựng nhưng kỳ thực
bên trong đó lại tiềm tàng 1 sức sống vô cùng mãnh liệt.
● Âm thanh tiếng sáo quen thuộc của núi rừng Tây Bắc ấy đã chạm vào sâu thẳm
tâm hồn Mị, làm rạo rực tâm hồn người con gái trẻ đẹp
=> Chính sức sống tiềm tàng, rạo rực âm thầm cháy tựa như ánh sáng nâng đỡ, ngăn
cản sự lụi tàn của tâm hồn. Khi bùng cháy lên lại biến thành sức mạnh có thể xua tan tất cả.
* Chất thơ thể hiện qua ngôn ngữ nghệ thuật
● Tô Hoài sử dụng hàng loạt âm thanh cùng nhiều hình ảnh gợi cảm vừa rực rỡ
màu sắc vừa rất đỗi nên thơ.
● Ngôn ngữ văn xuôi vừa cụ thể rõ ràng vừa trừu tượng vô hình.
● Âm điệu và tiết tấu cũng như giọng kể nhẹ nhàng theo mạch cảm xúc êm đềm
chảy trôi trong tâm trạng
● Đặc biệt là sự kết hợp nhuần nhuyễn khí sắc lãng mạn với bút pháp trữ tình
cùng sự mượt mà của văn phong điêu luyện. III. Kết bài:
- Đánh giá lại giá trị tác phẩm với nền văn học Dàn ý số 2
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ I. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
- Khái quát về chất thơ trong tác phẩm. II. Thân bài: 1. Giải thích: - Chất thơ:
+ Là một khía cạnh cảm xúc, thẩm mĩ, gắn với cái đẹp và nghệ thuật.
+ Chất thơ có thể xuất hiện qua cảnh sắc thiên nhiên hoặc cả trong tâm trạng con người.
- Chất thơ trong văn xuôi:
+ Những ý văn, câu văn tạo nên được sự rung cảm, xúc động trước cái đẹp, truyền
được những cảm xúc đó đến với độc giả.
+ Có thể xuất hiện trên nhiều cấp độ: từ ngữ, câu văn, hình ảnh thiên nhiên và con
người, hình tượng nhân vật,...
2. Phân tích chất thơ trong truyện ngắn "Vợ chồng A Phủ":
a, Chất thơ thể hiện qua hình ảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc:
- Hình ảnh đặc trưng của vùng núi non Tây Bắc: rừng núi quanh năm ẩn hiện trong sương mù.
- Khung cảnh mùa xuân thơ mộng, hài hòa.
=> Tác phẩm như một bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi.
b, Chất thơ thể hiện qua đời sống sinh hoạt và phong tục tập quán của con người:
- Công việc thường ngày của bà con nhân dân Tây Bắc:
+ "Tết xong thì lên núi hái thuốc phiện [...] gài một bó đay trong cánh tay để tước thành sợi".
+ Hình ảnh những ngôi nhà gỗ, bếp lửa bập bùng.
=> Cuộc sống đời thường quen thuộc.
- Hình ảnh ngày Tết vui tươi, nhộn nhịp:
+ "Tết thì vui chơi, trai gái đánh pao, đánh quay rồi đêm đêm rủ nhau đi chơi".
+ "Suốt đêm, con trai đến nhà người mình yêu, đứng thổi sáo cung quanh vách".
+ "Hồng ngài năm ấy ăn Tết giữa lúc gió thổi [...] đã có tiếng ai đó thổi sáo rủ bạn đi
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ chơi".
-> Tiếng sáo trở thành cầu nối tình yêu.
=> Những nét riêng của ngày Tết ở Hồng Ngài.
c, Chất thơ thể hiện qua vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Mị:
- Mị là cô gái trẻ trung, xinh đẹp, có tài thổi sáo khiến bao người mê mẩn.
- Tuy phải chịu cuộc sống cực khổ trong nhà thống lí Pá Tra nhưng tâm hồn Mị vẫn le
lói khát vọng tình yêu, khát vọng tự do và hạnh phúc.
- Sức sống mãnh liệt của Mị được khơi gợi lên bởi tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân.
=> Sức sống như ngọn lửa cháy âm ỉ trong lòng người, xua tan bóng đêm đau khổ.
d, Chất thơ thể hiện qua ngôn ngữ nghệ thuật:
- Tô Hoài chú trọng miêu tả khung cảnh và con người ở cả hình ảnh, âm thanh, màu sắc.
- Ngôn ngữ vừa cụ thể, vừa trừu tượng, khơi gợi nhiều liên tưởng.
- Giọng kể như có âm điệu, tiết tấu êm đềm, chảy trôi.
- Văn phong điêu luyện, bút pháp trữ tình, lãng mạn được kết hợp nhuần nhuyễn. III. Kết bài:
- Khẳng định lại giá trị của chất thơ trong tác phẩm. - Liên hệ mở rộng
Chất thơ trong Vợ chồng A Phủ cực hay - Mẫu 1
“Vợ chồng A Phủ” là truyện ngắn đặc sắc nhất trong tập “Truyện Tây Bắc”, cũng là
một trong những truyện ngắn Việt Nam xuất sắc trong giai đoạn kháng chiến chống
Pháp. Tác phẩm là bức tranh chân thực về cuộc sống và con người vùng Tây Bắc, tái
hiện số phận đau khổ của những người nông dân nghèo miền núi;đồng thời ngợi ca
sức sống và khát vọng tự do của người miền núi, là hình ảnh con đường giải phóng và
cuộc đổi đời của họ trong cách mạng.
Nói về truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”, có nhận định cho rằng: “Có một chất thơ ngọt
ngào, dịu dàng lan tỏa trong cảnh sắc, trong dòng hồi ức của Mị và trong nhịp điệu
câu văn, trong lời bài hát, trong những từ ngữ giàu sắc thái biểu cảm”. Đoạn văn miêu
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
tả đêm tình mùa xuân trên núi cao tiêu biểu cho phong cách văn chương dạt dào chất
thơ của Tô Hoài trong truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”.
Quả thực “Chất thơ” trong tác phẩm văn xuôi có thể hiểu là vẻ đẹp lãng mạn được tạo
ra từ sự hòa quyện giữa vẻ đẹp của cảm xúc, tâm trạng, tình cảm với vẻ đẹp của các
biểu hiện nó để có thể khơi gợi những rung động thẩm mĩ và tình cảm nhân văn. Nó là
vẻ đẹp bay bổng thơ mộng thoát lên từ đời sống hiện thực. Nó tương phản với đời
sống hiện thực nhưng lại trong một thể thống nhất.Nếu hiện thực là môi trường của
những cái vốn có, hiện có thì vẻ đẹp lãng mạn là ước mơ, là lí tưởng để nâng đỡ con
người vượt qua đời sống hiện thực vốn trần trụi.
Chất thơ trong truyện ngắn đã được tạo nên khi nhà văn chú ý khai thác và biểu hiện
một cách tinh tế cái mạch cảm xúc, tâm trạng, tình cảm của nhân vật hoặc của chính
mình trước thế giới bằng những chi tiết, hình ảnh đầy gợi cảm và một lối văn trong
sáng, truyền cảm, phù hợp với nhịp điệu riêng của cảm xúc, tâm hồn
Tô Hoài đã vẽ nên bức tranh về quang cảnh Tết đầy khác biệt trên núi cao. Tết không
về theo lời hẹn trước, không nhất nhất phải đồng hành cùng tháng ấy, ngày ấy trên
tấm lịch... Trái lại, người dân vùng núi miền Tây “cứ ăn Tết khi gặt hái vừa xong,
không kể ngày tháng nào. Ăn Tết như thế cho kịp lúc mưa xuân xuống thì đi vỡ nương
mới”. Đó một phong tục rất đẹp, rất thơ của đồng bào vùng cao, cách tính ngày Tết rất
độc đáo thể hiện thuần túy tư duy nông nghiệp. Họ ăn tết khi ngô lúa đã gặt xong, mùa
xuân có niềm vui thu hoạch mùa màng. Nhịp sống của con người “hòa thuận” một
cách hồn nhiên, tự nhiên cùng nhịp điệu của thiên nhiên, vũ trụ như thuở sơ khai.
Nhà văn đã có những câu văn thật hay nêu bật được hình ảnh đặc trưng về thiên nhiên
Tây Bắc những ngày giáp Tết. Khi “các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã
xếp tên đầy các nhà kho”, người được an nhàn, thư thái thì vui chơi đón Tết. Có phải
vì thế mà Tô Hoài tả cảnh Tết đến vào lúc “gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét
rất dữ dội”, nhưng vẫn gợi được cái không khí náo nức, tươi tắn của mùa xuân? Và dù
cái Tết năm ấy đến Hồng Ngài “giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất
dữ dội” cũng không ngăn được niềm vui đang trỗi dậy trong tâm hồn những người dân
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
ở đây, đặc biệt là ở những đôi trai gái yêu nhau. Hình ảnh những chiếc váy hoa “đem
ra phơi trên mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ” trong các làng Mèo Đỏ và tiếng sáo
gọi bạn đi chơi “lấp ló ngoài đầu núi” mang hương vị độc đáo của mùa xuân Tây Bắc.
Hình ảnh tết ở đây gắn liền với những đêm tình nồng nàn, mê đắm: “trai gái đánh pao,
đánh quay rồi đêm đêm rủ nhau đi chơi. Suốt đêm, con trai đến nhà người mình yêu,
đứng thổi sáo xung quanh vách”. Có cả bữa cơm Tết cúng ma, bữa rượu bên bếp lửa,
rồi “người nhảy đồng, người hát”...Bằng lối “điểm xuyết” như thế, Tô Hoài dần xoá đi
khoảng cách thời gian và không gian, đưa người đọc nhập vào nhịp sống riêng của miền đất này.
Từ dòng hồi ức của Mị, có thể cảm nhận được cái chất thơ vút lên từ cuộc sống của
những con người bị vùi dập trong đau khổ, bất hạnh nhưng chưa bao giờ lụi tắt khát
vọng sống, khát vọng tình yêu và tự do. Trong đêm hội mùa xuân ở Hồng Ngài, lúc đó,
kiếp con dâu gạt nợ ở nhà thống lí đã biến Mị từ một cô gái trẻ trung, tài hoa, mạnh
mẽ... thành người đàn bà nhẫn nhục, chai sạn trước đau khổ.
Nhưng bất chấp số phận cay đắng, nghiệt ngã, trái tim Mị vẫn âm thầm gìn giữ niềm
khao khát tình yêu, hạnh phúc. Khi đau khổ xoá mờ kí ức, Mị vẫn không quên giai
điệu ngọt ngào, tha thiết của tiếng sáo gọi bạn tình. Nó quấn quýt, vương vấn, thức
tỉnh, nâng đỡ, chắp cánh cho tâm hồn Mị: “Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bổi
hổi [...] Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng [...] Mà tiếng sáo gọi bạn yêu
vẫn lửng lơ bay ngoài đường [...] Trong đầu Mị đang rập rờn tiếng sáo...”. Tiếng vẫy
gọi của tình yêu đã làm sống dậy những cảm xúc và kỉ niệm Mị từng chôn vùi, quên
lãng. Người đàn bà câm lặng suốt bao năm tháng giờ đây đang ngồi “nhẩm thầm bài
hát” của người thổi sáo. Từng câu hát nồng nàn, tình tứ gọi về trong tâm tưởng những
tháng ngày hạnh phúc, tươi sáng nhất: “Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi
sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người
mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị”. Trong khoảnh khắc, Mị vượt qua mọi khoảng
cách của thời gian, không gian, băng qua ranh giới của quá khứ và hiện tại để trở về
sống trọn với tuổi thanh xuân tươi đẹp. Chất thơ toả sáng từ tâm hồn Mị - người con
gái dẫu đi qua chốn địa ngục trần gian vẫn ấp ủ trong lòng bao xúc cảm đẹp đẽ và
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
nồng ấm tình người. Mị dù qua bao bị đày đọa đến chết đi sống lại nhưng luôn tiềm
tàng sức sống và khát khao hạnh phúc mãnh liệt.
Tô Hoài cũng sáng tạo nhiều kiểu câu văn giàu nhịp điệu “như biết co duỗi nhịp
nhàng” (Nguyễn Tuân). Có kiểu câu với cấu trúc tầng lớp, trùng điệp các vế, thường
được dùng để miêu tả các sự kiện kéo dài, lặp lại, triền miên, nặng nề; có kiểu câu
ngắn, dồn dập, diễn tả những biến động bất ngờ. Những cấu trúc mới lạ, phong phú
đan xen, phối hợp với nhau một cách linh hoạt mang đến cho lời vãn tính đa thanh,
phức điệu. Tất cả làm nên chất thơ của “Vợ chồng A Phủ” không thể không nhắc đến
ngôn ngữ nghệ thuật của nhà văn với hàng loạt các âm thanh, các hình ảnh gợi hình,
gợi cảm rất nên thơ và đậm màu sắc. Ngôn ngữ văn xuôi của Tô Hoài ngoài cái ý
nghĩa cụ thể trong từng câu chữ còn có một cái vô hình khó chỉ ra nhưng hoàn toàn có
thể cảm thấy, đó chính là giọng điệu, là âm điệu câu văn cùng tiết tấu nhịp nhàng của
nó. Tiết tấu đó chính là sự thể hiện những điệu tâm hồn, những cung bậc khác nhau
trong tình cảm của nhà văn.
Khi viết về những ngày tết ở Hồng Ngài, nhà văn Tô Hoài cũng rất chú ý miêu tả
tiếng sáo. Sáo H’Mông có khả năng diễn tả ngôn ngữ của người H’Mông, thay họ nói
lên tình cảm trong lòng: “Mày có con trai con gái rồi, Mày đi là nương. Ta chưa có
con trai con gái, Ta đi tìm người yêu”. Đó là phương tiện giao duyên hữu hiệu của các
chàng trai đối với con gái trong bản làng.
Ngôn ngữ văn xuôi của Tô Hoài giàu chất thơ, chất hoạ. Không thiếu những đoạn văn,
đọc lên, ngỡ như mình đang đứng trước một bức tranh hay đang xem một trường đoạn
phim với góc quay thật rộng: “Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô
lúa đã xếp yên đầy các nhà kho. Trẻ em đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đã đốt những lều
canh nương để sưởi lửa… Hồng Ngài năm ấy ăn Tết giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh
vàng ửng, gió và rét rất dữ dội”. Gần rồi xa, cao và thấp, đậm xen nhạt, khi thì sắc nét
như ở ngay trước mặt, lúc lại thấp thoáng mơ hồ như ở ngoài tầm mắt; vừa trải rộng
với những nét vẽ sông, suối mềm mại, đã lại sừng sững thu về trong dáng núi gân
guốc, hùng vĩ... của núi rừng Tây Bắc.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
Nói về truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”, Tô Hoài từng tâm sự: “Thiên nhiên và con
người miền Tây đã để thương để nhớ cho tôi nhiều quá, tôi không bao giờ
quên”.Chính những năm tháng không bao giờ quên ấy đã cho Tô Hoài chất liệu thấm
đẫm chất thơ khi miêu tả thiên nhiên và con người Tây Bắc. Với sự gắn bó sâu nặng
của mình với mảnh đất này, Tô Hoài đã truyền cho người đọc những rung cảm sâu xa
với cảnh, với người bằng lối văn xuôi thấm đẫm chất thơ ngọt ngào, dịu dàng lan tỏa
trong cảnh sắc, trong dòng hồi ức của Mị và trong nhịp điệu câu văn, trong lời bài hát,
trong những từ ngữ giàu sắc thái biểu cảm. Đoạn văn miêu tả đêm tình mùa xuân trên
núi cao tiêu biểu cho ngôn ngữ văn chương thấm đẫm chất thơ của Tô Hoài trong
truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”.
Chất thơ trong Vợ chồng A Phủ - Mẫu 2
Tô Hoài được mệnh danh là nhà văn "sinh ra để viết" (Tế Hanh). Hơn sáu mươi năm
cầm bút, ông đã để lại gần hai trăm đầu sách với nhiều thể loại - truyện ngắn, truyện
vừa, tiểu thuyết, hồi kí,... Riêng truyện ngắn, độc giả nhớ nhất và bản thân nhà văn
tâm đắc nhất có lẽ vẫn là Vợ chồng A Phủ. Nói về sức cuốn hút của tác phẩm này,
người đọc nhắc nhiều đến vốn hiểu biết sâu sắc về phong tục, tập quán của các dân tộc
miền núi; khả năng quan sát tinh tường, lối trần thuật tự nhiên, hóm hỉnh của một
người cầm bút từng trải, sắc sảo; tài nghệ phân tích tâm lí nhân vật, vốn ngôn ngữ dồi
dào;... Nhưng tôi vẫn nghĩ, điều thú vị nhất là ở chỗ, Tô Hoài đã mang được vào
truyện ngắn Vợ chồng A Phủ cái chất thơ riêng của miền Tây Bắc.
Trong cuốn sổ tay viết văn Tô Hoài từng tâm sự về những ý thơ trong văn xuôi:
"Vâng, đúng là những ý thơ, đã từ lâu tôi làm, tôi cảm thấy mà chưa phân tích được".
Theo ông, những ý thơ đó sẽ làm nên cái giá trị "ngoài tài liệu và trên cả sự sáng tạo".
Ở đây, tác giả Sổ tay viết văn đã có sự gặp gỡ với quan niệm của nhiều nhà văn lớn:
A.Puskin từng ví chất thơ trong văn xuôi như "chất nước ngọt ngào thấm trong trái
táo"; L. Tôn-xtôi không chấp nhận ranh giới giữa văn xuôi và thi ca. Thậm chí, K.
Pau-tốp-xki còn khẳng định rằng: "Văn xuôi là sợi cốt, còn thơ là sợi ngang. Cuộc
sống được miêu tả trong văn xuôi không chứa đựng chất thơ sẽ trở thành thô thiển,
thành một thứ chủ nghĩa tự nhiên không cánh, không thúc gọi, không dẫn dắt ta đi đâu
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
cả"... Cũng chính họ - các nhà văn đích thực, bằng tác phẩm của mình, đã giúp cho
người đọc hiểu thế nào là chất thơ trong văn xuôi. Đó có thể là những cánh đồng Nga,
tâm hồn Nga hiển hiện trên trang văn Puskin; là lời thì thầm của cây sồi mùa đông, là
hình ảnh người thiếu nữ muốn bay lên cùng ánh trăng (L. Tôn-xtôi) hay giai điệu ngọt
ngào, say đắm, nồng ấm tình đời của Âm nhạc Véc-đi, Lắng quả thông(Pau-tốp-
xki),... Cũng có thể là khí nhà văn khiến ta nhớ mãi cả mùi cát bụi "quen thuộc quá,
khiến chị em Liên tưởng đấy là mùi riêng của đất, của quê hương này" (Thạch Lam);
hay bấy nhiêu ngạc nhiên, cảm động, bâng khuâng, ăn năn, khao khát,... được đánh
thức nhờ hương thơm của một bát cháo hành (Nam Cao)... Chất thơ có khi đọng lại
trong chi tiết, hình ảnh; có lúc thấm đượm trong bức tranh đời sống hay lan toả vào câu chữ...
Trở lại với truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, nếu "đọc vội" cũng có thể thấy được sự
phong phú của hiện thực đời sống, đón nhận được niềm cảm thương, trân trọng của
tác giả dành cho những phận người cùng khổ ở miền cao Tây Bắc. Các giá trị đó được
"tường minh" bằng cốt truyện với sự tương phản quen thuộc của hai phần đời. Lối kể
truyền thống, cách xây dựng nhân vật cũng chưa có gì là "đột phá"... Nhưng muốn
nắm bắt được những ý thơ toát lên từ cảnh sắc và tâm hồn con người nơi đây, thì có lẽ
phải đọc chậm, đọc sâu.
Đọc chậm để các giác quan và trí tưởng tượng có thể "theo kịp" ngòi bút của nhà văn
khi vẽ nên quang cảnh Tết đầy khác biệt trên núi cao. Tết ở đây không đến trong làn
mưa bụi giăng mù gọi chồi non, lộc nõn; cũng không phải với những rừng đào, rừng
mận tưng bừng khoe sắc vẫn mặc nhiên hiện về mỗi khi người ta nghĩ tới mùa xuân
Tây Bắc. Nó không về theo lời hẹn trước, không nhất nhất phải đồng hành cùng tháng
ấy, ngày ấy trên tấm lịch... Trái lại, người dân vùng núi miền Tây "cứ ăn Tết khi gặt
hái vừa xong, không kê ngày tháng nào. Ăn Tết như thế cho kịp lúc mưa xuân xuống
thì đi vỡ nương mới". Nhịp sống của con người "hòa thuận" một cách hồn nhiên, tự
nhiên cùng nhịp điệu của thiên nhiên, vũ trụ như thuở sơ khai. Khi "các nương ngô,
nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp tên đầy các nhà kho", người được an nhàn, thư
thái thì vui chơi đón Tết. Có phải vì thế mà Tô Hoài tả cảnh Tết đến vào lúc "gió thổi
vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội", nhưng vẫn gọi được cái không khí náo
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
nức, tươi tắn của mùa xuân? Ngòi bút của nhà văn chỉ phát qua vài sắc màu đậm chất
địa phương, và âm thanh quen thuộc của đời thường cũng đủ khiến lòng người háo
hức không kém gì đám trẻ "đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà". Hình
ảnh những chiếc váy hoa "đem ra phơi trên mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ" trong
các làng Mèo Đỏ và tiếng sáo gọi bạn đi chơi "lấp ló ngoài đầu núi" mang hương vị
độc đáo của mùa xuân Tây Bắc. Tết ở đây gắn liền với những đêm tình nồng nàn, mê
đắm: "trai gái đánh pao, đánh quay rồi đêm đêm rủ nhau đi chơi. Suốt đêm, con trai
đến nhà người mình yêu, đứng thổi sáo xung quanh vách". Có cả bữa cơm Tết cúng
ma, bữa rượu bên bếp lửa, rồi "người nhảy đồng, người hát"... Bằng lối "điểm xuyết"
như thế, Tô Hoài dần xoá đi khoảng cách thời gian và không gian, đưa người đọc nhập
vào nhịp sống riêng của miền đất này.
Đọc sâu để "đầu và tim" (theo cách nói của Nguyễn Tuân) có thể cảm nhận được cái
chất thơ vút lên từ cuộc sống của những con người bị vùi dập trong đau khổ, bất hạnh
nhưng chưa bao giờ lụi tắt khát vọng sống, khát vọng tình yêu và tự do. Một A Phủ
mồ côi cha mẹ từ nhỏ, không họ hàng thân thích mà lớn lên vẫn là chàng trai tài khéo,
mạnh mẽ, táo bạo của núi rừng: "biết đúc lưỡi cày, biết đục cuốc, lại cày giỏi và đi săn
bò tót rất bạo". Dẫu nghèo khó, "Tết đến [...] chẳng có quần áo mới như nhiều trái
khác [...] chỉ có độc một chiếc vòng vía lằn trên cổ", A Phủ vẫn mang khèn, sáo đi tìm
người yêu. vẻ hoang sơ của những cánh rừng, vóc dáng hiên ngang của những ngọn
núi miền Tây như đã hun đúc cho chàng trai này tính cách bướng bỉnh, gan góc và
lòng ham sống mãnh liệt. Nó trao cho A Phủ sức mạnh để đối mặt với bạo lực, cường
quyền; vượt lên những nỗi hèn, nỗi sợ truyền kiếp để giành lại cuộc sống tự do...
Chất thơ toả sáng từ tâm hồn Mị - người con gái dẫu đi qua chốn địa ngục trần gian
vẫn ấp ủ trong lòng bao xúc cảm đẹp đẽ và nồng ấm tình người. Tôi cứ nghĩ về nhân
vật này như cô Tấm miền Tây Bắc - bị đày đọa đến chết đi sống lại nhưng luôn tiềm
tàng sức sống. Diễn biến hai cuộc hồi sinh của tâm hồn Mị xứng đáng được liệt vào
hàng những trang văn giàu ý thơ nhất của Tô Hoài.
Cuộc hồi sinh thứ nhất diễn ra trong đêm hội mùa xuân ở Hồng Ngài. Lúc đó, kiếp
con dâu gạt nợ ở nhà thống lí đã biến Mị từ một cô gái trẻ trung, tài hoa, mạnh mẽ...
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
thành người đàn bà nhẫn nhục, chai sạn trước đau khổ. Cô vẫn sống nhưng đã mất dần
những dấu hiệu của một con người: không giao tiếp, không xúc cảm và suy nghĩ,
không kí ức, "chỉ nhớ đi nhớ lại những việc giống nhau, tiếp nhau vẽ ra trước mặt,
mỗi năm mỗi mùa, mỗi tháng lại làm đi làm lại" như con trâu phải nhớ luống cày, con
ngựa phải nhớ đường đi. Mị mất cảm giác về thời gian, không gian; mất luôn cả ý
thức về sự tồn tại của chính mình. Với cô, thế giới bên ngoài chỉ còn là một ô vuông
bằng bàn tay "mờ mờ trăng trắng" không biết là sương hay là nắng, là sáng hay là
chiều. Mị cũng nghĩ mình sẽ lặng lẽ "ngồi trong cái lỗ vuông ấy mà trông ra, đến bao
giờ chết thì thôi"... Nhưng bất chấp số phận cay đắng, nghiệt ngã, trái tim Mị vẫn âm
thầm gìn giữ niềm khao khát tình yêu, hạnh phúc. Khi đau khổ xoá mờ kí ức, Mị vẫn
không quên giai điệu ngọt ngào, tha thiết của tiếng sáo gọi bạn tình. Nó quấn quýt,
vương vấn, thức tỉnh, nâng đỡ, chắp cánh cho tâm hồn Mị: "Mị nghe tiếng sáo vọng
lại, thiết tha bổi hổi [...] Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng [...] Mà tiếng sáo
gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường [...] Trong đầu Mị đang rập rờn tiếng sáo...".
Tiếng vẫy gọi của tình yêu đã làm sống dậy những cảm xúc và kỉ niệm Mị từng chôn
vùi, quên lãng Người đàn bà câm lặng suốt bao năm tháng giờ đây đang ngồi "nhẩm
thầm bài hát" của người thổi sáo. Từng câu hát nồng nàn, tình tứ gọi về trong tâm
tưởng những tháng ngày hạnh phúc, tươi sáng nhất: "Mùa xuân này, Mị uống rượu
bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết
bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị". Trong khoảnh khắc, Mị vượt
qua mọi khoảng cách của thời gian, không gian, băng qua ranh giới của quá khứ và
hiện tại để trở về sống trọn với tuổi thanh xuân tươi đẹp. Tâm hồn Mị đã hồi sinh. Cô
lại ý thức được về bản thân mình, cảm nhận được nguồn sức sống đang trào dâng: "Mị
thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước.
Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ". Người phụ nữ đang chết mòn trong tuyệt vọng lại muốn
được sống cuộc sống có niềm vui, có tự do: "Mị muốn đi chơi, Mị cũng sắp đi chơi".
Trái tim cô không còn "quen khổ" nữa mà thấm thía hơn bao giờ hết nỗi bất hạnh của
đời mình: "Huống chi A sử với Mị, không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau!
Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ
lại nữa. Nhớ lại, chỉ thấy nước mắt ứa ra". Cảm biết được nỗi đau, biết phẫn uất - Mị
trở lại là người con gái mạnh mẽ, giàu tinh thần phản kháng của ngày xưa! Kể từ giây
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
phút "đến góc nhà, lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn", Mị đã biến
thành một con người khác. Cô không chỉ khơi ngọn đèn làm sáng căn buồng mờ tối
mà còn thắp lên ngọn lửa của tình yêu cuộc sống trong chính lòng mình! Đi chơi Tết
đối với Mị chính là một hành động "nổi loạn" để chấm dứt kiếp tù nhân, giành lại
quyền được sống như một con người. Thậm chí, cá lúc bị A Sử trói đứng vào cột nhà,
lòng MỊ vẫn nồng nàn, tha thiết nhớ, vẫn đắm trong tiếng gọi yêu thương; tiếng sáo
"đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi"... Khát vọng tình yêu và hạnh
phúc đã là nguồn sức mạnh kì diệu nuôi dưỡng tâm hồn MỊ.
Cuộc hồi sinh lần thứ hai đã không được báo trước bằng bất kì "tín hiệu" nào (như
không khí tưng bừng của mùa xuân, men rượu say nồng bên bếp lửa hay tiếng sáo gọi
bạn tình,...). Nó đến bất chợt, bất ngờ - với người đọc và với cả chính bản thân Mị.
Bởi vì, sau đêm bị trói đứng, Mị rơi vào cái chết tinh thần nặng nề, đau đớn. Người
phụ nữ cô đơn, bất hạnh ấy đã hoàn toàn tách biệt với xung quanh "chỉ biết chỉ còn ở
với ngọn lửa". Cô không còn tìm được chút hơi ấm nào từ cuộc sống. Mị bám víu lấy
bếp lửa không chỉ vì cái lạnh của những đêm đông trên núi cao mà còn vì sự buốt giá
của lòng mình: "nếu không có bếp lửa sưởi kia thì Mị cũng đến chết héo. Mỗi đêm,
Mị đã dậy ra thổi lửa hơ tay, hơ lưng, không biết bao nhiêu lần". MỊ thờ ơ, vô cảm với
chính mình và với mọi sự xung quanh. Có đêm, A Sử bắt gặp, đánh MỊ ngã ngay
xuống cạnh bếp nhưng đêm sau cô vẫn thản nhiên ra sưởi lửa như đêm trước. Tôi có
cảm giác nếu A Sử đánh chết Mị bên bếp lửa, thì cô cũng sẽ lặng thinh và thờ ơ như
thế. Thân còn chẳng thiết) nên khi tận mắt chứng kiến cảnh tượng A Phủ chết dần
trong đói rét, đau đớn, Mị vẫn dửng dưng: "Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế thôi"!
Miêu tả cái chết tinh thần ấy, Tô Hoài đã tự đặt mình trước một thử thách lớn. Làm
sao nhà văn lại khiến người đọc tin rằng, từ trạng thái vô cảm kia, Mị có thể thức tỉnh,
cắt dây trói của A Phủ và tự cứu chính mình? Làm sao ông có thể tìm được "chìa
khoá" để mở lại cánh cửa của một cõi lòng đã đóng chặt và cơ hồ đã chết? Vì thế,
không ít lần tôi ngẫm đi ngẫm lại cái câu văn tả "dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai
hõm má đã xám đen lại" của A Phủ. Không phải là nước mắt khiếp sợ của kẻ hèn nhát
hay giọt lệ van xin, cầu khẩn lòng thương hại. Dòng nước mắt kia chất chứa nỗi đau
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
đớn, uất hận thầm lặng mà dữ dội của một con người tràn đầy sức mạnh, có thừa lòng
can đảm mà đành bất lực trước cái chết oan ức, phi lí. Nó đập mạnh vào trái tim Mị -
trái tim dường như chỉ còn nỗi đau. Cô bừng tỉnh trong mối đồng cảm sâu xa với
người cùng chung cảnh ngộ đau thương, uất hận: "Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị
chợt nhớ lại đêm năm trước. A Sử trói Mị, MỊ cũng phải trói đứng thế kia. Nhiều lần
khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được". Lúc trước,
miêu tả cảnh Mị bị trói đứng, Tô Hoài nhắc nhiều đến những đau đớn về thể xác: "tay
chân đau không cựa được [...] khắp người bị dây trói thít lại, đau nhức [...] cổ tay, đầu,
bắp chân bị dây trói siết lại, đau dứt từng mảnh thịt [...] Sợi dây gai dưới bắp chân vừa
lỏng ra, Mị ngã sụp xuống [...] Mị quên cả đau, đứng lên. Nhưng không nhích chân
lên được". Nỗi đau thể chất này, thời gian có thể làm nhòa đi nhưng nỗi đau tinh thần
kia thì vẫn hằn sâu trong tâm trí, khi con người bị tước đoạt đến cả cái quyển đưa tay
lên lau những giọt nước mắt của chính mình! Từ chỗ biết thương mình, trong lòng Mị
dâng lên nỗi xót xa, thương cảm cho bao kiếp người bị đày đọa: "Trời ơi, nó bắt trói
đứng người ta đến chết, nó bất mình chết cũng thôi, nó bắt trói đến chết người đàn bà
ngày trước cũng ở cái nhà này". Cùng với tình thương, trong lòng MỊ sống dậy cả
lòng căm thù, sự phẫn nộ: "Chúng nó thật độc ác". Với A Phủ, Mị chia sẻ nỗi đau đớn
bằng cả trái tim vì chính cô đã từng biết thế nào là "chết đau, chết đói, chết rét, phải
chết" trên cây cột trói người. Đột nhiên, nhưng cũng là tự nhiên, tất yếu với một con
người giàu "năng lực" yêu thương, Mị xót xa cho A Phủ hơn chính bản thân mình: "Ta
là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở
đây thôi... Người kia việc gì mà phải chết thế".Trong khoảnh khắc, người con gái có
tâm hồn trong sáng, nhân hậu của ngày xưa đã lại trở về! Bấy nhiêu cảm xúc trỗi dậy
khiến MỊ không cảm thấy sợ hãi cả khi tưởng tượng mình phải trói thay A Phủ. Bằng
sức mạnh của tình yêu thương, sự đồng cảm, lòng vị tha, Mị đã vượt lên nỗi sợ cường
quyền, cắt dây trói cứu A Phủ, để rồi lòng ham sống mãnh liệt lại giúp cô vượt qua nỗi
ám ảnh thần quyền, tự cứu chính mình... Vẫn là cái quy luật muôn thuở của tình người
bất diệt "Thương người như thể thương thân", nhưng qua ngòi bút Tô Hoài, nó đã
mang đậm sắc màu riêng của tính cách, tâm hồn con người Tây Bắc - chân chất, mộc
mạc mà nồng nàn, sâu sắc; lặng lẽ mà quyết liệt trong khát vọng sống, khát vọng tự do.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
Những ý thơ trong Vợ chồng A Phủ cũng gắn liền với một Tô Hoài đặc biệt chú trọng
đến chuyện "tinh thông về chũ". Ông từng tâm niệm và ao ước: "Mỗi chữ phải là hạt
ngọc buông xuống những trang bản thảo, hạt ngọc mới nhất của mình tìm được, do
phong cách văn chương của mình mà có". Tôi đã thấy những "hạt ngọc" như thế lấp
lánh trong Vợ chồng A Phủ. Công phu dùng chữ của tác giả hiện rõ qua lời kể, lối
miêu tả, nghệ thuật xây dựng ngôn ngữ nhân vật,... Từ đối thoại, độc thoại đến những
đoạn ngôn ngữ nửa trực tiếp,... chưa bao giờ thấy gợn lên sự thiếu hài hòa giữa lai
lịch, vốn sống, tâm trạng và tính cách,... với lời ăn tiếng nói của nhân vật. Có những
câu nói chỉ bớt đi một từ thôi (chúng tôi in đậm), nó đã không còn là cách nói riêng
của người miền cao - mộc mạc, đầy hình ảnh và cảm xúc chân thật, tự nhiên: lời khen
ngợi A Phủ của các cô gái trong làng: "Đứa nào được A Phủ cũng bằng được con trâu
tốt trong nhà"; lời của người cha già hiểu con, thương con mà đành bất lực: "Mày về
lạy chào tao để mày đi chết đấy à? [...] Không được, con ơi!" hay tiếng vọng đau đớn
vang lên từ tâm trí Mị, nhắc nhở về nỗi tủi nhục, cay đắng đến tận cùng của kiếp nô
lệ: "Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được"...
Màu sắc địa phương đậm đà ấy đã góp phần không nhỏ làm nên vẻ sinh động, độc đáo của các nhân vật.
Tác giả Vợ chồng A Phủ cũng sáng tạo nhiều kiểu câu văn giàu nhịp điệu "như biết co
duỗi nhịp nhàng" (Nguyễn Tuân). Có kiểu câu với cấu trúc tầng lớp, trùng điệp các vế,
thường được dùng để miêu tả các sự kiện kéo dài, lặp lại, triền miên, nặng nề: tả kiếp
đàn bà như con trâu con ngựa "chỉ biết việc ăn cỏ, biết đi làm mà thôi" trong nhà
thống lí ("Mị cúi mặt, không nghĩ ngợi nữa, mà lúc nào cũng chỉ nhớ đi nhớ lại những
việc giống nhau, tiếp nhau vẽ ra trước mặt, mỗi năm mỗi mùa, mỗi tháng lại làm đi
làm lại: Tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm thì giặt đay, xe đay, đến mùa
thì đi nương bẻ bắp, và dù lúc đi hái củi, lúc bung ngô, lúc nào cũng gài một bó đay
trong cánh tay để tước thành sợi"); tả cảnh hành hạ người dã man, quái gở ("Cứ như
thế, suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh, càng chửi, càng hút"),... Có
kiểu câu ngắn, dồn dập, diễn tả những biến động bất ngờ: "Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ.
Mị muốn đi chơi. Bao nhiêu người có chồng cũng đi chơi ngày Tết. [...] Hơi rượu toả.
Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa. Mị lúc mê, lúc tỉnh". Những cấu trúc mới lạ, phong
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
phú đan xen, phối hợp với nhau một cách linh hoạt mang đến cho lời vãn tính đa thanh, phức điệu.
Ngôn ngữ văn xuôi của Tô Hoài giàu chất thơ, chất hoạ. Không thiếu những đoạn văn,
đọc lên, ngỡ như mình đang đứng trước một bức tranh hay đang xem một trường đoạn
phim với góc quay thật rộng: "Hai người đi liền hơn một tháng. Họ đi thuyền trên
những triền núi cao ngất, lốm đốm nhà, thấp thoáng ruộng, đất đỏ, suối trắng tình,
trông thấy ở trước mặt mà đi mấy ngày chưa tới. [...] A Phủ làm nhà thèo đảnh ra một
ngọn đồi gianh. Những ngày quan trời trông thấy dòng sông và cánh đồng Bản Pe có
ruộng xòe như cánh quạt". Gần rồi xa, cao và thấp, diện và điểm, đậm xen nhạt, khi
thì sắc nét như ở ngay trước mặt, lúc lại thấp thoáng mơ hồ như ở ngoài tầm mắt; vừa
trải rộng với những nét vẽ sông, suối mềm mại, đã lại sừng sững thu về trong dáng núi
gân guốc, hùng vĩ... Tả con đường vượt suối, băng rừng mà thấy được hành trình và
khát vọng đi tìm cuộc sống tự do. Tái hiện khung cảnh thiên nhiên mà gợi được vẻ
đẹp mạnh mẽ, phóng khoáng, lãng mạn của hồn người...
Những ý thơ trong Vợ chồng A Phủ được tạo nên bằng ngòi bút của một người "thợ
chữ" tài hoa và kiên tâm trên con đường sáng tạo. Phải nói đến cả tình cảm gắn bó
thắm thiết, sâu nặng của nhà văn: "thiên nhiên và con người miền Tây đã để thương để
nhớ cho tôi nhiều quá, tôi không bao giờ quên" (Tô Hoài). Không chỉ nhà văn, mà cả
người đọc cũng muốn nói lời tri ân núi rừng, sông suối và con người Tây Bắc - nguồn
"nguyên liệu" thấm đẫm chất thơ! Tô Hoài đã trả được món nợ ân tình đó khi truyền
cho người đọc những rung cảm sâu xa với cảnh, với người. Ông cũng đã thực hiện
được điều mà mọi nhà văn đều mong ước: "trong văn xuôi, cần phải đượm hồn thơ, có
như thế vãn xuôi mới trong sáng cất cao"
Chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ - Mẫu 3
“Mỗi người nghệ sĩ có một cái tạng riêng, một tố chất tâm hồn riêng tạo nên một thứ
nam châm hút lấy những cái gì phù hợp” (Nguyễn Đăng Mạnh). Có lẽ vì vậy mà mỗi
khi đọc những tác phẩm của Nam Cao, như “Chí Phèo” chẳng hạn, tôi lại cảm, lại
thấm thía cái nỗi đau tột cùng của người nông dân trong xã hội cũ. Cũng có những khi
cuộc sống xô bồ, tôi lại tìm đến với Thạch Lam, mượn chiếc chìa khóa để bước vào
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
cánh cổng của miền thần tiên, cổ tích, cảm nhận tâm hồn mình lắng lại “dưới bóng
hoàng lan”. Nhưng không hiểu sao, tôi vẫn thích nhất cái cảm giác mỗi khi đọc những
“trang thơ” rất thơ của Tô Hoài - “Vợ chồng A Phủ”.
Có lẽ “chất thơ” chẳng còn xa lạ gì đối với những bạn đọc yêu văn học, đặc biệt là với
những thi gia, đó là tính chất trữ tình, tính chất được tạo nên từ sự hòa quyện giữa vẻ
đẹp của cảm xúc, tâm trạng, tình cảm với vẻ đẹp của các biểu hiện nó để có thể khơi
gợi những rung động thẩm mỹ và tình cảm nhân văn.
Thế nhưng có mâu thuẫn gì không khi nói một tác phẩm văn xuôi, truyện ngắn cũng
thấm đẫm chất thơ? Chúng ta hoàn toàn có thể và có quyền nói như vậy. Chất thơ tự
bao giờ đã không còn bó hẹp mình trong khuôn khổ của những bài thơ trữ tình, nó đã
tự bật tung, phát ra ánh sáng và phù lên văn đàn Việt Nam một lớp áo vô hình chỉ
được cảm nhận bằng rung động con tim, xúc động tâm hồn.
Trên văn đàn Việt Nam có biết bao những tác phẩm văn xuôi thấm đẫm chất thơ
nhưng không phải tác phẩm nào được sinh ra dưới ngòi bút của người nghệ sĩ đều
mang sẵn trong mình tính chất trữ tình, đều thấm đẫm những ý thơ trong văn xuôi.
Một truyện ngắn được coi là giàu chất thơ khi mối bận tâm của người viết không đặt
vào việc kể lại một biến cố, sự việc, hành động mà là việc làm bật lên một trạng thái
của đời sống hoặc của tâm hồn con người, và “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài là một tác phẩm như vậy.
Cách đây hơn sáu mươi năm trước, có một người lữ khách đã băng rừng, lội suối để
tìm đến với một vùng đất mới, để khai phá và mang những nét đẹp của một vùng đất
xa xôi đến với bạn đọc bấy giờ: Tô Hoài trên con đường tìm đến với mảnh đất Tây
Bắc thân yêu. “Vợ chồng A Phủ” là truyện ngắn tập trung tinh hoa của ngòi bút Tô
Hoài về Tây Bắc không chỉ vì nó đem lại những hương sắc lạ về cảnh trí, con người
mà quan trọng hơn còn là khả năng phân tích tinh tế những diễn biến đầy mâu thuẫn
của nội tâm, kết đọng một tình cảm nhân đạo đậm đà để rồi bao trùm lên tất cả là điều
mà sau này Tô Hoài đã cảm thấy “một chất thơ vời vợi bay lên từ cảnh vật của nơi
rừng núi tuyệt vời thơ mộng ấy”
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
Trước tiên tôi muốn nói tới một yếu tố tạo nên sức hấp dẫn diệu kỳ của nơi rừng núi
Tây Bắc. Một thế giới không phải cổ tích mà như thoảng hương ca dao, cổ tích, một
thế giới hứa hẹn rất nhiều sức gợi cảm hiện lên qua bức tranh thiên nhiên sống động,
quyến rũ, đẹp mê hồn của Hồng Ngài: “năm ấy, Hồng Ngài ăn tết sớm giữa lúc gió
thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội. Nhưng trong các làng Mèo Đô,
những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm sặc sỡ”. Với
những gam màu tự nhiên, tất cả cảnh vật, thiên nhiên, đất trời cùng thêu dệt tạo nên
một bức tranh thủy mặc của tạo hóa chỉ được tìm thấy ở chốn núi rừng Tây Bắc.
Sẽ là chưa đủ nếu bức tranh ấy thiếu bóng dáng của con người. Tuyệt vời làm sao khi
mỗi độ tết đến, người ta lại trông thấy “đám trẻ đội Tết, chơi quay, cười ầm trên sân
trước nhà”. Rồi những đêm tình mùa xuân, những người con trai mang tiếng khèn,
điệu nhạc đi tìm “bạn yêu”. Khung cảnh ấy mở ra trong tâm trí người đọc một miền
đất thanh bình với những nét đẹp văn hóa bình dị nhưng đầy ý nghĩa đối với con người.
Thiên nhiên dù đẹp đến đâu cũng chỉ là phông nền cho con người tỏa sáng, truyện
ngắn “Vợ chồng A Phủ” thơ nhất có lẽ phải kể tới bức tranh đời sống tâm hồn của con
người nơi đây. Những cô gái như cô Mị tài sắc dù bị vùi dập bởi chế độ phong kiến
miền núi, bởi nam quyền, thần quyền nhưng sức sống tiềm tàng chưa bao giờ tắt lịm.
Những chàng trai như A Phủ dù cuộc đời trăm đắng ngàn cay nhưng vẫn đầy bản lĩnh,
gan góc, quyết liệt, dữ dội.
Khi cánh cửa “Vợ chồng A Phủ” vừa mở ra, Tô Hoài đã dắt nẻo hồn ta đến với một
con người hay đúng hơn là một kiếp người, một số phận nghiệt ngã qua hình ảnh của
người thiếu phụ buồn “ngồi quay sợi bên tảng đá trước của, cạnh tàu ngựa. Lúc nào
cũng vậy, dù quay sợ, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối
lên, cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi”. Mị như một cái bóng, một mảng tối im
lìm trong cảnh giàu sang của nhà thống lí Pá Tra. Càng ngày Mị càng không nói, chỉ
“lùi lũi như con rùa trong xó cửa”. Người đàn bà ấy bị cầm tù trong ngục thất tinh
thần, nơi lui vào, lui ra chỉ là một căn buồng kín mít “chỉ có một chiếc cửa sổ lỗ
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
vuông bằng bàn tay”. Đã bao năm rồi, người đàn bà ấy chẳng biết đến mùa xuân, cũng chẳng đi chơi Tết.
Nhà văn có tả hình dáng nhưng không nhằm khắc họa chân dung ngoại hình mà chủ
yếu làm nổi bật con người số phận, một số phận nghiệt ngã đắng cay, tủi cực. Điều đó
có sức ám ảnh đối với độc giả, gieo vào lòng người đọc những xót thương. Ách áp
bức nặng nề của bọn chúa đất miền núi, cả cường quyền và thần quyền đã đè nén một
tâm hồn yêu đời khát sống trở thành một người hoàn toàn tê liệt về ý thức: “sống lâu
trong cái khổ Mị cũng quen rồi”, “Mị tưởng mình cũng là con trâu, con ngựa”, “Mị
chỉ cúi mặt không nghĩ ngợi”, chỉ “nhớ đi nhớ lại những việc giống nhau”, Mị không
còn ý thức được về thời gian, tuổi tác và cuộc sống. Cô giống như một cỗ máy hoạt
động theo một quy luật đã được lập trình sẵn. Mị vô cảm, không tình yêu, không khát
vọng, thậm chí cũng không còn biết đến khổ đau.
Nhưng đâu đó trong thẳm sâu tâm hồn người đàn bà câm lặng vì khổ đau, cơ cực ấy
vẫn tiềm ẩn một cô Mị ngày xưa, một cô Mị trẻ đẹp như đóa hoa nơi núi rừng Tây Bắc
đầy sức sống, một người con gái trẻ trung, hiếu thảo. Ngày ấy tâm hồn yêu đời của Mị
gửi vào tiếng sáo: “Mị thổi sáo giỏi, không có sáo, Mị uốn chiếc lá trên môi cũng hay
như thổi sáo vậy”/ Ở Mị, khát vọng tình yêu, tự do luôn luôn mãnh liệt. Nếu không bị
bắt làm con dâu gạt nợ, khát vọng của Mị sẽ trở thành hiện thực bởi “trai làng đến
đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị”, Mị đã từng hồi hộp khi nghe tiếng gõ cửa của
người yêu. Mị đã bước theo khát vọng của tình yêu nhưng không ngờ lại sớm rơi vào cạm bẫy.
Tất cả những phẩm chất trên đây sẽ là tiền đề, là cơ sở cho sự trỗi dậy của Mị sau này.
Nhà văn miêu tả những tố chất này ở Mị khiến cho câu chuyện phát triển theo một
hướng tự nhiên, hợp lý. Chế độ phong kiến nghiệt ngã cùng với tư tưởng thần quyền
có thể giết chết mọi ước mơ, khát vọng, làm tê liệt cả ý thức lẫn cảm xúc con người
nhưng từ trong sâu thẳm, cái bản chất người vẫn luôn tiềm ẩn và chắc chắn nếu có cơ
hội nó sẽ bùng lên mãnh liệt.
Bị bắt về nhà thống lí làm con dâu gạt nợ, Mị định tự tử, Mị tìm đến cái chết chính là
sự phản kháng duy nhất của một con người có sức sống tiềm tàng mà không thể nào
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
làm khác được trong hoàn cảnh ấy, có đến “mấy tháng ròng đêm nào Mị cũng khóc”,
Mị trốn về nhà cầm nắm lá ngón trên tay. Chính khát vọng được sống một cuộc sống
đúng nghĩa đã khiến Mị không thể chấp nhận một cuộc sống bị chà đạp, bị đối xử như
một con vật. Mị tìm đến cái chết như một sự giải thoát.
Đêm tình mùa xuân là cái đêm đáng ghi nhớ nhất trong cuộc đời của Mị. Mị đột nhiên
lại muốn đi chơi và sửa soạn để đi chơi. Tô Hoài đã bộc lộ tất cả những anh hao của
mình trong việc lý giải sự chuyển biến tâm lý của Mị, nó vừa như là một hành động
bộc phát, lại vừa là một hệ quả tất yếu của một sức sống tiềm tàng được khơi dậy,
bùng lên để quên đi thực tại, sống với bản chất của mình.
Sự thức tỉnh ý thức của Mị trước hết là nhờ sự tác động của hoàn cảnh, khi mà Mị
nhìn thấy vẻ đẹp của cảnh vật Hồng Ngài khi xuân đến. Nếu ngoại cảnh là chất xúc
tác gián tiếp thì rượu là chất xúc tác trực tiếp để tâm hồn yêu đời khát sống của Mị trỗi
dậy. “Mị lén lấy hũ rượu uống ừng ực từng bát một” như nuốt cay, nuốt đắng, nuốt
uất, nuốt hận vào lòng. Hơi men đã dìu tâm hồn Mị đi theo tiếng sáo.
Trong đoạn diễn tả tâm trạng hồi sinh của Mị, tiếng sáo có một vai trò đặc biệt quan
trọng. “Mị nghe tiếng sáo vọng lại thiết tha bồi hồi, Mị ngồi nhẩm thầm lời bài hát của
người đang thổi”. Với Mị, tiếng sáo là biểu tượng lôi cuốn nhất của mùa xuân, của
khát khao hạnh phúc. Không phải ngẫu nhiên mà tác giả lại dụng công miêu tả tiếng
sáo nhiều lần đến vậy. “Tiếng sáo gọi bạn cứ tha thiết, bồi hồi”, “ngoài đầu núi lấp lấp
ló đã có tiếng ai thổi sáo”, “tai Mị vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng”, “mà tiếng sáo gọi
bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường”. “Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những
cuộc chơi, đám chơi”, “trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo”. Tô Hoài đã miêu tả tiếng sáo
như một dụng ý nghệ thuật để lay tỉnh tâm hồn Mị. Tiếng sáo là biểu tượng của khát
vọng tình yêu tự do, là ngọn gió thổi bùng lên đốm lửa tưởng chừng đã nguội tắt.
Thoạt tiên, tiếng sáo còn “lửng lơ”, “lấp ló” ngoài đầu núi, ngoài đường. Sau đó tiếng
sáo đã thâm nhập vào thế giới nội tâm của Mị và cuối cùng trở thành lời mời gọi tha
thiết để rồi tâm hồn Mị bay theo tiếng sáo. Mị đã thoát khỏi tâm trạng thờ ơ, nguội lạnh lâu nay.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
Dấu hiệu đầu tiên của việc sống lại đó là Mị nhớ lại quá khứ, nhớ về hạnh phúc ngắn
ngủi của tuổi trẻ của mình và niềm vui sống trở lại: “Mị còn trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ
lắm. Mị muốn đi chơi”. Phản ứng đầu tiên của Mị là “nếu có nắm lá ngón trong tay,
Mị sẽ ăn cho chết” chứ không buồn nhớ lại nữa cái ngày xưa đẹp đẽ ấy bởi nhớ lại
“chỉ thấy nước mắt ứa ra”. Những giọt nước mắt tưởng chừng đã cạn kiệt vì đau khổ
đã lại có thể lăn dài. Đau khổ tưởng đã làm Mị tê liệt về lý trí lẫn tình cảm nhưng từ
trong sâu thẳm, tâm hồn Mị không chết, Mị vẫn còn khóc được cho hoài niệm của
mình, khóc cho vết thương tưởng như đã mãi mãi thánh sẹo, thành chai. Từ những sôi
sục trong tâm tư đã dẫn tới hành động: “lấy ống mỡ xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa
dầu”. Đây là hành động của sự thức tỉnh. Mị muốn thắp sáng cho cuộc đời tăm tối của
mình. Chi ít, thứ ánh sáng này cũng giúp Mị cảm thấy mình không phải là một thứ đồ
vật bị lãng quên. Mị “quấn lại tóc”, “với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách”.
Và cứ như một người đàn bà mộng du, Mị quên hẳn sự có mặt của A Sử, quên hẳn
mình đang bị trói mà tiếng sáo vẫn dìu tâm hồn Mị “đi theo những cuộc chơi, đám
chơi”. Tâm hồn Mị đã thuộc về một thế giới khác, một thế giới lung linh như ngọc
bích, lóng lánh như pha lê, một thế giới mà ở đó, Mị thổi sáo, Mị hát, Mị yêu và được
yêu. Đó là một sức sống tiềm tàng, dữ dội và mãnh liệt.
Sức sống tiềm tàng, mãnh liệt ở Mị được biểu hiện rõ nhất ở hành động “vùng bước
đi” giữa lúc cả người bị trói đứng vào cột. Chỉ khi “tay chân đau không cựa quậy
được”, Mị mới sực tỉnh trở về hiện tại. Tiếng sáo im bặt, thay vào đó là “tiếng chân
ngựa đạp vách” khiến Mị cay đắng nghĩ “mình không bằng con ngựa”. Trong tác
phẩm, rất nhiều lần tác giả nhắc đến cuộn dây trói, đó là biểu tượng cho chế độ cường
quyền và thần quyền khắc nghiệt, nhưng ngay cả khi cuộn dây thít chặt cũng không
thể ngăn con người nghĩ đến cuộc sống, sống với thế giới của tình yêu và khát vọng.
Tô Hoài đã đặt sự hồi sinh của Mị vào một tình huống bi kịch: “khát vọng mãnh liệt –
hiện thực phũ phàng khiến cho sức sống của Mị càng thêm phần dữ dội. Quá trình hồi
sinh của một sức sống tiềm ẩn được nhà văn miêu tả không hề hời hợt, dễ dãi. Nhân
vật thoát khỏi sự thờ ơ, nguội lạnh không hề đơn điệu, dễ dàng. Mị sống quá lâu trong
cái khổ, vì thế, sự hồi sinh đến quá nhanh rất dễ gây cảm giác giả tạo. Đó phải là một
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
quá trình chuyển biến lớn dần và phải có một sự tác động đặc biệt. Sự tác động đó
không gì thay thế được chính là tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân. Một làn sóng cảm
xúc đi qua, dù mãnh liệt cũng không thể làm thay đổi cuộc đời Mị. Nhưng những gì
mà Tô Hoài viết về đêm tình mùa xuân ấy thật vô cùng ý nghĩa. Qua đây nhà văn
muốn khẳng định: Sức sống của con người dù bị giẫm đạp, bị trói chặt vẫn luôn âm ỉ,
chỉ cần gặp dịp là sẽ bùng lên.
Khi tiếng sáo im bặt, chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vách cũng là lúc mọi ký ức tan
biến, cuộc đời Mị lại như những đêm đông trên miền núi cao, vừa dài vừa buồn.
Trước cảnh A Phủ bị trói, Mị hoàn toàn vô cảm, vẫn “thản nhiên thổi lửa, hơ tay”. Có
đêm, bị A Sử đánh gục ngay trên bếp lửa mà đêm say, Mị vẫn trở dậy thổi lửa, hơ tay
như thế. Ta cứ tưởng như sức sống trong Mị như ngọn đèn cạn dầu, chỉ bùng lên rồi
tắt ngấm. Nhưng không, phần trên mới chỉ là phần chuẩn bị cho một bước đột phá.
Tâm hồn tê dại của người đàn bà ấy đột ngột bùng lên thật mãnh liệt: cắt dây cởi trói
cứu A Phủ và tự giải thoát cho chính mình.
Hành động của Mị vừa mang tính tự phát, vừa có ý thức tự giác. Tự phát bở sự việc
đến nhanh, đột ngột và Mị không kịp tính trước sẽ đi đâu, làm gì, ngay cả việc có chạy
theo A Phủ hay không Mị cũng chỉ quyết định ngay sau khi cắt dây cởi trói, đứng lặng
một phút trong bóng tối. Tô Hoài thật tinh tế và bản lĩnh khi sắp xếp chi tiết này bởi
nếu không khéo rất có thể có hai khả năng xảy ra. Một là Mị trốn chồng vì khổ quá,
hai là Mị bỏ chồng theo A Phủ vì A Phủ là người mà bao cô gái mong ước có được.
Hai khả năng này đều hạ thấp giá trị nhân vật. Mị cắt dây trói cho A Phủ nhưng không
hề chạy theo. Chỉ sau khi định thần lại nỗi hoảng sợ đã đẩy bàn chân Mị vùng chạy theo một cách tự nhiên.
Tuy vậy hành động của Mị chính là kết quả tất yếu của một con người có sức sống
tiềm tàng. Hành động này có nguồn gốc từ bản chất của một người con gái hiếu thảo,
yêu đời, ham sống trong quá khứ. Từ cái “buồn rười rượi”, từ cách uống rượu “ừng ực
từng bát một” và ngay cả ý định tự sát của Mị nữa. Trực tiếp hơn là những giây phút
Mị rạo rực nghe tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân. Sâu xa hơn nữa là vì Mị cảm thấy
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
đau đớn giống như những lần Mị bị trói, Mị không thể để một con người vô tội phải
chết dần trong đau đớn.
Tất cả được khởi dậy đúng lúc Mị trông thấy “một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống
hai hõm má đã đen sạm lại của A Phủ”. Giọt nước mắt tuyệt vọng của A Phủ đã giúp
Mị nhớ lại, nhận ra mình, xót xa cho mình, nhận ra sự tàn ác của nhà thống lí, tất cả đã
khiến cho hành động của Mị mang tính tất yếu.
Tất nhiên Mị cũng rất lo lắng, hoảng sợ. Mị sợ mình bị trói thay vào cái cọc ấy. Khi
đã chạy theo A Phủ, cái ý nghĩ ấy vẫn còn đuổi theo Mị: “Ở đây thì chết mất”. Nỗi lo
lắng của Mị cũng là một khía cạnh của lòng ham sống, tiếp thêm sức mạnh cho Mị vượt lên số phận.
Những vẻ đẹp đặc biệt là sức sống tiềm tàng trong tâm hồn của người con gái nơi
núng rừng Tây Bắc đã làm cho truyện ngắn tỏa ngát hương thơm, thấm đẫm trữ tình.
Lại một minh chứng cho tài hoa của người nghệ sĩ đã có công khai phá một vùng đất mới.
Truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” sẽ vượt qua thách thức của thời gian để sống mãi với
tâm hồn bạn đọc không chỉ bởi nhà văn đã đưa vào những “ý thơ trong văn xuôi” mà
hơn hết ta cảm nhận được tấm lòng nhân đạo cao cả, luôn sẵn sàng “nâng giấc cho
những kẻ cùng đường tuyệt lộ”.
Phân tích chất thơ trong Vợ chồng A Phủ - Mẫu 4
Tô Hoài là một trong những cây bút nổi bật của nền văn học Việt Nam hiện đại, với số
lượng tác phẩm đồ sộ viết về nhiều đề tài, thể loại, hướng đến nhiều đối tượng độc giả
khác nhau. Đặc biệt trong quãng thời gian 9 năm tham gia kháng chiến chống Pháp
tạo vùng núi Tây Bắc nước ta đã để lại cho Tô Hoài nhiều những xúc cảm cũng như
những dấu ấn sâu sắc với con người và thiên nhiên nơi đây. Trong quá trình kháng
chiến, cùng ăn ở, sinh hoạt với đồng bào dân tộc thiểu số, tác giả đã có cái nhìn thấu
hiểu và thông cảm sâu sắc với những con người phải chịu sự áp bức từ cả cường
quyền lẫn thần quyền. Chính vì thế mà các tác phẩm hiện thực đã ra đời tiêu biểu nhất
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
là Vợ chồng A Phủ không chỉ có nội dung, ý nghĩa sâu sắc, phản ánh chân thực cuộc
sống của đồng bào miền núi những năm kháng chiến, mà nó còn là tất cả những gì
tinh túy về mảnh đất Tây Bắc mà Tô Hoài đã khám phá, góp nhặt được. Sự hiểu biết,
gắn bó và trân trọng của tác giả được thể hiện một cách rất tinh tế nhẹ nhàng thông
qua các ý thơ trong tác phẩm, khiến độc giả càng có ấn tượng sâu sắc về cuộc đời, số
phận của từng nhân vật, cũng như những nét độc đáo từ mảnh đất xa xôi ngút ngàn mây phủ.
Khi nói về Truyện Tây Bắc mà tiêu biểu nhất là Vợ chồng A Phủ Tô Hoài đã nói rằng
“Ở mỗi nhân vật và trùm lên tất cả miền Tây, tôi đã đưa vào một không khí vời vợi,
làm cho đất nước và con người bay bổng lên hơn, rời bỏ được cái ám ảnh tủn mủn, lặt
vặt thường làm co quắp nhân vật, nhỏ bé vấn đề và khung cảnh đi”. Rõ ràng rằng cuộc
đời của nhân vật Mị hay A Phủ đều là cuộc đời bao trùm bởi những bi kịch và đau khổ
đến mức tuyệt vọng, thế nhưng dưới ngòi bút của Tô Hoài, dưới cái nhìn thấm thía và
sâu sắc vào nội tâm của nhân vật, ông không quá nhấn mạnh những nỗi đau ấy, mà
thay vào đó To Hoài để người đọc tự cảm nhận thông qua những suy nghĩ, cử chỉ của
nhân vật. Và cả cái cách khi ông viết về khung cảnh sinh hoạt vùng Tây Bắc, viết về
những thói quen, những công việc, những đặc nhưng mà chỉ nơi này mới có được,
khiến độc giả dễ dàng cảm nhận được tâm hồn cũng như số phận và nỗi đau của từng
nhân vật. Tô Hoài muốn diễn tả cái cuộc đời bế tắc và tuyệt vọng của Mị thông qua
một hình ảnh rất đặc sắc, ấy là căn buồng Mị ở chỉ có một ô cửa sổ bé bằng bàn tay
mà trông ra “lúc nào cũng thấy trăng trắng không biết là sương hay là nắng”. Đó chính
là một ý thơ rất đẹp, người đọc dễ dàng liên tưởng đến một vùng đất bốn bề mây phủ
sương giăng, bay bổng và thơ mộng, ban ngày thì mây hòa với nắng, ban đêm thì
sương quyện với trăng. Ấy thế nhưng một vùng đất đẹp, đầy chất thơ như thế lại có
những cuộc đời đớn đau giống Mị, cô thấy trăng trắng ấy nhưng lại không phân biệt
được đêm với ngày, không nhận thấy được sự huyền diệu tươi đẹp của thiên nhiên, thể
hiện một cuộc đời cầm tù và bế tắc đến khôn cùng. Có thể nói rằng chất thơ trong văn
xuôi của Tô Hoài lại càng tô đậm thêm số phận của nhân vật.
Một dẫn chứng khác về chất thơ, chất nhạc trong văn của Tô Hoài phải kể đến cảnh
mùa xuân ở Hồng Ngài có biết bao nhiêu náo nhiệt, vui nhộn và đặc sắc “Trên đầu
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp tên đầy các nhà kho”, “trẻ con
đốt những lều canh nương”, “gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, những chiếc váy hoa đã
đem phơi trên những mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ, gió và rét rất dữ dội”. Đọc
những câu văn ấy người ta thấy một cái không khí thật dễ chịu, dường như còn cảm
nhận được cả cái gió se se lạnh của mùa xuân, cái nắng ấm áp những ngày giáp Tết,
đến cả cái không khí rộn ràng, vui tươi trong những ngày xuân vừa tới. Như vậy chỉ
bằng vài câu văn tả cảnh, nhưng đã gợi ra một không gian Tây Bắc rộng lớn, sống
động, và có lẽ gợi ra nhiều nhất ấy là cảm giác tự do, phóng khoáng. Ấy thế nhưng khi
quay lại với cuộc đời của Mị, Mị lại càng bất hạnh hơn khi bản thân ở tại một vùng
đất tươi đẹp như thế, nhưng đời Mị lại toàn là những bi kịch đen tối và đớn đau nhất
ấy là sự mất tự do, bị cầm tù bằng một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Song song
với việc miêu tả cuộc đời Mị, với những diễn biến tâm trạng, ý thơ của Tô Hoài cũng
len lỏi khắp trong từng câu văn. Khi kể về cuộc đời của Mị tại nhà thống lý Pá Tra,
người ta dễ dàng nhận thấy những nếp sống, phong cách sinh hoạt của người dân tộc
H’Mông ở miền núi phía Bắc, như đi làm nương ngô, nương lúa, quay sợi gai, dệt vải,
cõng nước, thái cỏ ngựa, chẻ củi, giặt đay, xe đay,…
Rồi những cảnh bếp lửa bập bùng, không tắt hòn than vào những đêm đông giá rét,…
Hoặc trong cách ăn mặc phục sức thì phụ nữ mặc váy hoa, vấn tóc chít khăn, đàn ông
đeo vòng bạc, đội khăn trắng. Và đáng chú ý nhất khi nói về chất thơ trong Vợ chồng
A Phủ có lẽ phải kể đến cái cách mà Tô Hoài đã miêu tả về mùa xuân ở Hồng Ngài,
mùa xuân ở miền cao. Ở đây người ta đoán mùa xuân đến dựa vào vụ mùa canh tác,
ăn tết không kể ngày tháng, cứ kết thúc một mùa thu hoạch ngô lúa, là họ lại ăn Tết
vừa mừng xuân đến, vừa mừng việc mùa màng được no đủ. Và trong mùa xuân ấy Tô
Hoài cũng rất tinh tế khi đưa vào những cảnh trai gái mùa xuân tìm nhau để tỏ tình, họ
khoác lên mình những bộ áo đẹp nhất, đi chơi theo từng đoàn, lập hội ném pao, thổi
sáo, đàn môi, uống rượu,… đầy náo nức và mê say, mang đậm phong vị núi rừng Tây
Bắc, tự do và bay bổng. Trong đó ngày Tết được Tô Hoài đặc tả bằng những hình ảnh
giàu tính nhạc và màu sắc, mang đến một không khí rộn ràng, náo nức “Trong các
làng Mèo Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên những mỏm đá xòe như con
bướm sặc sỡ […] Đám trẻ đợi tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà”. Hay
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
cái cách ăn vận ngày Tết của người phụ nữ miền núi, mỗi một dân tộc lại có những nét
đặc sắc riêng biệt “Các chị Mèo đỏ, váy thêu, áo khoác, khăn hoa chùm rực rỡ. Các
chị Mèo trắng chít khăn xếp phẳng lì, tóc mai cạo xanh nhẵn”. Có thể nói rằng thông
qua đôi mắt nhạy bén, giàu tình cảm của Tô Hoài, mùa xuân vùng Tây Bắc đã hiện lên
một cách thật chân thực và nhiều ấn tượng.
Một điểm nhấn đặc biệt, có thể xem là âm thanh sự sống đã thức tỉnh khao khát tự do,
khao khát hạnh phúc ở nhân vật Mị ấy là tiếng sáo, tiếng sáo gọi bạn vào những đêm
tình mùa xuân “Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi”, “Tiếng sáo
réo rắt suốt đêm ngoài đầu núi tranh”. Tiếng sáo ấy gợi Mị nhớ đến những câu hát:
“Mày có con trai con gái rồi Mày đi làm nương
Tao không có con trai con gái
Tao đi tìm người yêu…
Anh ném pao em không bắt
Em không yêu quả pao rơi rồi”
Đó là những câu hát thể hiện lối sống phóng khoáng, tự do của đồng bào dân tộc miền
núi, mà khi đến với Mị nó lại dường như đánh động vào tâm hồn, Mị vẫn còn trẻ, Mị
khao khát được tự do, hạnh phúc, khao khát tình yêu, thứ mà chồng Mị không cho Mị
được. Nỗi đau đớn dần trỗi dậy trong tâm hồn cô gái, cũng là lúc Mị thức tỉnh sau
nhiều năm câm lặng, chịu đựng. Mị uống rượu, uống ừng ực từng bát, nó không chỉ là
thể hiện những nỗi uất ức, đau đớn chất chứa trong lòng Mị bấy lâu nay, mà còn là
biểu hiện của sức sống tiềm tàng mãnh liệt, của ngọn lửa đang bùng cháy trong lòng,
nhiều chất thơ và ý vị. Mị lại cảm thấy yêu đời, lại nhớ về những ký ức thật tươi đẹp
khi xưa: “Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi
sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người
mê, ngày đêm thổi sáo đi theo Mị”. Rồi sau tất cả, dưới tác động của tiếng sáo gọi
bạn, dưới men say của rượu “Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
như những đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi…”. Có
thể nói rằng sự thức tỉnh của Mị gắn liền với nét văn hóa đặc sắc của người miền núi
phía Bắc, đem đến cho độc giả những ấn tượng sâu sắc về cuộc đời một người phụ nữ
H’Mông ở Hồng Ngài khi xưa. Tính nhân văn trong tác phẩm đã được Tô Hoài khéo
léo đưa vào trong tác phẩm bằng những ý thơ thật tinh tế, những cảm nhận và lòng
thông cảm sâu sắc, mà không phải bất cứ một cây bút nào cũng có được
Bên cạnh những nét phong tục tập quán tốt đẹp, thì Tô Hoài cũng chỉ ra những ngang
trái và bất công đang diễn ra ở vùng miền núi phía Bắc, khi mà người dân tộc nơi đây
luôn phải chịu sự áp bức của cả cường quyền và thần quyền. Đầu tiên phải kể đến hủ
tục bắt vợ, cuộc đời Mị đã phải bước vào cảnh đớn đau khi bị bắt về nhà thống lý Pá
Tra làm con dâu gán nợ, sống một cuộc đời nhiều đớn đau, khổ cực, đến độ chai lỳ.
Mà căn nguyên của bi kịch ấy cũng là đến từ sự chênh lệch giàu nghèo quá lớn, và sự
ngang ngược tàn ác của giai cấp thống trị. Xoay quanh nhân vật A Phủ, cũng là một
nhân vật nhiều bi kịch, chất thơ ở nhân vật này hiện lên với vẻ đẹp của một người đàn
ông khỏe mạnh, khôi ngô, không sợ cường quyền, sẵn sàng lao vào đánh kẻ đã phá tan
cuộc chơi của mình, mặc kệ hắn là con nhà thống lý. Tuy nhiên sự nghèo khó, thân cô
thế cô đã đẩy anh vào bi kịch, với cảnh xử kiện sặc mùi khói thuốc phiện, ăn uống của
bè lũ cầm quyền, còn bản thân A Phủ thì bị đánh bầm dập, bắt trói, bắt quỳ, cuối cùng
phải chấp nhận món nợ mà có lẽ cả đời anh, đời con cháu anh cũng chưa trả hết, trở
thành nô lệ cho nhà thống lý Pá Tra. Có bất công đến cùng cực, mới có sự vùng dậy
mạnh mẽ, giống như Tô Hoài nói “Ở nơi rừng núi mơ màng ấy, các dân tộc đã không
lặng lẽ chịu đựng”, cả Mị và A Phủ đều là những con người phải chịu áp bức đến tột
cùng, thế nhưng chưa khi nào cái tâm hồn khao khát được sống, được tự do, được
hạnh phúc hoàn toàn bị chôn vùi, dập tắt, mà nó chỉ chờ đợi cơ hội là bùng lên mạnh
mẽ hơn bao giờ hết. Cảnh Mị và A Phủ dắt tay nhau chạy xuống triền đồi, mang đến
cho người đọc những xúc cảm sâu sắc, trước hết là đến từ sự tự giải phóng, vùng dậy
mạnh mẽ của hai nhân vật chính, sau đó là những hy vọng về một tương lai tươi sáng
cho tất cả những con người nơi đây, có lẽ vào một ngày không xa tất cả những con
người bị áp bức cũng sẽ đều tìm được cho mình một lối thoát riêng.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài là một trong những tác phẩm hiện thực
tiêu biểu nhất khi viết về đồng bào dân tộc miền núi phía Bắc những năm tháng kháng
chiến chống Pháp. Cái hay của tác phẩm không chỉ đến từ nội dung mang giá trị hiện
thực và nhân văn sâu sắc mà còn xuất phát từ những ý thơ trong văn xuôi, đem đến
cho người đọc những cái nhìn, những cảm nhận thật sâu sắc về thiên nhiên và con
người miền núi phía Bắc. Có thế mới thấy được tấm lòng chân thành, gắn bó sâu nặng
với mảnh đất Tây Bắc cũng như tài năng của tác giả trong lĩnh vực văn học hiện thực
giai đoạn sau cách mạng.
Chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ - Mẫu 5
Nói về việc sáng tác “Truyện Tây Bắc”, Tô Hoài cho biết, “ngoài tài liệu và trên cả
sáng tạo”, ông đã đưa vào trong tác phẩm của mình “những ý thơ”: “Ở mỗi nhân vật
và trùm lên tất cả miền Tây, tôi đã đưa vào một không khí vời vợi, làm cho đất nước
và con người bay bổng lên hơn, rời bỏ được cái ám ảnh tủn mủn, lặt vặt thường làm
co quắp nhân vật, nhỏ bé vấn đề và khung cảnh đi”. Thật vậy, cụ thể trong “Vợ chồng
A Phủ”, ta bắt gặp một trong những nét đặc sắc nhất của Tô Hoài là biệt tài phát hiện
và chuyển tải chất thơ trong cuộc sống bình dị vào trang viết. Chất thơ man mác bao
phủ bầu không khí của tác phẩm là sự cộng hưởng hiệu ứng của nhiều thủ pháp nghệ
thuật, ánh lên từ tình huống truyện đầy nhân văn, từ ngôn ngữ hàm súc và giọng điệu
trần thuật giàu tính nhạc. Để rồi từ đó, hiện lên trong tác phẩm bàng bạc chất thơ này
là thiên nhiên, là lối sống, là phong tục và tâm hồn con người không lẫn vào đâu được.
Chất thơ trong sáng tác của Tô Hoài hiện lên trước hết qua hình ảnh thiên nhiên vời
vợi với những núi non, nương rẫy, sương giăng… không thể lẫn được với một nơi nào
trên đất nước ta. Những chi tiết miêu tả thiên nhiên đan xen, hoà quyện trong lời kể
của câu chuyện. Có khi, chỉ một vài điểm nhấn, tác giả đã phác ra được cái nét rất
riêng của đối tượng. Những ngày sống trong căn phòng ngột ngạt, tù túng của mình ở
nhà thống lí Pá Tra, Mị nhìn ra trời qua khung cửa sổ bé bằng bàn tay, lúc nào Mị
cũng “chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng”. Không gian ấy chỉ có thể
tìm được ở Tây Bắc bởi núi rừng trùng điệp. Ban ngày, ánh mặt trời cũng khó có thể
xua tan những màn sương giăng trắng làng bản. Đêm xuống, sương đêm hòa với ánh
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
trăng tạo nên thứ không gian huyền ảo như trong ảo mộng. Đặc biệt, nhà văn đã có
những câu văn thật hay nêu bật được hình ảnh đặc trưng về thiên nhiên Tây Bắc
những ngày giáp Tết: “Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã
xếp yên đầy các nhà kho”, “trẻ con đốt những lều canh nương”, “gió thổi vào cỏ gianh
vàng ửng, những chiếc váy hoa đã đem phơi trên những mỏm đá xoè như con bướm
sặc sỡ, gió và rét rất dữ dội”. Những câu văn mang đầy “ý thơ” đã lột tả được hồn cốt
thiên nhiên Tây Bắc với núi rừng trùng điệp, cao rộng vời vợi. Điểm vào cái nền thiên
nhiên xanh mướt ấy là những dấu ấn của con người: những nương lúa, nương ngô uốn
lượn trên sườn đồi sườn núi; những đống lửa bốc lên từ các lều canh nương; những
đám cỏ gianh vàng ửng; những chiếc váy hoa xòe rực rỡ nhiều màu sắc của những cô
gái H’mông là điểm nhấn đầy thi vị cho bức tranh thiên nhiên ấy.
Chất thơ còn được nhận ra bởi đời sống sinh hoạt, phong tục tập quán của con người
nơi đây. Đọc truyện, ta rất dễ bắt gặp những hình ảnh thường xuyên xuất hiện trong
đời sống hằng ngày của đồng bào Tây Bắc. Đó là ngôi nhà gỗ với bếp lửa đặt trong
nhà suốt mùa đông không tắt hòn than, là những công việc hằng ngày như cõng nước,
cắt cỏ cho ngựa ăn, quay sợi,… Trang phục đặc trưng của người phụ nữ H’mông vùng
cao này là váy xoè sặc sỡ đi kèm với những chiếc vòng bạc lấp lánh.
Truyện cũng miêu tả rất tinh tế một phong tục rất đẹp, rất thơ của đồng bào vùng cao
là lễ hội mùa xuân. Tết của người vùng cao không giống tết ở miền xuôi. Người vùng
cao có cách tính ngày Tết rất độc đáo thể hiện thuần túy tư duy nông nghiệp. Họ ăn tết
khi ngô lúa đã gặt xong, mùa xuân có niềm vui thu hoạch mùa màng. Và dù cái Tết
năm ấy đến Hồng Ngài “giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ
dội” cũng không ngăn được niềm vui đang trỗi dậy trong tâm hồn những người dân ở
đây, đặc biệt là ở những đôi trai gái yêu nhau. Không khí ngày xuân của Hồng Ngài
mang những dấu ấn đặc trưng đậm hương vị núi rừng Tây Bắc: Mùa xuân đến, trai gái
tìm đến nhau để tỏ tình. Họ bận những bộ quần áo đẹp nhất. Họ chơi ném còn, chơi
quay, thổi sáo, đàn môi, uống rượu,… Tất cả đều mê mải, say sưa trong tiếng sáo dìu dặt, tình tứ.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
Tô Hoài đã đặc tả không khí ngày tết với những từ ngữ giàu chất tạo hình, qua đó hiện
lên bức tranh ngày tết miền núi tràn ngập màu sắc và âm thanh: “Trong các làng Mèo
Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên những mỏm đá xòe như con bướm sặc
sỡ [...] Đám trẻ đợi tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà”. Ông cũng đặc
biệt chú trọng đến phong tục của họ qua con mắt tò mò, hóm hỉnh của mình: “Trai gái
kéo nhau lên núi chơi. Đi chơi trên núi từng đoàn”, “Các chị Mèo đỏ, váy thêu, áo
khoác, khăn hoa chùm rực rỡ. Các chị Mèo trắng chít khăn xếp phẳng lì, tóc mai cạo xanh nhẵn”.
Khi viết về những ngày tết ở Hồng Ngài, nhà văn Tô Hoài cũng rất chú ý miêu tả
tiếng sáo. Sáo H’Mông có khả năng diễn tả ngôn ngữ của người H’Mông, thay họ nói
lên tình cảm trong lòng: “Anh ném pao, em không bắt. Em không yêu, quả pao rơi
rồi”. Đó là phương tiện giao duyên hữu hiệu của các chàng trai đối với con gái trong
bản làng. Trong “Vợ chồng A Phủ”, ngòi bút Tô Hoài cũng tỏ ra rất thành công khi lột
tả được nét đặc trưng, lột tả được “cái hồn” của tiếng sáo: “Ngoài đầu núi lấp ló đã có
tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi”, “Tiếng sáo réo rắt suốt đêm ngoài đầu núi tranh”.
Tiếng sáo còn là cách tỏ tình đặc biệt của người con trai miền núi: “Suốt đêm, con trai
đến nhà người mình yêu, đứng thổi sáo xung quanh vách”. Thời gian cứ tiếp nối,
những ngày tết vùng cao và đêm tình mùa xuân của ngày xưa và ngày sau dường như
vẫn thế. Tiếng sáo gọi bạn tình vượt qua thời gian, tồn tại vĩnh hằng trong trái tim biết
bao chàng trai cô gái miền sơn cước.
Bên cạnh những phong tục đẹp đẽ thể hiện tâm hồn thuần phác, nồng hậu của đồng
bào Tây Bắc là những phong tục còn mông muội, chứa nhiều điều bất công vẫn còn
tồn tại ở Tây Bắc những năm trước Cách mạng. Đó là sự phân chia đẳng cấp giàu –
nghèo rất rõ. Trang phục của con nhà giàu cũng có những dấu hiệu khác: “Rủ xuống
những tua chỉ xanh đỏ mà chỉ riêng con cái nhà quan trong làng mới được đeo”. Đó là
tục bắt vợ, cúng ma trình vợ đầy mê tín. Cái hủ tục lạc hậu ấy đã trở thành một thứ
thần quyền ghê gớm án ngữ tư tưởng của người lao động nơi này, khiến họ luôn bị
bóng đêm của sự mông muội đè nén, giày xéo không sao ngẩng đầu lên được. Đó là
cái lệ đi ở trừ nợ: “bao giờ có tiền giả thì tao cho mày về, chưa có tiền giả thì tao bắt
mày làm con trâu, con ngựa cho nhà tao. Đời mày, đời con, đời cháu mày tao cũng bắt
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
thế, bao giờ hết nợ tao mới thôi”. Đặc biệt, hình ảnh ngôi nhà gỗ nghi ngút khói thuốc
phiện với bữa tiệc phạt vạ được miêu tả trong câu chuyện không thể tìm thấy được ở
vùng đất nào khác. Tài năng của nhà văn tập trung trong việc quan sát, dựng cảnh sắc
sảo cảnh xử kiện nhà thống lí Pá Tra. Dưới ngòi bút miêu tả của nhà văn, hủ tục, lề
lối, sự tàn bạo, dã man của thế lực phong kiến miền núi đã được lột tả hết sức sinh
động: “Cứ mỗi đợt bọn chức việc hút thuốc phiện xong, A Phủ lại phải ra quỳ giữa
nhà, lại bị người xô đến đánh. Mặt A Phủ sưng lên, môi và đuôi mắt dập chảy máu.
Người thì đánh, người thì quỳ lạy, kể lể, chửi bới. Xong một lượt đánh, chửi, lại hút.
Khói thuốc phiện ngào ngạt tuôn qua các lỗ cửa sổ. Rồi Pá Tra lại ngóc cổ lên, vuốt
tóc, gọi A Phủ… Cứ như thế, suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh,
càng chửi, càng hút. […] Ngoài nhà vẫn rên lên từng cơn kéo thuốc phiện, như những
con mọt nghiến gỗ kéo dài, giữa tiếng người khóc, tiếng người kể lào xào, và tiếng
đấm đánh huỳnh huỵch”. Phải thấm thía cảnh sống đau đớn, tủi nhục như thế, ta mới
cảm nhận được hết sức mạnh “cởi trói” tựa như bản năng sinh tồn mãnh liệt của
những thân phận bị chà đạp.
Tóm lại, nghệ thuật miêu tả sinh hoạt và phong tục của nhà văn đã giúp người đọc có
thêm nhiều hiểu biết phong phú về đời sống của đồng bào Tây Bắc. Trong truyện ngắn
này, bằng vốn hiểu biết phong phú và khả năng quan sát tinh tế, tác giả đã khắc hoạ lại
được những bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộng, thể hiện được nhiều
phong tục độc đáo và miêu tả sinh động những người H’mông hồn nhiên, ngay thẳng.
Từ cảnh xuân trên bản đến cảnh vui chơi trong ngày Tết, cảnh xô xát giữa hai đám
thanh niên đến cảnh xử kiện,… tất cả đều được phác họa sống động, tài tình, tạo nên
phong vị đặc trưng của vùng núi Tây Bắc cụ thể, xác thực.
Nét đặc sắc nhất của chất thơ trong tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” biểu hiện ở tâm hồn
nhân vật Mị. Ẩn sâu trong tâm hồn Mị, một cô gái tưởng chừng như héo hắt, sống một
cuộc đời lầm lũi “đến bao giờ chết thì thôi” ấy, có ai ngờ, vẫn le lói những đốm lửa
của khát vọng tự do, của tình yêu cuộc sống. Ở nhà thống lí Pá Tra, Mị có cái vẻ ngoài
âm thầm chịu đựng nhưng bên trong, kỳ thực, đó lại là một sức sống tiềm tàng, rạo
rực. Đúng như Tô Hoài đã nói: “Ở nơi rừng núi mơ màng ấy, các dân tộc đã không
lặng lẽ chịu đựng”. Tính nhân văn trong câu chuyện là đây. Chất thơ đặc biệt được tác
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
giả tạo nên là đây. Đó là khi nghe tiếng sáo gọi bạn trong những đêm tình mùa xuân
vọng về, lòng Mị lại “thiết tha bổi hổi”. Tiếng sáo giao duyên ấy chạm vào phần sâu
kín nhất của tâm hồn Mị, phần tâm hồn rạo rực của cô gái trẻ ngỡ như đã chết đi khi
cô mang thân phận con dâu trừ nợ nhà thống lí Pá Tra. Tiếng sáo giao duyên ấy đã
dẫn lối tâm hồn Mị trở về với ký ức của những ngày tự do xưa: “Ngày trước, Mị thổi
sáo giỏi. Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi,
thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm thổi sáo đi theo
Mị”. Và tiếng sáo giao duyên ấy thức tỉnh tâm hồn Mị: “Mị thấy phơi phới trở lại,
trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn
còn trẻ. Mị muốn đi chơi…”. Đến đây, ta chợt nhớ lại một câu châm ngôn rằng: “Cái
chết không phải là mất mát lớn nhất trong cuộc sống. Mất mát lớn nhất chính là ta để
tâm hồn mình lụi tàn ngay cả khi còn sống.” Mị, từ một nhân vật sống không bằng
chết, nay đã sống lại trong tâm hồn. Và khi tâm hồn Mị không lụi tàn chính là khi sức
sống tiềm tàng, rạo rực trong Mị chỉ chờ cơ hội đến là trỗi dậy mạnh mẽ. Như vậy,
trong quá trình xây dựng nhân vật Mị với một cuộc đời đầy bi kịch, nhà văn Tô Hoài
đã thật khéo léo thêm vào nhân vật mình một nét tâm hồn rất “thơ” và giàu tính nhân
văn. Dù viết về mảng đề tài bi kịch trong cuộc sống của con người, những trang văn
của Tô Hoài vẫn thấm đượm chất thơ. Chất thơ ấy chứa đựng trong nỗi khát khao
mãnh liệt về một tương lai tốt đẹp, tươi sáng cho mỗi con người.
Làm nên chất thơ của “Vợ chồng A Phủ” không thể không nhắc đến ngôn ngữ nghệ
thuật của nhà văn với hàng loạt các âm thanh, các hình ảnh gợi hình, gợi cảm rất nên
thơ và đậm màu sắc. Ngôn ngữ văn xuôi của Tô Hoài ngoài cái ý nghĩa cụ thể trong
từng câu chữ còn có một cái vô hình khó chỉ ra nhưng hoàn toàn có thể cảm thấy, đó
chính là giọng điệu, là âm điệu câu văn cùng tiết tấu nhịp nhàng của nó. Tiết tấu đó
chính là sự thể hiện những điệu tâm hồn, những cung bậc khác nhau trong tình cảm
của nhà văn. Những điều này sẽ được trình bày cụ thể ở phần sau, khi phân tích về
nghệ thuật trần thuật của tác phẩm.
Tóm lại, chất thơ trong văn xuôi của Tô Hoài được tạo nên bởi sự kết hợp nhuần
nhuyễn cái khí sắc lãng mạn với bút pháp trữ tình cùng cái duyên mượt mà của một
văn phong điêu luyện. Đó là kết quả từ việc nhà văn vận dụng các loại hình nghệ thuật
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
như hội hoạ, âm nhạc vào nghệ thuật viết văn; là kết quả của sự cộng hưởng giữa thơ
ca và văn xuôi. Chất thơ say đắm lòng người không chỉ ở vẻ đẹp huyền diệu của thiên
nhiên mà còn ở những cung bậc cảm xúc trong tâm hồn con người. Bên cạnh nghệ
thuật sử dụng ngôn từ điêu luyện, Tô Hoài còn để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng
người đọc bởi khả năng diễn đạt tài tình những rung động sâu xa, tinh tế trong thế giới
đa cung bậc và muôn vàn sắc thái của tình cảm. Cảm thức tinh tế của Tô Hoài trong
việc nắm bắt và tái hiện sự biến chuyển của màu sắc, âm thanh, ánh sáng, mùi vị trong
thiên nhiên là một trong những yếu tố tạo nên bầu không khí trữ tình, trong trẻo, đẹp
đẽ bao quanh thế giới nghệ thuật truyện ngắn Tô Hoài. Nhịp điệu, chất nhạc trong văn
xuôi Tô Hoài bắt rễ từ vốn hiểu biết tinh tường về ngôn ngữ mẹ đẻ, những trực cảm tinh tế về ngôn ngữ.
Chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ - Mẫu 6
Tô Hoài là cây bút nổi tiếng ở thể loại truyện ngắn của văn học Việt Nam. Ông được
mệnh danh là nhà văn của núi rừng Tây Bắc. Nhắc đến truyện ngắn của ông không thể
không nhắc đến tác phẩm "Vợ chồng A Phủ". Trong thiên truyện ngày, người đọc
không chỉ ấn tượng bởi những giá trị nhân văn, nhân đạo sâu sắc mà còn dễ dàng rung
động trước chất thơ thấm đượm qua từng câu chữ.
Chất thơ trong tác phẩm văn học chính là vẻ đẹp lãng mạn. Nó tương phản với đời
sống hiện thực nhưng thoát lên từ đời sống hiện thực. Hiện thực là những cái vốn có,
chân thật thì chất thơ là ước mơ, lý tưởng nâng đỡ con người. Trong truyện ngắn "Vợ
chồng A Phủ", chất thơ bàng bạc bao phủ khắp mọi ngóc ngách, lan tỏa những giá trị vô cùng đẹp đẽ.
Chất thơ trước hết hiện lên qua hình ảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc với núi non,
nương rẫy, sương mù... đặc trưng, không trộn lẫn với bất kỳ địa danh nào. Khung cảnh
nên thơ nên họa được Tô Hoài miêu tả một cách đầy cá tính và sáng tạo. Tây Bắc hiện
lên với núi rừng trùng điệp quanh năm ẩn hiện trong mây và sương mù. Ban ngày, dù
nắng lên cao cũng không thể xua tan làn sương giăng trắng. Đêm xuống, ánh trăng
hòa quyện càng khiến không gian trở nên huyền ảo như chốn vô thực.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
Đặc biệt, chất thơ được thể hiện rõ nét khi Tô Hoài lia bút miêu tả khung cảnh mùa
xuân nơi rẻo cao Tây Bắc. "Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa
đã xếp yên đầy các nhà kho", "gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, những chiếc váy hoa
đã đem phơi trên những mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ, gió và rét rất dữ dội". Cái
hồn cốt của thiên nhiên Tây Bắc đã được lột tả qua những câu văn mang đầy "ý thơ".
Những trang văn viết về thiên nhiên rẻo cao và mùa xuân ấy hài hòa, đẹp như bài thơ
trữ tình viết bằng văn xuôi.
Bên cạnh đó, chất thơ còn được bộc lộ qua đời sống sinh hoạt và phong tục tập quán
của con người nơi đây. Tô Hoài đã xây dựng những hình ảnh quen thuộc trong đời
sống thường nhật của người Tây Bắc như ngôi nhà gỗ với bếp lửa bập bùng suốt mùa
đông không, công việc cõng nước, quay sợi... lặp đi lặp lại của họ hay những chiếc
váy xòe sặc sỡ, vòng bạc lấp lánh - trang phục dân tộc của người phụ nữ H'mông vùng cao.
Mỗi phong tục, mỗi thói quen của con người bước vào trang văn của Tô Hoài đều rất
đẹp, rất thơ. Song ấn tượng nhất có lẽ là lễ hội Tết. Không giống như người miền
xuôi, người vùng cao ăn tết khi ngô lúa đã gặt xong. Dù cho Tết năm ấy đến "giữa lúc
gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội" cũng không dập tắt được niềm
vui đang len lỏi trong tâm hồn. Không khí ngày Tết của Hồng Ngài mang đậm hơi
thở, hương vị của núi rừng Tây Bắc khi "trai gái tìm nhau để tỏ tình", chơi ném còn,
chơi quay, thổi sáo, đàn môi, uống rượu...
Đặc biệt, tác giả dành nhiều tình cảm và câu chữ cho việc miêu tả tiếng sáo - cầu nói
truyền tải ngôn ngữ của người H'Mông, thay họ cất lên tiếng lòng sâu thẳm: "Anh ném
pao, em không bắt. Em không yêu, quả pao rơi rồi". Năm tháng trôi qua, tiếng sáo đã
trở thành nét độc đáo không thể thiếu của mảnh đất này: "Suốt đêm, con trai đến nhà
người mình yêu, đứng thổi sáo xung quanh vách". Tiếng sáo gọi bạn tình vượt qua
dòng chảy thời gian, trở thành dòng chảy tâm hồn của biết bao đôi trai gái miền sơn cước.
Thiên nhiên trong "Vợ chồng A Phủ" mang đầy chất thơ, thiên nhiên lại là cái nôi
nuôi dưỡng con người trưởng thành. Đi từ cội nguồn ấy, Tô Hoài bắt đầu hành trình
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
khám phá chất thơ trong con người mà nét đặc sắc nhất được biểu hiện ở tâm hồn nhân vật chính - Mị.
Mị là cô gái trẻ, nết na xinh đẹp như một bông hoa ban trên rẻo cao Tây Bắc, vì món
nợ truyền kiếp của bố mẹ, Mị bị thống lý Pá Tra bắt về làm dâu trừ nợ và rơi vào cảnh
tăm tối. Những tưởng ở nơi hang hùm nọc rắn với ựu lăm le hủy diệt bản tính tốt đẹp
của cái ác, Mị có lẽ sẽ héo hắt, sống mòn mỏi lầm lũi hết cuộc đời "đến bao giờ chết
thì thôi". Song ẩn sau tâm hồn ấy vẫn le lói những ánh lửa của khát vọng tự do và tình
yêu cuộc sống mãnh liệt.
Ở nhà thống lí Pá Tra, từng hành động, cử chỉ, vẻ ngoài của Mị đều toát lên vẻ âm
thầm nhẫn nhịn, chịu đựng nhưng kỳ thực bên trong đó lại tiềm tàng một sức sống vô
cùng mãnh liệt. Đúng như nhà văn Tô Hoài từng nhận định: "Ở nơi rừng núi mơ màng
ấy, các dân tộc đã không lặng lẽ chịu đựng". Vẻ đẹp nội tâm đáng trân trọng đó chính
là tính nhân văn sâu sắc, là chất thơ đặc biệt được tác giả sáng tạo. Khi nghe tiếng sáo
gọi bạn trong những đêm tình mùa xuân, lòng Mị "thiết tha bổi hổi", âm thanh quen
thuộc của núi rừng Tây Bắc ấy đã chạm vào sâu thẳm tâm hồn Mị, làm rạo rực tâm
hồn người con gái trẻ đẹp ngỡ như đã chết đi khi về làm dâu trừ nợ nhà thống lí Pá
Tra. Tiếng sáo giao duyên gợi mở trong tâm trí Mị những hồi ức của ngày xưa cũ, tự
do, vui vẻ, ngày mà "Mị thổi sáo giỏi" "Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như
thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm thổi sáo đi theo Mị".
Cũng tiếng sáo ấy đã thức tỉnh tâm hồn Mị, khiến "Mị thấy phơi phới trở lại, trong
lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước." Lần đầu tiên sau bước
ngoặt làm dâu nhà thống lí, Mị ý thức được bản thân "Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị
muốn đi chơi...". Từ tình trạng bi kịch sống không bằng chết, sống mà như cái xác
không hồn, Mị nay đã sống lại thực sự, sinh động trong tâm hồn và suy nghĩ. Chính
sức sống tiềm tàng, rạo rực âm thầm cháy tựa như ánh sáng nâng đỡ, ngăn cản sự lụi
tàn của tâm hồn. Khi bùng cháy lên lại biến thành sức mạnh có thể xua tan tất cả. Để
rồi từ đó, Tô Hoài đã khéo léo tái hiện nét "thơ" rất đẹp và giàu giá trị nhân văn trong
quá trình xây dựng nhân vật. Ngay cả khi cuộc sống bế tắc trong bi kịch thì ông vẫn
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
gửi gắm nỗi khát khao mãnh liệt về một tương lai tốt đẹp, tươi sáng cho mỗi con người.
Không những thế, chất thơ trong "Vợ chồng A Phủ" còn được thể hiện qua ngôn ngữ
nghệ thuật độc đáo. Tô Hoài sử dụng hàng loạt âm thanh cùng nhiều hình ảnh gợi cảm
vừa rực rỡ màu sắc vừa rất đỗi nên thơ. Ngôn ngữ văn xuôi vừa cụ thể rõ ràng vừa
trừu tượng vô hình. m điệu và tiết tấu cũng như giọng kể nhẹ nhàng theo mạch cảm
xúc êm đềm chảy trôi trong tâm trạng, tình cảm của người cầm bút. Trong thế giới đa
cung bậc và nhiều màu sắc tình cảm, Tô Hoài còn có khả năng diễn đạt rung động,
cảm xúc tinh tế một cách tài tình. Đặc biệt là sự kết hợp nhuần nhuyễn khí sắc lãng
mạn với bút pháp trữ tình cùng sự mượt mà của văn phong điêu luyện. Hội họa, âm
nhạc được khéo léo lồng ghép trong văn học tạo sự hài hòa cộng hưởng thơ ca và văn xuôi.
"Vợ chồng A Phủ" với chất thơ bàng bạc len lỏi thực sự là tác phẩm văn học chân
chính với nhiều giá trị nhân văn, nhân đạo sâu sắc. Với những giá trị ý nghĩa về nội
dung và sáng tạo mang dấu ấn riêng về nghệ thuật, truyện ngắn xứng đáng là tác phẩm
tiêu biểu nổi bật cho hồn thơ Tô Hoài.
Chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ - Mẫu 7
Sự nghiệp sáng tác của nhà văn Tô Hoài tính đến nay đã ngót 80 năm cầm bút. Ông đã
để lại một sự nghiệp văn chương đồ sộ bao gồm hơn 200 đầu sách, hàng nghìn bài báo
với nhiều thể loại phong phú, đa dạng. Mỗi người yêu văn Tô Hoài từ trong tiềm thức
của mình, nhắc đến Tô Hoài trước Cách mạng tháng Tám ta không thể không nhắc
đến tác phẩm “Dế mèn phiêu lưu kí”. Sau Cách mạng, ông lại nổi lên với tập “truyện
Tây Bắc” với ba truyện tiêu biểu đó là “Vợ chồng A Phủ”, “Cứu đất cứu Mường” và
“Mường Giơn giải phóng”.
Trong đó, “Vợ chồng A Phủ” là linh hồn của cả tập truyện. Những năm gần đây người
ta lại xôn xao nhắc đến ông với tác phẩm “Cát bụi chân ai” và tiểu thuyết “Ba người
khác”. Đến nay “Vợ chồng A Phủ” vẫn là mốc thách thức với chính nhà văn Tô Hoài.
Câu chuyện xoay quanh cuộc đời của những người nông dân trên rẻo cao Tây Bắc
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
thông qua Nhân vật Mị – người con gái Mèo nghèo khổ, xinh đẹp, nết na được Tô
Hoài xây dựng với sức sống tiềm tàng bất diệt. Toàn nội dung này được bao bọc trong
một không khí bàng bạc tựa như sương núi, tựa như ánh trăng. Không khí ấy chính là
chất thơ trữ tình – một nghệ thuật đặc sắc của nhà văn Tô Hoài trong tác phẩm "Vợ
chồng A Phủ". Nhờ có nghệ thuật này này, "Vợ chồng A Phủ" của Tô Hoài xứng đáng
là minh chứng cho lời nhận định của một nhà phê bình văn học: văn học Việt Nam ở
giai đoạn 1945-1975 có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn.
Chất thơ trữ tình có thể được hiểu là vẻ đẹp lãng mạn trong một tác phẩm. Nó là vẻ
đẹp bay bổng thơ mộng thoát lên từ đời sống hiện thực. Nó tương phản với đời sống
hiện thực nhưng lại trong một thể thống nhất. Nếu hiện thực là miêu tả những cái vốn
có, hiện có thì vẻ đẹp lãng mạn là ước mơ, là lý tưởng để nâng đỡ con người vượt qua
đời sống hiện thực vốn trần trụi, quen nhàm. Vì vậy, vẻ đẹp lãng mạn hay chất thơ của
tác phẩm là đối tượng tìm kiếm của mọi ngành nghệ thuật. Văn xuôi cũng đi tìm cho
nó một vẻ đẹp rất riêng.
Một người nghệ sĩ tài ba, một người nghệ sĩ mẫn cảm là người phải tìm thấy chất thơ
của cuộc sống, hương vị của cuộc ðời ở những chỗ tưởng chừng như không có một
chút thơ mộng nào. Tô Hoài là một nhà văn như thế, bởi “Vợ chồng A Phủ” là một tác
phẩm thấm đẫm và lai láng chất thơ. Ta nhận thấy từ thiên nhiên nói đây cho đến cuộc
sống con người từ tảng ðá, bìa rừng cho đến những nỗi khổ đau của con người nơi đây
đều được bao bọc trong một không khí bàng bạc tựa như sương núi, tựa như ánh trăng.
Không khí ấy chính là chất thơ trữ tình của nhà văn Tô Hoài. Đây là một trong những
lý do tác phẩm "Vợ chồng A Phủ" được giải thưởng văn học năm 1954-1955 và được
xem như một truyện ngắn xuất sắc viết về đề tài miền núi Tây Bắc.
Như đã nói chất thơ hay vẻ đẹp lãng mạn chính là vẻ đẹp của thiên nhiên, của tình
người. Đến với vẻ đẹp lãng mạn trong "Vợ chồng A Phủ", ấn tượng đầu tiên của
người yêu văn đó chính là vẻ đẹp của khung cảnh thiên nhiên nơi đây. "Vợ chồng A
Phủ" lấy bối cảnh là thiên nhiên rẻo cao Tây Bắc – một khung cảnh vô cùng nên họa
nên thơ mà đã hơn một lần bước vào những trang văn của Nguyễn Tuân: nơi ấy có
thung lũng lúa chín vàng, có đá chìm đá nổi, có gió cuốn mây bay, có nắng vàng rực
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
rỡ… Khung cảnh thiên nhiên ấy đã được Tô Hoài triển khai một cách rất cá tính, rất
sáng tạo. Nói đến thiên nhiên nơi đây thì phải nói đến nơi có ngọn núi quanh năm
ngập trong mây và sương mù; nơi có những cánh rừng bạt ngàn nương rẫy khi thì
xanh mướt lúa ngô, khi thì sặc sỡ hoa thuốc phiện nơi có những bản làng tụ quanh
nguồn nước và dòng suối… Hàng ngày, từng đàn gia súc được lùa ra trên khắp bản
làng. Chiều về, cả con người và cảnh vật chìm dần trong hơi sương. Đêm đến, họ vây
quanh đống lửa bập bùng.
Đọc những trang văn của Tô Hoài, người yêu văn còn bắt gặp hình ảnh của người dân
rẻo cao đi làm nương, đi hái củi, hái lá, trỉa bắp, chăn thả bò ngựa. Đời sống của họ
lam lũ, vất vả nhưng nhịp sống của họ đều đặn, êm đềm trôi hết năm này sang năm
khác. Chưa một lần đặt chân lên rẻo cao Tây Bắc, chưa một lần đến với con người nơi
đây nhưng những trang văn đầy thơ mộng của Tô Hoài đã đưa người yêu văn đến
chứng kiến cuộc sống của con người ở rẻo cao này. Từ nhận thức ấy, mỗi người yêu
văn tự rút ra cho mình một bài học nhân sinh bởi văn học luôn thanh lọc tâm hồn của
người đọc, nó mang đến, chất chứa biết bao nhiêu nỗi khổ đau. Nó như một trang đời
mà người yêu văn có thể rút ra những bài học qua từng chữ từng câu.
Không chỉ dừng lại ở đó, chất thơ của câu chuyện còn được bút lực của nhà văn Tô
Hoài tập trung miêu tả ở khung cảnh mùa xuân nơi rẻo cao Tây Bắc. Có thể khẳng
định những trang văn viết về mùa xuân của nhà văn Tô Hoài là những trang văn tuyệt
bút. Những trang văn viết về thiên nhiên rẻo cao, viết về mùa xuân ấy chẳng khác nào
những bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi. Nghệ thuật này ta đã từng bắt gặp ở ngòi
bút của Thạch Lam trước Cách mạng ở Nguyễn Tuân khi ông viết tùy bút “Sông Đà”.
Năm ấy xuân về sớm hơn mọi năm, Hồng Ngài có tục lệ cứ gặt hái xong là ăn tết. Tác
giả miêu tả những làn gió đẹp mùa xuân về trên khắp bản làng. Tất cả không khí nơi
đây đều là không khí ngày hội. Trên những bản của người Mèo Đỏ, trai gái mang váy
áo ra phơi trên mỏm đá trông sặc sỡ như những cánh bướm khổng lồ. Chất thơ của xứ
sở đây còn được tụ vào trong những đám hội. Ban ngày, từng đám thanh niên mặc váy
áo mới xòe ô dắt ngựa đến đánh quay, ném pao, tung còng… Tối đến, trong không
gian kia những tiếng kèn lá, kèn môi của trai gái gọi bạn tình lại réo rắt đi hết quả đồi
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
này sang quả đồi khác… Tất cả những không khí lễ hội mùa xuân này làm câu chuyện
hiện lên không chỉ đẹp về cảnh sắc thiên nhiên mà còn đẹp về lễ hội mang tính lịch sử của dân tộc.
Như vậy rõ ràng thiên nhiên trong tác phẩm này mang đầy chất thơ. Mà thiên nhiên lại
là cái nôi để con người ta sinh ra và lớn lên trên đó. Đứng trong cái nôi thiên nhiên
đầy chất thơ này, nhà văn đã tập trung vào để đi tìm chất thơ trong tâm hồn của con
người rẻo cao Tây Bắc: chất thơ của tình người. Nếu đi tìm chất thơ trong một tác
phẩm văn xuôi mà ta chỉ dừng lại ở khung cảnh thiên nhiên thôi thì vô hình chung ta
đã coi tác phẩm này như một bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi rồi. Trong một tác
phẩm văn xuôi, yếu tố quyết định đến sự thành bại của nó không gì khác hơn chính là
nhân vật. Nhân vật càng chân thực, sống động bao nhiêu tác phẩm càng thành công
bấy nhiêu. Vì vậy, chất thơ trong tác phẩm còn được tập trung ở vẻ đẹp của nhân vật,
vẻ đẹp của tình người.
Đầu tiên ta thấy ở đây, nhà văn tập trung miêu tả tình người ở những con người ở rẻo
cao Tây Bắc. Họ đang phải sống trong địa ngục trần gian, phải sống ở Hồng Ngài –
nơi cái ác hiện lên từng ngày từng giờ và phát triển đến cùng cực. Như đã biết, truyện
xoay quanh cuộc đời của Mị – một cô gái nết na xinh đẹp được ví như một bông hoa
ban trên rẻo cao Tây Bắc nhưng vì món nợ truyền kiếp mà bố mẹ Mị vay của thống lí
Pá Tra, Mị đã bị thống lý bắt về trừ nợ. Ở nhà thống lí – nơi hang hùm nọc rắn, nơi
thiên la địa võng, nơi cái ác lúc nào cũng muốn lăm le hòng tiêu diệt bản tính tốt đẹp
của con người. Nhưng không phải vì thế mà người dân vùng cao bị sói mòn tình
người, bị cằn cỗi tâm hồn. Ngược lại, ngay trong địa ngục trần gian ấy, lòng tốt của
con người vẫn được bộc lộ, đức tính tốt đẹp của con người vẫn thăng hoa, cái đẹp vẫn
nổi loạn ngay trong lòng cái ác. Điều này được thể hiện rất rõ giữa sự giằng xé của
tình phụ tử giữa cha con nhà Mị.
Mị tuy đang sống hạnh phúc trong những ngày với mối tình đầu của mình nhưng vì
thương cha Mị đành chấp nhận vào nhà thống lí Pá Tra. Vào cái nơi địa ngục trần gian
này, có những lúc Mị tưởng chừng như không tồn tại được. Mị đã từng nghĩ đến cái
chết. Nhưng về đến nhà, thấy rõ gia cảnh nhà mình, thấy bố Mị nói như van xin: “Mày
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
về lạy chào tao để mày đi chết đấy à? Mày chết nhưng nợ tao vẫn còn, quan lại bắt tao
trả nợ. Mày chết rồi thì không lấy ai làm nương ngô giả được nợ người ta, tao thì ốm
yếu quá rồi. Không được, con ơi!” Mị đã phải đứng trước một tình huống oái oăm, éo
le, cay cực: sống không muốn, chết cũng không xong. Cuối cùng, Mị đã không chết
bởi Mị không bước qua được tình phụ tử, không bước qua được chữ “hiếu”. Nói cách
khác, chữ “hiếu” đã giúp Mị tồn tại để vượt qua cái hang hùm nọc rắn này. Như vậy ở
đây, chữ “hiếu” vẫn thăng hoa, lòng tốt của con người vẫn được gìn giữ ngay ở trong địa ngục trần gian.
Còn về phía người cha già cả cuộc đời lam lũ vất vả, mong sao thoát khỏi cảnh nghèo
nhưng cũng không xong, bị lâm vào bước đường cùng và phải gả bán con gái cho nhà
giàu mà ruột gan tan nát. Như vậy, nhà văn Tô Hoài đã phát hiện thấy ở đây tình
người, tình phụ tử của cha con nhà Mị đã chiến thắng ở trong ngục tối, muốn khẳng
định rằng tất cả những gì là tốt đẹp của cuộc đời không bao giờ bị hủy diệt. Cái đẹp
luôn luôn tồn tại mãi cùng với thế giới. Dù nó có phải sống trong lòng của ngục tối,
trong lòng của cái ác thì cái đẹp cuối cùng vẫn chiến thắng.
Bên cạnh đó, tình người ở đây còn được thể hiện rất rõ ở sự thương cảm Mị dành cho
A Phủ. Thân phận của Mị và A Phủ cũng chẳng hơn nhau gì. A Phủ là một đứa trẻ mồ
côi cha mẹ từ nhỏ, sống bộc trực thẳng thắn. Một lần đánh lại A Sử con quan, A Phủ
đã bị bắt về nhà thống lí Pá Tra làm nô lệ. Hàng ngày A Phủ phải đi chăn thả bò ngựa,
đi săn bò tót, bẫy nhím…một lần mải mê bẫy nhím, A Phủ đã để hổ vồ mắt một con
bò. Nhân sự kiện này, gia đình nhà thống lí Pá Tra đã đánh trói A Phủ giữa những
ngày đầy sương muối ở vùng cao.
Đêm nào dậy cời than để hơ tay, Mị vẫn nhìn thấy A Phủ nhưng cô không động lòng
thương bởi sống quá lâu trong địa ngục trần gian nơi việc đánh trói con người xảy ra
nhiều hơn cơm bữa, lòng thương người của Mị đã bị chai sạn, trơ lì. Hôm nay thì
khác. Nghe thấy tiếng thở phì phì của A Phủ, Mị nhìn sang, giật mình nhận thấy chàng
trai to khỏe nhất bản giờ đã bị đánh đến tiều tụy. Đúng lúc ấy, hai hàng nước mắt của
A Phủ lặng lẽ bò xuống hõm má. Có lẽ hai dòng nước mắt ấy đã thấm sâu vào trong
tâm hồn của người con gái Mèo nết na xinh đẹp nhưng đang bị chai sạn, chai lì. Động
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
lòng thương, Mị đã cứu A Phủ và hai người đã giải phóng cho nhau. Tất cả những
điều ấy chính là chất thơ của tình người. Nó muốn khẳng định răng cái ác dù hiện ra
dưới muôn nẻo của cuộc sống nhưng cuối cùng cũng bất lực trước cái thiện. Cái thiện
là bất diệt với cuộc đời.
Một cái nét đẹp nhất trong chất thơ của tình người, quyết định đến tất cả những gì đã
nêu trên đó là sức sống tiềm tàng của Mị. Nhân đây ta nhắc qua sức sống tiềm tàng
của Mị. Hiểu nôm na, sức sống tiềm tàng sức sống tiềm ẩn dưới đáy sâu tâm hồn của
con người. Nó là toàn bộ sức mạnh về tinh thần và thể chất của một con người. Ở
nhân vật Mị, sức sống tiềm tàng được biểu hiện là khát vọng cháy bỏng chân chính
muốn sống một cuộc đời hạnh phúc trong tự do. Niềm khao khát ấy âm ỉ cháy dưới
đáy sâu tâm hồn của Mị như một ngọn lửa chưa bao giờ tắt hẳn, chỉ chờ thời cơ để
bùng lên. Nó như một chồi cây đâm sâu trong lòng đất chỉ chờ cơ hội để phát triển.
Giả sử nếu sức sống ấy chết đi, có nghĩa là Mị không tồn tại thì điều đó đồng nghĩa
với cái đẹp đã hoàn toàn thất bại trước cái ác, cái ác đã thăng hoa thì đây không còn là
một tác phẩm nhân đạo chân chính nữa. Chính sức sống này đã giúp Mị giải thoát
người cùng cảnh ngộ và giải thoát được chính bản thân mình. Chính sức sống ấy đã
đưa hình tượng người nông dân trước Cách mạng tăm tối như cuộc đời của Chí Phèo,
của chị Dậu, của Anh Pha đến với ánh sáng của Cách mạng. Sức sống ấy đã đưa ra
chân lý của thời đại: “Sự sống nảy sinh từ trong cái chết, hạnh phúc hiện hình từ trong
những gian khổ, hy sinh. Ở đời này không có con đường cùng, chỉ có những ranh giới.
Điều cốt yếu là phải có sức mạnh để bước qua những ranh giới ấy…” (Nguyễn Khải)
Heming way đã từng nói: “Các cuốn sách có sự bất tử của nó. Đó là sản phẩm bền
vững của lao động con người. Các đền đài sụp đổ, các tranh tượng rồi tiêu tan, nhưng
sách thì tiếp tục tồn tại”. Một trong những cuốn sách ấy là “Truyện Tây Bắc” của Tô
Hoài. Ai đã từng một lần đọc tập “Truyện Tây Bắc” hẳn sẽ chẳng thể nào quên truyện
ngắn “Vợ chồng A Phủ” với cảnh sắc thiên nhiên con người Tây Bắc và con người nơi
đó. Và để lại dấu ấn khó phai trong tâm trí người có lẽ là chất thơ, chất Tây Bắc đậm
đặc của thiên truyện. Mang đến cho người đọc những cảm nhận mới mẻ về miền đất cực Tây của Tổ quốc.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ
“Vợ chồng A Phủ” là một tác phẩm văn chương đậm đà chất thơ. Chúng ta đã biết văn
xuôi là sợi cốt còn thơ là sợi ngang… “Cuộc sống được miêu tả trong văn xuôi không
đựng chất thơ sẽ trở thành thô thiển, thành một thứ chủ nghĩa tự nhiên không cánh,
không thúc giục, không dẫn dắt ta đi đâu cả”. Phađê ép khẳng định: “Văn vuôi cần
phải có cánh. Đôi cánh ấy chính là chất thơ, chất thơ chính là chiếc cầu mềm mại đưa
văn xuôi vào hồn người êm ái, dịu dàng”. Bằng tài năng cùng sự nhậy cảm với cuộc
đời của mình, Tô Hoài chắp cánh cho những trang văn của mình để chất thơ được bay
cao và tỏa sáng một tâm hồn mẫn cảm.
Sự xâm nhập mạnh mẽ của yếu tố trữ tình và chất thơ vào văn xuôi, đặc biệt là ở thể
loại truyện ngắn đã làm cho truyện của Bunhin có sức cuốn hút và lay động tâm hồn
người đọc, tạo nên đặc sắc trong văn xuôi của ông. Nhà văn K.Pautốpxki cho rằng:
“Văn xuôi là sợi cốt, thơ là sợi ngang. Cuộc sống được miêu tả trong văn xuôi không
chứa chất thơ sẽ trở thành thô thiển”. Chất thơ như dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng
văn xuôi làm cho thể loại này trở nên nhẹ nhàng đằm thắm, bay bổng và dễ đến với
tâm hồn đọc giả. Đối với truyện ngắn thì chất thơ và tính trữ tình lãng mạn càng hết
sức quan trọng. Về vấn đề này, nhà văn R.Gamzatốp khẳng định: “Truyện ngắn hay
nhất nếu bị ghép vần có thể biến thành bài thơ dở nhất. Thơ trong truyện có lẽ như
muối trong thức ăn”. Ở một cách hiểu rộng hơn về văn chương đồng thời khẳng định
vai trò của chủ thể sáng tạo, M.Prisvin chỉ ra: “Văn chương, đó là thơ ca của cuộc
sống nhẹ nhàng. Còn như nghệ thuật, nó thực sự đi ra từ cuộc sống bên trong, một
cuộc sống biểu lộ trong ấy cái cảm hứng của con người trước sự bất tử”. Sự thống
nhất giữa cái đẹp của đời sống hiện thực và cái đẹp của tâm hồn nhà văn trên cơ sở trí
tưởng tượng phong phú của người nghệ sĩ là biểu hiện của chất thơ trong văn xuôi
Bunhin. Sự giao hòa giữa tâm hồn nhạy cảm của tác giả với vẻ đẹp của con người và
thiên nhiên cũng là một nhân tố tạo nên chất trữ tình sâu lắng.
Rõ ràng “Vợ chồng A Phủ” mãi mãi là hành trang để chúng ta bước vào cuộc sống.
Mỗi một tác phẩm văn học chân chính là một lời đề nghị về cách sống, có khả năng
nhân đạo hóa con người. “Vợ chồng A Phủ” là một tác phẩm như vậy.

Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ (2 Dàn ý + 7 mẫu) | Văn mẫu lớp 12

Thông tin :

Tài liệu liên quan:

Kết bài Vợ chồng A Phủ TOP 50 mẫu chọn lọc hay nhất | Ngữ văn lớp 12

Mở bài bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm chọn lọc hay nhất | Ngữ văn lớp 12

Mở bài Người lái đò sông Đà chọn lọc hay nhất | Ngữ văn lớp 12

Phân tích tác phẩm Vợ chồng A Phủ chọn lọc hay nhất | Ngữ văn lớp 12

Phân tích Người lái đò sông Đà chọn lọc hay nhất | Ngữ văn lớp 12