Phân tích Chế độ tuyển dụng quan lại dướitriều Lê sơ môn Lí luận nhà nước và pháp luật | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 47028186
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI KHOA LUẬT ĐỀ TÀI
Phân tích Chế độ tuyển dụng quan lại dưới triều Lê sơ
Mã sinh viên:22A5001D0148
Họ và tên: Nguyễn Duy Long Lớp :2250A02 Ngày sinh:16/01/2004
Môn :Lịch sử nhà nước và pháp luật
Chế độ tuyển dụng quan lại dưới triều Lê sơ
Khái quát Triều đại Lê sơ(1428-1527)
Thời Lê sơ: Triều Lê sơ là giai đoạn đầu của triều đại nhà Hậu Lê. Đây là thời
kỳ mà chế độ quân chủ chuyên chế tập quyền trong lịch sử Việt Nam lần đầu
tiên đạt đến đỉnh cao của sự phát triển cũng như suy thoái của nó. Nhà Lê sơ
được thành lập sau khi Lê Lợi phát động Khởi nghĩa Lam Sơn đánh bại nhà
Minh đang đô hộ nước ta. Thời đại Lê sơ có 10 vị hoàng đế thuộc 6 thế hệ, đây
là thời kỳ các hoàng đế nhà Lê nắm trọn được quyền hành, cũng là thời kỳ vĩ lOMoAR cPSD| 47028186
đại, hoàng kim của chế độ phong kiến Việt Nam. Đời Lê Thái Tổ (Lê Lợi) và
đặc biệt là đời Lê Thái Tông, xã hội được đi vào ổn định, phát triển thịnh vượng
một cách mau chóng sau thời kỳ chiến tranh trước đó.Dưới thời Lê Thánh
Tông, Đại Việt phát triển cực thịnh về mọi mặt từ kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo
dục, quân sự. Nước Đại Việt từ trước chưa bao giờ cường thịnh và mạnh mẽ, có
sức ảnh hưởng toàn khu vực lớn bằng thời này, thời kỳ này được gọi là Hồng Đức Thịnh Thế.
Chế độ tuyển dụng quan lại thời kỳ Lê sơ Tiến cử
Khi đất nước mới được giải phóng khỏi tay của nhà Minh,lúc này yêu cầu phải có đội
ngũ quan lại vừa có đức vừa có tài.Nhà Lê khắc phục tình trạng thiếu đội ngũ quan lại
này bằng cách tiến cử :Phương thức tiến cử có 3 cách sau đây
-Giống các triều đại khác,trong buổi đầu dựng nước,Lê Thái Tổ dã bổ các chức quan
lại cho một số tôn thất và các công thân
-Quan lại có nghĩa vụ tiến cử người tài cho đất nước.Tháng 6 năm 1428,Lê Thái Tổ ra
lệnh cho “các quan đại thần văn võ đều tiến cử người hiền lương phương chính, nếu
tiến cử được người giỏi thì được tặng thưởng theo tỉ lệ cử hiền thần,nếu vì tiền tài,vì
thân thích mà tiến cử người không tốt,thì trị theo lệ tiến cử kẻ gian”
-Sau đó đến tháng 10/1429, nhà vua lại ra lệnh đạo chiếu về việc tiến cử hiền tài.Thậm
chí,đạo chiếu trên còn khuyến khích người hiền tài tự tiến cử.
Nhận xét phương thức tiến cử
Ưu điểm của phương thức tiến cử
Nhược điểm của phương thức tiến cử
-Tuyển chọn được những người tài đức:
-Tính chủ quan: Phương thức tiến cử phụ
Phương thức tiến cử giúp tuyển chọn
thuộc vào sự đánh giá của các quan lại
được những người có tài năng, phẩm chất tiến cử, có thể dẫn đến tình trạng chủ
đạo đức tốt, có khả năng đảm nhiệm các
quan, thiếu khách quan trong tuyển dụng.
chức vụ trong bộ máy nhà nước. Điều này
là do người được tiến cử phải được các
-Tình trạng chạy chức, chạy quyền:
quan lại có phẩm chất tốt tiến cử, những
Phương thức tiến cử tạo cơ hội cho những
người này có thể đánh giá chính xác năng người có chức quyền, có mối quan hệ tốt
lực và phẩm chất của người được tiến cử. với các quan lại tiến cử được tiến cử vào
-Tạo cơ hội cho mọi người có tài
các chức vụ cao. Điều này dẫn đến tình
trạng chạy chức, chạy quyền trong lOMoAR cPSD| 47028186
năng: Phương thức tiến cử không phân tuyển dụng.
biệt xuất thân, địa vị xã hội, tạo cơ hội
cho mọi người có tài năng, không phân
biệt xuất thân, địa vị xã hội được tham gia
công tác quan lại. Điều này giúp thu hút
được nguồn nhân lực chất lượng cao cho bộ máy nhà nước.
-Góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã
hội: Phương thức tiến cử góp phần thúc
đẩy sự phát triển của xã hội, khuyến khích
mọi người học tập, rèn luyện tài năng,
phẩm chất để có cơ hội được tiến cử vào bộ máy nhà nước. Khoa cử
Thời Lê Thái Tổ chủ yếu là tiến cử cầu hiền để tuyển dụng quan lại nhưng nhà vua
cũng đã bắt đầu một số khoa thi để lựa chọn nhân tài bổ sung vào đội ngũ quan lại
Từ Thời Lê Thánh Tông trở đi ,khoa cử dần dần trở thành phương thức chủ yếu để
tuyển dụng quan lại.Năm 1434 Lê Thái Tông xuống chiếu rằng: “ Muốn có người giỏi,
trước hết là chọn người văn học, chọn người văn học,lấy khoa mục làm đầu”.Đạo
chiếu này quy định ,năm Thiệu Bình thứ 5( 1438) tổ chức thi hương ở các đạo,từ năm
thứ 6(1439) thi hội ở kinh đô và từ đó cứ 3 năm một lần thi làm lệ thường.
Nhận xét phương thức khoa cử
Ưu điểm của phương thức Khoa cử
Nhược điểm của phương thức Khoa cử
-Đánh giá đúng năng lực của người làm
-Nội dung thi cử quá nặng về kinh điển
quan: Phương thức khoa cử dựa trên các
Nho giáo: Nội dung thi cử chủ yếu là các
bài thi về kiến thức, kỹ năng và đạo đức,
kinh điển Nho giáo, hạn chế sự phát triển
giúp đánh giá một cách khách quan và
của tư duy sáng tạo và khoa học.
toàn diện năng lực của người làm quan.
-Có sự can thiệp của yếu tố con người:
Trong quá trình thi cử, vẫn có thể xảy ra
-Khách quan, công bằng: Phương thức
khoa cử được tổ chức bởi nhà nước, đảm
những sai sót hoặc sự can thiệp của yếu
bảo tính khách quan và công bằng trong
tố con người, dẫn đến kết quả thi cử
việc tuyển chọn quan lại.
không phản ánh đúng năng lực của thí sinh.
-Loại bỏ những người không đủ điều kiện
làm quan: Phương thức khoa cử giúp loại -Tạo ra sự phân biệt giai cấp: Phương
bỏ những người không có năng lực, đạo
thức khoa cử chỉ dành cho những người
đức làm quan, góp phần xây dựng bộ máy có điều kiện học hành, dẫn đến sự phân
quan lại trong sạch, vững mạnh.
biệt giai cấp trong xã hội.
- Phát triển giáo dục: Phương thức khoa
cử thúc đẩy sự phát triển của giáo dục, giúp lOMoAR cPSD| 47028186
nâng cao trình độ dân trí và tạo điều kiện
cho người tài được phát huy năng lực. Khảo khoá
Nếu tiến cử khoa cử nhằm bổ sung người vào đội ngũ quan liêu, thì khảo khoá nhằm
thải loại những quan chức không đủ năng lực và phẩm hạnh đồng thời sắp xếp, thăng
bổ những người có đủ tài đức vào đúng bậc quan tương ứng
Ngay sau khi lên ngôi, Lê Thái Tổ đã ra lệnh: “ cho các đại thần khảo xét các quan
trong ngoài: nhất đẳng là những người có văn võ tài cán nhanh nhẹn, nhị đẳng là
những người biết chữ tài cán nhanh nhẹn,tam đẳng là những người giỏi viết chữ
chân,chữ thảo,tính toán giỏi, ngoài ra không vào đẳng nào kê riêng một hạng”
Năm 1434,Lê Thái Tông lại chi khảo khoá các quan ở triều đình và các địa
phương,cũng chia làm các bậc như trên .Năm sau nhà vua định lệnh thưởng cho các
quan đương chức làm việc lâu năm và siêng năng bậc nhất thì được thêm 1 tư và 5
quan tiền,bậc nhì thì được ban thêm 1 tư
Nhận xét về phương thức Khảo Khoá
Ưu điểm cảu phương thức Khào khoá
Nhược điểm của phương thức Khảo Khoá
-Đánh giá đúng năng lực của người làm
-Nội dung thi cử quá nặng về kinh điển
quan: Khảo khoá dựa trên các bài thi về
Nho giáo: Nội dung thi cử chủ yếu là các
kiến thức, kỹ năng và đạo đức, giúp đánh
kinh điển Nho giáo, hạn chế sự phát triển
giá một cách khách quan và toàn diện
của tư duy sáng tạo và khoa học.
năng lực của người làm quan.
-Có sự can thiệp của yếu tố con người:
-Khách quan, công bằng: Khảo khoá được Trong quá trình khảo khoá, vẫn có thể
tổ chức bởi nhà nước, đảm bảo tính khách xảy ra những sai sót hoặc sự can thiệp của
quan và công bằng trong việc tuyển chọn quan lại.
yếu tố con người, dẫn đến kết quả thi cử
không phản ánh đúng năng lực của những
-Loại bỏ những người không đủ điều kiện người tham gia khảo khoá .
làm quan: Khảo khoá giúp loại bỏ những
người không có năng lực, đạo đức làm
quan, góp phần xây dựng bộ máy quan lại trong sạch, vững mạnh.
-Phát triển giáo dục: Khảo khoá thúc đẩy
sự phát triển của giáo dục, giúp nâng cao
trình độ dân trí và tạo điều kiện cho người
tài được phát huy năng lực.
Đánh giá chung về phương thức tuyển dụng quan lại triều Lê sơ Ưu điểm Nhược điểm lOMoAR cPSD| 47028186
Chế độ tuyển dụng quan lại thời Lê sơ có Chế độ tuyển dụng quan lại thời Lê sơ
nhiều ưu điểm, góp phần xây dựng bộ
cũng còn tồn tại một số nhược điểm cần
máy quan lại trong sạch, vững mạnh. Cụ
được khắc phục. Cụ thể: thể:
-Nội dung thi cử quá nặng về kinh điển
-Tuyển chọn được người tài đức: Chế độ
Nho giáo: Nội dung thi cử chủ yếu là các
tuyển dụng quan lại thời Lê sơ được xây
kinh điển Nho giáo, hạn chế sự phát triển
dựng dựa trên các tiêu chí tài và đức, đảm của tư duy sáng tạo và khoa học. Đây là
một nhược điểm của chế độ tuyển dụng
bảo tuyển chọn được những người có
quan lại thời Lê sơ, hạn chế sự phát triển
năng lực, đạo đức làm quan. Đây là một của đất nước.
trong những ưu điểm quan trọng nhất của -Có sự can thiệp của yếu tố con người:
chế độ tuyển dụng quan lại thời Lê sơ. -
Trong quá trình thi cử, vẫn có thể xảy ra
Khách quan, công bằng: Chế độ tuyển
những sai sót hoặc sự can thiệp của yếu tố
dụng quan lại thời Lê sơ được tổ chức bởi con người, dẫn đến kết quả thi cử không
nhà nước, đảm bảo tính khách quan và
phản ánh đúng năng lực của thí sinh. Đây
công bằng trong việc tuyển chọn quan lại. là một nhược điểm của chế độ tuyển dụng
Đây là một ưu điểm quan trọng khác của
quan lại thời Lê sơ, cần được khắc phục
chế độ tuyển dụng quan lại thời Lê sơ,
để đảm bảo tính khách quan và công bằng
góp phần loại bỏ những người không có
trong việc tuyển chọn quan lại. -Tạo ra sự
năng lực, đạo đức làm quan, xây dựng bộ phân biệt giai cấp: Chế độ tuyển dụng
máy quan lại trong sạch, vững mạnh. -
quan lại thời Lê sơ chỉ dành cho những
Phát triển giáo dục: Chế độ tuyển dụng
người có điều kiện học hành, dẫn đến sự
quan lại thời Lê sơ đã góp phần thúc đẩy
phân biệt giai cấp trong xã hội. Đây là
sự phát triển của giáo dục, giúp nâng cao
một nhược điểm của chế độ tuyển dụng
trình độ dân trí và tạo điều kiện cho người quan lại thời Lê sơ, cần được khắc phục
tài được phát huy năng lực. Đây là một ưu để đảm bảo sự bình đẳng trong xã hội.
điểm quan trọng của chế độ tuyển dụng
quan lại thời Lê sơ, góp phần phát triển
nhân lực cho đất nước.
Nhìn chung, chế độ tuyển dụng quan lại thời Lê sơ là một chế độ tuyển dụng
quan lại có nhiều ưu điểm và có sự thừa kế từ nhà Lý Trần vừa có 1 số sự thay
đổi vận dụng của nhà Minh( Trung Quốc)